Thaùnh Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II

Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa Giaùo Hoaøng Hoïc Vieän Pioâ X

Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia

Lôøi Giôùi Thieäu Toång Quaùt Veà Coâng Ñoàng

I. Moät Vaøi Khaùi Nieäm Veà Caùc Coâng Ñoàng

A. Ñònh Nghóa Coâng Ñoàng:

Coâng Ñoàng laø gì? Ñoù laø caâu hoûi maø thieát töôûng caàn ñöôïc traû lôøi tröôùc heát.

Moät caùch toång quaùt Coâng Ñoàng laø moät hoäi nghò goàm caùc Giaùm Muïc cuøng moät soá chöùc vò trong Giaùo Hoäi chính thöùc nhoùm hoïp vôùi muïc ñích baøn luaän vaø quyeát ñònh nhöõng vaán ñeà thuoäc giaùo lyù hoaëc qui luaät cuûa Giaùo Hoäi.

Coù nhöõng caáp baäc Coâng Ñoàng khaùc nhau, ñöôïc keå trong hai loaïi toång quaùt: Coâng Ñoàng phoå quaùt vaø Coâng Ñoàng rieâng. Coâng Ñoàng phoå quaùt coøn ñöôïc goïi laø Coâng Ñoàng Chung. Theo phaùp cheá hieän haønh cuûa Giaùo Hoäi, Coâng Ñoàng Chung laø moät hoäi nghò toaøn theå caùc Giaùm Muïc cuûa Giaùo Hoäi, ñöôïc trieäu taäp do vaø döôùi thaåm quyeàn cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Töø ngöõ "chung" ñöôïc dòch töø moät tænh töø Hy Laïp mang yù nghóa "thuoäc veà moïi phaàn ñaát coù ngöôøi ôû": nghóa laø chæ toaøn theå theá giôùi.

Tröôùc Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, chæ coù nhöõng Giaùm Muïc toâng toøa môùi coù quyeàn tham döï Coâng Ñoàng Chung. Nhöng ngaøy nay, Saéc leänh veà Nhieäm Vuï Giaùm Muïc xaùc ñònh laïi: "Thaùnh Coâng Ñoàng cheá ñònh: moïi Giaùm Muïc ñeàu coù quyeàn tham döï Coâng Ñoàng Chung, vì laø thaønh phaàn cuûa coäng ñoaøn Giaùm Muïc" (GM 4). Thöù ñeán, ñöôïc goïi laø Coâng Ñoàng rieâng, moät hoäi nghò goàm caùc Giaùm Muïc cuûa khu vöïc naøo ñoù trong Giaùo Hoäi. Coâng Ñoàng rieâng ñöôïc goïi laø Ñaïi Coâng Ñoàng, neáu hoäi nghò goàm caùc Giaùm Muïc cuûa nhieàu giaùo tænh khaùc nhau, döôùi quyeàn chuû toïa cuûa Söù Thaàn Toøa Thaùnh. Neáu chæ coù caùc Giaùm Muïc cuûa moät giaùo tænh, döôùi quyeàn chuû toïa cuûa Toång Giaùm Muïc hay moät Giaùm Muïc thaâm nieân coâng vuï, thì Coâng Ñoàng ñöôïc goïi laø Coâng Ñoàng tænh. Ngoaøi ra, chuùng ta coøn coù theå keå theâm vaøi loaïi khaùc nhö Coâng Ñoàng toaøn quoác, Coâng Ñoàng toaøn mieàn, v.v...

Chuùng ta coøn thaáy coù nhöõng hoäi nghò Giaùm Muïc khaùc, chaúng haïn nhö caùc thöôïng hoäi ñoàng. Thöôïng hoäi ñoàng giaùo phaän ñöôïc duøng ñeå chæ nhöõng phieân hoïp cuûa vò Giaùm Muïc giaùo phaän vôùi haøng giaùo só cuûa mình. Coøn thöôïng hoäi ñoàng Giaùm Muïc laø moät hoäi nghò, ñöôïc thaønh laäp ngay sau Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, goàm nhöõng Giaùm Muïc ñöôïc choïn trong soá caùc Giaùm Muïc toaøn theá giôùi, do chính Ñöùc Giaùo Hoaøng trieäu taäp, vôùi muïc ñích cuøng tìm hieåu vaø coá vaán cho Ngaøi trong nhöõng vaán ñeà coù tính caùch thôøi söï cuûa Giaùo Hoäi.

B. Thaåm quyeàn cuûa Coâng Ñoàng:

Coâng Ñoàng giöõ thaåm quyeàn toái thöôïng trong Giaùo Hoäi. Neàn taûng naøy döïa vaøo chính yù muoán cuûa Chuùa Kitoâ laø Ñaáng ñaõ ban quyeàn cho caùc Toâng Ñoà vaø nhöõng ngöôøi keá vò caùc Ngaøi, ñeå daïy doã vaø ñieàu khieån Giaùo Hoäi.

Coâng Ñoàng Chung laø cô quan laäp phaùp vaø giaùo huaán toái cao cuûa Giaùo Hoäi. Thöïc ra, ñoù chính laø Giaùm Muïc Ñoaøn qui tuï veà moät nôi. Nhöõng saéc leänh giaùo lyù cuûa Coâng Ñoàng naøy giöõ moät giaù trò giaùo thuyeát raát cao: vôùi moät vaøi ñieàu kieän, chuùng thaønh baát khaû ngoä.

Nhöõng saéc leänh Coâng Ñoàng coù theå chia laøm hai loaïi: giaùo lyù hoaëc qui luaät. Saéc leänh veà qui luaät ñeà caäp ñeán luaät leä, taäp quaùn, nghi leã v.v... Saéc leänh veà giaùo lyù nhaèm ngay ñeán giaùo lyù maïc khaûi, laøm saùng toû nhöõng ñieåm coøn nghi ngôø, xaùc quyeát nhöõng chaân lyù bò laïc giaùo choái töø v.v... Vì theá, trong nhöõng saéc leänh veà loaïi naøy, chuùng ta thaáy coù nhöõng "ñònh thöùc". Goïi laø ñònh thöùc, nhöõng coâng thöùc ngaén veà moät ñieåm cuûa giaùo lyù, hoaëc xaùc quyeát moät chaân lyù, hoaëc leân aùn moät laïc giaùo, vaø keát thuùc baèng phaùn quyeát "tuyeät thoâng". Giaùo lyù ôû caùc ñònh thöùc thuoäc veà tín ñieàu: choái boû seõ bò lieät vaøo haøng laïc giaùo.

C. Caùc Coâng Ñoàng trong lòch söû:

Tröôùc heát chuùng ta noùi ñeán Coâng Ñoàng "Gieârusalem". Ñoù laø cuoäc hoäi nghò cuûa caùc Toâng Ñoà vaø nhöõng moân ñoà khaùc, vaøo khoaûng naêm 48-50 (x. CvSñ 15). Giaùo Hoäi sô khai ñaõ baét ñaàu toå chöùc hoäi nghò coâng ñoàng raát sôùm, vì thöïc söï ñoù chính laø söï theå hieän tính caùch coäng ñoaøn cuûa Giaùm Muïc. Ngay tröôùc thôøi kyø thanh bình döôùi ñôøi vua Constantinoâ, ñaàu theá kyû thöù IV, cuõng ñaõ coù Coâng Ñoàng Elvira (Taây Ban Nha), noåi tieáng trong quyeát nghò coâng boá luaät ñoäc thaân giaùo só. Sau ñoù, do leänh vua Constantinoâ, Coâng Ñoàng Arles (Phaùp) ñöôïc nhoùm hoïp ñeå choáng laïi laïc giaùo Ñonatoâ. Cuõng chính vò Hoaøng Ñeá naøy trieäu taäp Coâng Ñoàng Chung thöù nhaát ôû Nicea (Nikaia) vaøo naêm 325.

Baûy Coâng Ñoàng Chung ñaàu tieân ñaõ coù moät thaåm quyeàn ñaëc bieät: ngaøy nay Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông vaø Taây Phöông cuõng nhö nhieàu ngöôøi Tin Laønh ñeàu nhìn nhaän. Taát caû baûy Coâng Ñoàng ñoù ñeàu ñöôïc trieäu taäp do hoaøng ñeá (hay nöõ hoaøng) chöù khoâng do Ñöùc Giaùo Hoaøng: vaø ñoâi khi choáng laïi Ñöùc Giaùo Hoaøng, nhö Coâng Ñoàng Chung thöù II thaønh Constantinopla. Thaåm quyeàn cuûa nhöõng Coâng Ñoàng Chung ñoù döïa vaøo söï chaáp nhaän cuûa Giaùo Hoäi phoå quaùt, bôûi Giaùo Hoäi nhìn thaáy ôû ñoù söï phaûn chieáu trung thaønh cuûa Maïc Khaûi. Sau ñaây laø danh saùch:

1. Coâng Ñoàng Nicea (Nikaia) naêm 325: thaønh phaàn tham döï goàm khoaûng 300 Giaùm Muïc Ñoâng Phöông, 4 Giaùm Muïc Taây Phöông, vôùi 2 linh muïc Roma giöõ chöùc vuï söù thaàn cho Ñöùc Giaùo Hoaøng Silvester I. Coâng Ñoàng leân aùn laïc giaùo Arioâ, vaø ñònh tín raèng Ngoâi Lôøi ñoàng baûn tính vôùi Ñöùc Chuùa Cha.

2. Coâng Ñoàng Constantinopla I, naêm 381: do Hoaøng Ñeá Theoñosioâ trieäu taäp. Khoaûng 186 Giaùm Muïc Ñoâng Phöông tham döï. Khoâng coù moät Giaùm Muïc Taây Phöông naøo. Ñöùc Giaùo Hoaøng Ñamasoâ khoâng ñöôïc pheùp chuû toïa. Coâng Ñoàng leân aùn laïc giaùo Maceñoânioâ, vaø tuyeân boá thieân tính cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.

3. Coâng Ñoàng EÂphesoâ, naêm 431: do Hoaøng Ñeá Theoñosioâ II trieäu taäp. Thaønh phaàn tham döï: khoaûng 250 Giaùm Muïc Ñoâng Phöông, 1 Giaùm Muïc Taây Phöông vaø 1 phoù teá thaønh Carthagoâ, cuøng vôùi 3 Söù thaàn cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Celestinoâ I (2 Giaùm Muïc vaø 1 linh muïc). Coâng Ñoàng leân aùn 2 thuû laõnh laïc giaùo: Nestorioâ vaø Pelagioâ. Coâng Ñoàng tuyeân boá Ñöùc Maria laø Meï Thieân Chuùa, vaø xaùc ñònh söï Ngoâi hieäp nôi Chuùa Kitoâ.

4. Coâng Ñoàng Calceñonia (Khalkedon), naêm 451. Hoaøng Ñeá Marcianoâ ñöùng ra trieäu taäp. Thaønh phaàn tham döï: coù leõ khoaûng 600 Giaùm Muïc Ñoâng Phöông, 2 Giaùm Muïc Phi Chaâu vaø 3 Söù thaàn cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Leâoâ I (2 Giaùm Muïc vaø 1 linh muïc). Coâng Ñoàng leân aùn thuû laõnh laïc giaùo Eutiches, vaø tuyeân boá Chuùa Kitoâ coù moät ngoâi vò vaø hai baûn tính.

5. Coâng Ñoàng Constantinopla II, naêm 553, do Hoaøng Ñeá Giustinianoâ I trieäu taäp. Thaønh phaàn tham döï: khoaûng 150 Giaùm Muïc Ñoâng Phöông, 8 Giaùm Muïc Phi Chaâu. Ñöùc Giaùo Hoaøng Vigilioâ khoâng muoán tham döï (maëc daàu Ngaøi coù maët ôû Constantinopla cuøng vôùi 16 Giaùm Muïc La tinh). Coâng Ñoàng leân aùn "Ba Giaûng Thuyeát" töùc caùc taùc giaû: Origenes, Theoñoretoâ vaø Ibas.

6. Coâng Ñoàng Constantinopla III, naêm 680. Thaønh phaàn tham döï: 165 Giaùm Muïc Ñoâng Phöông, 6 Giaùm Muïc Taây Phöông, vaø 3 Söù thaàn cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Agathon (2 linh muïc vaø 1 phoù teá). Coâng Ñoàng leân aùn laïc giaùo nhò-tính-nhaát-yù vaø daïy raèng Chuùa Kitoâ coù 2 yù chí.

7. Coâng Ñoàng Nicea II (Nikaia), naêm 787. Hôn 300 Giaùm Muïc Ñoâng Phöông vaø 2 Söù thaàn cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Hadrianoâ I (1 linh muïc haït tröôûng vaø 1 linh muïc) tham döï. Coâng Ñoàng leân aùn phaùi chuû tröông baùc boû vieäc toân kính aûnh töôïng.

Ñoái vôùi 7 Coâng Ñoàng vöøa keå treân, ngöôøi ta khoâng ñaët vaán ñeà nghi ngôø veà giaù trò. Nhöng vôùi Coâng Ñoàng thöù 8 maø chuùng ta saép noùi ñeán, coù nhieàu baát ñoàng yù kieán.

8. Coâng Ñoàng Constantinopla IV: Theo Coâng Giaùo, Coâng Ñoàng ñöôïc nhoùm hoïp naêm 870, do Hoaøng Ñeá Basilioâ trieäu taäp, coù 102 Giaùm Muïc Ñoâng Phöông, 3 Söù thaàn cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Hañrianoâ II (2 Giaùm Muïc vaø 1 phoù teá). Coâng Ñoàng leân aùn Ñöùc Thöôïng Phuï Photios. Nhöng theo Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông, Coâng Ñoàng naøy ñaõ bò Coâng Ñoàng naêm 880 huûy boû, vaø ñaây môùi thöïc laø Coâng Ñoàng Chung giaù trò.

Sau ñaây chuùng ta seõ keå ñeán nhöõng Coâng Ñoàng nhoùm hoïp ôû Taây Phöông; khoâng coù Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông tham döï, tröø ôû hai Coâng Ñoàng Lyon vaø Firenze (Florentinoâ).

9. Coâng Ñoàng Lateranoâ I, naêm 1123. Ñöùc Giaùo Hoaøng Callitoâ II trieäu taäp, vaø goàm 300 Giaùm Muïc Taây Phöông tham döï. Coâng Ñoàng baøn luaän veà vaán ñeà "ban chöùc".

10. Coâng Ñoàng Lateranoâ II, do Ñöùc Giaùo Hoaøng Innocentioâ II trieäu taäp vaøo naêm 1139. Khoaûng 1,000 nhaân vaät tham döï. Coâng Ñoàng leân aùn caùc giaùo phaùi ly khai, vaø ñeà caäp tôùi vaán ñeà qui luaät.

11. Coâng Ñoàng Lateranoâ III, naêm 1179, do Ñöùc Giaùo Hoaøng Alexanñroâ III trieäu taäp. 300 Giaùm Muïc vaø 400 giaùo só tham döï. Coâng Ñoàng baøn veà vieäc baàu Giaùo Hoaøng, vaø leân aùn laïc giaùo Albigenses (hoaëc Cathari).

