Thaùnh Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II
Hieán Cheá Tín Lyù
Veà Giaùo Hoäi
Lumen Gentium
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa Giaùo Hoaøng Hoïc Vieän Pioâ X
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chöông VIII
Ñöùc Nöõ Trinh Maria Meï Thieân Chuùa
Trong Maàu Nhieäm Chuùa Kitoâ
Vaø Giaùo Hoäi 67*
I. Lôøi Môû Ñaàu
52. Nhaäp ñeà. 68* Thieân Chuùa laø Ñaáng voâ cuøng nhaân haäu vaø khoân ngoan ñaõ muoán hoaøn taát vieäc cöùu chuoäc theá giôùi, neân “khi ñeán thôøi vieân maõn, Ngaøi ñaõ sai Con Mình ñeán, sinh bôûi ngöôøi nöõ... ñeå chuùng ta ñöôïc nhaän laøm nghóa töû” (Gal 4,4-5). “Vì loaøi ngöôøi chuùng ta vaø ñeå cöùu roãi chuùng ta, Ngöôøi ñaõ töø trôøi xuoáng theá, bôûi pheùp Chuùa Thaùnh Thaàn, Ngöôøi ñaõ nhaäp theå trong loøng Trinh Nöõ Maria” 1. Maàu nhieäm cöùu roãi thaàn linh naøy ñöôïc maïc khaûi cho chuùng ta vaø vaãn tieáp tuïc trong Giaùo Hoäi, Giaùo Hoäi maø Chuùa ñaõ laäp laøm thaân theå Ngöôøi. Trong Giaùo Hoäi aáy, lieân keát vôùi Chuùa Kitoâ Thuû Laõnh, vaø hieäp thoâng vôùi toaøn theå caùc Thaùnh Ngöôøi, caùc tín höõu cuõng phaûi kính nhôù “tröôùc heát ñöùc Maria vinh hieån, troïn ñôøi Ñoàng Trinh, Meï Thieân Chuùa vaø Meï Chuùa Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng ta” 2. 69*
53. Ñöùc Maria vaø Giaùo Hoäi. Thöïc vaäy, khi söù thaàn truyeàn tin, Ñöùc Nöõ Trinh Maria ñaõ ñoùn nhaän Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa trong taâm hoàn vaø thaân xaùc, vaø ñem söï soáng ñeán cho theá gian. Ngaøi ñöôïc coâng nhaän vaø toân kính laø Meï thaät cuûa Thieân Chuùa vaø cuûa Ñaáng Cöùu Theá. Ñöôïc cöùu chuoäc caùch kyø dieäu hôn nhôø coâng nghieäp Con Ngaøi vaø hieäp nhaát maät thieát vaø beàn chaët vôùi Con, Ñöùc Maria ñaõ laõnh nhaän söù meänh vaø vinh döï cao caû laø ñöôïc laøm Meï Con Thieân Chuùa, do ñoù laøm aùi nöõ cuûa Chuùa Cha vaø cung thaùnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Nhôø laõnh nhaän aân suûng voâ cuøng cao quí naøy, Ngaøi ñaõ troåi vöôït moïi taïo vaät treân trôøi döôùi ñaát. Nhöng ñoàng thôøi, vì thuoäc doøng doõi Adam, Ngaøi cuõng lieân keát vôùi taát caû moïi ngöôøi caàn ñöôïc cöùu roãi; hôn nöõa, “Ngaøi thaät laø Meï caùc chi theå (cuûa Chuùa Kitoâ)... vì ñaõ coäng taùc trong ñöùc aùi ñeå sinh ra caùc tín höõu trong Giaùo Hoäi laø nhöõng chi theå cuûa Ñaàu aáy” 3. Vì theá, Ngaøi cuõng ñöôïc chaøo kính nhö chi theå cuûa Giaùo Hoäi toái cao vaø ñoäc nhaát voâ nhò, cuõng nhö maãu möïc vaø göông saùng phi thöôøng cuûa Giaùo Hoäi treân phöông dieän ñöùc tin vaø ñöùc aùi. Vaø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn chæ daïy, daâng leân Ngaøi tình con thaûo, nhö ñoái vôùi moät ngöôøi Meï raát daáu yeâu. 70*
54. YÙ höôùng cuûa Coâng Ñoàng. Bôûi theá, khi trình baøy giaùo lyù veà Giaùo Hoäi - trong Giaùo Hoäi naøy, Chuùa Cöùu Theá thöïc hieän cuoäc cöùu ñoä - Thaùnh Coâng Ñoàng aân caàn mong muoán laøm saùng toû vai troø cuûa Ñöùc Nöõ Trinh trong maàu nhieäm Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå vaø Nhieäm Theå, cuõng nhö laøm saùng toû boån phaän nhöõng ngöôøi ñöôïc cöùu chuoäc ñoái vôùi Meï Thieân Chuùa, laø Meï Chuùa Kitoâ vaø Meï nhaân loaïi, caùch rieâng Meï caùc tín höõu. Tuy nhieân, Coâng Ñoàng khoâng coù yù ñöa ra moät hoïc thuyeát ñaày ñuû veà Ñöùc Maria vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà maø söï nghieân cöùu cuûa caùc nhaø thaàn hoïc chöa laøm saùng toû troïn veïn. Nhöõng yù kieán ñöôïc töï do trình baøy trong caùc tröôøng phaùi coâng giaùo veà Ñaáng coù ñòa vò cao caû nhaát trong Giaùo Hoäi thaùnh sau Chuùa Kitoâ, vaø cuõng laø Ñaáng raát gaàn chuùng ta 4, nhöõng yù kieán aáy ñeàu ñöôïc duy trì caùch hôïp phaùp 71*.
II. Vai Troø Ñöùc Nöõ Trinh
Trong Nhieäm Cuoäc Cöùu Roãi 72*
55. Meï Ñaáng Cöùu Theá trong Cöïu Öôùc. Thaùnh Kinh, Cöïu Öôùc cuõng nhö Taân Öôùc, vaø Thaùnh Truyeàn ñaùng kính, trình baøy ngaøy moät saùng toø hôn vai troø cuûa Meï Ñaáng Cöùu Theá trong nhieäm cuoäc cöùu roãi vaø ñöa vai troø aáy ra cho chuùng ta chieâm ngaém. Thöïc vaäy, caùc saùch Cöïu Öôùc thuaät laïi lòch söû cöùu roãi, trong ñoù ngaøy Chuùa Kitoâ xuaát hieän treân theá giôùi ñöôïc chuaån bò caùch tieäm tieán. Caùc taøi lieäu tieân khôûi naøy, nhö Giaùo Hoäi vaãn ñoïc vaø veà sau hieåu theo aùnh saùng maïc khaûi troïn veïn, daàn daàn cho thaáy roõ raøng hôn hình aûnh ngöôøi nöõ, Meï Ñaáng Cöùu Theá. Theo aùnh saùng maïc khaûi aáy, ngöôøi nöõ naøy ñaõ ñöôïc phaùc hoïa tröôùc trong lôøi höùa chieán thaéng con raén, lôøi höùa maø Toå Toâng ñaõ nhaän ñöôïc sau khi phaïm toäi (x. Stk 3,15). Cuõng theá, Ngaøi laø Trinh Nöõ seõ thuï thai vaø sinh con trai teân laø Emmanuel (x. Is 7,14 so saùnh vôùi Mik 5,2-3; Mt 1,22-23). Ngaøi troåi vöôït treân caùc ngöôøi khieâm haï vaø khoù ngheøo cuûa Chuùa, laø nhöõng ngöôøi tin töôûng, hy voïng vaø laõnh nhaän ôn cöùu ñoä nôi Chuùa. Cuoái cuøng, sau ñeâm daøi mong ñôïi lôøi höùa ñöôïc thöïc hieän, vôùi Ngaøi, ngöôøi Thieáu Nöõ cao sang cuûa Sion, thôøi gian ñaõ neân troïn vaø Nhieäm Cuoäc môùi ñöôïc thieát laäp: khi Con Thieân Chuùa maëc laáy baûn tính nhaân loaïi nôi Ngaøi ñeå giaûi thoaùt con ngöôøi khoûi toäi loãi nhôø caùc maàu nhieäm cuûa thaân xaùc Chuùa. 73*
56. Ñöùc Maria trong vieäc truyeàn tin. Nhöng Chuùa Cha raát nhaân töø ñaõ muoán söï öng thuaän cuûa ngöôøi meï ñöôïc tieàn ñònh tröôùc khi Chuùa Con nhaäp theå, ñeå nhö moät ngöôøi nöõ ñaõ hôïp taùc cho söï cheát, thì cuõng moät ngöôøi nöõ hôïp taùc cho söï soáng. Ñieàu ñoù ñaëc bieät thích hôïp vôùi Meï Chuùa Gieâsu, vì Ngaøi ñem ñeán cho theá giôùi chính Nguoàn Soáng caûi taïo moïi söï, vaø ñaõ ñöôïc Chuùa ban cho nhieàu ôn caân xöùng vôùi söù meänh cao caû nhö theá. Do ñoù, khoâng coù gì laï, neáu caùc Thaùnh Giaùo Phuï ñaõ thöôøng xöng tuïng Meï Thieân Chuùa laø Ñaáng toaøn thaùnh, khoâng vöông nhieãm moät toäi naøo, nhö moät taïo vaät môùi do Chuùa Thaùnh Thaàn uoán naén vaø taùc thaønh 5. Traøn ñaày thaùnh thieän, coù moät khoâng hai ngay töø luùc môùi ñöôïc thuï thai, Ñöùc Trinh Nöõ thaønh Nazareth ñöôïc Thieân Thaàn vaâng leänh Chuùa ñeán truyeàn tin vaø kính chaøo laø “Ñaáng ñaày aân phuùc” (x. Lc 1,28). Vaø Trinh Nöõ ñaõ ñaùp lôøi Thieân Söù raèng: “Naøy toâi laø Toâi Taù Chuùa, xin haõy xaûy ra cho toâi theo lôøi Ngaøi” (Lc 1,38). Nhö theá, Ñöùc Maria, con chaùu Adam, vì chaáp nhaän lôøi Thieân Chuùa, ñaõ trôû neân Meï Chuùa Gieâsu. Heát loøng ñoùn laáy yù ñònh cöùu roãi cuûa Thieân Chuùa, vì khoâng moät toäi naøo ngaên trôû Ngaøi, Ñöùc Maria ñaõ taän hieán laøm toâi tôù Chuùa, phuïc vuï cho thaân theå vaø söï nghieäp cuûa Con Ngaøi, vaø nhôø aân suûng cuûa Thieân Chuùa toaøn naêng, phuïc vuï maàu nhieäm cöùu chuoäc döôùi quyeàn vaø cuøng vôùi Con Ngaøi. Bôûi vaäy, caùc Thaùnh Giaùo Phuï ñaõ nghó raát ñuùng raèng: Thieân Chuùa ñaõ khoâng thu duïng Ñöùc Maria moät caùch thuï ñoäng, nhöng ñaõ ñeå Ngaøi töï do coäng taùc vaøo vieäc cöùu roãi nhaân loaïi, nhôø loøng tin vaø söï vaâng phuïc cuûa Ngaøi. Thöïc vaäy, Thaùnh Ireneoâ noùi: “Chính Ngaøi, nhôø vaâng phuïc, ñaõ trôû neân nguyeân nhaân cöùu roãi cho mình vaø cho toaøn theå nhaân loaïi” 6. Vaø cuøng vôùi thaùnh Ireneoâ coøn coù raát nhieàu Thaùnh Giaùo Phuï thôøi xöa cuõng khoâng ngaàn ngaïi giaûng daïy raèng: “Nuùt daây ñaõ bò thaét laïi do söï baát tuaân cuûa Evaø, nay ñöôïc gôõ ra nhôø söï vaâng phuïc cuûa Ñöùc Maria; ñieàu maø trinh nöõ Evaø ñaõ buoäc laïi bôûi cöùng loøng tin, Ñöùc Trinh Nöõ Maria ñaõ thaùo ra nhôø loøng tin 7; vaø so saùnh vôùi Evaø, caùc ngaøi goïi Ñöùc Maria laø “Meï keû soáng” 8, vaø thöôøng quaû quyeát raèng: “bôûi Evaø ñaõ coù söï cheát, thì nhôø Maria laïi ñöôïc soáng” 9. 74*
57. Ñöùc Maria vaø thôøi thô aáu Chuùa Gieâsu. Söï lieân keát giöõa Meï vaø Con trong coâng cuoäc cöùu roãi ñöôïc toû roõ töø khi Ñöùc Maria thuï thai Chuùa Kitoâ caùch trinh khieát cho ñeán luùc Chuùa Kitoâ cheát. Thöïc vaäy, tröôùc heát, Ñöùc Maria voäi vaõ ñeán thaêm baø Elizabeth vaø ñöôïc baø aáy chaøo möøng laø ngöôøi coù phuùc vì ñaõ tin vaøo söï cöùu roãi Chuùa ñaõ höùa, trong luùc ñoù vò tieàn hoâ nhaûy trong loøng meï (x. Lc 1, 41-45). Roài ngaøy sinh nhaät, Meï Thieân Chuùa ñaõ vui möøng giôùi thieäu vôùi caùc muïc ñoàng vaø caùc nhaø baùc hoïc ñöùa Con ñaàu loøng cuûa mình, maø khi sinh ra ñaõ khoâng laøm giaûm bôùt nhöng coøn thaùnh hieán söï trinh khieát toaøn veïn cuûa Ngaøi 10. Trong ñeàn thaùnh, sau khi hieán leã vaät aán ñònh cho ngöôøi ngheøo, Ñöùc Maria daâng Con leân cho Thieân Chuùa, vaø ñaõ nghe Simeon baùo tröôùc Con mình seõ laø daáu chæ söï phaûn khaùng, vaø moät löôõi göôm seõ ñaâm thaáu loøng meï, nhôø ñoù tö töôûng trong loøng nhieàu ngöôøi seõ ñöôïc baøy toû (x. Lc 2, 34-35). Khi treû Gieâsu laïc maát, Cha Meï ñaõ lo aâu tìm kieám vaø gaëp laïi Con trong ñeàn thaùnh ñang baän taâm lo vieäc cuûa Cha Ngöôøi. Caùc Ngaøi khoâng hieåu lôøi Con noùi; nhöng Meï Chuùa Gieâsu giöõ laáy taát caû caùc ñieàu aáy vaø suy gaãm trong loøng (x. Lc 2, 41-51). 75*
58. Ñöùc Maria vaø ñôøi soáng coâng khai Chuùa Gieâsu. Trong cuoäc ñôøi coâng khai cuûa Chuùa Gieâsu, Meï Ngöôøi cuõng ñaõ xuaát hieän roõ raøng, vaø ngay töø ñaàu, trong tieäc cöôùi thaønh Cana xöù Galileâa, vì ñoäng loøng thöông xoùt, Ngaøi ñaõ caàu baàu, khieán Chuùa Gieâsu, Ñaáng Thieân Sai, laøm pheùp laï ñaàu tieân cuûa Ngöôøi (x. Gio 2, 1-11). Trong thôøi gian Chuùa truyeàn ñaïo, Ñöùc Maria ñaõ ñoùn nhaän lôøi cuûa Con Ngaøi, nhöõng lôøi naâng cao Nöôùc Trôøi leân khoûi nhöõng lyù do vaø lieân heä huyeát nhuïc, vaø tuyeân boá laø coù phuùc cho nhöõng ai nghe vaø giöõ lôøi Thieân Chuùa (x. Mc 3,35 vaø song song; Lc 11,27-28) nhö chính Ngaøi haèng thöïc haønh nhöõng ñieàu ñoù caùch trung tín (x. Lc 2,19 vaø 51). Nhö theá Ñöùc Nöõ Trinh cuõng ñaõ tieán böôùc trong cuoäc löõ haønh ñöùc tin, trung thaønh hieäp nhaát vôùi Con cho ñeán beân thaäp giaù, laø nôi maø theo yù Thieân Chuùa, Ngaøi ñaõ ñöùng ñoù (x. Gio 19,25). Ñöùc Maria ñaõ ñau ñôùn chòu khoå cöïc vôùi Con moät cuûa mình vaø döï phaàn vaøo hy leã cuûa Con, vôùi taám loøng cuûa moät ngöôøi meï heát tình öng thuaän hieán teá leã vaät do loøng mình sinh ra. Vaø cuoái cuøng chính Chuùa Gieâsu Kitoâ khi haáp hoái treân thaäp giaù ñaõ troái Ngaøi laøm Meï cuûa moân ñeä qua lôøi naøy: “Thöa Baø, naøy laø con Baø” (x. Gio 19,26-27) 11. 76*
59. Ñöùc Maria sau khi Chuùa leân trôøi. Vì Thieân Chuùa khoâng muoán toû baøy maàu nhieäm cöùu roãi nhaân loaïi caùch long troïng tröôùc khi Ngaøi ñoå traøn Thaùnh Thaàn Chuùa Kitoâ ñaõ höùa, neân chuùng ta thaáy caùc Toâng Ñoà tröôùc ngaøy Hieän Xuoáng “ñaõ kieân taâm hieäp yù caàu nguyeän, cuøng vôùi caùc phuï nöõ, vôùi Ñöùc Maria, Meï Chuùa Gieâsu, vaø vôùi anh em Ngöôøi” (CvTñ 1,14). Ñöùc Maria cuõng tha thieát caàu xin Thieân Chuùa ban Thaùnh Thaàn, laø Ñaáng ñaõ bao phuû laáy Ngaøi trong ngaøy Truyeàn Tin. Sau cuøng, ñöôïc gìn giöõ tinh saïch khoûi moïi veát toäi nguyeân toå 12, vaø sau khi hoaøn taát cuoäc ñôøi döôùi theá, Ñöùc Nöõ Trinh Voâ Nhieãm ñaõ ñöôïc ñöa leân höôûng vinh quang treân trôøi caû hoàn laãn xaùc 13, vaø ñöôïc Thieân Chuùa toân vinh laøm Nöõ Vöông vuõ truï, ñeå neân gioáng Con Ngaøi troïn veïn hôn, laø Chuùa caùc Chuùa (x. Kh 19,16), Ñaáng ñaõ chieán thaéng toäi loãi vaø söï cheát 14. 77*
III. Ñöùc Nöõ Trinh Vaø Giaùo Hoäi 78*
60. Ñöùc Kitoâ, Ñaáng trung gian ñoäc nhaát vaø Meï Maria. 79* Chuùng ta chæ coù moät Ñaáng Trung Gian duy nhaát, nhö lôøi Thaùnh Toâng Ñoà daïy: “Thöïc vaäy, chæ coù moät Thieân Chuùa duy nhaát, vaø chæ coù moät Ñaáng Trung Gian duy nhaát giöõa Thieân Chuùa vôùi nhaân loaïi, ñoù laø Chuùa Gieâsu Kitoâ, laø Ngöôøi, ñaõ daâng mình laøm giaù chuoäc moïi ngöôøi” (1Tm 2,5-6). Nhöng vai troø laøm meï cuûa Ñöùc Maria ñoái vôùi loaøi ngöôøi khoâng laøm lu môø hay giaûm bôùt vai troø trung gian duy nhaát cuûa Chuùa Kitoâ chuùt naøo, traùi laïi coøn laøm saùng toû maõnh löïc cuûa söï trung gian aáy. Vì moïi aûnh höôûng coù söùc cöùu roãi cuûa Ñöùc Nöõ Trinh treân nhaân loaïi khoâng phaùt sinh töø moät söï caàn thieát khaùch theå naøo, nhöng töø yù ñònh nhaân laønh cuûa Thieân Chuùa, vaø baét nguoàn töø coâng nghieäp dö traøn cuûa Chuùa Kitoâ. AÛnh höôûng aáy nöông töïa vaø hoaøn toaøn tuøy thuoäc vaøo söï trung gian cuûa Chuùa Kitoâ, nguoàn maïch moïi quyeàn löïc cuûa aûnh höôûng ñoù. Nhöng aûnh höôûng naøy khoâng laøm caûn trôû gì, traùi laïi coøn giuùp ñôõ caùc tín höõu keát hieäp tröïc tieáp vôùi Chuùa Kitoâ. 80*
61. Coäng taùc vaøo vieäc cöùu chuoäc. Töø muoân ñôøi, Ñöùc Nöõ Trinh ñaõ ñöôïc tieàn ñònh laøm Meï Thieân Chuùa cuøng moät luùc vôùi vieäc nhaäp theå cuûa Ngoâi Lôøi Thieân Chuùa. Vaø theo chöông trình cuûa Chuùa Quan Phoøng, treân traàn gian Ngaøi ñaõ trôû neân Meï cao troïng cuûa Ñaáng Cöùu Chuoäc thaàn linh, vaø caùch ñaëc bieät hôn moïi ngöôøi khaùc, Ngaøi laø coäng söï vieân quaûng ñaïi vaø toâi taù khieâm haï cuûa Chuùa. Vì ñaõ cöu mang, sinh haï vaø nuoâi döôõng Chuùa Kitoâ, ñaõ daâng Chuùa Kitoâ leân Chuùa Cha trong ñeàn thaùnh vaø cuøng ñau khoå vôùi Con mình cheát treân thaäp giaù, Ñöùc Maria ñaõ coäng taùc caùch raát ñaëc bieät vaøo coâng trình cuûa Ñaáng Cöùu Theá, nhôø loøng vaâng phuïc, nhôø ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc aùi noàng nhieät, ñeå taùi laäp söï soáng sieâu nhieân cho caùc linh hoàn. Bôûi vaäy, treân bình dieän aân suûng, Ngaøi thaät laø Meï chuùng ta. 81*
62. Vai troø tuøy thuoäc trong vieäc cöùu roãi. Nhöng trong nhieäm cuoäc aân suûng, Ñöùc Maria luoân tieáp tuïc thieân chöùc laøm meï, töø khi Ngaøi tin töôûng öng thuaän trong ngaøy Truyeàn Tin - söï öng thuaän maø Ngaøi ñaõ khoâng ngaàn ngaïi giöõ vöõng beân thaäp giaù - cho tôùi luùc vónh vieãn hoaøn taát vieäc cöùu roãi moïi ngöôøi ñöôïc tuyeån choïn. Thaät vaäy, sau khi veà trôøi, vai troø cuûa Ngaøi trong vieäc cöùu ñoä khoâng chaám döùt, nhöng Ngaøi vaãn tieáp tuïc lieân læ caàu baàu ñeå ñem laïi cho chuùng ta nhöõng aân hueä giuùp chuùng ta ñöôïc phaàn roãi ñôøi ñôøi 15. Vôùi tình töø maãu, Ngaøi chaêm soùc nhöõng anh em cuûa Con Ngaøi ñang löõ haønh treân döông theá vaø ñang gaëp bao nguy hieåm, thöû thaùch, cho ñeán khi hoï ñaït tôùi haïnh phuùc queâ trôøi. Vì theá, trong Giaùo Hoäi, Ñöùc Nöõ Trinh ñöôïc keâu caàu qua caùc töôùc hieäu: Traïng Sö, vò Baûo Trôï, Ñaáng Phuø Hoä vaø Ñaáng Trung Gian 16. Tuy nhieân phaûi hieåu caùc töôùc hieäu aáy theá naøo ñeå khoâng theâm bôùt gì vaøo vinh döï vaø quyeàn naêng cuûa Ñaáng Trung Gian duy nhaát 17.