12. Coâng Ñoàng Lateranoâ IV, naêm 1215, do Ñöùc Giaùo Hoaøng Innocentioâ III trieäu taäp. Thaønh phaàn tham döï: 412 Giaùm Muïc vaø 388 giaùo só. Coâng Ñoàng leân aùn laïc giaùo Albigeois, vaø caùc laïc giaùo do P. de Vaux vaø do Joachim khôûi xöôùng.

13. Coâng Ñoàng Lyon I, naêm 1245, do Ñöùc Giaùo Hoaøng Innocentioâ IV trieäu taäp, vôùi söï tham döï cuûa 140 Giaùm Muïc vaø nhieàu giaùo só. Coâng Ñoàng caùch chöùc Hoaøng ñeá Frederic II.

14. Coâng Ñoàng Lyon II, naêm 1274, do Ñöùc Giaùo Hoaøng Gregorioâ X trieäu taäp. Thaønh phaàn tham döï: khoaûng 500 Giaùm Muïc vaø 570 giaùo só (coù Thaùnh Toâma vaø Thaùnh Bonaventura) vôùi Hoaøng Ñeá Ñoâng Phöông Michael Paleologoâ. Coâng Ñoàng baøn luaän veà vaán ñeà hieäp nhaát giöõa Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông vaø Taây Phöông.

15. Coâng Ñoàng Vienne, naêm 1321, do Ñöùc Giaùo Hoaøng Clementeâ V trieäu taäp. Ngöôøi ta khoâng roõ thaønh phaàn tham döï: coù ngöôøi cho laø 114, ngöôøi khaùc baûo 300. Coâng Ñoàng huûy boû doøng tu Ñeàn Thôø vaø leân aùn laïc giaùo do Lambert de Beøgue chuû xöôùng.

16. Coâng Ñoàng Constance, töø naêm 1414 ñeán 1418, do Hoaøng Ñeá Segismunñoâ trieäu taäp, vôùi söï tham döï cuûa 32 Hoàng Y, 183 Giaùm Muïc, 100 linh muïc vaø 350 giaùo só. Coâng Ñoàng baõi nhieäm 3 Ñöùc Giaùo Hoaøng ñang tranh chaáp nhau, chaám döùt tình traïng ly khai ôû Taây Phöông, leân aùn Wiclef vaø Huss. Sau heát, Coâng Ñoàng choïn Giaùo Hoaøng Martinoâ V.

17. Coâng Ñoàng Firenze, töø naêm 1438 ñeán 1445, do Ñöùc Giaùo Hoaøng Eugentioâ IV trieäu taäp. Ñeàu tieân Coâng Ñoàng nhoùm ôû Basel, sau rôøi veà Ferrara vaø cuoái cuøng ôû Firenze. Thaønh phaàn tham döï: 150 Giaùm Muïc Taây Phöông, vôùi 30 Giaùm Muïc Ñoâng Phöông. Caùc Giaùm Muïc tham döï kyù moät baûn coâng thöùc hieäp nhaát.

18. Coâng Ñoàng Lateranoâ V, naêm 1512-1517, do Ñöùc Giaùo Hoaøng Giulioâ II trieäu taäp, goàm 115 Giaùm Muïc Taây Phöông. Coâng Ñoàng baøn veà vaán ñeà canh taân Giaùo Hoäi vaø leân aùn nhöõng nhaø taân thuyeát Aristoteles (Neo-aristotelismoâ).

19. Coâng Ñoàng Triñen, töø naêm 1545 ñeán 1563, do Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ III trieäu taäp. Luùc ñaàu 70 Giaùm Muïc tham döï vaø luùc cuoái coù 252 Giaùm Muïc, vôùi nhieàu giaùo só khaùc. Coâng Ñoàng leân aùn giaùo phaùi Tin Laønh vaø tuyeân boá nhieàu ñònh tín khaùc. Coâng Ñoàng ra leänh canh taân Giaùo Hoäi.

20. Coâng Ñoàng Vaticanoâ I, naêm 1870, do Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ IX trieäu taäp, vôùi söï tham döï cuûa 747 Giaùm Muïc. Coâng Ñoàng leân aùn thuyeát duy lyù vaø thuyeát chuû tröông Giaùo Hoäi Phaùp ñoäc laäp. Coâng Ñoàng tuyeân boá tính caùch baát khaû ngoä cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng.

21. Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, do Ñöùc Gioan XXIII trieäu taäp vaø keát thuùc ôû thôøi Ñöùc Phaoloâ VI.

Ngoaøi nhöõng Coâng Ñoàng Chung keå treân, chuùng ta bieát coøn coù nhieàu Coâng Ñoàng rieâng aûnh höôûng lôùn lao trong Giaùo Hoäi, nhö Coâng Ñoàng Cathagoâ (do Thaùnh Cyprianoâ khôûi xöôùng naêm 256) vaø Coâng Ñoàng Toleñoâ. Trong thôøi Trung Coå, caùc Coâng Ñoàng vaø Thöôïng Hoäi Ñoàng ñöôïc trieäu taäp raát thöôøng.

II. Coâng Ñoàng Vaticanoâ II

A. Vaticanoâ II, moät yù nghó caù nhaân cuûa Ñöùc Gioan XXIII:

Nguoàn tin Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan XXIII loan baùo trieäu taäp Coâng Ñoàng ñaõ laøm cho toaøn theá giôùi ngaïc nhieân; haàu nhö khoâng moät ai chôø ñoùn vaø nghó tôùi söï kieän ñoù. Luùc ñoù laø ngaøy 25 thaùng Gieâng naêm 1959. Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø moät vaøi Hoàng Y ñeán tham döï moät nghi leã taïi Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Thaùnh Phaoloâ ngoaïi thaønh. Sau buoåi leã, trong moät phoøng khaùch cuûa tu vieän caïnh thaùnh ñöôøng, khi ngoû lôøi vôùi caùc Hoàng Y, Ñöùc Thaùnh Cha noùi Ngaøi ñaõ coù yù ñònh trieäu taäp moät Coâng Ñoàng Chung, moät Thöôïng Hoäi Ñoàng giaùo phaän Roma vaø muoán caûi toå giaùo luaät.

Luùc ñoù, ngöôøi ta baét ñaàu noùi ñeán moät "Coâng Ñoàng Hieäp Nhaát" moïi Kitoâ höõu; thöïc vaäy chính Ñöùc Thaùnh Cha muoán Coâng Ñoàng trôû thaønh moät lôøi môøi goïi ñeán hieäp nhaát. Cuõng ngaøy 25 thaùng Gieâng naêm 1959, Ñöùc Gioan XXIII beá maïc tuaàn leã hieäp nhaát, vaø boán ngaøy sau Ngaøi ñaõ tuyeân boá veà Coâng Ñoàng nhö sau: "Chuùng ta haõy hieäp nhaát vôùi nhau vaø chuùng ta haõy chaám döùt moïi baát hoøa". Tinh thaàn hieäp nhaát ñaõ trôû neân nieàm hy voïng vaø laø ñoäng löïc höôùng daãn cho Coâng Ñoàng, cuõng nhö sau naøy seõ laø moät trong nhöõng thaønh quaû hieån nhieân nhaát cuûa Coâng Ñoàng.

YÙ nghó trieäu taäp Coâng Ñoàng laø moät linh öùng ñaëc bieät cuûa Ñöùc Gioan XXIII. Ngaøi khoâng thoå loä vôùi ai, cuõng nhö chöa coù ai ñeà nghò cho ngaøi yù töôûng ñoù. Hôn theá, luùc aáy ngöôøi ta nghó raèng caùc Coâng Ñoàng seõ khoâng coøn caàn thieát nöõa. Sau Coâng Ñoàng Vaticanoâ I vôùi ñònh tín ôn baát khaû ngoä cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, nhieàu ngöôøi ñaõ ngaàm chaáp nhaän "luaän ñeà" cuûa Bismark cho raèng töø nay Coâng Ñoàng trôû neân voâ ích. Vaø trong suoát theá kyû sau Coâng Ñoàng Vaticanoâ I, uy quyeàn Giaùo Hoaøng vöôn daàn tôùi choã ñoäc toân ñeán noãi ai cuõng coâng nhaän raèng ngay caû quyeàn giaùo huaán thoâng thöôøng cuûa Giaùo Hoaøng vaãn laø "möïc thöôùc cuûa ñöùc tin" cho tín höõu thöïc haønh. Bôûi theá, do ôn quan phoøng, Ñöùc Gioan XXIII, "vò Giaùo Hoaøng chuyeån tieáp", nhö ngöôøi ta vaãn goïi theá, ñaõ ñöa Giaùo Hoäi thoaùt xa "duy giaùo hoaøng thuyeát", ñeå ñeán gaàn vôùi "nguoàn Phuùc AÂm" hôn.

B. Toång luaän veà Coâng Ñoàng Vaticanoâ II:

Vaticanoâ I phaûi chaám döùt vaøo ngaøy 20 thaùng 10 naêm 1870, khi giaùo phaän Roma bò saùt nhaäp vaøo vöông quoác YÙ. Coâng Ñoàng ñaønh ñình hoaõn voâ thôøi haïn. Chöông trình caùc vaán ñeà baøn caõi coøn dang dôõ. Toái thöôïng quyeàn vaø ôn baát khaû ngoä cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng laø nhöõng vaán ñeà khoâng naèm trong chöông trình ban ñaàu, laïi ñöôïc Coâng Ñoàng ñònh tín tröôùc; coøn nhieàu tieát muïc quan troïng khaùc veà Giaùo Hoäi, nhaát laø veà vaán ñeà truyeàn giaùo, veà nhieäm vuï caùc Giaùm Muïc v.v... chöa ñöôïc baøn caõi tôùi. Vì theá, Coâng Ñoàng Vaticanoâ I laø moät Coâng Ñoàng ñaõ ngöng treä nhöng chöa hoaøn taát.

Ñöùc Pioâ IX, Ñöùc Leoâ XIII vaø caû Ñöùc Pioâ X hình nhö ñaõ khoâng nghó tôùi vieäc tieáp tuïc vaø hoaøn taát Coâng Ñoàng. Sau traän ñaïi chieán, Ñöùc Pioâ XI ñaõ quan taâm ñeán vaán ñeà: trong Thoâng Ñieäp ñaàu tieân Ubi arcano (23-12-1922), ngaøi coù ñeà caäp tôùi vaán ñeà tieáp tuïc tieán haønh coâng vieäc coøn dang dôõ cuûa Coâng Ñoàng (AAS 14 (1922) 692). Ngaøi ñaõ ñeà cöû moät uûy ban ñeå tìm hieåu caùc vaên kieän cuûa Coâng Ñoàng Vaticanoâ I vaø tìm caùch thöùc tieán haønh.

Roài ñeán Ñöùc Pioâ XII, ngay khi vöøa nhaän chöùc Giaùo Hoaøng, ngaøi ñaõ ñöôïc Hoàng Y Ruffini ñeà nghò tieáp tuïc Coâng Ñoàng. Ñaõ coù moät nhoùm chuyeân vieân laøm vieäc trong nhieàu naêm vôùi muïc ñích chuaån bò Coâng Ñoàng, cho tôùi khi Ñöùc Pioâ XII baêng haø.

Ñöùc Gioan XXIII ñaõ tieáp tuïc. Tuy nhieân, ñieàu môùi meû nôi ngaøi laø yù ñònh trieäu taäp Coâng Ñoàng khoâng phaûi phaùt sinh töø vieäc hoïc hoûi caùc taøi lieäu, nhöng töø nhöõng nhu caàu caáp baùch thöïc teá cuûa Giaùo Hoäi. Vaø ñoù cuõng laø höôùng ñi ñaëc bieät cuûa Vaticanoâ II.

Thoâng thöôøng, Coâng Ñoàng laø moät giaûi ñaùp cuûa Giaùo Hoäi tröôùc moät khuûng hoaûng roõ raøng, chaúng haïn moät laïc giaùo hay moät cuoäc ly khai v.v... Theá nhöng vaøo naêm 1959, ngöôøi ta coù caûm töôûng raèng Giaùo Hoäi khoâng phaûi baän taâm veà moät khoù khaên naøo: khoâng coù laïc giaùo, khoâng coù baùch haïi. Hôn theá, uy quyeàn Giaùo Hoäi lôùn maïnh hôn luùc naøo heát. Tuy nhieân, phaûi nhìn thaúng vaøo beà maët cuûa Giaùo Hoäi, ngöôøi ta môùi nhaän thaáy raèng hôn bao giôø heát. Giaùo Hoäi ñang ñöông ñaàu vôùi nhöõng vaán naïn cöïc kyø khoù khaên. Töø Vaticanoâ I, theá giôùi ñaõ ñoåi thay coøn nhanh hôn 19 theá kyû qua. Cuoäc caùch maïng khoa hoïc vaø kyõ thuaät ñaõ coù haáp löïc höôùng veà vieãn aûnh töông lai, maø ñoái vôùi hoï, hình nhö ñang ôû trong taàm tay. Con ngöôøi ñaët troïn nieàm hy voïng cuûa mình nôi theá giôùi vaät chaát naøy, vì ñoái vôùi hoï, nhöõng höùaheïn cuûa caùc toân giaùo ñeàu tan vôõ. Nhöng ñoàng thôøi vaø hôn bao giôø heát, con ngöôøi laïi caûm thaáy luoân bò ñe doïa do chính nhöõng khaùm phaù cuûa hoï: hieåm nguy tieâu dieät cuûa bom nguyeân töû, baàu khí thieáu laønh maïnh vaø nhieãm ñoäc cuûa moâi tröôøng vaên minh, chieán tranh lieân læ...

Ñang khi ñoù, caùc Kitoâ höõu, thaønh phaàn thieåu soá cuûa theá giôùi, laïi chia reõ hôn bao giôø heát. Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ñaõ maát ñi nhöõng cô hoäi truyeàn giaùo höùa heïn nhaát, vaø ñau ñôùn vì nhöõng raïn nöùt noäi boä khoâng ngöøng xaûy ra nôi caùc xöù Kitoâ giaùo laâu ñôøi.

Vì söï hieäp nhaát Kitoâ höõu ñaõ trôû neân heát söùc caàn thieát. Nhöng söï hieäp nhaát khoâng theå ñöông nhieân thaønh töïu, maø traùi laïi chính ngöôøi Kitoâ höõu phaûi baét ñaàu vaø khôûi söï ñi daàn tôùi hieäp nhaát. Bôûi vaäy, caàn phaûi thay ñoåi nhieàu vaø "töï caûi hoùa"...

Nhöõng vaán ñeà aáy laø nhöõng lyù do ñuû ñeå khai môû moät Coâng Ñoàng.

1. Giai ñoaïn tieàn chuaån bò (töø 17-5-1959 ñeán 5-6-1960)

Coâng Ñoàng bao giôø cuõng laø coâng vieäc raát quan troïng, cho neân ngay caû coâng cuoäc chuaån bò, ngöôøi ta cuõng phaûi söûa soaïn tröôùc. Do ñoù coù giai ñoaïn ñöôïc goïi laø "tieàn chuaån bò".