Thöïc vaäy, khoâng bao giôø coù theå ñaët moät taïo vaät ngang haøng vôùi Ngoâi Lôøi nhaäp theå vaø cöùu chuoäc; nhöng cuõng nhö chöùc linh muïc cuûa Chuùa Kitoâ ñöôïc thoâng ban döôùi nhieàu hình thöùc cho caùc thöøa taùc vieân vaø caùc giaùo daân, vaø cuõng nhö söï toát laønh duy nhaát cuûa Thieân Chuùa ñöôïc ban phaùt nhieàu caùch cho caùc taïo vaät, thì söï trung gian duy nhaát cuûa Ñaáng Cöùu Theá khoâng nhöõng khoâng loaïi boû maø coøn khuyeán khích caùc thuï sinh coäng taùc, trong söï tuøy thuoäc vaøo nguoàn maïch duy nhaát.
Vai troø tuøy thuoäc aáy cuûa Ñöùc Maria, Giaùo Hoäi khoâng ngaàn ngaïi tuyeân xöng, maø luoân nghieäm thaáy, vaø nhaén nhuû caùc tín höõu ghi nhôù trong loøng ñeå nhôø söï naâng ñôõ vaø phuø hoä töø maãu cuûa Ngaøi, hoï gaén boù maät thieát hôn vôùi Ñaáng Trung Gian vaø Cöùu Theá. 82*
63. Maria trinh nöõ vaø ngöôøi meï laø maãu möïc cuûa Giaùo Hoäi. 83* Ñöùc Trinh Nöõ nhôø aân hueä vaø söù meänh laøm Meï Thieân Chuùa, nhôø ñoù Ngaøi ñöôïc hieäp nhaát vôùi Con laø Ñaáng Cöùu Chuoäc, vaø nhôø caùc ôn vaø nhieäm vuï ñaëc bieät khaùc, Ngaøi coøn keát hieäp maät thieát vôùi Giaùo Hoäi, nhö thaùnh Ambrosioâ ñaõ daïy, Meï Thieân Chuùa laø maãu möïc cuûa Giaùo Hoäi treân bình dieän ñöùc tin, ñöùc aùi vaø hieäp nhaát hoaøn haûo vôùi Chuùa Kitoâ 18. Thöïc vaäy, trong maàu nhieäm Giaùo Hoäi, chính Giaùo Hoäi cuõng ñöôïc goïi caùch hôïp phaùp laø Meï vaø Trinh Nöõ, Ñöùc Nöõ Trinh Maria ñi tieân phong, toû ra laø moät ngöôøi meï vaø moät trinh nöõ göông maãu tuyeät vôøi vaø hieám coù 19. Vì, bôûi loøng tin vaø vaâng phuïc, Ngaøi ñaõ sinh chính Con Chuùa Cha nôi traàn gian, maø khoâng heà bieát ñeán ngöôøi nam, nhöng ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn bao phuû. Nhö moät Evaø môùi, Ngaøi ñaõ ñaët nieàm tin vaøo söù giaû cuûa Thieân Chuùa, chöù khoâng ñaët vaøo con raén xöa, moät nieàm tin khoâng bò moät nghi ngôø naøo laøm phai nhaït. Nhöng Ngöôøi Con maø Ngaøi ñaõ sinh ra, Thieân Chuùa ñaõ ñaët laøm Tröôûng Töû trong nhieàu anh em (x. Rm 8,29), nghóa laø caùc tín höõu, maø Ngaøi coäng taùc vaøo vieäc sinh haï vaø giaùo duïc vôùi tình thöông cuûa moät ngöôøi meï. 84*
64. Giaùo Hoäi laø trinh nöõ vaø laø meï. Tuy nhieân, khi chieâm ngöôõng söï thaùnh thieän kyø bí vaø noi göông ñöùc aùi cuûa Ñöùc Maria, vaø khi trung thaønh chu toaøn thaùnh yù Chuùa Cha, Giaùo Hoäi cuõng ñöôïc laøm meï nhôø lôøi Thieân Chuùa maø Giaùo Hoäi trung thaønh laõnh nhaän: thöïc vaäy, nhôø vieäc rao giaûng vaø ban pheùp Thaùnh Taåy, Giaùo Hoäi sinh haï nhöõng ngöôøi con ñöôïc thuï thai bôûi pheùp Chuùa Thaùnh Thaàn vaø sinh ra do Thieân Chuùa ñeå hoï laõnh nhaän moät ñôøi soáng môùi vaø baát dieät. Giaùo Hoäi cuõng laø trinh nöõ ñaõ giöõ gìn toaøn veïn vaø tinh tuyeàn loøng trung nghóa ñaõ hieán cho Phu Quaân; vaø noi göông Meï Chuùa mình, nhôø thaàn löïc cuûa Thaùnh Thaàn, Giaùo Hoäi baûo toàn cho tinh tuyeàn moät ñöùc tin toaøn veïn, moät ñöùc caäy beàn vöõng vaø moät ñöùc meán chaân thaønh 20. 85*
65. Giaùo Hoäi phaûi baét chöôùc nhaân ñöùc cuûa Meï Maria. Tuy nhieân, Giaùo Hoäi, qua con ngöôøi cuûa Ñöùc Nöõ Trinh, ñaõ ñaït tôùi söï toaøn thieän laøm cho mình neân thanh saïch vaø veïn tuyeàn (x. Eph 5,27), nhöng Kitoâ höõu vaãn coøn phaûi coá gaéng chieán thaéng toäi loãi ñeå tieán treân ñöôøng thaùnh thieän. Vì theá, hoï ngöôùc maét nhìn leân Ñöùc Maria laø moät maãu göông nhaân ñöùc saùng ngôøi cho toaøn theå coäng ñoaøn nhöõng ngöôøi ñöôïc choïn. Nhôø thaønh kính töôûng nhôù Ñöùc Maria vaø chieâm ngöôõng Ngaøi döôùi aùnh saùng cuûa Ngoâi Lôøi nhaäp theå, Giaùo Hoäi cung kính tieán saâu hôn vaøo maàu nhieäm cao thaúm, töùc laø maàu nhieäm nhaäp theå, vaø neân gioáng Phu Quaân mình ngaøy moät hôn. Thöïc vaäy, Ñöùc Maria ñaõ maät thieát gaén lieàn vôùi lòch söû cöùu roãi, vaø coù theå noùi laø Ngaøi ñaõ qui tuï vaø phaûn chieáu nôi mình nhöõng ñoøi hoûi cao caû nhaát cuûa ñöùc tin, vaø khi caùc tín höõu nghe rao giaûng veà Ngaøi vaø toân suøng Ngaøi, hoï ñöôïc Ngaøi môøi goïi ñeán keát hieäp vôùi hy leã cuûa Con Ngaøi vaø yeâu meán Chuùa Cha. Phaàn Giaùo Hoäi caøng tìm kieám vinh quang Chuùa Kitoâ caøng neân gioáng Khuoân Maãu cao caû cuûa mình, nhôø luoân tieán tôùi trong ñöùc tin, ñöùc caäy, ñöùc meán, vaø tìm kieám cuøng vaâng theo thaùnh yù Thieân Chuùa trong moïi söï. Do ñoù, trong coâng cuoäc toâng ñoà, Giaùo Hoäi coù lyù ñeå nhìn leân Ñaáng ñaõ sinh Chuùa Kitoâ laø ngöôøi ñöôïc thuï thai bôûi pheùp Chuùa Thaùnh Thaàn vaø ñöôïc Ñöùc Nöõ Trinh sinh ra ñeå, nhôø Giaùo Hoäi, cuõng sinh ra vaø lôùn leân trong loøng caùc tín höõu. Ñôøi soáng cuûa Ñöùc Nöõ Trinh laø moät göông saùng cuûa tình maãu töû thaém thieát. Tình maãu töû aáy phaûi laø ñoäng löïc cuûa taát caû nhöõng ai coäng taùc vaøo söù meänh toâng ñoà cuûa Giaùo Hoäi ñeå taùi sinh nhaân loaïi. 86*
IV. Vieäc Toân Kính Ñöùc Nöõ Trinh Trong Giaùo Hoäi 87*
66. Baûn tính vaø neàn taûng cuûa vieäc toân kính Ñöùc Meï. Nhôø hoàng aân Thieân Chuùa, Ñöùc Maria ñöôïc toân vinh, sau Chuùa Con, vöôït treân heát caùc thieân thaàn vaø loaøi ngöôøi, vì Ngaøi laø Meï raát thaùnh cuûa Thieân Chuùa vaø ñaõ tham döï vaøo caùc maàu nhieäm cuûa Chuùa Kitoâ; do ñoù Ngaøi ñaùng ñöôïc Giaùo Hoäi toân vinh vaø ñaëc bieät suøng kính. Thöïc vaäy, töø nhöõng thôøi raát xa xöa, Ñöùc Nöõ Trinh ñaõ ñöôïc toân kính döôùi töôùc hieäu “Meï Thieân Chuùa”, vaø caùc tín höõu ñaõ khaån caàu cuøng aån naùu döôùi söï che chôû cuûa Ngaøi trong moïi côn gian nan khoán khoù 21. Nhaát laø töø coâng ñoàng Epheâsoâ, Daân Thieân Chuùa ñaõ gia taêng loøng toân kính Ñöùc Maria caùch laï luøng: hoï suøng kính meán yeâu, caàu khaån vaø noi göông ñuùng nhö lôøi Ngaøi ñaõ tieân baùo: “Muoân ñôøi seõ khen toâi coù phuùc, vì Ñaáng toaøn naêng ñaõ laøm cho toâi nhöõng vieäc troïng ñaïi” (Lc 1,48-49). Söï toân kính aáy, nhö vaãn luoân coù trong Giaùo Hoäi, tuy hoaøn toaøn ñaëc bieät, nhöng töï baûn chaát vaãn khaùc bieät vôùi söï thôø phöôïng daâng leân Ngoâi Lôøi nhaäp theå vaø leân Chuùa Cha vaø Chuùa Thaùnh Thaàn; vieäc toân kính Ñöùc Maria khuyeán khích theâm vieäc thôø phöôïng Thieân Chuùa Ba Ngoâi. Giaùo Hoäi ñaõ chaáp nhaän nhieàu hình thöùc toân suøng Meï Thieân Chuùa, trong giôùi haïn cuûa giaùo lyù laønh maïnh vaø chính thoáng, tuøy theo hoaøn caûnh, thôøi gian vaø nôi choán, hôïp vôùi tính khí cuøng tinh thaàn cuûa tín höõu; nhöõng hình thöùc aáy, qua vieäc toân vinh Meï, cuõng laøm cho tín höõu nhaän bieát ñuùng ñaén, yeâu meán, laøm vinh danh, vaø tuaân giöõ giôùi raên Chuùa Con, vì Ngöôøi maø muoân vaät ñöôïc taïo thaønh (x. Col 1,15-16) vaø nôi Ngöôøi, Chuùa Cha haèng höõu “muoán coù ñaày ñuû moïi söï” (Col 1,19). 88*
67. Chieàu höôùng muïc vuï. Thaùnh Coâng Ñoàng coá yù daïy giaùo lyù coâng giaùo aáy, ñoàng thôøi Giaùo Hoäi cuõng khuyeán khích heát moïi con caùi haõy nhieät taâm phaùt huy loøng suøng kính Ñöùc Nöõ Trinh, nhaát laø trong phuïng vuï, haõy coi troïng nhöõng vieäc thöïc haønh vaø vieäc ñaïo ñöùc nhaèm suy toân ngaøi vaø ñaõ ñöôïc quyeàn Giaùo Huaán Giaùo Hoäi coå voõ qua caùc theá kyû, cuõng nhö haõy kính caån tuaân giöõ nhöõng quyeát ñònh cuûa caùc thôøi ñaïi tröôùc lieân quan ñeán vieäc toân kính aûnh töôïng Chuùa Kitoâ, Ñöùc Nöõ Trinh vaø caùc Thaùnh 22. Coâng Ñoàng cuõng heát loøng khuyeán khích caùc nhaø thaàn hoïc vaø nhöõng ngöôøi rao giaûng lôøi Chuùa, khi xeùt ñeán phaåm chöùc phi thöôøng cuûa Meï Thieân Chuùa, haõy caån thaän traùnh moïi tö töôûng phoùng ñaïi sai laàm cuõng nhö moïi tö töôûng heïp hoøi quaù ñaùng 23. Nhôø hoïc hoûi Thaùnh Kinh, caùc Thaùnh Giaùo Phuï, caùc tieán só vaø hoïc hoûi caùc phuïng vuï trong Giaùo Hoäi, döôùi söï höôùng daãn cuûa quyeàn Giaùo Huaán, hoï haõy laøm saùng toû ñuùng möùc nhöõng chöùc vuï vaø ñaëc aân cuûa Ñöùc Trinh Nöõ; nhöõng chöùc vuï vaø ñaëc aân naøy luoân qui höôùng veà Chuùa Kitoâ, nguoàn maïch toaøn theå chaân lyù, thaùnh thieän vaø ñaïo ñöùc. Hoï phaûi caån thaän traùnh xa moïi lôøi noùi hay vieäc laøm coù theå laøm cho caùc anh em ly khai hay baát cöù ai khaùc hieåu sai giaùo lyù ñích thöïc cuûa Giaùo Hoäi. Phaàn caùc tín höõu, haõy nhôù raèng, loøng toân suøng chaân chính khoâng heä taïi tình caûm choùng qua vaø voâ boå, cuõng khoâng heä taïi moät söï deã tin phuø phieám, nhöng phaùt sinh töø moät ñöùc tin chaân thaät. Ñöùc tin daãn chuùng ta ñeán choã nhìn nhaän ñòa vò cao caû cuûa Meï Thieân Chuùa, vaø thuùc ñaåy chuùng ta laáy tình con thaûo yeâu meán vaø noi göông caùc nhaân ñöùc cuûa Meï chuùng ta. 89*
V. Ñöùc Maria, Daáu Chæ Loøng Caäy Troâng Vöõng Vaøng
Vaø Nieàm An UÛi Cho Daân Chuùa Ñang Löõ Haønh 90*
68. Ñöùc Maria, daáu chæ cuûa Daân Thieân Chuùa. Ngaøy nay Meï Chuùa Gieâsu ñaõ ñöôïc vinh hieån hoàn xaùc treân trôøi, laø hình aûnh vaø khôûi thuûy cuûa Giaùo Hoäi seõ hoaøn thaønh ñôøi sau; cuõng theá, döôùi ñaát naøy, cho tôùi ngaøy Chuùa ñeán (x. 2P 3,10), Ngaøi chieáu saùng nhö daáu chæ loøng caäy troâng vöõng vaøng vaø nieàm an uûi cho daân Chuùa ñang löõ haønh. 91*
69. Ñöùc Maria chuyeån caàu cho söï hieäp nhaát caùc Kitoâ höõu. Thaùnh Coâng Ñoàng raát vui möøng vaø ñöôïc an uûi khi thaáy ngay giöõa caùc anh em ly khai khoâng thieáu nhöõng ngöôøi daâng leân Meï Chuùa Cöùu Theá vinh döï Ngaøi ñaùng ñöôïc, nhaát laø caùc anh em Ñoâng Phöông, nhöõng ngöôøi nhieät thaønh vaø heát loøng suøng kính Meï Thieân Chuùa troïn ñôøi ñoàng trinh 24. Taát caû moïi Kitoâ höõu haõy thieát tha khaån nguyeän Meï Thieân Chuùa cuõng laø Meï loaøi ngöôøi, ñeå nhö Ngaøi ñaõ trôï giuùp Giaùo Hoäi sô khai baèng lôøi caàu nguyeän cuûa mình, thì ngaøy nay ñöôïc toân vinh vöôït treân caùc Thaàn Thaùnh treân trôøi, Ngaøi cuõng caàu baàu cuøng Con Ngaøi trong söï hieäp thoâng toaøn theå caùc Thaùnh cho tôùi khi moïi gia ñình daân toäc hoaëc ñaõ mang danh hieäu Kitoâ höõu, hoaëc chöa bieát Ñaáng Cöùu Chuoäc mình, ñeàu haân hoan ñoaøn tuï trong an bình vaø hoøa thuaän, hôïp thaønh moät daân Thieân Chuùa duy nhaát, haàu vinh danh Ba Ngoâi Thieân Chuùa raát thaùnh vaø khoâng phaân chia. 92*.
Taát caû vaø töøng ñieàu ñaõ ñöôïc ban boá trong Hieán Cheá tín lyù naøy ñeàu ñöôïc caùc Nghò Phuï Thaùnh Coâng Ñoàng chaáp thuaän. Vaø, duøng quyeàn Toâng Ñoà Chuùa Kitoâ trao ban, hieäp cuøng caùc Nghò Phuï khaû kính, trong Chuùa Thaùnh Thaàn, Chuùng Toâi pheâ chuaån, cheá ñònh vaø quyeát nghò, vaø nhöõng gì ñaõ ñöôïc Thaùnh Coâng Ñoàng quyeát nghò, Chuùng Toâi truyeàn coâng boá cho Danh Chuùa caû saùng.
Roma, taïi Ñeàn Thaùnh Pheâroâ, ngaøy 21 thaùng 11 naêm 1964.
Toâi, Phaoloâ Giaùm Muïc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo.
Tieáp theo laø chöõ kyù cuûa caùc Nghò Phuï.
Chuù Thích:
67* Ñaây laø moät trong nhöõng chöông ñöôïc tranh luaän nhieàu nhaát. Vieäc khai sinh ra noù cuõng gaây nhieàu soâi noåi. Trong soá nhöõng löôïc ñoà ñöôïc ñeä trình, coù moät löôïc ñoà veà Ñöùc Maria. Vì nhöõng lyù do coù tính caùch hoaëc thaàn hoïc hoaëc muïc vuï hoaëc hieäp nhaát, moät vaøi Nghò Phuï muoán cho löôïc ñoà veà Ñöùc Maria xen vaøo Hieán Cheá Tín Lyù veà Giaùo Hoäi. Ngaøy 29-10-1963, caùc Nghò Phuï ñöùng tröôùc moät caâu hoûi nhö sau: “Caùc Nghò Phuï Coâng Ñoàng coù muoán löôïc ñoà veà Ñöùc Trinh Nöõ Meï Giaùo Hoäi ñoåi thaønh chöông cuoái cuøng cuûa löôïc ñoà veà Giaùo Hoäi chaêng?” Tröôùc khi boû phieáu, coù hai baûn phuùc trình chính thöùc veà vaán ñeà naøy: Hoàng Y Konig, ngöôøi muoán cho xen vaøo hieán cheá, vaø Hoàng Y Santos muoán laøm moät löôïc ñoà rieâng. Caû hai duøng nhöõng luaän chöùng doài daøo vaø vöõng chaéc ñeå trình baøy tröôùc caùc Nghò Phuï vaø söï thích hôïp cuûa quan ñieåm mình. Keát quaû cuoäc ñaàu phieáu thaät saùt nuùt: vôùi 2,193 Nghò Phuï coù maët thì 1,114 vò boû phieáu thuaän, 1,074 phieáu choáng. Phieáu thuaän chæ hôn coù 40 phieáu vaø Coâng Ñoàng chaáp nhaän vieäc xen löôïc ñoà vaøo trong Hieán Cheá.