Trong giai ñoaïn naøy, ngöôøi ta coù theå theo hai phöông phaùp laøm vieäc: hoaëc tieáp tuïc coâng trình cuûa Vaticanoâ I, hay khôûi söï töø nhöõng vaán ñeà môùi. Trong phöông phaùp thöù hai, ngöôøi ta coøn coù theå baøn luaän nhöõng ñeà muïc do Toøa Thaùnh Roma ñeà nghò hay hoûi yù kieán caùc Giaùm Muïc veà nhöõng ñeà muïc. Phöông phaùp thöù hai ñöôïc aùp duïng cho giai ñoaïn naøy cuûa Coâng Ñoàng Vaticanoâ II.

Ñeå thöïc hieän vieäc naøy Ñöùc Gioan XXIII ñaõ ñeà cöû moät UÛy Ban do Hoàng Y Tarñini laøm chuû tòch. Vaø ñaây laø laàn ñaàu tieân trong lòch söû, caùc Nghò Phuï Coâng Ñoàng töông lai ñöôïc tham khaûo yù kieán (ôû Coâng Ñoàng Vaticanoâ I, chæ coù 35 Giaùm Muïc ñöôïc hoûi yù kieán). Caùc Ñaïi Hoïc cuõng ñöôïc thaêm doø. Hôn theá, moät söï kieän chöa töøng coù laø khoâng coù vaán ñeà giôùi haïn caùc ñeà muïc. Con soá traû lôøi leân tôùi 2,109, laøm thaønh 8 quyeån. Toång keát goàm 8,972 ñeà nghò.

Ñeå khai trieån nhöõng ñeà nghò treân, Ñöùc Giaùo Hoaøng ra töï saéc Superno Dei nutu ngaøy 5-6-1960, ngaøy Leã Hieän Xuoáng, trong ñoù, ngaøi thaønh laäp 12 UÛy Ban vaø 3 Vaên Phoøng. Caùc UÛy Ban naøy töông ñöông vôùi nhöõng Thaùnh Boä cuûa Giaùo Trieàu Roma, cuõng coù moät boä tröôûng töôùng öùng. UÛy Ban Trung Öông do chính Ñöùc Giaùo Hoaøng laøm Chuû Tòch, vaø Toång Thö Kyù luùc ñoù laø Ñöùc Cha Felici, sau naøy trôû thaønh Toång Thö Kyù cuûa Coâng Ñoàng. Thaønh phaàn caùc UÛy Ban ñöôïc tuyeån choïn trong toaøn theá giôùi, maëc daàu phaàn ñoâng thuoäc AÂu Chaâu, vì lyù do taøi chaùnh vaø kyõ thuaät.

Coøn veà teân goïi cuûa Coâng Ñoàng, ngöôøi ta baøn caõi khoâng bieát ñoù coù phaûi laø moät Coâng Ñoàng khaùc, hay laø keá tieáp Vaticanoâ I. Cuoái cuøng, vaøo ngaøy 7 thaùng 12 naêm 1959, Ñöùc Giaùo Hoaøng chính thöùc ñaët teân laø Vaticanoâ II.

2. Quaù trình giai ñoaïn chuaån bò (töø 14-11-1960 ñeán 11-10-1962)

Ngaøy 14-11-1960, Ñöùc Giaùo Hoaøng ñoïc dieãn vaên khai maïc giai ñoaïn chuaån bò tröôùc 33 Hoàng Y vaø haøng traêm Giaùm Muïc: muïc ñích cuûa Coâng Ñoàng laø "ñem laïi chaân giaù trò cho tö töôûng con ngöôøi, cuõng nhö cho ñôøi soáng nhaân loaïi vaø Kitoâ giaùo", trong moät tinh thaàn bieát tìm veà nguoàn vaø bieát vaâng theo Chuùa Thaùnh Thaàn (AAS 59 (1960) 1004-1014).

Ngay tröôùc khi khai maïc, caùc UÛy Ban ñaõ phaûi laøm vieäc ngaøy ñeâm. Hoï lo soaïn thaûo caùc löôïc ñoà hoäi nghò. Ñeå hoaøn thaønh moät löôïc ñoà, caùc thaønh phaàn cuûa UÛy Ban phaûi hoïp laïi vôùi nhau, döôùi quyeàn chuû toïa cuûa moät Hoàng Y; beân hoï luoân coù nhöõng nhaø chuyeân moân taøi gioûi. Trong 8 quyeån chöùa ñöïng caùc ñeà nghò, hoï phaûi choïn löïa ra nhöõng chaát lieäu caên baûn, döïa theo taàm quan troïng vaø theo con soá nhöõng ngöôøi ñeà nghò v.v...

Sau ñoù, hoï baøn caõi ñeå ñi ñeán chaáp nhaän caùch toång quaùt nhöõng ñeà taøi vaø nhöõng tieâu chuaån laøm vieäc. Theá roài, ñeå tieán haønh coâng vieäc, caùc chaát lieäu laïi ñöôïc phaân chia thaønh nhöõng tieåu ñeà do caùc tieåu ban hoaëc caùc nhoùm chuyeân vieân ñaûm traùch.

Caùc nhoùm vaø tieåu ban naøy moät laàn nöõa seõ ñuùc keát caùc tieåu deà vaø phaân thaønh chöông, roài cuoái cuøng soaïn thaønh moät baûn sô thaûo. Baûn sô thaûo naøy seõ ñöôïc chính tieåu ban soaïn thaûo baøn caõi moät laàn nöõa, tu boå laïi, hoaëc coù khi loaïi boû. Sau ñoù, tieåu ban seõ soaïn laïi moät sô thaûo môùi. Khi tieåu ban ñaõ ñoàng yù, baûn sô thaûo seõ ñöôïc cho in vaø gôûi ñeán moïi thaønh phaàn cuûa UÛy Ban vaø caùc coá vaán; nhöõng vò naøy seõ gôûi nhaän xeùt ñeán tieåu ban. Moät soá caùc coá vaán; nhöõng vò naøy seõ gôûi nhaän xeùt ñeán tieåu ban. Moät soá caùc nhaø chuyeân moân seõ tìm hieåu caùc nhaän xeùt ñoù, saép xeáp vaø chuyeån veà cho caùc thaønh phaàn tieåu ban. Tieåu ban seõ xem xeùt caùc nhaän xeùt, chaáp thuaän hay loaïi boû. Cuoái cuøng löôïc ñoà seõ ñöôïc UÛy Ban nhoùm hoïp laïi baøn caõi töï do vaø boû phieáu quyeát ñònh.

Moät löôïc ñoà ñaõ ñöôïc UÛy Ban chaáp thuaän coøn phaûi ñeä trình leân UÛy Ban Trung Öông. UÛy Ban naøy do chính Ñöùc Giaùo Hoaøng chuû toïa, ñöôïc coi nhö moät tieåu Coâng Ñoàng: goàm nhieàu Hoàng Y, Thöôïng Phuï vaø Giaùm Muïc... cuûa 57 quoác gia. Laïi coù moät tieåu ban ñaëc bieät chuyeân xem xeùt caùc löôïc ñoà thuoäc caùc UÛy Ban khaùc nhau ñeå traùnh söï laäp laïi chaát lieäu.

Khi moät löôïc ñoà ñöôïc ñeä trình, UÛy Ban Trung Öông seõ caån thaän duyeät xeùt, ñeå xem coù ñaùp öùng ñuû vôùi nhöõng tieâu chuaån ñaõ aán ñònh hay khoâng. Sau ñoù UÛy Ban seõ boû phieáu: ñoàng yù, khoâng ñoàng yù, hay ñoàng yù vôùi vaøi söûa ñoåi. Neáu hôn moät phaàn ba khoâng ñoàng yù, löôïc ñoà bò loaïi boû; vaø UÛy Ban coù traùch nhieäm phaûi soaïn thaûo moät löôïc ñoà khaùc. Neáu ñöôïc chaáp thuaän, löôïc ñoà seõ ñöôïc ñeä trình leân Ñöùc Giaùo Hoaøng, vaø chính Ngaøi seõ quyeát ñònh cho ñem trình baøy vôùi caùc Nghò Phuï ôû Coâng Ñoàng.

Thaønh quaû cuûa nhöõng coâng vieäc laâu daøi naøy laø 70 döï aùn ñöôïc chaáp thuaän, laøm thaønh 2,060 trang giaáy in. Tuy nhieân, caùc chaát lieäu vaãn coøn quaù bao la, neân ñoøi hoûi phaûi löôïc toùm hôn nöõa.

3. Kyø hoïp ñaàu tieân cuûa Coâng Ñoàng (töø 11-10 ñeán 8-12-1962)

Trong Toâng Hieán Humanae Salutis (ngaøy 25-12-1961), Ñöùc Giaùo Hoaøng quyeát ñònh trieäu taäp Coâng Ñoàng vaøo naêm 1962; vaø ngaøy giôø chính xaùc ñeå khai maïc ñöôïc aán ñònh trong Töï Saéc Concilium (ngaøy 2-2-1962).

Coù taát caû 2,904 Nghò Phuï ñöôïc môøi goïi tham döï, vaø con soá caùc Nghò Phuï coù maët leân raát cao (trong caùc laàn hoïp, nhieàu nhaát laø 2,449 vò vaø ít nhaát laø 2,086 vò tham döï). Vaøi ngaøy tröôùc khi khai maïc, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ haønh löông ñeán Loretto vaø Assisi (vaøo ngaøy 4-10-1962) ñeå caàu xin Ôn Treân.

Trong baøi dieãn vaên khai maïc, Ñöùc Gioan XXIII ñaõ ñöa ra nhöõng toân chæ höôùng daãn Coâng Ñoàng: côûi môû vôùi theá giôùi; thoâng caûm chöù khoâng leân aùn tuyeät thoâng; xoùt thöông hôn laø khaét khe; nhaän chaân raèng theá giôùi cuõng raát nhaäy caûm, khoâng chaáp nhaän sai laàm: loan truyeàn Phuùc AÂm vôùi nieàm hy voïng hôn laø vôùi taâm traïng cuûa "nhöõng tieân tri loan baùo söï döõ".

Khoaûng thôøi gian töø ngaøy 13 ñeán 20-10, caùc Nghò Phuï tuyeån choïn nhöõng thaønh phaàn caùc uûy Ban Coâng Ñoàng. Moãi UÛy Ban goàm 16 thaønh phaàn tuyeån choïn vaø 9 thaønh phaàn do Ñöùc Giaùo Hoaøng chæ ñònh. Vò chuû tòch chính laø Hoàng Y chuû tòch cuûa UÛy Ban trong giai ñoaïn chuaån bò, do Ñöùc Giaùo Hoaøng ñeà cöû. Coù taát caû 10 UÛy Ban, coäng vôùi Hoäi Ñoàng chuû tòch ñieàu haønh, UÛy Ban ñaëc vuï vaø Vaên Phoøng thoáng nhaát. Taát caû caùc thaønh phaàn laø 273 Nghò Phuï: 54 vò thuoäc AÂu Chaâu, 66 vò thuoäc Myõ Chaâu, 38 vò thuoäc AÙ Chaâu, 12 vò thuoäc Phi Chaâu vaø 3 vò thuoäc Ñaïi Döông Chaâu.

Ngaøy 20 thaùng 10, trong phieân hoïp khoaùng ñaïi laàn thöù ba, Coâng Ñoàng ñaõ gôûi "moät söù ñieäp cho theá giôùi". Sau ñoù, caùc Nghò Phuï baét ñaàu coâng vieäc theo caùc löôïc ñoà ñeà nghò. Baûy löôïc ñoà ñaõ ñöôïc phaân phaùt cho caùc Nghò Phuï, vaø caùc Ngaøi baét ñaàu löôïc ñoà veà Phuïng Vuï. Nhöõng cuoäc baøn luaän khoâng phaûi luùc naøo cuõng deã daøng, vì coù nhieàu giôø phuùt thaät caêng thaúng, giaèng co. Cuoái cuøng vaøo ngaøy 14 thaùng 11 löôïc ñoà ñaàu tieân naøy ñöôïc boû phieáu vaø ñöôïc chaáp thuaän vôùi 2,162 phieáu thuaän, vaø 46 phieáu choáng. Coâng Ñoàng ñaõ ñaït ñöôïc moät böôùc thaéng lôïi.

Ngay sau ñoù, cuoäc baøn caõi ñöôïc tieáp tuïc vôùi löôïc ñoà veà caùc nguoàn maïc khaûi. Ñaây laø vaán ñeà gai goùc hôn vì taàm quan troïng cuûa noù trong laõnh vöïc thaàn hoïc. Coù moät nguoàn hay hai nguoàn? Ñoù laø vaán ñeà, vaø thöïc teá hai tröôøng phaùi thaàn hoïc ñeàu phaûi ñöông ñaàu tröôùc khoù khaên cuûa quan nieäm veà "maïc khaûi", veà "chaân lyù", veà "linh öùng", veà "thaùnh truyeàn" vaø veà nhöõng töông quan cuûa chuùng. Caùc yù kieán beânh vöïc hay choáng ñoái ñaõ ñöôïc phaùt bieåu trong baàu khoâng khí thaät soâi ñoäng vaø caêng thaúng. Nhöng roài löôïc ñoà bò ña soá baùc boû vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ phaûi gôûi traû veà cho UÛy Ban lieân heä.

Ngaøy 23 thaùng 11, caùc Nghò Phuï ñeà caäp tôùi löôïc ñoà veà phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi, nhöng cuõng bò gôûi traû veà cho uûy Ban soaïn thaûo ñeå söûa laïi. Löôïc ñoà veà hieäp nhaát caùc Kitoâ höõu cuõng bò baùc boû, lyù do laø vì löôïc ñoà naøy chæ ñöôïc UÛy Ban phuï traùch caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông soaïn thaûo, ñang khi ñaùng lyù noù thuoäc thaåm quyeàn cuûa UÛy Ban veà hieäp nhaát. Vaø chính UÛy Ban naøy cuõng ñang soaïn thaûo moät löôïc ñoà. Laïi nöõa, moät UÛy Ban thaàn hoïc khaùc laïi cuõng ñeà caäp ñeán vaán ñeà hieäp nhaát naøy trong moät löôïc ñoà veà Giaùo Hoäi. Cuoái cuøng, caùc Nghò Phuï boû phieáu toång hôïp caû ba laïi thaønh moät löôïc ñoà duy nhaát veà vaán ñeà naøy.

Vaøo cuoái thaùng 11, caùc Nghò Phuï laïi nhaän ñöôïc moät löôïc ñoà veà Giaùo Hoäi (123 trang), goàm caû moät chöông veà Ñöùc Trinh Nöõ Maria. Moät soá Nghò Phuï muoán baøn luaän ngay veà chöông naøy; nhöng vì caùc lyù do hieäp nhaát vaø giaùo hoäi hoïc, löôïc ñoà veà Giaùo Hoäi ñöôïc khôûi söï baøn caõi ngay töø chöông ñaàu vaøo ngaøy 1 thaùng 12 naêm 1962. Cuoäc baøn caõi mang laïi nhieàu lôïi ích vaø chuaån bò cho coâng vieäc giöõa hai kyø hoïp.