Moät vaán ñeà thöù hai ñöôïc ñaët ra: neáu xen thì xen vaøo choã naøo? Meï Thieân Chuùa lieân keát khaéng khít vôùi maàu nhieäm Giaùo Hoäi, nhöng muoán giaûi thích söï lieân keát naøy, caàn quan nieäm vai troø cuûa Meï Thieân Chuùa trong maàu nhieäm Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå. Ñoái vôùi khía caïnh naøy, giaùo lyù veà Ñöùc Maria vöôït quaù giaùo lyù veà Giaùo Hoäi. Do ñoù chæ coù theå ñaët vaøo phaàn cuoái Hieán Cheá. Ñaáy laø lyù do taïi sao coù chöông VIII vaø vò trí cuûa noù trong Hieán Cheá.
Boá cuïc cuûa chöông naøy nhö sau: trong phaàn nhaäp ñeà (caùc soá 52-54), Coâng Ñoàng xaùc ñònh ñòa vò cuûa Ñöùc Maria trong Giaùo Hoäi vaø nhöõng nguyeân taéc giaùo lyù laøm kim chæ nam cho vieäc trình baøy veà Ñöùc Maria. Ñoàng thôøi Coâng Ñoàng cuõng cho bieát chuû ñích cuûa mình. Phaàn nhaát (caùc soá 55-59) giaûi thích ñòa vò cuûa Meï Thieân Chuùa trong maàu nhieäm Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå. Phaàn hai (caùc soá 60-65) trình baøy ñòa vò ñoù trong vieãn töôïng Giaùo Hoäi, noùi leân nhöõng lieân laïc cuûa Ñöùc Maria vôùi Giaùo Hoäi. Phaàn ba (caùc soá 66-67) ñeà caäp nhöõng boån phaän Kitoâ höõu ñoái vôùi Ñöùc Maria. Phaàn keát luaän vaén taét (caùc soá 68-69) trình baøy Meï Thieân Chuùa nhö daáu hieäu hy voïng vaø söï lieân quan cuûa Ngaøi vôùi vieäc hieäp nhaát caùc Kitoâ höõu. (Trôû laïi ñaàu trang)
68* Caùc soá 52-54: Nhaäp ñeà.
Caùc soá naøy thoáng nhaát vôùi nhau (trong laàn soaïn thaûo ñaàu chuùng ôû trong cuøng moät soá) coù muïc ñích trình baøy ñoái töôïng cuûa chöông VIII. YÙ töôûng chính raát ñôn giaûn: maïc khaûi ñaõ minh nhieân laøm noåi baät ñòa vò cuûa Meï Thieân Chuùa, trong yù ñònh cöùu roãi töø ñôøi ñôøi cuûa Chuùa, trong söï thöïc hieän yù ñònh aáy do Chuùa Gieâsu Kitoâ, bôûi vì coù söï lieân tuïc (chöông VII) giöõa coâng vieäc döôùi ñaát vaø coâng vieäc treân trôøi cuûa Chuùa Kitoâ vaø ngaøy nay Ñöùc Meï cuõng vaãn coøn giöõ nguyeân ñòa vò naøy (soá 52). Maria laø phaàn töû ñaëc bieät vaø laø khuoân maãu Giaùo Hoäi (soá 53). Chuû ñích cuûa Coâng Ñoàng laø: trình baøy vai troø cuûa Meï Thieân Chuùa trong maàu nhieäm Chuùa Kitoâ vaø Giaùo Hoäi vaø nhöõng boån phaän cuûa Kitoâ höõu ñoái vôùi Meï (soá 54). (Trôû laïi ñaàu trang)
1 Kinh tin kính cuûa CÑ Constantinopla: Mansi 3, 566. Xem CÑ Ephesoâ, n.v.t., 4, 1130 (vaø n.v.t., 2, 665 vaø 4, 1071). Xem CÑ Calcedonia, n.v.t., 7, 111-116. CÑ Constantinopla II n.v.t., 9, 375-396. Saùch leã Roma, kinh tin kính. (Trôû laïi ñaàu trang)
2 Saùch leã Roma, leã qui. (Trôû laïi ñaàu trang)
69* Soá 52.
Vieäc cöùu theá ñöôïc thöïc hieän nhôø Thieân Chuùa ñaõ göûi Con Ngaøi ñeán, sinh bôûi ngöôøi nöõ. Ñoù laø neàn taûng cuûa caû khoa Thaùnh Maãu hoïc. Ñöùc Nöõ Ñoàng Trinh Maria lieân keát maät thieát vôùi vieäc Nhaäp Theå Cöùu Chuoäc ñoù. (Trôû laïi ñaàu trang)
3 T. Augustinoâ, De S. Virginitate, 6 : PL 40, 399. (Trôû laïi ñaàu trang)
70* Soá 53.
Soá naøy ñaët Meï Chuùa Kitoâ Cöùu Theá trong töông quan vôùi Giaùo Hoäi. Ñaàu tieân laø quaû quyeát Ñöùc Maria ñaõ töï yù chaáp nhaän lôøi thieân thaàn baùo tin seõ sinh Ñaáng Cöùu Theá. Caâu chuyeän baùo tin ñöôïc ñaët noåi baät. Sau ñoù Coâng Ñoàng nghieân cöùu saâu xa nhöõng moái lieân heä giöõa Maria vaø Ba Ngoâi Thieân Chuùa trong vieãn töôïng Giaùo Hoäi theo moät ñeà taøi quen thuoäc vôùi Hieán Cheá nhö ñeà taøi Giaùo Hoäi töø maàu nhieäm Ba Ngoâi. Vì traùch vuï ñöôïc Chuùa trao phoù neân Meï ñöôïc cöùu chuoäc kyø dieäu hôn, do coâng nghieäp Con Meï, Ñaáng maø Meï ñaõ keát hieäp maät thieát vaø beàn chaët. Trong chieàu höôùng aáy, Coâng Ñoàng khoâng ngaàn ngaïi lieân tieáp trình baøy Ñöùc Trinh Nöõ nhö laø Meï cuûa Con Thieân Chuùa, laø aùi nöõ cuûa Chuùa Cha, laø cung thaùnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Caû ba danh hieäu hoaøn toaøn theo truyeàn thoáng. Nhöng taâm ñieåm cuûa soá naøy ôû choã Coâng Ñoàng quaû quyeát raèng Maria vöøa coù caùc danh hieäu ñoù, nhöng ñoàng thôøi, vì thuoäc doøng doõi Adam, Meï cuõng lieân keát vôùi taát caû moïi ngöôøi, vaø Meï ñaõ coäng taùc vaøo coâng vieäc cöùu theá. Do ñoù, Meï Chuùa Kitoâ vaãn laø phaàn töû Giaùo Hoäi, duø laø phaàn töû tuyeät haûo vaø ñaëc bieät, moät traät cuõng laø khuoân maãu cuûa Giaùo Hoäi. Bôûi vaäy Giaùo Hoäi toân kính Meï nhö Meï thaät vôùi tình con thaûo. (Trôû laïi ñaàu trang)
4 Xem Phaoloâ VI, Dieãn vaên trong Coâng Ñoàng, ngaøy 4-12-1963 : AAS 56 (1964), trg 37. (Trôû laïi ñaàu trang)
71* Soá 54.
Coâng Ñoàng giaûi thích vaén taét veà vai troø Ñöùc Maria trong maàu nhieäm cöùu roãi vaø veà caùc boån phaän cuûa tín höõu ñoái vôùi Meï. Coâng Ñoàng töï giôùi haïn trong vieãn töôïng naøy chöù khoâng nhaèm trình baøy ñaày ñuû giaùo lyù veà Ñöùc Maria, cuõng khoâng nhaèm giaûi quyeát caùc vaán ñeà maø caùc nhaø thaàn hoïc tranh luaän. (Trôû laïi ñaàu trang)
72* Caùc soá 55-59: Phaàn I - Ñòa vò vaø vai troø cuûa Ñöùc Maria trong nhieäm cuoäc cöùu roãi.
Boá cuïc phaàn naøy raát roõ raøng, vì döïa theo caùc döõ kieän lòch söû maïc khaûi veà Meï Thieân Chuùa trong Thaùnh Kinh, baét ñaàu töø Cöïu Öôùc tôùi thôøi kyø Giaùo Hoäi, qua söï kieän truyeàn tin, tôùi cuoäc ñôøi thô aáu vaø coâng khai cuûa Chuùa Gieâsu. Cöù nhö baûn phuùc trình chính thöùc ñaõ noùi, ñaây laø phaàn chính yeáu nhaát trong Chöông VIII. (Trôû laïi ñaàu trang)
73* Soá 55: Trong Cöïu Öôùc.
Thöù töï cuûa soá naøy theo saùt lòch söû cöùu roãi nhö thaáy trong Cöïu Öôùc, ñeå chuùng ta thaáy raèng ngöôøi phuï nöõ laøm Meï Chuùa Kitoâ trong Phuùc AÂm cuõng laø Meï Thieân Chuùa maø chuùng ta nhaän bieát qua thaàn hoïc vaø qua vieäc toân kính nôi caùc daân Kitoâ giaùo. Nhö theá laø Coâng Ñoàng cho bieát söï tieán trieån cuûa maïc khaûi veà Ñöùc Maria vaø khoâng ngaàn ngaïi chaáp thuaän phöông phaùp lòch söû cöùu roãi, moät phöông phaùp maø moät soá ngöôøi chuyeân veà Thaùnh Maãu hoïc khoâng maáy tin töôûng. Khoâng muoán gaây ra cuoäc buùt chieán, neân Coâng Ñoàng chæ nhaèm trình baøy moät “baûn tieåu söû” veà ngöôøi Phuï Nöõ, döïa treân toaøn theå chöùng töø ñöôïc linh öùng cuûa Maïc Khaûi troïn veïn vaø treân chöùng töø cuûa ñôøi soáng Giaùo Hoäi. (Trôû laïi ñaàu trang)
5 Xem T. Germanoâ, Const. Hom. in Annunt. Deiparae: PG 98, 328 A; In Dorm. 2: 357 Anatasioâ thaønh Antiokia, Serm. 2 de Annunt. 2: PG 89, 1377 AB: Serm. 3, 2 : 1388 C. T. Anreâ Cret., Can. in B.V. Nat. 4 : PG 97, 1321 B; in B.V. Nat. 1: 812 A; Hom. in dorm. 1: 1068 C. T. Sophronioâ, Or. 2 in Annunt. 18: PG 87 (3), 3237 BD. (Trôû laïi ñaàu trang)
6 T. Ireneoâ, Adv. Haer. III, 22, 4: PG 7, 959 A; Harvey 2, 123. (Trôû laïi ñaàu trang)
7 T. Ireneoâ, n.v.t., Harvey, 2, 124. (Trôû laïi ñaàu trang)
8 T. Epiphanioâ, Haer. 78, 18 : PG 42, 728 CD-729 AB. (Trôû laïi ñaàu trang)
9 T. Hieronimoâ, Epist. 22, 21: PL 22, 408. Xem T. Augustinoâ, Serm. 51, 2, 3 : PL 38, 335; Serm. 232, 2: 1108. T. Cyrilloâ Jerusalem. Catech., 12, 15: PG 33, 741, AB. T. Gioan Kim Khaåu, In Ps. 44, 7: PG 55, 193. T. Gio Damascenoâ, Hom. 2 in dorm. BMV. 3: PG 96, 728. (Trôû laïi ñaàu trang)
74* Soá 56: Truyeàn tin.
Coâng Ñoàng theo veát caùc Giaùo Phuï, coi caâu chuyeän truyeàn tin raát quan troïng, vì nhìn thaáy ôû ñoù thaùi ñoä caên baûn cuûa moïi Kitoâ höõu. Giaùo Hoäi thuôû ñaàu ñaõ baøy toû loøng tin cuûa hoï vaøo thaùi ñoä chaáp nhaän naøy cuûa Ñöùc Maria, vì laø keát quaû cuûa ñöùc tin vaø tình yeâu cuûa Meï. “Chaáp nhaän” khoâng nhöõng laø tieáng noùi then choát trong caû caâu chuyeän nhöng ñoàng thôøi coøn laø tieáng noùi löôïc toùm taát caû vieãn aûnh ñôøi soáng cuûa Kitoâ höõu: öng thuaän khi Chuùa ñeán vaø ñeå yù ñònh cöùu roãi hoaøn taát trong ta, vöøa bieát quaûng ñaïi phuïc vuï cho coâng cuoäc cöùu theá; cuõng nhö Ñöùa Maria, chuùng ta tích cöïc coäng taùc maø khoâng töï maõn, vaø qua vieäc chaáp nhaän aáy, aân suûng ñem laïi söï soáng: trong Chuùa Kitoâ, Ñöùc Maria ñaõ ban cho theá giôùi Nguoàn Soáng ñoåi môùi moïi söï. (Trôû laïi ñaàu trang)
10 Xem CÑ Lateranoâ, naêm 649, ñ. th. 3: Mansi 10, 1151. T. Leoâ Caû, Epist. ad Flav.: PL 54. 759. CÑ Calcedonia: Mansi 7, 462. T. Ambrosioâ, De inst. Virg.: PL 16, 320. (Trôû laïi ñaàu trang)
75* Soá 57: Ñöùc Maria vaø cuoäc ñôøi thô aáu Chuùa Gieâsu.
Caâu ñaàu tieân cuûa soá naøy neâu leân yù töôûng chæ daãn: Ñöùc Maria lieân keát vôùi Chuùa Con trong coâng cuoäc cöùu theá töø luùc thuï thai Chuùa Gieâsu maø vaãn ñoàng trinh cho tôùi maàu nhieäm cuoäc töû naïn cuûa Chuùa. Coâng Ñoàng trình baøy chaân lyù naøy roõ raøng hôn bao giôø heát. Chuû ñeà trôû laïi ba laàn: laàn Ñöùc Maria ñi thaêm baø Elizabeth, laàn sinh Chuùa ôû Beâlem vaø laàn daâng Chuùa trong ñeàn thôø. Caâu chuyeän tìm thaáy Chuùa trong ñeàn thôø giuùp chuùng ta hieåu roõ hôn veà söï lieân keát aáy. (Trôû laïi ñaàu trang)
11 Xem Pioâ XII, Tñ. Mystici Corporis, 29-6-1943: AAS 35 (1943), trg 247-248. (Trôû laïi ñaàu trang)
76* Soá 58: Ñöùc Maria vaø cuoäc ñôøi coâng khai cuûa Chuùa Gieâsu.
Moät caùch vaén taét, Coâng Ñoàng ñoùng khung hoaït ñoäng cuûa Ñöùc Maria trong cuoäc ñôøi coâng khai cuûa Chuùa, vì theo thaùnh Gioan, luùc khôûi ñaàu vaø keát thuùc söù vuï coâng khai ñeàu coù söï hieän dieän cuûa Ñöùc Maria. Trong hai luùc naøy Ñöùc Maria môùi chæ ñöôïc goïi laø “Baø”. Ñoù laø luùc ôû tieäc cöôùi Cana vaø khi ñöùng döôùi chaân Thaùnh Giaù. Hai lôøi Chuùa noùi xem ra nhö haát huûi Ñöùc Maria. Vieäc can thieäp cuûa Ñöùc Maria coù nhieàu yù nghóa, nhöng laïi naèm trong vaên maïch môùi ñaàu coù theå coi laø kyø laï. YÙ töôûng chính laø: Nöôùc Thieân Chuùa vöôït quaù moïi moái lieân heä xaùc thòt vaø hoaøn toaøn ôû treân söï tính toaùn cuûa con ngöôøi. Caâu chính trong soá naøy trình baøy moät yù töôûng ít quen thuoäc hôn: Ñöùc Maria cuõng tieán tôùi trong cuoäc haønh trình Ñöùc Tin qua ñau khoå vaø u toái. (Trôû laïi ñaàu trang)
12 Xem Pioâ IX, saéc chæ Ineffabilis, 8-12-1854 : vaên kieän cuûa Ñöùc Pioâ IX, 1, I, trg 616; Dz 1641 (2803). (Trôû laïi ñaàu trang)
13 Xem Pioâ XII, Toâng hieán Munificentissimus, 1-11-1950: AAS 42 (1950); Dz 2333 (3903). Xem T. Gio Damascenoâ, Enc. in dorm. Dei Genitricis, baøi giaûng 2 vaø 3: PG 96, 721-761. nhaát laø coät 728B. T. Germanoâ Constantinopla, In S. Dei gen. Dorm. baøi giaûng 1: PG 98 (6); 340-348; baøi giaûng 3: coät 361. T. Modestoâ Jerusalem, In dorm. SS. Deiparae: PG 86 (2) 3277-3312. (Trôû laïi ñaàu trang)
14 Xem Pioâ XII, Tñ. Ad caeli Reginam, 11-10-1954: AAS 46 (1954), trg 633-636; Dz 3913tt. Xem T. Anreâ Gret., Hom. 3 in dorm. SS. Deiparae: PG 97, 1089-1109. T. Gioan Damascenoâ, De fide orth., IV, 14: PG 94, 1153-1161. (Trôû laïi ñaàu trang)
77* Soá 59: Ñöùc Maria sau khi Chuùa leân trôøi.
Coù hai vaán ñeà noùi ôû ñaây: 1) Lôøi caàu nguyeän cuûa Ñöùc Maria tröôùc leã Hieän Xuoáng cuøng vôùi caùc Toâng Ñoà, caùc phuï nöõ vaø caùc anh em Chuùa. Ñöùc Maria ôû giöõa daân chuùng chöù khoâng ôû trong soá nhöõng ngöôøi ñieàu khieån coäng ñoaøn. Meï tham döï vaøo kinh nguyeän chung. Meï thuoäc thaønh phaàn Giaùo Hoäi caàu nguyeän ñang chuaån bò thi haønh söù meänh cuûa mình, vaø Meï caàu nguyeän vôùi töôùc hieäu duy nhaát laø Meï Chuùa Gieâsu (CvTñ 1,14). 2) Coâng Ñoàng taùi xaùc nhaän hai tín ñieàu ñaõ ñöôïc Giaùo Hoäi tuyeân boá khi laäp laïi nhöõng lôøi cuûa caùc caâu ñònh tín lieân heä. Hai tín ñieàu naøy coù lieân quan maät thieát vôùi nhau. Ñöùc Maria ñöôïc suy toân laøm Nöõ Vöông cuûa vuõ truï, ñeå trôû neân gioáng vôùi Con Meï laø Chuùa caùc Chuùa moät caùch hoaøn toaøn hôïn, vaø ñöôïc suy toân laø Ñaáng chieán thaéng toäi loãi vaø söï cheát. (Trôû laïi ñaàu trang)
78* Caùc soá 60-65: Phaàn II - Söï lieân laïc giöõa Meï Thieân Chuùa vaø Giaùo Hoäi.
Phaàn naøy tröïc tieáp baøn veà söï lieân laïc giöõa Ñöùc Maria vaø Giaùo Hoäi. Tröôùc heát, Coâng Ñoàng nhaán maïnh tôùi söï ñoàng coâng cöùu chuoäc cuûa Ñöùc Maria do söï töï yù chaáp thuaän vieäc Nhaäp Theå cuûa Con Thieân Chuùa, do vieäc daâng hy teá treân Thaùnh giaù vaø do vieäc caàu baàu lieân læ treân trôøi. Trong vaên maïch naøy, giöõa nhöõng töôùc hieäu khaùc nhau Coâng Ñoàng ñeà caäp ñeán töôùc hieäu Ñaáng Trung Gian. Moät soá ngöôøi trong UÛy ban thaàn hoïc chöa nhìn thaáy roõ töôùc hieäu naøy neân Coâng Ñoàng giaûi thích cho bieát töôùc hieäu naøy vaãn khoâng laøm lu môø söï tuyeät haûo Ñaáng Trung Gian duy nhaát laø Chuùa Kitoâ (caùc soá 60-62). Sau ñoù (trong caùc soá 63-64) Coâng Ñoàng giaûi thích lyù do khieán Ñöùc Maria, laø Trinh Nöõ vaø laø Meï, laïi laø hình boùng cuûa Giaùo Hoäi. Giaùo lyù naøy coù taàm quan troïng ñaëc bieät, vì Coâng Ñoàng raát löu taâm ñeán nhöõng khía caïnh troåi vöôït cuûa maàu nhieäm Giaùo Hoäi. Sau cuøng (soá 65), Ñöùc Maria ñöôïc coi nhö göông maãu caùc nhaân ñöùc. (Trôû laïi ñaàu trang)
79* Caùc soá 60-62: Ñöùc Maria trong coâng trình cöùu chuoäc. (Trôû laïi ñaàu trang)
80* Soá 60: Nhöõng nguyeân taéc giaùo lyù.