ÔÛ cuoái kyø hoïp, caùc Nghò Phuï nhaän thaáy raèng chaát lieäu coøn quaù bao la, soá löôïc ñoà laïi taêng leân tôùi 73, vaø neáu so saùnh vôùi taát caû nhöõng Coâng Ñoàng tröôùc, soá trang taøi lieäu cuûa caùc löôïc ñoà ñaõ nhieàu hôn gaáp ba laàn. Vì theá, Ñöùc Giaùo Hoaøng quyeát ñònh ruùt laïi coøn 20 löôïc ñoà. Caùc Nghò Phuï coù chín thaùng ñeå lo ñuùc keát caùc löôïc ñoà naøy vaø soaïn thaûo coâng vieäc cho kyø hoïp tôùi.

Nhöng trong thôøi gian ñoù, Ñöùc Gioan XXIII, Ngöôøi toâi tôù trung thaønh cuûa Thieân Chuùa, ñaõ ñöôïc caát veà Trôøi. Ñöùc Hoàng Y Montini leân ngoâi Giaùo Hoaøng keá vò, laáy danh hieäu Phaoloâ VI.

4. Kyø hoïp thöù hai (töø 29-9 ñeán 4-12-1963)

Coù nhöõng dö luaän ñoái nghòch nhau veà vò Taân Giaùo Hoaøng. Nhieàu ngöôøi cho raèng Ngaøi "baûo thuû", moät soá khaùc tieân ñoaùn Ngaøi thuoäc phaùi "caáp tieán". Ngöôøi ta coù caûm töôûng nhöõng höôùng ñi ñaàu tieân cuûa trieàu ñaïi Giaùo Hoaøng cuûa ngaøi naèm trong con ñöôøng "baûo thuû". Nhöng veà sau, moïi ngöôøi môùi nhaän ra tinh thaàn cuûa ngaøi vöôït treân moïi thaønh kieán vaø coøn tieán xa hôn caû Ñöùc Gioan XXIII: Ngaøi caûi toå laïi caùc qui taéc cuûa Coâng Ñoàng ñeå ñem ñeán nhieàu hieäu naêng hôn; Ngaøi maïnh daïn tuyeân boá chænh ñoán laïi giaùo trieàu Roma vaøo ngaøy 21-9-1963, ñoù laø ñieàu Ñöùc Gioan XXIII khoâng daùm nghó tôùi.

Trong baøi dieãn vaên khai maïc, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI ñaõ cuï theå hoùa chöông trình laøm vieäc cuûa Coâng Ñoàng; ngaøi tuyeân boá: "Thaùnh Coâng Ñoàng phaûi ñaøo saâu giaùo lyù veà chöùc Giaùm Muïc, veà nhöõng nhieäm vuï vaø nhöõng lieân laïc cuûa chöùc vuï ñoù vôùi Pheâroâ". Giaùo lyù caàn trôû neân thieát thöïc vaø thích öùng hôn. Ngaøi noùi ñeán "nhöõng anh em baát hoøa (chöù khoâng phaûi "ly khai") laø nhöõng ngöôøi ñöôïc keâu môøi ñeå trôû neân ñoàng taâm nhaát trí vôùi Giaùo Hoäi"; vaø moät ñieàu ñöôïc xem laø taùo baïo, môùi laï chöa töøng coù töø bao nhieâu theá kyû qua ñoù laø chính Ñöùc Giaùo Hoaøng leân tieáng caàu xin söï tha thöù cuûa Thieân Chuùa vaø cuûa nhöõng anh em baát hoøa naøy vì nhöõng loãi laàm cuûa Giaùo Hoäi Roma trong vieäc chia reõ Kitoâ giaùo.

Phieân hoïp baét ñaàu vôùi nhöõng baøn caõi veà löôïc ñoà Giaùo Hoäi. Löôïc ñoà ñöôïc chaáp thuaän nhö laø neàn taûng cho caùc cuoäc tranh luaän sau naøy, vôùi 2,301 phieáu thuaän vaø 43 phieáu choáng. Trong suoát thôøi gian tranh luaän, phieân hoïp ñaõ coù nhöõng luùc thaät caêng thaúng, nhöõng cuoäc beânh vöïc cuõng nhö nhöõng cuoäc choáng ñoái ñeàu raát döõ doäi, ñeán noãi luùc ñoù ngöôøi ta goïi laø "côn soát thaùng 10". Sau cuøng, vaøo cuoái thaùng 10, caùc Nghò Phuï boû phieáu quyeát ñònh veà "vaán ñeà Ñöùc Maria": löôïc ñoà veà Ñöùc Trinh Nöõ ñöôïc saùt nhaäp vaøo löôïc ñoà veà Giaùo Hoäi vôùi 1,114 phieáu thuaän vaø 1,074 phieáu choáng.

Ngaøy 5 thaùng 11, löôïc ñoà veà "caùc Giaùm Muïc vaø söï ñieàu khieån giaùo phaän" ñöôïc ñöa ra baøn luaän. Khaùi nieäm vaø söï thöïc thi "coäng ñoaøn tính cuûa caùc Giaùm Muïc" ñaõ gaây ra nhieàu cuoäc tranh  luaän soâi noåi. Roài töø ngaøy 18 ñeán 21 thaùng 11, caùc Nghò Phuï ñi ñeán moät vaán ñeà teá nhò, quan troïng vaø soâi noåi nhaát: vaán ñeà hieäp nhaát. Chöông veà nhöõng ngöôøi Do Thaùi do Ñöùc Hoàng Y Bea vieát ñaõ bò caùc Nghò Phuï AÛ Raäp choáng ñoái maõnh lieät. Chöông veà töï do toân giaùo, ñöôïc Ñöùc Cha De Smedt trình baøy kheùo leùo, cuõng laø ñoái töôïng cuûa cuoäc baøn caõi soâi noãi nhaát.

Trong thôøi gian ñoù, Saéc Leänh veà caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi vaø nhöõng ñeà nghò tu chænh cuûa Hieán Cheá veà Phuïng Vuï ñöôïc boû phieáu. Ngaøy 4 thaùng 12, sau Thaùnh Leã, caùc Nghò Phuï ñaõ boû phieáu vaø caû hai ñeàu ñöôïc chaáp thuaän. Sau ñoù Ñöùc Thaùnh Cha chính thöùc coâng boá caùc vaên kieän ñöôïc chaáp thuaän. Tröôùc ñoù theo luaät qui ñònh thì coâng thöùc ban haønh seõ laø: "Ta ra saéc leänh, thieát laäp vaø pheâ chuaån... vôùi söï chaáp thuaän cuûa Thaùnh Coâng Ñoàng" (kh 46). Nhö theá coù nghóa laø chính Ñöùc Giaùo Hoaøng coâng boá vaø Coâng Ñoàng chæ coù vieäc chaáp nhaän, vaø nhö vaäy "coäng ñoaøn tính" cuûa caùc Giaùm Muïc vaãn coøn laø moät vaán naïn. Bôûi ñoù, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ söû duïng moät coâng thöùc khaùc: "Taát caû vaø töøng ñieàu ñöôïc ban boá trong Hieán Cheá... naøy ñeàu ñöôïc caùc Nghò Phuï Thaùnh Coâng Ñoàng chaáp thuaän. Vaø, duøng quyeàn Toâng Ñoà Chuùa Kitoâ trao ban, hieäp cuøng caùc Nghò Phuï khaû kính... Chuùng Toâi pheâ chuaån...". Ñoù laø moät böôùc tieán bieåu loä tính caùch coäng ñoaøn cuûa caùc Giaùm Muïc.

Cho tôùi cuoái kyø hoïp laàn thöù hai naøy, chöông trình döï ñònh vaãn chöa ñöôïc hoaøn thaønh. Boán löôïc ñoà veà Giaùo Hoäi, veà Giaùm Muïc, veà Giaùo Daân vaø veà Hieäp Nhaát keùo daøi töø kyø hoïp ñaàu tieân vaø cho ñeán kyø hoïp naøy vaãn coøn nhieàu phaàn chöa ñöôïc giaûi quyeát.

5. Giai ñoaïn giöõa kyø hoïp thöù hai vaø kyø hoïp thöù ba

Vaøo cuoái kyø hoïp thöù hai ngöôøi ta coù caûm töôûng Coâng Ñoàng nhö thaát baïi. Vaø cuoäc haønh höông cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng ñeán Palestina ngaøy 4 vaø 5 thaùng 1 naêm 1964, ñoái vôùi nhieàu ngöôøi, ñoù laø moät chuyeán ñi nhaèm thoaùi thaùc coâng trình dang dôû.

Tuy nhieân, thöïc söï thì luùc ñoù tình traïng phaûi ñöôïc coi laø ñaùng laïc quan hôn.

Dó nhieân, coøn raát nhieàu coâng vieäc phaûi laøm, vaø caùc Nghò Phuï baét ñaàu thöïc hieän chöông trình maø ngöôøi ta goïi laø "Dopfner", vaø ñoù cuõng chính laø yù kieán tröôùc kia cuûa Ñöùc Hoàng Y Montini. Theo chöông trình ñoù, taát caû caùc löôïc ñoà cuûa Coâng Ñoàng seõ ñöôïc boá cuïc laïi döïa theo moät truïc chính laø Giaùo Hoäi.

Trong thöïc teá, caùc Nghò Phuï vaãn giöõ nguyeân caùc löôïc ñoà quan troïng nhö löôïc ñoà veà Giaùo Hoäi, Giaùm Muïc, Giaùo Daân, Maïc Khaûi, Hieäp Nhaát vaø "Löôïc ñoà XIII" raát noåi tieáng. Nhöõng löôïc ñoà khaùc ñeàu ñöôïc ruùt goïn thaønh nhöõng ñeà muïc ngaén. Caùc uûy Ban, nhaát laø UÛy Ban Thaàn Hoïc, ñaõ laøm vieäc caùch tuyeät haûo, ñaõ coäng taùc vôùi noã löïc cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng ñeå ñem laïi can ñaûm vaø hy voïng cho Coâng Ñoàng (dieãn vaên cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng cho haøng Giaùm Muïc YÙ ngaøy 14-3-1964, vaø Thoâng ñieäp Ecclesiam suam).

6. Kyø hoïp thöù ba (töø 14-9 ñeán 21-11-1964)

Kyø hoïp ñöôïc khai maïc baèng moät Thaùnh Leã ñoàng teá, laø keát quaû ñaàu tieân cuûa vieäc canh taân phuïng vuï. Trong baøi dieãn vaên khai maïc, Ñöùc Thaùnh Cha moät laàn nöõa xaùc quyeát giaùo lyù veà tính caùch coäng ñoaøn cuûa Giaùm Muïc. Qui luaät cuûa Coâng Ñoàng laïi ñöôïc söûa ñoåi cho thích hôïp trong vieäc thaåm ñònh quyeàn cuûa caùc Nghò Phuï ñieàu haønh. Caùc Nghò Phuï phaûi baùo tröôùc 5 ngaøy nhöõng yù kieán muoán phaùt bieåu trong caùc phieân hoïp, vôùi muïc ñích traùnh nhöõng yù kieán laäp laïi; caùc Hoàng Y cuõng maát ñaëc aân phaùt bieåu khoâng caàn baùo tröôùc v.v... Nhôø ñoù caùc coâng vieäc tieán haønh nhanh hôn. Trong kyø hoïp ñaàu tieân, coù 33 ñieåm ñöôïc boû phieáu, ôû kyø hoïp thöù hai coù 94 vaø trong kyø hoïp thöù ba naøy coù 150 ñieåm ñöôïc chung quyeát.

Phieân hoïp baét ñaàu vôùi nhöõng tranh luaän veà chöông VII cuûa löôïc ñoà Giaùo Hoäi noùi ñeán söï caùnh chung. Ñeà muïc naøy ñaõ ñöôïc chính Ñöùc Gioan XXIII ñeà nghò, vôùi muïc ñích minh chöùng boä maët sieâu vieät hôn cuûa Giaùo Hoäi. Nhöng roài cuoäc tranh luaän ñaõ ñöa tôùi thaát voïng: chæ coù 17 dieãn giaû phaùt bieåu vaø moät soá Nghò Phuï laïi khoâng thaáu trieät ñöôïc vaán ñeà.

Töø ngaøy 16 ñeán ngaøy 18 thaùng 9, Coâng Ñoàng ñeà caäp trôû laïi ñeà muïc veà Ñöùc Trinh Nöõ, chöông sau cuøng cuûa löôïc ñoà veà Giaùo Hoäi. Baûn vaên laïi phaûi tu chænh vì phaàn ñaàu cuûa ñeà muïc bò choáng ñoái quaù maïnh; cuõng chæ coù 33 Nghò Phuï phaùt bieåu veà vaán ñeà naøy, vì söï khe khaét cuûa luaät phaùt bieåu.

Nhieäm vuï muïc vuï cuûa Giaùm Muïc ñöôïc baøn caõi töø ngaøy 13 ñeán 23 thaùng 9. Nhôø ñaõ söûa ñoåi ôû caùc laàn tranh luaän tröôùc, baûn vaên naøy ñöôïc caùc Nghò Phuï baøn caõi vaø chaáp thuaän deã daøng hôn.

Töø ngaøy 23 ñeán 28 thaùng 9, caùc Nghò Phuï baøn caõi laàn thöù hai veà Töï Do Toân Giaùo. Tröôùc kia, ñeà muïc naøy laø chöông thöù ba cuûa löôïc ñoà Hieäp Nhaát, baây giôø ñaõ trôû thaønh moät Tuyeân Ngoân rieâng bieät. Coù theå noùi ñaây laø moät vaán ñeà gaây nhieàu ngoä nhaän, nghi ngôø vaø deø daët nhaát. Thoâng thöôøng treân nguyeân taéc caùc nhaø thaàn hoïc vaãn chuû tröông raèng söï laàm laãn toân giaùo cuûa nhöõng ngöôøi ngoaøi coâng giaùo ñeàu bò keát aùn; nhöng theo hoaøn caûnh thöïc teá ngöôøi ta caûm thaáy caàn coù söï khoan hoàng, nhöôïng boä vaø chaáp nhaän. Caùc yù kieán beânh vöïc vaø baùc boû cuûa caùc Nghò Phuï raát soâi noåi vaø xung khaéc nhau. Dö luaän beân ngoaøi cuõng chia laøm hai phe vaø hoài hoäp theo doõi. Ñoàng thôøi, caùc Nghò Phuï cuõng tranh luaän naåy löûa "veà nhöõng ngöôøi Do Thaùi". Cuoái cuøng caùc Nghò Phuï quyeát ñònh boû phaàn toá caùo "toäi gieát Thieân Chuùa" cuûa toaøn daân Do Thaùi, cuõng nhö baõi boû taát caû nhöõng ñoaïn naøo mang yù nghóa keát aùn töông töï ñoái vôùi caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo.