Soá naøy toùm löôïc caùc nguyeân taéc giaùo lyù vaø chæ daãn cho bieát giaùo lyù trình baøy trong nhöõng soá keá tieáp phaûi ñöôïc hieåu theo nhöõng nguyeân taéc naøy. Moïi noã löïc vaø haønh ñoäng cuûa Ñöùc Maria ñeàu do vò Trung Gian duy nhaát laø Chuùa Kitoâ, Ñaáng ñaõ muoán cho Ñöùc Maria coäng taùc vaøo coâng trình cöùu chuoäc. Söï trung gian cuûa Ñöùc Maria bieåu loä roõ reät hôn vaø coøn giuùp cho söï trung gian cuûa Chuùa Kitoâ nöõa. Chæ vì yù muoán hoaøn toaøn nhöng khoâng cuûa Thieân Chuùa nhaân töø vaø quyeàn naêng, Ñaáng Cöùu Theá ñaõ thoâng truyeàn aûnh höôûng cöùu roãi cho caùc chi theå vaø ñaëc bieät cho Meï Ngöôøi, laø Ñaáng ngay töø ñaàu ñaõ coäng taùc vôùi Ngöôøi vaø vôùi coâng vieäc Ngöôøi. Ñoù chính laø nguyeân taéc cuûa keá hoaïch cöùu roãi hay nguyeân taéc ban phaùt ñôøi soáng thaàn linh. Giaùo Hoäi seõ trôû neân bí tích ñeå ban phaùt ñôøi soáng ñoù. Coøn Ñöùc Maria, laø chi theå troåi vöôït ñaàu tieân, seõ laø khuoân maãu cho Giaùo Hoäi. (Trôû laïi ñaàu trang)
81* Soá 61: Trong cuoäc ñôøi traàn gian.
Soá naøy noùi raát vaén taét ñeán troïng taâm vieäc coäng taùc cuûa Ñöùc Maria. Laø meï Thieân Chuùa, laø toâi tôù khieâm haï cuûa Chuùa, Meï laø coäng söï vieân quaûng ñaïi cuûa Ñaáng Cöùu Theá vaø laø Meï chuùng ta treân bình dieän aân suûng. Baûn vaên theo saùt vôùi söï theå hieän cuûa nhieäm vuï naøy. Nhôø hoaøn toaøn saün saøng tuaân theo yù Chuùa, Ñöùc Trinh Nöõ ñaõ mang thai Chuùa Gieâsu, Ñaáng seõ xoùa heát toäi loãi Daân Ngöôøi. Ñöùc Maria ñaõ sinh con vaø ñaõ nuoâi naáng. Meï ñaõ daâng Con cho Chuùa Cha trong Ñeàn Thaùnh, ñaõ ñau khoå vôùi caùi cheát cuûa Con treân Thaùnh Giaù. Meï ñaõ cuï theå hoùa vieäc coäng taùc tuyeät ñoái duy nhaát naøy trong söï tuaân phuïc voâ ñieàu kieän, söï tuaân phuïc thaám nhuaàn ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc meán haêng noàng. Söï trung thaønh cuûa Meï trong vieäc chaáp thuaän chöông trình cöùu roãi laø then choát cho vieäc quaûng dieãn caùc yù töôûng khaùc (x. caùc soá 53, 56, 63 vaø 64). (Trôû laïi ñaàu trang)
15 Xem Kleutgen, ch. IV baûn ñaõ söûa: De Mysterio Verbi incarnati: Mansi 53, 290. Xem T. Anreâ Gret. In nat. Mariae, baøi giaûng 4: PG 97, 865A. T. Germanoâ Constantinopla, In annunt., Deiparae: PG 98, 321 BC; In dorm. Deiparae III, 361D. T. Gio Damascenoâ, In dorm. BV. Mariae, baøi giaûng 1, 8 : PG 90, 712BC-713A. (Trôû laïi ñaàu trang)
16 Xem Leoâ XIII, Tñ. Adjutricem populi, 5-9-1895: ASS 28 (1895-96), trg 229. T. Pioâ X, Tñ. Ad diem illum, 2-2-1904, vaên kieän I, trg 154; Dz 1978a (3370). Pioâ XI, Tñ. Miserentissimus, 8-5-1928: AAS 20 (1929), trg 178. Pioâ XII, söù ñieäp truyeàn thanh, 13-5-1946: AAS 38 (1946), trg 266. (Trôû laïi ñaàu trang)
17 Xem T. Ambrosioâ, Epist. 63 : PL 16, 1218. (Trôû laïi ñaàu trang)
82* Soá 62: Treân trôøi.
Laø Meï ban aân suûng, ôû treân trôøi Ñöùc Maria tieáp tuïc moät ñòa vò khaùc trong coâng trình cöùu roãi. Tình maãu töû cuûa Meï tieáp tuïc hoaït ñoäng. Chaéc chaén Meï khoâng ban phaùt aân suûng rieâng, nhöng laø aân suûng Chuùa Kitoâ, vì khoâng coù aân suûng naøo khaùc. Söù meänh cuûa Ñöùc Maria laø lieân keát Chuùa Kitoâ vôùi nhöõng phaàn töû laøm thaønh Giaùo Hoäi. Ñoù laø yù nghóa cuûa tieáng Maria, Meï ñaày ôn. Meï thöïc hieän söù meänh qua vieäc baàu cöû cho nhaân loaïi. Do ñoù, maø Giaùo Hoäi goïi Meï baèng caùc danh hieäu: Ñaáng Baûo Veä, Ñaáng Phuø Trôï, Ñöùc Meï Haèng Cöùu Giuùp, Ñaáng Trung Gian. Caùc nhaø thaàn hoïc tranh luaän veà yù nghóa gaùn cho caùc töôùc hieäu aáy, nhaát laø töôùc hieäu sau cuøng. Coâng Ñoàng khoâng muoán giaûi quyeát cuoäc tranh luaän, nhöng chæ quaû quyeát moät thöïc taïi hoaøn toaøn ñöôïc toaøn theå Giaùo Hoäi chaáp nhaän, maø khoâng baän taâm ñeán nhöõng ñieàu xaùc ñònh roõ reät coù tính caùch kyõ thuaät. Coâng Ñoàng cuõng noùi theâm laø töôùc hieäu naøy khoâng laøm maát cuõng khoâng theâm thaét gì vaøo ñòa vò vaø haønh ñoäng cuûa Chuùa Kitoâ, Ñaáng Trung Gian duy nhaát, vì khoâng taïo vaät naøo coù theå ñoùng vai troø treân cuøng moät bình dieän nhö Chuùa Cöùu Theá. (Trôû laïi ñaàu trang)
83* Caùc soá 63-64: Ñöùc Maria laø maãu möïc Giaùo Hoäi.
Tính caùch song ñoái giöõa Ñöùc Maria vaø Giaùo Hoäi ñöa ra moät chuû ñeà hoaøn toaøn môùi meû trong khoa thaàn hoïc hieän thôøi. Quaû thöïc ñöôïc lieân keát vôùi Con mình trong coâng trình cöùu chuoäc, Ñöùc Trinh Nöõ Maria ñaõ vöôït treân moïi ngöôøi khaùc vaø trôû neân maãu möïc Giaùo Hoäi. Ñoù chính laø moät phaàn töû trong nhoùm ñang hình thaønh, gaây aûnh höôûng treân ngöôøi khaùc, loâi cuoán vaø laøm göông cho hoï. ÔÛ ñaây Coâng Ñoàng khai trieån vaén taét chuû ñeà naøy veà Ñöùc Maria laø hình boùng Giaùo Hoäi, khoâng phaûi hình boùng hay maãu möïc theo nghóa thieát laäp phaåm traät hay bí tích, nhöng nhö ngöôøi coå xuùy ñôøi soáng thieâng lieâng trong ñoù söï ñoàng trinh naåy nôû thaønh tình maãu töû. (Trôû laïi ñaàu trang)
18 Xem T. Ambrosioâ, Expos. Lc II. 7; PL 15, 1555. (Trôû laïi ñaàu trang)
19 Xem Pheâroâ Dam. Giaû, Serm. 63: PL 144, 861 AB. Godefridus a S. Victore, in nat. BM., Ms. Paris, Mazarine, 1002, tôø 109c. Gerhohus Reich., De gloria et honore Filii hominis, 10 : PL 194, 1105 AB. (Trôû laïi ñaàu trang)
84* Soá 63: Ñöùc Maria laø maãu möïc Giaùo Hoäi, nhö moät Trinh Nöõ vaø moät ngöôøi Meï.
Tröôùc heát laø ñöùc ñoàng trinh, nhöng hieåu theo chieàu höôùng thieâng lieâng. Noù heä taïi ñöùc tin vaø ñöùc caäy nhôø ñoù Ñöùc Maria ñaõ sinh Con Chuùa do quyeàn pheùp Chuùa Thaùnh Thaàn maø khoâng coù söï lieân laïc xaùc thòt naøo vôùi ngöôøi nam, vaø nhö vaäy ñaõ trôû thaønh ngöôøi Meï. Ñöùc Maria ñaõ thuï thai Ngoâi Lôøi trong taâm hoàn tröôùc khi thuï thai trong loøng. Ñöùc ñoàng trinh töông quan vôùi söï chaáp thuaän baát khaû khuyeát cuûa ñöùc tin. Ñöùc Maria ñi tröôùc Giaùo Hoäi ôû ñieåm naøy; chính do Meï maø Chuùa Kitoâ ñöôïc sinh ra, Ñaáng seõ laøm cho Giaùo Hoäi thaønh thaân theå cuûa Ngöôøi. (Trôû laïi ñaàu trang)
20 Xem Ambrosioâ, Expos. Lc.II,7 vaø X,24-25; PL 15, 1555 vaø 1810. T. Augustinoâ, In Jo Tr. 13,12: PL 35, 1499. Xem Serm. 191, 2,3: PL 38, 1010; v.v... Cuõng xem chaân phöôùc Beda, In Lc. Expos. I, ch. 2 : PL 92, 330. Isaac de Stella, Serm. 51: PL 194, 1863A. (Trôû laïi ñaàu trang)
85* Soá 64: Giaùo Hoäi laø Meï vaø laø Trinh Nöõ.