Ngaøy 30 thaùng 9, Coâng Ñoàng baøn laïi löôïc ñoà veà Maïc Khaûi; cuoäc tranh luaän keùo daøi tôùi ngaøy 6 thaùng 10. Khi löôïc ñoà naøy bò baùc boû ôû kyø hoïp ñaàu tieân vaø khoâng ñöôïc nhaéc tôùi ôû kyø hoïp thöù hai, ngöôøi ta cöù nghó raèng vaán ñeà coù leõ thoâng qua. Nhöng Ñöùc Phaoloâ VI cöông quyeát cho soaïn thaûo laïi löôïc ñoà vì noù coù taàm möùc quan troïng veà thaàn hoïc cuõng nhö veà hieäp nhaát. Ñöùc Hoàng Y Ottaviani vaø Bea hôïp taùc vôùi nhau trong vieäc soaïn thaûo. Vaø trong kyø hoïp thöù ba naøy, cuoäc tranh luaän ñaõ ñem laïi nhieàu ñeà nghò môùi, giuùp cho löôïc ñoà hoaøn myõ hôn. Tuy theá, löôïc ñoà naøy vaãn chöa ñöôïc boû phieáu.

Ngaøy 7 thaùng 10, Coâng Ñoàng ñeà caäp tôùi löôïc ñoà veà Toâng Ñoà Giaùo Daân. Phaûi noùi raèng Giaùo Hoäi Taây Phöông ñaõ queân laõng giaùo daân, nhöõng thaønh phaàn cuûa daân Thieân Chuùa. Ngay caû nhöõng vaên kieän chính thöùc cuõng chaáp thuaän phaân chia Giaùo Hoäi thaønh hai caáp, nhö trong "Töï ñieån bieän giaùo Ñöùc Tin Coâng Giaùo": Truyeàn leänh laø quyeàn cuûa haøng giaùo só vaø vaâng lôøi laø boån phaän cuûa giaùo daân (DAFC, boä II, coät 1769). Vaticanoâ II laø Coâng Ñoàng ñaàu tieân ñeà caäp tôùi vaán ñeà naøy, vaø caùc Nghò Phuï ñaõ haêng say baøn luaän: coù ñeán 65 laàn phaùt bieåu yù kieán, vaø coøn nhieàu ñeà nghò vieát khaùc. Tuy nhieân, vì baûn vaên chöa myõ maõn, caùc Nghò Phuï quyeát ñònh seõ hoaøn taát trong kyø hoïp sau.

Löôïc ñoà veà Linh Muïc ñaõ ñöôïc ruùt ngaén thaønh moät vaøi tieåu ñeà, vaø ñöôïc baøn caõi töø ngaøy 13 ñeán 15 thaùng 10; nhöng laïi phaûi gôûi traû veà cho UÛy Ban lieân heä vì coù tôùi 930 phieáu choáng vôùi 1,199 phieáu thuaän. Sau ñoù caùc Nghò Phuï khaûo cöùu löôïc ñoà veà caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng Phöông, töø ngaøy 15 ñeán 20 thaùng 10. Löôïc ñoà ñöôïc chaáp thuaän.

Ngaøy 20 thaùng 10, Coâng Ñoàng baét ñaàu cuoäc baøn caõi veà löôïc ñoà XIII seõ trôû thaønh Hieán Cheá Muïc Vuï veà Giaùo Hoäi trong theá giôùi ngaøy nay. Ñaây laø vaán ñeà quan troïng nhaát trong kyø hoïp thöù ba naøy vaø ñöôïc theá giôùi hoài hoäp theo doõi. Caùc nghò Phuï ñaõ thaønh thaät nhìn nhaän söï chia caùch cuûa Giaùo Hoäi vôùi theá giôùi, vaø caûm thaáy caàn phaûi goùp phaàn giaûi quyeát nhöõng vaán naïn cuûa xaõ hoäi; nhöng caùc Ngaøi khoâng bieát phaûi laøm theá naøo. Löôïc ñoà ñöôïc khen ngôïi nhieàu nhöng cuõng bò chæ trích maïnh meõ. Tính caùch phaùp cheá tuyeät ñoái trong nhieàu giôùi luaät cuûa Giaùo Hoäi bò ñaõ kích vaø cheâ bai. Caùc Nghò Phuï yeâu caàu ñôøi soáng caùc giaùo só neân mang saéc thaùi ñôn giaûn hôn theo tinh thaàn Phuùc AÂm. Caùc Ngaøi ñeà caäp tôùi nhöõng vaán ñeà soâi noåi nhö quyeàn lôïi cuûa nhaân vò con ngöôøi, söï ñieàu hoøa sinh saûn, söï cheânh leäch traàm troïng veà vaên hoùa vaø kinh teá trong theá giôùi v.v... Baûn vaên cuûa löôïc ñoà bò baùc boû; vaø Coâng Ñoàng thaønh laäp moät hoäi ñoàng vôùi muïc ñích soaïn thaûo laïi löôïc ñoà, ñeå ñem ra baøn caõi trong kyø hoïp tôùi vaø cuõng laø kyø hoïp sau cuøng cuûa Coâng Ñoàng.

Trong luùc löôïc ñoà XIII coøn dang dôõ, vaøo ngaøy 6-11-1964 chính Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ ñeán Ñaïi Hoäi Ñöôøng vaø baèng nhöõng lôøi khen ngôïi, Ngaøi giôùi thieäu löôïc ñoà veà Truyeàn Giaùo. Nhöng sau nhieàu cuoäc tranh luaän, caùc Nghò Phuï ñaõ thaúng tay baùc boû löôïc ñoà khaùi quaùt goàm 14 meänh ñeà ñoù, bôûi quaù coâ ñoïng vaø giaûn löôïc ñoái vôùi taàm möùc lôùn lao cuûa coâng vieäc truyeàn giaùo. Söï kieän naøy ñaõ cho chuùng ta hai baøi hoïc ñaùng nhôù: söï töï do cuûa Thaùnh Coâng Ñoàng ñoái vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng, vaø moái quan taâm ñoái vôùi coâng vieäc truyeàn giaùo.

Trong nhöõng ngaøy sau heát cuûa kyø hoïp, caùc Nghò Phuï ñaõ baét tay laøm vieäc gaáp ruùt veà nhöõng löôïc ñoà ngaén. Töø ngaøy 10 ñeán 11 thaùng 11, löôïc ñoà veà Doøng Tu ñöôïc baøn luaän vaø ñöôïc chaáp thuaän vôùi 1,155 phieáu thuaän vaø 882 phieáu choáng; nhöng laïi coù tôùi 1,000 ñeà nghò tu chænh, vaø nhö vaäy ñoøi hoûi phaûi duyeät xeùt laïi löôïc ñoà. Ngaøy 12, 14, 16 vaø 17 thaùng 11, caùc Nghò Phuï baøn veà löôïc ñoà Chuûng Vieän, vaø daàu coù nhöõng pheâ bình khaét khe, löôïc ñoà vaãn ñöôïc chaáp thuaän vôùi 2,117 phieáu thuaän vaø 41 phieáu choáng. Ngaøy 17, 18 vaø 19 thaùng 11, löôïc ñoà veà Giaùo Duïc Kitoâ Giaùo ñöôïc ñöa ra vaø ñöôïc chaáp thuaän deã daøng. Trong phieân hoïp cuoái cuøng, caùc Nghò Phuï baøn tôùi baûn vaên ngaén nhaát noùi veà caùc Bí Tích, hay ñuùng hôn veà qui luaät hoân phoái. Nhöng vì khoâng ñuû thôøi giôø, caùc Nghò Phuï gôûi traû baûn vaên laïi cho Ñöùc Giaùo Hoaøng. Bôûi vaäy, khoâng coù saéc leänh cuûa Coâng Ñoàng veà vaán ñeà naøy.

Trong buoåi leã keát thuùc kyø hoïp, ngaøy 21 thaùng 11, Thaùnh Coâng Ñoàng ñaõ coâng boá ba vaên kieän: Hieán Cheá veà Giaùo Hoäi, Saéc Leänh veà Hieäp Nhaát vaø Saéc Leänh veà caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng Phöông. Dòp naøy, Ñöùc Giaùo Hoaøng chính thöùc tuyeân boá Ñöùc Maria laø Meï Giaùo Hoäi, vaø loan baùo kyø hoïp tôùi seõ laø kyø hoïp keát thuùc.

Nhìn laïi thaønh tích cuûa kyø hoïp thöù ba naøy, ngöôøi ta phaûi nhìn nhaän coù moät baàu khí bi quan vaây phuû, vì nhöõng nguyeân do ñaùng chuù yù. Tröôùc heát, baûn chuù thích sô khôûi ñöôïc theâm vaøo Hieán Cheá Giaùo Hoäi döôøng nhö laøm giaûm giaù trò cuûa baûn vaên Coâng Ñoàng. Thöù ñeán, 19 ñeà nghò tu chænh cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng xen keõ vaøo Saéc Leänh veà Hieäp Nhaát taïo cho nieàm hy voïng hieäp nhaát bôùt höùng khôûi. Ñaøng khaùc, ngöôøi ta cuõng caûm thaáy hôi baát bình vì söï trì hoaõn vieäc chung quyeát löôïc ñoà veà Töï Do Toân Giaùo. Sau cuøng, vieäc Ñöùc Giaùo Hoaøng tuyeân boá nhaän Ñöùc Maria laøm Meï Giaùo Hoäi khoâng ñöôïc tham khaûo yù kieán cuûa Thaùnh Coâng Ñoàng vaø coù nguy hieåm gaây ñuïng chaïm anh em Tin Laønh.

Tuy nhieân, veà phöông dieän tích cöïc, kyø hoïp naøy cuõng ñaõ ñem laïi nhöõng thaønh quaû myõ maõn: caùc vaên kieän giaù trò ñöôïc coâng boá, nhöõng löôïc ñoà coøn laïi ñöôïc caûi tieán khaû quan saün saøng chuaån bò cho kyø hoïp tôùi; vì theá, baàu khoâng khí bi quan caûm thaáy luùc ñaàu tan bieán daàn daàn vôùi thôøi gian.

7. Kyø hoïp thöù tö (töø 14-9 ñeán 8-12-1965)

Trong baøi dieãn vaên khai maïc kyø hoïp, Ñöùc Phaoloâ VI loan baùo quyeát ñònh thaønh laäp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc. Quyeát ñònh naøy ñaõ gaây ngaïc nhieân cho moïi ngöôøi. Ngaøy hoâm sau, trong phieân hoïp khoaùng ñaïi laàn thöù 128, Töï Saéc "Apostolica Sollicitudo" ñöôïc long troïng ñoïc tröôùc Thaùnh Coâng Ñoàng, döôùi söï hieän dieän cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Ñaây laø moät böôùc tieán ñaùng keå treân con ñöôøng canh taân Giaùo Hoäi.

Sau ñoù, cuoäc tranh luaän baét ñaàu vôùi löôïc ñoà veà Töï Do Toân Giaùo. Laàn naøy tình theá coù veû laïc quan hôn. Tuy nhieân, löôïc ñoà cuõng phaûi qua nhieàu khoù khaên vì caùc Nghò Phuï choáng ñoái vaãn ñöa ra nhöõng lyù luaän cuõ. Keát cuoäc, vaøo ngaøy 21 thaùng 9 caùc Nghò Phuï thöû boû phieáu löôïc ñoà, vaø keát quaû cho thaáy 1,997 phieáu thuaän, 224 phieáu choáng, 1 phieáu baát hôïp leä.

Sau ñoù, caùc Nghò Phuï ñeà caäp tieáp löôïc ñoà veà Giaùo Hoäi trong theá giôùi ngaøy nay. Tröôùc kia, caùc Nghò Phuï ñaõ chaáp thuaän caùch toång quaùt vaán ñeà naøy, nhöng caùc Ngaøi ñoøi hoûi phaûi thay ñoåi nhieàu, vaø keát quaû laàn naøy cho thaáy löôïc ñoà ñaõ ñoåi môùi, nhaát laø veà keát caáu vaø maïch vaên (nguyeân vaên cuûa löôïc ñoà baèng Phaùp ngöõ vaø do Ñöùc Cha Haubtmann vieát). Löôïc ñoà baây giôø ñöôïc goïi teân laø "Hieán Cheá Muïc Vuï", vaø ñaây laø moät töïa ñeà môùi trong lòch söû caùc Coâng Ñoàng, maëc daàu coù nhieàu Nghò Phuï chæ muoán goïi laø "Saéc Leänh". Vaø thöïc söï Hieán Cheá ñaõ bò moät soá Nghò Phuï toá caùo coù tính caùch laïc quan ngaây thô vôùi thaùi ñoä im laëng tröôùc nhöõng haäu quaû cuûa toäi loãi. Moät soá khaùc cho raèng Hieán Cheá coù tính caùch quaù Taây Phöông, quaù lyù thuyeát trong vaán ñeà voâ thaàn, vaø quan nieäm veà "theá giôùi" khoâng minh baïch. Moät baûn kieán nghò goàm 334 Nghò Phuï kyù teân thænh nguyeän theâm vaøo Hieán Cheá moät khoaûn leân aùn roõ raøng chuû thuyeát coäng saûn. Ngaøy 7 thaùng 10, Coâng Ñoàng chaám döùt caùc tranh luaän veà vaán ñeà naøy, nhöng cho maõi cuoái kyø hoïp, löôïc ñoà môùi ñöôïc hoaøn taát vaø chung quyeát.

Ngaøy 7 thaùng 10, Coâng Ñoàng baøn ñeán Saéc Leänh veà Truyeàn Giaùo. Löôïc ñoà ñöôïc soaïn thaûo laïi vaø chæ coøn 5 chöông. Quan ñieåm thaàn hoïc veà söù meänh truyeàn giaùo laø coâng trình cuûa cha Y. Congar vaø J. Ratzinger, ñaët neàn taûng treân Giaùo Hoäi hoïc cuûa Hieán Cheá veà Giaùo Hoäi. Baûn vaên veà caûi toå Thaùnh Boä Truyeàn Baù Ñ öùc Tin (soá 27; baûn vaên chung quyeát laø soá 29) ñaõ ñöôïc uûy ban phuï traùch thay ñoåi, vaø trôû thaønh ñoái töôïng cho nhöõng cuoäc baøn caõi soâi noåi ôû nghò tröôøng. Ngaøy 12 thaùng 10, caùc Nghò Phuï boû phieáu thuaän treân nguyeân taéc baûn vaên aáy vôùi 2,070 phieáu thuaän vaø 15 phieáu choáng.

Ngaøy 13 thaùng 10, vaán ñeà Chöùc Vuï vaø Ñôøi Soáng Linh Muïc ñöôïc ñöa ra baøn luaän, vôùi baûn töôøng trình cuûa Ñöùc Cha Marty.

Trong suoát thôøi gian naøy, caùc Nghò Phuï laàn löôït boû phieáu chung quyeát caùc baûn vaên ñaõ baøn caõi vaø chaáp thuaän.