Hình thöùc song ñoái ñaõ noùi treân keát thuùc ôû ñaây: tính caùch laøm Meï ñoàng trinh cuûa Ñöùc Maria chính laø bí tích, daáu hieäu hoaëc hình aûnh cuûa Giaùo Hoäi ñoàng trinh, cuõng thuï thai vaø sinh döôõng caùc con caùi mình. Tính caùch laøm meï cuûa Giaùo Hoäi, noi theo Ñöùc Maria, laø vieäc ñoùn nhaän Lôøi Chuùa trong taâm hoàn. Ñoùn nhaän coù nghóa laø thöïc haønh. Nhö theá Giaùo Hoäi trôû thaønh meï cuûa moät cuoäc soáng baát töû, nhôø Thaàn Khí cuûa vieäc saùng taïo môùi. Söï ñoàng trinh cuûa Giaùo Hoäi - laø ñieàu kieän ñeå sinh nhieàu con caùi - heä taïi vieäc trung thaønh thöïc thi caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn, theo göông Ñöùc Maria vaø nhôø söùc maïnh Chuùa Thaùnh Thaàn. (Trôû laïi ñaàu trang)
86* Soá 65: Giaùo Hoäi vaø vieäc noi theo caùc nhaân ñöùc cuûa Ñöùc Maria.
ÔÛ ñaây, Coâng Ñoàng trình baøy Ñöùc Maria nhö göông maãu caùc nhaân ñöùc maø Giaùo Hoäi phaûi noi theo. Vieäc kính nhôù Meï Thieân Chuùa laøm cho tín höõu thaâm hieåu maàu nhieäm Nhaäp Theå hôn vì coù nhieàu khía caïnh cuûa maàu nhieäm naøy bieåu hieän nôi Meï Thieân Chuùa. Ngay töø thôøi xa xöa, Giaùo Hoäi ñaõ caàu khaån vôùi Ñöùc Maria, nhôø theá maø Giaùo Hoäi tieán tôùi treân con ñöôøng ñöùc tin vaø treân ñöôøng söù meänh toâng ñoà, trôû neân gioáng vôùi maãu möïc cuûa mình hôn. (Trôû laïi ñaàu trang)
87* Caùc soá 66-67: Phaàn III - Vieäc toân kính Ñöùc Trinh Nöõ trong Giaùo Hoäi.
Phaàn naøy tröïc tieáp noùi ñeán söï aùp duïng giaùo lyù vaøo coâng vieäc giaûng thuyeát vaø toân kính. Moái baän taâm muïc vuï cuûa Coâng Ñoàng ñöôïc bieåu loä roõ reät. Coâng Ñoàng muoán raèng, trong Giaùo Hoäi, vieäc toân kính vaø suøng moä Ñöùc Maria phaûi chöøng möïc vaø chính ñaùng; khoâng treã naûi vì nhöõng ngôø vöïc voâ ích hay sôï seät; khoâng quaù khai thaùc nhöõng tình caûm, töôûng töôïng hoaëc nhöõng ñieàu thaàn hoïc coøn mô hoà. (Trôû laïi ñaàu trang)
21 Xem Saùch Nhaät Tuïng Roma, xöôùng khuùc “Sub tuum...” ôû kinh chieàu I cuûa Tieåu tuïng Ñöùc Meï. (Trôû laïi ñaàu trang)
88* Soá 66: Baûn tính vaø neàn taûng vieäc toân kính Ñöùc Trinh Nöõ.
Neàn taûng vieäc toân kính Ñöùc Maria laø do vieäc Meï Thieân Chuùa ñöôïc gaén lieàn vôùi maàu nhieäm cöùu roãi cuûa Chuùa Kitoâ. Vì Ñöùc Maria ñöôïc döï phaàn vaøo maàu nhieäm naøy hôn baát cöù ai khaùc, neân Giaùo Hoäi ñaëc bieät toân kính Meï. Vieäc toân kính - baûn chaát cuûa vieäc suøng moä - ñöôïc goïi laø ñaëc bieät (so saùnh vôùi vieäc toân kính caùc Thaùnh), nhöng xeùt theo yeáu tính thì hoaøn toaøn khaùc bieät vôùi vieäc toân thôø chæ daønh rieâng cho moät mình Thieân Chuùa. Tieâu chuaån cuûa vieäc toân kính laø phaûi phuø hôïp vôùi giaùo lyù chính thoáng. Vieäc toân kính chæ coù baûo ñaûm khi trung thaønh vôùi ôn linh öùng rieâng vaø phaûi hoaøn toaøn höôùng veà Con duy nhaát maø trong Ngöôøi, Chuùa Cha taùc thaønh moïi söï. Vieäc suøng moä seõ trôû neân aûo töôûng neáu khoâng ñöa ñeán vieäc tuaân giöõ caùc giôùi raên Chuùa. Giaû thieát nhö theá roài, cuõng coøn phaûi löu yù ñeán nhöõng hình thöùc toân kính khaùc nhau nhöng vaãn hôïp phaùp, do hoaøn caûnh thôøi gian vaø nôi choán taïo ra, hay do nhöõng taâm tình khaùc nhau cuûa moãi daân toäc. Vaäy phaûi thaän troïng nhöng ñöøng coù ñaàu oùc thieån caän. Vieäc toân kính vôùi cuøng moät hình thöùc nhö nhau seõ trôû neân ngheøo naøn; phaûi ñeå quyeàn cho coâng giaùo tính. (Trôû laïi ñaàu trang)
22 CÑ Nicea II, naêm 787: Mansi 13, 378-379 ; Dz 302 (600-601). CÑ Trentoâ, khoùa 25: Mansi 33, 171-172. (Trôû laïi ñaàu trang)
23 Xem Pioâ XII, söù ñieäp truyeàn thanh, 24-10-1954: AAS 46 (1954), trg 679. Tñ. Ad caeli Reginam, 11-10-1954: AAS (1954), trg 637. (Trôû laïi ñaàu trang)
89* Soá 67: Tinh thaàn giaûng thuyeát vaø toân kính Ñöùc Trinh Nöõ.
Sau cuøng, Coâng Ñoàng ban boá moät vaøi qui taéc muïc vuï cho vieäc giaûng thuyeát vaø toân kính Ñöùc Maria. Coâng Ñoàng giôùi thieäu ñaëc bieät vieäc toân kính coù tính caùch phuïng vuï, nhöng cuõng khoâng queân nhöõng hình thöùc, nhöõng vieäc thöïc haønh ñaïo ñöùc khoâng ñi ngöôïc vôùi nhöõng nguyeân taéc ñaõ ñeà ra. Vieäc toân kính theo phuïng vuï ñöôïc chuù troïng hôn laø vì coù söï chæ daãn tröïc tieáp cuûa Giaùo Hoäi. Nhöõng hình thöùc toân suøng cuõng nhö Coâng Ñoàng coå voõ, duø khoâng baøn ñeán chi tieát. Nhöõng tieâu chuaån ñeå giaûng thuyeát raát ñôn giaûn: ñöøng taùn tuïng thaùi quaù, khoâng heïp hoøi thieån caän, hoaøn toaøn tuaân theo chæ thò cuûa Giaùo Hoäi, bieát döïa vaøo Thaùnh Kinh vaø Thaùnh Truyeàn. Nhö vaäy Coâng Ñoàng muoán ngay caû vieäc giaûng thuyeát veà Ñöùc Meï cuõng phaûi qui veà Chuùa Kitoâ. Keát luaän cuûa soá naøy laø vaøi lôøi khuyeân toång quaùt veà vieäc suøng moä ñích thöïc nhaèm göûi tôùi Daân Chuùa (khoâng chæ baèng tình caûm nhaát thôøi, khoâng phaûi nieàm tin vieãn voâng, nhöng laø söï thöïc haønh saâu xa cuûa moät ñöùc tin chính thöïc, laáy tình yeâu haøm chöùa loøng bieát ôn maø tuyeân xöng söï cao caû cuûa Meï Thieân Chuùa, vaø ñöùc tin ñoù coøn laøm cho chuùng ta bieát quaûng ñaïi noi theo söï hieäp nhaát giöõa Meï vôùi Thieân Chuùa). (Trôû laïi ñaàu trang)
90* Caùc soá 68-69: Keát luaän.
Hai vaán ñeà ñöôïc ñaët ra ôû Ñöùc Maria nhö daáu hieäu caäy troâng vaø nhö daáu hieäu hieäp nhaát. (Trôû laïi ñaàu trang)
91* Soá 68: Ñöùc Maria nhö daáu hieäu caäy troâng.
Soá naøy baøn ñeán moät yù töôûng quan troïng: yù nghóa ñòa vò ñöôïc toân vinh cuûa Meï Chuùa Gieâsu ñoái vôùi toaøn theå Giaùo Hoäi. Ñöùc Maria laø hình aûnh caùnh chung cuûa Giaùo Hoäi. Meï laø daáu hieäu caäy troâng. Meï cuõng ñaõ phaûi chòu thöû thaùch neân do kinh nghieäm rieâng maø bieát ñöôïc gaùnh naëng cuûa chuùng ta. Tình thöông Meï daønh cho chuùng ta seõ khuyeán khích chuùng ta coá gaéng khoâng ngöøng. (Trôû laïi ñaàu trang)
24 Xem Pioâ XI, Tñ. Ecclesiam Dei, 12-11-1923: AAS 15 (1923), trg 581. Pioâ XII, Tñ. Fulgen corona, 8-9-1953: AAS 45 (1953), trg 590-591. (Trôû laïi ñaàu trang)
92* Soá 69: Ñöùc Maria vaø söï hieäp nhaát caùc Kitoâ höõu.
Ñaây laø moät ñieåm teá nhò. Nhieàu ngöôøi nghó döôøng nhö Ñöùc Maria laø moät trôû ngaïi treân con ñöôøng hieäp nhaát caùc Kitoâ höõu. Coâng Ñoàng ñaõ ñeà caäp vaán ñeà theo khía caïnh tích cöïc: Coâng Ñoàng nhaän ñònh moät söï kieän khoâng ai choái caõi: trong soá nhöõng anh em ly khai, cuõng coù ngöôøi keâu caàu ñeán Trinh Nöõ heøn moïn thaønh Nazareth. Nhö vaäy vaãn coøn hy voïng. Coâng Ñoàng muoán moïi Kitoâ höõu caàu xin Ñöùc Maria cho vieäc hieäp nhaát, vì Meï baàu cöû cho moïi ngöôøi tuyeân xöng Con Meï laø Ñaáng Cöùu Theá, vaø cho caû nhöõng ai chöa bieát Meï. Meï vaãn luoân giöõ vai troø laøm meï. Nhö theá seõ coù aùnh saùng laøm raïng ngôøi vinh quang Ba Ngoâi Thieân Chuùa.
Hieán Cheá tín lyù veà Giaùo Hoäi khôûi ñaàu vaø keát thuùc baèng maàu nhieäm Moät Chuùa Ba Ngoâi. Töø Thieân Chuùa, do tình yeâu maø coù moïi söï, vaø trong tình yeâu moïi söï qui veà Ngaøi. Hieán Cheá naøy laø moät lôøi tuyeân xöng ñöùc tin khoâng lay chuyeån vaø seõ khoâng chòu söï hao moøn cuûa thôøi gian. (Trôû laïi ñaàu trang)