Ngaøy 6 thaùng 10, Saéc Leänh veà Giaùm Muïc ñöôïc boû phieáu chaáp thuaän vôùi 2,167 phieáu thuaän vaø 14 phieáu choáng. Ngaøy 11 thaùng 10, Saéc Leänh veà ñôøi soáng Doøng Tu ñöôïc chaáp thuaän do 2,161 phieáu, coù 13 phieáu choáng. Ngaøy 13 thaùng 10 caùc Nghò Phuï chaáp thuaän Saéc Leänh veà Ñaøo Taïo Linh Muïc vôùi 2,196 phieáu thuaän, 15 phieáu choáng vaø 1 phieáu baát hôïp leä. Ngaøy hoâm sau tuyeân ngoân veà Giaùo duïc Kitoâ giaùo ñöôïc boû phieáu thuaän vôùi 1,912 phieáu vaø 183 phieáu choáng (Tuyeân Ngoân naøy ñaõ gaëp söï choáng ñoái gaét gao cuûa nhieàu Nghò Phuï Chaâu Myõ La Tinh vaø Indonesia). Cuøng ngaøy, Ñöùc Hoàng Y Bea ñoïc baûn töôøng trình löôïc ñoà veà Caùc Toân Giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo, vaø cuoäc boû phieáu ngay sau ñoù vôùi keát quaû 1,763 phieáu thuaän, 250 phieáu choáng, 10 phieáu baát hôïp leä.

Ngaøy 28 thaùng 10, khoùa VII ñöôïc khai maïc. Dòp naøy, Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ cöû haønh Thaùnh Leã ñoàng teá cuøng vôùi 24 Nghò Phuï (trong soá naøy coù Ñöùc Toång Giaùm Muïc Nguyeãn Vaên Bình) vaø nhaân danh "Thieân Chuùa Ba Ngoâi raát thaùnh vaø caû vò laø Cha, Con vaø Thaùnh Thaàn", Ngaøi chính thöùc coâng boá 5 vaên kieän ñaõ ñöôïc chaáp thuaän.

Ñöùc Cha De Smedt moät laàn nöõa giôùi thieäu Tuyeân Ngoân veà Töï Do Toân Giaùo; cuoäc boû phieáu dieãn ra trong voøng 2 ngaøy vaø cuoái cuøng baûn vaên ñöôïc chaáp thuaän nhöng vôùi 1,640 ñeà nghò tu chænh. Ngaøy 29 thaùng 10, caùc Nghò Phuï boû phieáu, vaø 27 phieáu choáng. Töø ngaøy 9 ñeán 10 thaùng 11, caùc Nghò Phuï laïi boû phieáu cho Saéc Leänh veà Toâng Ñoà Giaùo Daân. Coâng Ñoàng coù baøn caõi moät "quan ñieåm" veà caùc aân xaù, vaø coù nhieàu yù kieán gay gaét choáng laïi quan ñieåm chính thöùc cuûa Giaùo Hoäi. Nhöng xem ra giôùi thaåm quyeàn ñaõ ngaên caûn cuoäc tranh luaän. Cuoái cuøng Saéc Leänh Toâng Ñoà Giaùo Daân ñöôïc chaáp thuaän vôùi ña soá phieáu tuyeät ñoái: 2,201 phieáu thuaän vôùi 2 phieáu choáng.

Töø ngaøy 10 ñeán 12 thaùng 11, Saéc Leänh veà Truyeàn Giaùo ñöôïc boû phieáu chaáp thuaän vôùi ña soá tuyeät ñoái, ngoaïi tröø vaán ñeà caûi toå Thaùnh boä truyeàn baù Ñöùc Tin (soá 29) coù tôùi 712 ñeà nghò tu chænh. Keá ñoù, caùc Nghò Phuï laïi boû phieáu chaáp thuaän Saéc Leänh veà Chöùc Vuï vaø Ñôøi Soáng caùc Linh Muïc (boû phieáu 15 laàn). Nhö vaäy, ñeán luùc naøy, Coâng Ñoàng ñaõ thu löôïm ñöôïc keát quaû cuûa coâng vieäc laâu daøi. Ngaøy 15 thaùng 11, caùc Nghò Phuï laïi ñöôïc nghe ñoïc 2 baûn töôøng trình veà Hieán Cheá Giaùo Hoäi trong theá giôùi ngaøy nay, do Ñöùc Cha Garrone vaø Ñöùc Cha Mc. Grath vieát; sau ñoù caùc Nghò Phuï boû phieáu chaáp nhaän. Trong khoùa VIII ngaøy 18 thaùng 11, Ñöùc Giaùo Hoaøng coâng boá 2 vaên kieän môùi: Hieán cheá veà Maïc Khaûi vaø Saéc Leänh veà Toâng Ñoà Giaùo Daân.

Vaøo thôøi gian cuoái Coâng Ñoàng, coâng vieäc ñöôïc giôùi haïn trong vaán ñeà xem xeùt laïi caùc ñeà nghò tu chænh cuûa 4 vaên kieän coøn laïi. Tuyeân Ngoân veà Töï Do Toân Giaùo vaãn coøn gaëp nhieàu khoù khaên. Nhoùm Coetus internationalis patrum (caùc Nghò Phuï baûo thuû) ñaõ cho ñoù laø moät trong nhöõng "thaønh phaàn gaây beá taéc cho coâng trình chung", vaø ngaøy 18 thaùng 11 ñaõ cho in moät truyeàn ñôn nhaèm choáng laïi tuyeân ngoân ñoù, ñoàng thôøi hoï cuõng ñeä ñôn leân Ñöùc Giaùo Hoaøng ñeå phaûn ñoái. Keá ñeán, hai baûn vaên veà Truyeàn Giaùo vaø veà Linh Muïc ñöôïc ñöa ra xem xeùt; caû hai ñöôïc chaáp thuaän deã daøng hôn (tröø soá 29 cuûa Saéc Leänh Truyeàn Giaùo vaãn coøn khuùc maéc).

Baûn vaên sau cuøng ñöôïc boû phieáu quyeát ñònh Hieán Cheá Muïc Vuï veà Giaùo Hoäi trong theá giôùi ngaøy nay. UÛy Ban lieân heä ñaõ phaûi laøm vieäc toái ña ñeå söûa ñoåi Hieán Cheá vì coù ñeán 2,247 ñeà nghò tu chænh.

Tuy theá, sau nhöõng coá gaéng tu chænh, taát caû nhöõng vaên kieän keå treân ñeàu ñaõ saün saøng ñeå ñöôïc boû phieáu quyeát ñònh, vaø ñeå ñöôïc coâng boá, trong khoùa IX, vaøo ngaøy 7 thaùng 12.

Nhöõng ngaøy sau heát cuûa Coâng Ñoàng ñöôïc ñaùnh daáu baèng nhöõng söï kieän mang yù nghóa hieäp nhaát ñaùng nhôù. Ngaøy 4 thaùng 12, Ñöùc Cha Felici, Toång thö kyù Coâng Ñoàng, ñoïc moät söù ñieäp ca ngôïi vaø tin töôûng cuûa taát caû caùc quan saùt vieân gôûi ñeán caùc Nghò Phuï, trong ñoù hoï ñaëc bieät thaùn phuïc tinh thaàn hieäp nhaát cuûa caùc Ngaøi. Trong khi aáy, taïi Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Thaùnh Phaoloâ, cuøng vôùi caùc quan saùt vieân ngoaøi Coâng Giaùo, Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ döï moät leã nghi caàu cho hieäp nhaát. Tinh thaàn hieäp nhaát ñaït tôùi möùc ñoä tuyeät vôøi khi Ñöùc Phaoloâ VI ôû Roma vaø Ñöùc Thöôïng Phuï Athenagoras ôû Istambul, vaøo ngaøy 7 thaùng 12, ñaõ cuøng moät luùc xoùa boû aùn tuyeät thoâng laãn nhau, moät nguyeân do phaùt sinh söï ly khai vaøo naêm 1054. Chính söï kieän naøy cuõng ñaõ laø thaønh quaû toát ñeïp vaø giaù trò nhaát cuûa Coâng Ñoàng!

C. Moät vaøi ñaëc ñieåm tieâu bieåu cuûa Coâng Ñoàng Vaticanoâ II

Vôùi muïc ñích giuùp thaáu trieät hôn Coâng Ñoàng quan troïng naøy, chuùng ta neâu ra ñaây moät vaøi ñaëc ñieåm tieâu bieåu:

1. Coâng Giaùo tính

Chöa coù moät Coâng Ñoàng naøo ñaõ taïo ñöôïc tính caùch "Coâng Giaùo" ñaày ñuû nhö Vaticanoâ II. Haõy taïm mieãn baøn vaán ñeà "giaùo lyù veà coâng giaùo tính" maø chæ ñeà caäp ñeán caùc söï kieän. Chöa coù moät Coâng Ñoàng naøo ñaõ ñeà caäp tôùi nhieàu vaán ñeà phöùc taïp vaø phong phuù cuøng vôùi nhöõng taàm möùc roäng raõi nhö vaäy. Chæ caàn nhìn vaøo nhöõng con soá bieåu tröng, chuùng ta cuõng coù ñuû lyù do ñeå xaùc nhaän söï kieän naøy.

Tröôùc heát chuùng ta noùi ñeán thaønh phaàn caùc Nghò Phuï. Ñaây laø laàn ñaàu tieân trong lòch söû maø chuùng ta coù quyeàn quaû quyeát raèng toaøn theá giôùi coù maët ôû Coâng Ñoàng. Con soá caùc Nghò Phuï ñöôïc trieäu taäp laø 3,058, trong ñoù coù 129 Beà Treân Toång Quyeàn caùc doøng. Trong kyø hoïp ñaàu tieân, coù 2,449 Nghò Phuï tham döï trong soá 2,904 vò ñöôïc trieäu taäp, nhö vaäy tæ soá tham döï laø 84.34%. ÔÛ kyø hoïp thöù hai, coù 2,488 Nghò Phuï ñeán tham döï, trong soá 3,022 vò ñöôïc trieäu taäp, töùc 82.34% tham döï. Vaø trong soá 3,074 vò ñöôïc môøi cho kyø hoïp thöù ba, coù maët 2,466 Nghò Phuï, nghóa laø 80.23% tham döï. Cuoái cuøng ôû kyø hoïp thöù boán, trong soá 3,093 vò ñöôïc trieäu taäp, coù 2,625 Nghò Phuï ñeán Coâng Ñoàng, vaø nhö theá tæ soá tham döï leân tôùi 84.88%. Nhö vaäy chuùng ta coù theå keát luaän raèng ñaïi ña soá thaønh phaàn Giaùm Muïc Ñoaøn ñaõ tham döï Coâng Ñoàng.

Neáu xeùt qua nguoàn goác ñòa dö, chuùng ta thaáy raèng caùc Nghò Phuï töø khaép naêm chaâu treân toaøn theá giôùi ñeàu töïu veà: 1,060 vò ôû AÂu Chaâu, 408 Nghò Phuï ôû AÙ Chaâu, 351 ôû Phi Chaâu, 416 ôû Baéc Myõ, 89 ôû Trung Myõ, 531 ôû Nam Myõ, vaø 74 vò ôû Ñaïi Döông Chaâu.

Trong caùc phieân hoïp, coù taát caû 695 Nghò Phuï leân tieáng taïi nghò tröôøng. Toång coäng taát caû, caùc ngaøi ñaõ noùi tôùi 2,234 laàn; trong ñoù caùc Nghò Phuï Phaùp 231 laàn, caùc Nghò Phuï Ñöùc 141 laàn, caùc Nghò Phuï Ba Lan 75 laàn v.v..., caùc Nghò Phuï Vieät Nam leân tieáng 16 laàn. Nghò Phuï ñöôïc xem laø huøng bieän nhaát laø Hoàng Y Ruffini, ngaøi leân tieáng 36 laàn.

Trong thôøi gian hoïp Coâng Ñoàng coù 253 Nghò Phuï qua ñôøi, vaø cuøng luùc coù 296 ngöôøi ñöôïc taán phong Giaùm Muïc.

Ngoaøi söï tham döï cuûa caùc Nghò Phuï, chuùng ta coøn phaûi keå ñeán söï coù maët cuûa nhöõng phaàn töû khaùc cuûa Daân Chuùa. Tröôùc heát phaûi noùi ñeán caùc nhaø chuyeân moân, vì hoï ñaõ tích cöïc goùp phaàn cho coâng vieäc coù keát quaû. Ñöôïc ñeà cöû töø giai ñoaïn chuaån bò Coâng Ñoàng, caùc nhaø chuyeân moân naøy ñaõ tham gia vaøo coâng vieäc cuûa caùc UÛy Ban, trong vieäc soaïn thaûo caùc löôïc ñoà, thaêm doø yù kieán cuûa caùc Giaùm Muïc v.v... Con soá caùc nhaø chuyeân moân leân tôùi 460 vò, goàm 235 linh muïc giaùo phaän, 45 tu só Doøng Teân, 42 tu só Ña Minh, 15 tu só Phanxicoâ, 12 ñan só Doøng Ñöùc Meï Voâ Nhieãm, 6 tu só Bieån Ñöùc, 5 tu só Doøng Don Boscoâ, vôùi nhieàu thaønh phaàn Tu Hoäi vaø giaùo daân.

Coâng Ñoàng cuõng keâu môøi nhieàu Cha Sôû, vôùi tö caùch laø coäng taùc vieân thaân caän cuûa caùc Giaùm Muïc. Thöïc söï hoï chæ ñöôïc môøi goïi sau caùc döï thính vieân giaùo daân. Trong kyø hoïp thöù ba, coù taát caû 39 vò, chia ra: Hoa Kyø vaø YÙ moãi nöôùc 5 vò; Taây Ban Nha, Phaùp, Canaña, Ñöùc, moãi nöôùc 4 vò; Argentina, UÙc, Brazil, Liban, moãi nöôùc 2 vò; Bæ, Nhaät, Mexicoâ, Hoøa Lan, Palestina, moãi nöôùc 1 vò. ÔÛ kyø hoïp thöù boán con soá caùc coäng taùc vieân naøy leân tôùi 45 vò. Vaø ngaøy 27 thaùng 10 naêm 1965, cha sôû Thomas Fall, thuoäc giaùo phaän Philadelphia Hoa Kyø, leân tieáng tröôùc nghò tröôøng.

Caùc giaùo daân ñöôïc môøi tham döï vôùi tö caùch laø nhöõng döï thính vieân. trong thôøi gian chuaån bò cho kyø hoïp thöù hai, Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ ñeà cöû moät nhoùm goàm 13 giaùo daân caû nam laãn nöõ giôùi, ñöôïc choïn löïa trong caùc toå chöùc toâng ñoà quoác teá Coâng Giaùo. ÔÛ kyø hoïp cuoái cuøng, soá döï thính vieân naøy leân tôùi 42. Ngoaøi ra, coøn coù söï tham döï cuûa 10 nöõ tu döï thính. sau cuøng, ñeå ñaïi dieän cho gia ñình Kitoâ giaùo hai vôï choàng Mexicoâ, J. Alvarez Icaza, ñöôïc môøi tham döï. Taát caû caùc döï thính vieân giaùo daân naøy ñaõ leân tieáng 6 laàn ôû Coâng Ñoàng, vaø ñaõ goùp yù kieán veà nhieàu vaán ñeà cho caùc UÛy Ban.

2. Tinh thaàn hieäp nhaát

Moät trong nhöõng yù töôûng chính yeáu cuûa Ñöùc Gioan XXIII khi ngaøi trieäu taäp Coâng Ñoàng Vaticanoâ II laø noã löïc noái laïi voøng daây thaân aùi giöõa caùc Kitoâ höõu. Chuùng ta nhaän thaáy Coâng Ñoàng ñaõ ñaït ñöôïc muïc ñích naøy, qua nhöõng vaên kieän giaùo lyù vaø caùc cuoäc gaëp gôõ thaân thieän töø baàu khí Coâng Ñoàng.

Thaät vaäy, Saéc Leänh veà Hieäp Nhaát, Tuyeân Ngoân veà Töï Do Toân Giaùo vaø Tuyeân Ngoân veà caùc Toân Giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo ñeàu nhaán maïnh ñeán tinh thaàn hieäp nhaát. Quan nieäm môùi meû naøy cuõng xuaát hieän ôû Hieán Cheá tín lyù veà Giaùo Hoäi, nhaát laø ôû Hieán Cheá Muïc Vuï veà Giaùo Hoäi trong theá giôùi ngaøy nay, khi Coâng Ñoàng ñeà caäp tôùi thaùi ñoä phaûi coù cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi theá giôùi.

Tìm hieåu qua nhöõng yù kieán cuûa caùc Nghò Phuï phaùt bieåu ôû nghò tröôøng, chuùng ta cuõng thaáy caùc ngaøi yù thöùc roõ reät tinh thaàn naøy.

Sau heát, moät saùng kieán ñaõ taïo ñöôïc thaønh quaû toát ñeïp cho moái daây hieäp nhaát, ñoù laø vieäc môøi caùc quan saùt vieân ngoaøi Coâng Giaùo. Saùng kieán naøy do Ñöùc Hoàng Y Ben khôûi xöôùng vaø chính Ngaøi ñaõ coá gaéng can thieäp vôùi UÛy Ban Trung Öông Chuaån Bò Coâng Ñoàng. Sau ñoù ít laâu, Hoäi Ñoàng Theá Giôùi caùc Giaùo Hoäi (CME) ñaõ môøi 5 quan saùt vieân Coâng Giaùo ñeán tham döï Ñaïi Hoäi Quoác Teá ôû Taân Ñeà Ly, vôùi söï chaáp thuaän cuûa Giaùo Trieàu Roma, maëc daàu gaëp nhieàu khoù khaên. Döïa vaøo ñoù, Vaên Phoøng Hieäp Nhaát gôûi lôøi môøi caùc quan saùt vieân ngoaøi Coâng Giaùo ñeán tham döï Coâng Ñoàng. Ban ñaàu, moät soá giaùo hoäi töø choái; nhöng cuoái cuøng sau thôøi gian ñaén ño, hoï ñaõ gôûi caùc ñaïi dieän ñeán Coâng Ñoàng. Nhö vaäy, trong kyø hoïp ñaàu tieân, con soá quan saùt vieân ngoaøi Coâng Giaùo ñöôïc gôûi tôùi laø 46 ngöôøi, coäng vôùi 8 quan saùt vieân do Vaên Phoøng môøi: hoï ñaïi dieän cho 17 Giaùo Hoäi vaø Coäng Ñoàng Kitoâ Giaùo. ÔÛ kyø hoïp thöù hai, coù 59 quan saùt vieân ñaïi dieän vaø 9 vò do Vaên Phoøng môøi. Trong kyø hoïp thöù ba, coù 70 quan saùt vieân ñaïi dieän vaø 13 do Vaên Phoøng môøi. ÔÛ kyø hoïp cuoái cuøng, con soá quan saùt vieân ngoaøi Coâng Giaùo leân tôùi 90, coäng vôùi 16 ngöôøi do Vaên Phoøng môøi; vaø hoï ñaïi dieän cho 29 Giaùo Hoäi vaø Coäng Ñoàng Kitoâ Giaùo.

D. Moät vaøi con soá tieâu bieåu trong coâng vieäc cuûa Coâng Ñoàng

Ñeå yù thöùc ñöôïc coâng trình vó ñaïi cuûa Coâng Ñoàng, chuùng ta löôïc nhìn qua vaøi con soá tieâu bieåu nhaát.

Tröôùc heát, chuùng ta noùi ñeán caùc cuoäc boû phieáu. Coù taát caû 538 cuoäc boû phieáu toaøn phaàn hay töøng phaàn: 33 laàn ñöôïc toå chöùc ôû kyø hoïp ñaàu tieân, 94 laàn ôû kyø hoïp thöù hai, 150 laàn ôû kyø hoïp thöù ba vaø 261 laàn ôû kyø hoïp cuoái cuøng.

UÛy Ban aán loaùt cuûa Toøa Thaùnh phaûi laøm vieäc ngaøy ñeâm. ÔÛ giai ñoaïn tieàn chuaån bò, hoï ñaõ phaùt haønh 19 quyeån saùch vaø moãi quyeån goàm 2,000 baûn. Toång coäng caùc laàn phaùt haønh caùc löôïc ñoà, caâu hoûi thaêm doø, caùc baûn töôøng trình, caùc ñeà nghò tu chænh v.v... moãi thöù 3,000 baûn, leân tôùi 40 trieäu trang. Ngoaøi ra coù khoaûng 16 trieäu trang khaùc ñöôïc in cho caùc Nghò Phuï söû duïng. Toång coäng: 150 taán giaáy in. Ñaøi phaùt thanh Vaticanoâ cuõng ñaõ laøm vieäc ngaøy ñeâm lieân mieân ñeå thaâu baêng caùc phieân hoïp cuûa Coâng Ñoàng; vaø ñeå hoaøn taát, caùc chuyeân vieân ñaøi ñaõ tieâu thuï tôùi 712 cuoán baêng, daøi 284,000 meùt.

Nhö vaäy, caùc con soá ghi ñöôïc khaû dó cho chuùng ta thaáy taàm möùc khoång loà cuûa caùc coâng vieäc ôû Coâng Ñoàng.

E. Nhöõng yù höôùng chính yeáu cuûa Vaticanoâ II

Baát cöù Coâng Ñoàng naøo cuõng ñeàu xoay quanh moät truïc yù thöùc heä: hoaëc leân aùn moät laïc giaùo, hoaëc ñònh tín moät tín ñieàu. Chaúng haïn ôû Coâng Ñoàng Calcedonia, truïc yù thöùc heä laø Kitoâ hoïc, vaø ôû Vaticanoâ I laø vaán ñeà toái thöôïng quyeàn cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Vaäy vôùi Vaticanoâ II, ñaâu laø truïc yù thöùc heä? Ñeå coù theå coù caâu traû lôøi chính xaùc, dó nhieân chuùng ta phaûi chôø ñôïi lòch söû trong töông lai pheâ phaùn. Theá nhöng, hieän taïi vôùi nhöõng vieãn aûnh troâng thaáy cuûa giai ñoaïn haäu Coâng Ñoàng, chuùng ta coá gaéng ñöa leân vaøi ñieåm chính yeáu vaø chaéc chaén laøm neàn taûng cho Coâng Ñoàng.

1. Vaticanoâ II: moät Coâng Ñoàng cuûa Giaùo Hoäi noùi veà Giaùo Hoäi

Giaùo Hoäi laø trung taâm ñieåm cho moïi giaùo lyù cuûa Vaticanoâ II. Thaät vaäy, ñaây laø laàn ñaàu tieân trong lòch söû moät Coâng Ñoàng baän taâm veà ñeà muïc naøy: Giaùo Hoäi ñi tìm ñònh nghóa cho chính mình.

Dó nhieân, nhö chuùng ta ñaõ bieát, Ñöùc Gioan XXIII tha thieát löu taâm tôùi vaán ñeà hieäp nhaát caùc Kitoâ höõu. Nhöng ñoàng thôøi ngaøi cuõng bieát raèng Coâng Ñoàng naøy chöa coù theå laø moät Coâng Ñoàng taùi taïo söï hieäp nhaát theo ñuùng nghóa; vì treân böôùc ñöôøng hieäp nhaát, Giaùo Hoäi seõ gaëp khoâng bieát bao nhieâu chöôùng ngaïi vaät vaø vöôït qua ñöôïc nhöõng chöôùng ngaïi vaät aáy laø moät ñieàu khoâng theå thöïc hieän ñöôïc moät sôùm moät chieàu.

Bôûi theá, ngaøi ñaõ quan nieäm raèng tröôùc heát phaûi ñoåi môùi boä maët cuûa Giaùo Hoäi, laøm töôi treû laïi caùc cô caáu vaø ñem laïi nhöïa soáng cho thaân theå xem ra ñaõ giaø nua cuûa Giaùo Hoäi, sao cho hôïp vôùi nhöïa soáng luoân môùi meû cuûa Phuùc AÂm. Luùc ñoù, theo Ñöùc Thaùnh Cha, chuùng ta môùi coù quyeàn noùi vôùi caùc anh em ly khai raèng: "Ñaây, Giaùo Hoäi thaät cuûa Chuùa Kitoâ, xin anh em haõy nhìn vaøo, haõy chieâm ngöôõng, vì ñoù cuõng chính laø Giaùo Hoäi cuûa anh em. Vaäy chuùng ta haõy hieäp nhaát vôùi nhau".

Bôûi vaäy, Thaùnh Coâng Ñoàng ñaõ löu taâm ñaëc bieät tôùi Hieán Cheá Tín Lyù veà Giaùo Hoäi, khoâng nhöõng vì taàm quan troïng cuûa noù, nhöng Hieán Cheá naøy coøn laø aùnh saùng chieáu soi cho caùc vaên kieän khaùc. Caùc vaên kieän ñöôïc coâng boá khoâng theo löôïc ñoà coù saün cuûa UÛy Ban soaïn thaûo, nhöng ñöôïc keát taïo baèng nhöõng ñeà nghò cuûa caùc Nghò Phuï maø ñôøi soáng noäi taâm cuûa Thaùnh Coâng Ñoàng ñaõ thoâi thuùc caùc Ngaøi choïn löïa vaø xeáp ñaët cho thích hôïp theo suy tö cuûa caùc ngaøi veà Giaùo Hoäi.

Giaùo Hoäi do ñoù ñöôïc ñònh nghóa döïa theo caùc hình aûnh khaùc nhau cuûa Thaùnh Kinh. Giaùo Hoäi tröôùc tieân laø Daân Thieân Chuùa, ñònh nghóa naøy bao haøm caùc khía caïnh xaõ hoäi vaø lòch söû cuûa Giaùo Hoäi. Giaùo Hoäi laø Thaân Theå Chuùa Kitoâ, vì Giaùo Hoäi muoán laøm noåi baät khía caïnh Kitoâ hoïc, vaø huyeàn nhieäm cuûa mình. Giaùo Hoäi laø Nöôùc Thieân Chuùa ñeå dieãn taû tính caùch caùnh chung vaø nhieàu hình aûnh khaùc ñöôïc aùm chæ Giaùo Hoäi nhö ñoaøn chieân cuûa Chuùa Kitoâ, caùnh ñoàng, coâng trình kieán truùc, gia ñình cuûa Thieân Chuùa, ñeàn thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Sau heát, Giaùo Hoäi ñöôïc quan nieäm nhö Hieàn Theâ cuûa Chuùa Kitoâ, ñeå cho thaáy söï khaùc nhau cuõng nhö söï thaân maät cuûa Giaùo Hoäi vôùi vò Hoân Phu laø Chuùa Gieâsu.

Chuùng ta coù theå noùi taát caû nhöõng vaên kieän cuûa Vaticanoâ II xoay quanh vaán ñeà Giaùo Hoäi. Hieán Cheá veà Giaùo Hoäi laø moät vaên kieän Coâng Ñoàng coøn laïi, caùch tröïc tieáp hay giaùn tieáp, ñeà caäp tôùi ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi. Thaät vaäy, Hieán Cheá veà Phuïng Vuï Thaùnh nhaèm dieãn taû nhieäm vuï thaùnh hoùa cuûa Giaùo Hoäi; caùc Saéc Leänh veà Nhieäm Vuï Giaùm Muïc vaø caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng Phöông coù muïc ñích minh ñònh chöùc vuï ñieàu khieån cuûa Giaùo Hoäi vaø Hieán Cheá veà Maïc Khaûi cuõng nhö Tuyeân Ngoân veà Giaùo Duïc ñeàu muoán giaûi thích quyeàn Giaùo Huaán cuûa Giaùo Hoäi. Laïi nöõa, ñeå phaùc hoïa caùc chöùc baäc cuõng nhö caùch soáng khaùc nhau trong Giaùo Hoäi, Coâng Ñoàng ñaõ ban haønh nhieàu vaên kieän khaùc: hai Saéc Leänh veà ñôøi soáng vaø ñaøo taïo Linh Muïc ñeà caäp ñeán caùc Linh Muïc; caùc doøng tu coù Saéc Leänh veà Doøng Tu vaø giaùo daân coù Saéc Leänh veà Toâng Ñoà Giaùo Daân. Cuoái cuøng, moät soá vaên kieän khaùc ñeà caäp tôùi söù meänh cuûa Giaùo Hoäi. Saéc Leänh veà Hieäp Nhaát nhaèm dieãn taû moái lieân laïc vôùi caùc ngöôøi ngoaøi Kitoâ giaùo. Sau heát, vôùi toaøn theå theá giôùi noùi chung, Coâng Ñoàng ban haønh Hieán Cheá Muïc Vuï veà Giaùo Hoäi trong theá giôùi ngaøy nay vaø Tuyeân Ngoân veà caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi.

Nhö theá, chuùng ta khoâng do döï khi noùi raèng Giaùo Hoäi laø trung taâm ñieåm cuûa Vaticanoâ II.

2. Vaticanoâ II: Coâng Ñoàng cuûa töï do vaø ñoái thoaïi

Noùi leân ñieàu naøy, chuùng ta khoâng muoán aùm chæ raèng nhöõng Coâng Ñoàng khaùc thieáu töï do hoaëc thieáu tinh thaàn ñoái thoaïi; vì thöïc ra Coâng Ñoàng naøo töï noù cuõng ñaõ laø moät cuoäc ñoái thoaïi roài. Ñieàu maø chuùng ta muoán nhaán maïnh ôû ñaây laø Vaticanoâ II ñöôïc coi laø Coâng Ñoàng ñaàu tieân ñaõ bieát söû duïng söï töï do nhö moät ñeà muïc ñeå daïy doã vaø laáy tinh thaàn ñoái thoaïi vôùi ngöôøi ngoaøi laøm chöông trình. ÔÛ ñaây chuùng ta cuõng phaûi nhaán maïnh raèng söï töï do sung maõn naøy khoâng phaûi laø khoâng coù neàn taûng Thaùnh Truyeàn; khoâng moät Nghò Phuï naøo nghi ngôø caùc tín lyù coå truyeàn cuûa Giaùo Hoäi.

Nhieàu nhaø thaàn hoïc chuû tröông raèng söï baøn caõi laïi moät vaøi "chaân lyù", moät soá quan nieäm vaø moät soá thaùi ñoä ñöôïc coi laø coå truyeàn cuûa Giaùo Hoäi laø moät vaán ñeà khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc neân khi soaïn thaûo caùc löôïc ñoà, hoï ñaõ maëc nhieân ñem taát caû vaøo baûn vaên vì coi nhö nhöõng ñieàu chaéc chaén. Theá nhöng caùc Nghò Phuï ñaõ töï do baùc boû chuû tröông ñoù, vì ñoái vôùi caùc ngaøi, moät soá caùc ñieàu aáy vaãn phaûi ñöôïc ñem ra moå xeû laïi. Hôn theá nöõa, caùc Nghò Phuï cuõng ñaõ nhieàu laàn baùc boû caùc ñeà nghò söûa ñoåi cuûa chính Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø ngay caû moät löôïc ñoà maø Ñöùc Giaùo Hoaøng khuyeán khích chaáp thuaän.

Trong cuoäc tranh luaän veà töï do toân giaùo, laàn ñaàu tieân Thaùnh Coâng Ñoàng ñaõ minh chöùng cho theá giôùi thaáy raèng Giaùo Hoäi khoâng uùp môû cuõng nhö khoâng e ngaïi khi phaûi ñeà caäp tôùi töï do, bôûi chính nhaân phaåm cuûa con ngöôøi ñoøi hoûi ñieàu ñoù. Giaùo Hoäi coá gaéng thoaùt ra khoûi "phaùo ñaøi" cuûa mình, khoûi "chuû tröông kheùp kín huy hoaøng" cuûa mình, ñeå ñoái thoaïi vaø thoâng caûm vôùi anh em Kitoâ höõu, vôùi caùc toân giaùo khaùc vaø ngay vôùi anh em voâ thaàn. Giaùo Hoäi nhìn nhaän vaø kính troïng nhöõng giaù trò, nhöõng neàn vaên hoùa khaùc nhau cuõng nhö caùc heä thoáng chính trò khaùc nhau cuûa theá giôùi.

Vaticanoâ II laø Coâng Ñoàng ñaàu tieân khoâng coù ñeà muïc naøo leân aùn tuyeät thoâng. Ñaây laø neùt ñoäc ñaùo cuûa Coâng Ñoàng naøy trong lòch söû Giaùo Hoäi.

3. Vaticanoâ II: Coâng Ñoàng Muïc Vuï

Ñöùc Gioan XXIII mong moûi Coâng Ñoàng naøy seõ laø Coâng Ñoàng "muïc vuï". Ngaøi khoâng muoán Coâng Ñoàng deà caäp tôùi vaán ñeà leân aùn tuyeät thoâng cuõng nhö khoâng baän taâm ñeán caùc tín ñieàu. Thöïc teá, daàu Coâng Ñoàng coù hai Hieán Cheá Tín Lyù (Hieán Cheá veà Giaùo Hoäi vaø veà Maïc Khaûi), ñoù cuõng chæ laø nhöõng ñieàu ñöôïc xaùc ñònh laïi, chöù khoâng coù moät tín ñieàu naøo môùi.

Dó nhieân, neáu caàn, Thaùnh Coâng Ñoàng phaûi nhaéc laïi nhöõng chaân lyù tín lyù vaø phaûi baùc boû caùc sai laàm trong caùc vaên kieän. Nhöng höôùng ñi cuûa Coâng Ñoàng nhaèm ôû Muïc Vuï. Thay vì ñöa ra caùc qui taéc töø nhöõng suy luaän tieân thieân nôi caùc "nguyeân lyù vónh cöûu", Thaùnh Coâng Ñoàng ñaõ ñi tìm nhöõng tieâu chuaån höôùng daãn thuoäc loaïi ñoaøn suûng môùi nôi nhöõng traïng huoáng thöïc taïi.

Trong tinh thaàn ñoù vaø ñeå dung hoøa caùc khía caïnh traùi ngöôïc nhau cuûa caùc vaán ñeà, thay vì duøng coâng thöùc "hoaëc laø... hoaëc laø...", Thaùnh Coâng Ñoàng choïn coâng thöùc "caû... caû...". Nhö vaäy Coâng Ñoàng coù theå giaûm bôùt tình traïng chuù troïng ñeán khía caïnh naøy maø laõng queân nhöõng khía caïnh kia, nhö Giaùo Hoäi ñaõ gaëp phaûi trong quaù khöù. Trong möùc ñoä ñöùng ñaén, Coâng Ñoàng ñaõ tìm dung hoøa caû toái thöôïng quyeàn Giaùo Hoaøng caû coäng ñoaøn tính cuûa caùc Giaùm Muïc. Coâng Ñoàng ñaõ ñaët ñuùng choã caû haøng giaùo phaåm caû haøng giaùo daân, ñaõ giöõ quaân bình giöõa caû Giaùo Hoäi phoå quaùt caû Giaùo Hoäi ñòa phöông, giöõa caû caùc giaù trò tu trì caû caùc giaù trò phaøm traàn...

Sau heát tinh thaàn muïc vuï theå hieän roõ reät nhaát trong chieàu höôùng chung cuûa Thaùnh Coâng Ñoàng khi chuû tröông khoâng choáng laïi moät phaàn töû naøo nhöng nhaèm lôïi ích cho moïi ngöôøi, khi Giaùo Hoäi trình baøy taát caû söù meänh cuûa mình döôùi aùnh saùng tinh thaàn phuïc vuï, Giaùo Hoäi nhaän mình nhö nöõ tì, nhö keû ñöôïc sai ñeán ñem ôn cöùu ñoä cho nhaân loaïi.

4. Vaticanoâ II: nguoàn saùng môùi

Coâng Ñoàng khoâng mang laïi moät tín ñieàu naøo môùi. Theá nhöng, trong nhöõng vaên kieän ñaõ coâng boá, Coâng Ñoàng taïo ñöôïc moät ñaëc ñieåm ñoäc ñaùo khi noã löïc xaùc ñònh roõ moät soá khía caïnh cuûa kho taøng chaân lyù. ÔÛ ñaây chuùng ta chæ neâu leân moät vaøi neùt ñieån hình cho ñaëc ñieåm naøy.

Tröôùc heát Coâng Ñoàng ñaõ trình baøy moät neàn thaàn hoïc veà Chuùa Thaùnh Thaàn, maø töø laâu haàu nhö bò laõng queân trong Giaùo Hoäi Taây Phöông. Vieäc naøy ñöôïc xem laø coâng lao cuûa caùc Nghò Phuï Ñoâng Phöông. Chaúng haïn ôû caùc vaên kieän veà Giaùo Hoäi (ví duï caùc soá 4, 19, 48) vaø veà Truyeàn Giaùo (ví duï soá 4), Coâng Ñoàng ñaõ trình baøy roõ raøng quan ñieåm naøy. Thöù ñeán, trong thaàn hoïc veà Maïc Khaûi, Coâng Ñoàng laïi ñöa ra moät quan nieäm môùi veà chaân lyù cuûa Thaùnh Kinh vaø veà linh öùng (x. MK 11).

Nhöng phaûi nhìn vaøo quan ñieåm thaàn hoïc veà Giaùo Hoäi, chuùng ta môùi thaáy roõ nhöõng aùnh saùng huy hoaøng cuûa Coâng Ñoàng. Söï trôû veà vôùi coäng ñoaøn tính giaùm muïc, quan nieäm veà Giaùo Hoäi nhö bí tích cöùu roãi, nhö daân Thieân Chuùa, hay thaùi ñoä môùi ñoái vôùi theá giôùi v.v... ñeàu laø nhöõng aùnh saùng ñoäc ñaùo. laïi nöõa, Coâng Ñoàng cuõng ñaõ giaûi chieáu aùnh saùng môùi cho tính caùch bí tích cuûa haøng GiaùmMuïc, cho chöùc phoù teá. Sau cuøng, vôùi caùc bí tích khaùc. Coâng Ñoàng ñaõ thöïc söï ñem ñeán boä maët môùi, saùng suûa. Coâng Ñoàng ñaõ quan nieäm bí tích Giaûi Toäi laø söï hoøa giaûi khoâng nhöõng vôùi Thieân Chuùa maø coøn vôùi Giaùo Hoäi. Bí Tích Hoân Phoái ñöôïc nhaán maïnh hôn ôû khía caïnh tình yeâu nhaân loaïi vaø caùc muïc ñích chính yeáu; Coâng Ñoàng cuõng ñöa ra qui cheá môùi cho caùc cuoäc hoân nhaân taïp giaùo v.v... Trong bí tích Thaùnh Theå, Coâng Ñoàng ñaõ kheùo leùo ñoåi môùi caùc nghi thöùc Thaùnh Leã. Coøn veà quan ñieåm thaàn hoïc chuû tröông giaùo lyù môùi veà "chöùc linh muïc phoå quaùt nôi moïi giaùo daân", thì chuùng ta caàn phaûi ñôïi thôøi gian môùi thaáy keát quaû. Sau heát, tính caùch caùnh chung laø moät aùnh saùng môùi ñöôïc ñöa vaøo trong taát caû caùc laõnh vöïc thaàn hoïc, ví duï khía caïnh caùnh chung cuûa Giaùo Hoäi löõ haønh (x. GH ch 7), cuûa hoaït ñoäng truyeàn giaùo (x. TG 9) cuûa ñôøi soáng doøng tu (x. GH 44) v.v...

III. Coù Theå Coù Vaticanoâ III Khoâng?

Ñaët caâu hoûi treân, chuùng ta khoâng nghó raèng Coâng Ñoàng Vaticanoâ II ñaõ loãi thôøi. Nhöng yù kieán cuûa chuùng ta ñöôïc neâu leân coù muïc ñích tìm hieåu choã ñöùng hieän taïi cuûa Coâng Ñoàng naøy trong lòch söû Giaùo Hoäi.

Ngaøy hoâm nay, hôn bao giôø heát, moät Coâng Ñoàng phaûi ñöôïc quan nieäm nhö laø moät boå tuùc cho Coâng Ñoàng tröôùc vaø trôû thaønh nhòp caàu ñeå noái keát Coâng Ñoàng môùi trong töông lai. Theá giôùi tieán boä nhanh choùng vaø Giaùo Hoäi caàn thích öùng khoâng ngöøng theo doøng lòch söû, neáu Giaùo Hoäi khoâng muoán luøi böôùc. Ñaøng khaùc, ngay töø Coâng Ñoàng Nicea, trong ñònh thöùc soá 5, Giaùo Hoäi cuõng ñaõ ñoøi hoûi raèng caùc Giaùm Muïc trong moät giaùo tænh phaûi hoïp nhau moãi naêm hai laàn. Dó nhieân, nguyeân taéc ñieàu khieån giaùo tænh theo theå cheá Coâng Ñoàng noùi ôû ñaây phaûi hoøa hôïp vôùi toái thöôïng quyeàn cuûa Giaùo Hoaøng trong nhöõng phaïm vi thuoäc toaøn theå Giaùo Hoäi: tuy nhieân tính caùch coäng ñoaøn cuûa Giaùm Muïc ñöôïc Vaticanoâ II coå voõ noùi leân phöông thöùc laøm vieäc theo theå cheá Coâng Ñoàng töøng thònh haønh trong nhieàu thôøi ñaïi tröôùc.

Vaøo theá kyû thöù XIX, vì quan taâm tìm kieám moät baûo ñaûm vöõng chaéc cho giaùo lyù cuûa Giaùo Hoäi, Coâng Ñoàng Vaticanoâ I luùc ñoù ñaõ ñi tôùi ñònh tín quyeàn baát khaû ngoä cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Do ñònh tín aáy, ngöôøi ta ñaõ laàm töôûng raèng thôøi ñaïi Coâng Ñoàng ñaõ chaám döùt. Theá roài, trong thôøi ñaïi hieän taïi cuûa chuùng ta, vì nhu caàu cuûa tính caùch coäng ñoaøn Giaùm Muïc ñoøi hoûi, Giaùo Hoäi ñaõ thieát laäp caùc Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc roài cuõng vì ñoù, nhieàu ngöôøi hieän nay nghó raèng khoâng caàn thieát phaûi trieäu taäp caùc Coâng Ñoàng Chung nöõa. Hoï ñaõ laàm töôûng, moät laàm töôûng saâu xa. Thöïc ra Coâng Ñoàng Vaticanoâ II ñaõ khai maøo nhöõng vieãn aûnh môùi, baùo hieäu cho moät Coâng Ñoàng trong töông lai ñeå boå tuùc, cuõng nhö Vaticanoâ II ñaõ laøm nhieäm vuï boå tuùc cho Coâng Ñoàng tröôùc.

Nhìn vaøo thöïc taïi, chuùng ta thaáy raèng neáu Vaticanoâ II ñaõ coá gaéng dung hoøa söï chia caùch giöõa Giaùo Hoaøng vaø Giaùm Muïc thì cuõng caàn phaûi coù moät Coâng Ñoàng trong nhöõng ngaøy saép tôùi ñeå tìm laïi möùc quaân bình cho haøng Giaùm Muïc vôùi haøng linh muïc maø thöïc teá ñang caùch bieät traàm troïng. Noùi toång quaùt hôn, caàn ñeán moät Coâng Ñoàng trong töông lai ñeå tìm ra nhöõng daây lieân laïc chaân thöïc giöõa giaùo só vaø giaùo daân, nghóa laø coù muïc ñích tìm hieåu vaø ñeà caäp ñeán caùc vaán ñeà lieân quan tôùi linh muïc vaø giaùo daân, cuõng nhö Vaticanoâ II ñaõ ñaët vaán ñeà aáy vôùi caùc Giaùm Muïc.

Hôn nöõa, yù höôùng hieäp nhaát cuûa Vaticanoâ II chæ môùi ôû nhöõng böôùc ñaàu. Coâng Ñoàng naøy ñaõ roäng môû nhöõng caùnh cöûa môùi ñeå coù leõ vôùi coá gaéng cuûa moät Coâng Ñoàng trong töông lai, nhöõng ai coøn ôû ngoaøi Giaùo Hoäi seõ vaøo trong Giaùo Hoäi. Söï hieän dieän cuûa "caùc quan saùt vieân" ôû Coâng Ñoàng Vaticanoâ II tieân baùo söï tham döï cuûa toaøn theá giôùi trong moät Coâng Ñoàng môùi hoaøn toaøn hieäp nhaát, ôû ñoù tính caùch Coâng Giaùo seõ ñaït tôùi sung maõn. Roài neáu caùc coäng ñoaøn anh em ly khai laø nhöõng Giaùo Hoäi chaân thaät, hoï seõ caàn hieän dieän thöïc söï vôùi Giaùo Hoäi chuùng ta. Hôn theá nöõa, bôûi vì caùc Giaùm Muïc caùc Giaùm Muïc Chính Thoáng cuõng laø nhöõng ngöôøi keá vò thaät cuûa caùc Toâng Ñoà, khoâng coù lyù do gì hoï laïi khoâng coù quyeàn ñeán hoïp vôù anh em thaät cuûa hoï, vôùi ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ, trong moät Coâng Ñoàng thaät söï hieäp nhaát maø chuùng ta mong öôùc.

Chuùng ta ñaët troïn nieàm hy voïng vaøo söï höôùng daãn khoân ngoan cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ñeå taát caû chuùng ta ñeàu tieán theo con ñöôøng töôi ñeïp nhaát, cho daàu neûo ñöôøng ñoù coù theå khoâng phuø hôïp vôùi nhöõng tính toaùn nhaân loaïi vaø giôùi haïn cuûa chuùng ta.

Trôû Laïi Muïc Luïc Thaùnh Coâng Ñoàng Vatican II

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page