Thaùnh Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II
Tuyeân Ngoân
veà Giaùo Duïc Kitoâ Giaùo
Gravissimum Educationis
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Lôøi Giôùi Thieäu
Chuù yù ñoïc baûn Tuyeân Ngoân veà giaùo duïc, chuùng ta seõ caûm thaáy nhöõng aán töôïng khaù phöùc taïp buoàn vui laãn loän, vöøa sung söôùng vöøa thaát voïng. Phaân tích sô qua ta cuõng ñuû thaáy ñöôïc nhöõng nguyeân do roõ reät gaây ra nhöõng haäu quaû treân.
Tröôùc heát, baûn Tuyeân Ngoân coù moät chaát lieäu raát laø phong phuù, moät luoàng thanh khí soâi boûng laøm cho baûn Tuyeân Ngoân trôû neân soáng ñoäng, chöùng toû raèng Coäng Ñoàng ñaõ yù thöùc ñaày ñuû tính chaát quan troïng cuõng nhö taàm möùc dieãn tieán cuûa vaán ñeà. Nhaát laø ngöôøi ta ngôõ ngaøng tröôùc moái thieän caûm chaân thaønh vaø ñaùng phuïc cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi noã löïc cuûa nhöõng ai ñang theo ñuoåi moät lyù töôûng truøng hôïp vôùi nieàm öu tö lieân læ cuûa mình laø chu toaøn söù meänh traàn gian vaø vónh cöûu cuûa nhaân loaïi.
Trong khi ñoù, caùch boá cuïc laïi thieáu caân xöùng vaø vöõng chaéc. Ngöôøi ta mong thaáy moät kieåu trình baøy khuùc chieát hôn ñeå ñoäc giaû coù caûm töôûng ñaày ñuû vaø thoaûi maùi nhö khi chieâm ngöôõng moät laâu daøi kieân coá vôùi nhöõng chi tieát tæ mæ, myõ thuaät.
Lòch söû
AÁn töôïng löôõng dieän treân thaät deã hieåu.
Ngaøy 17-11-1964 khi caùc Nghò Phuï thaûo luaän veà löôïc ñoà cuûa baûn Tuyeân Ngoân naøy, ñoù chæ laø moät baûn vaên ngaén goïn, khoâng coù giaù trò toång quaùt bao nhieâu. Moät soá Nghò Phuï muoán thu toùm thaønh moät ñoaïn ñeå ñöa vaøo moät saéc leänh quan troïng khaùc; moät soá khaùc laïi muoán khai trieån tö töôûng cuûa Giaùo Hoäi veà vaán ñeà naøy moät caùch roäng raõi hôn. Tröôùc tình traïng teá nhò ñoù, ña soá coá gaéng ñem sô ñoà ra bieåu quyeát ñeå ñònh höôùng vaán ñeà, sôï raèng neáu baùc boû laïi gaëp phaûi moät löôïc ñoà coøn ngheøo naøn hôn. Vì theá thaø chaáp nhaän nhöõng coá gaéng ñaùng keå veà phöông dieän giaùo duïc do ngöôøi ñôøi ñoùng goùp coøn hôn laø toâng huaán Divini Illius Magistri quaù taùch bieät vôùi caùc ñònh cheá nhaân loaïi. Nhö vaäy caùc ngaøi hy voïng coù theå boå tuùc theâm nhöõng gì caàn thieát.
Ngaøy 20-11-1964, baûn vaên ñöôïc thoâng qua vôùi 1,457 phieáu thuaän, 419 phieáu choáng vaø 3 phieáu traéng trong soá 1,879 Nghò Phuï hieän dieän.
Taøi lieäu ñöôïc hoaøn laïi cho UÛy ban ñaëc traùch. UÛy ban laïi chæ ñònh moät tieåu ban goàm coù cha Hoffer, thö kyù uûy ban vaø nhieàu vò thoâng thaùi khaùc nhö Robert Massi, Paul Dezza v.v...
Töø 23 ñeán 30 thaùng 3 naêm 1965, trong khi soaïn thaûo döï aùn, tieåu ban ñaõ löu yù taát caû nhöõng lôøi bình phaåm cuõng nhö "gôïi yù" cuûa moät soá ñoâng caùc Nghò Phuï göûi tôùi. Nhöng baûn vaên môùi laïi quaù phong phuù, xa haún baûn cuõ caû veà löôïng laãn noäi dung. Nhieàu Nghò Phuï cho raèng laøm nhö theá laø khoâng hôïp phaùp vaø caàn duyeät xeùt laïi caån thaän.
Raát may laø khoâng xaûy ra ñieàu chi ñaùng tieác caû vaø ngaøy 14-10-1965, vaên kieän ñaõ ñöôïc chaáp nhaän vôùi 1,912 phieáu thuaän ñoái laïi vôùi 183 phieáu choáng.
Sau cuøng baûn Tuyeân Ngoân ñaõ ñöôïc coâng boá vôùi 2,290 phieáu thuaän, chæ coù 35 phieáu choáng.
Phaân tích
Giôø ñaây chuùng ta haõy cuøng nhau phaân tích vaên kieän treân:
1. Vaên kieän naøy döïa treân nguyeân taéc cuûa luaät töï nhieân: moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn höôûng moät neàn giaùo duïc ñaày ñuû vaø xöùng hôïp vôùi thieân chöùc laøm ngöôøi cuûa mình, "moãi ngaøy moät tham gia vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi nhaát laø veà kinh teá vaø chính trò moät caùch tích cöïc hôn haàu coù theå höôûng duïng di saûn vaên hoùa thieâng lieâng cuûa nhaân loaïi moät caùch deã daøng hôn" hôïp vôùi chöùc vò cuûa ngöôøi con Thieân Chuùa.
Quyeàn naøy ñaõ ñöôïc nhieàu vaên kieän chính thöùc cuûa Lieân Hieäp Quoác nhìn nhaän, xaùc ñònh vaø khai trieån. Ñaây laø laàn ñaàu tieân ngöôøi ta döïa vaøo ñoù ñeå baøn luaän veà caùc quyeàn haønh cuûa Giaùo Hoäi trong laõnh vöïc giaùo duïc. Caên cöù treân nguyeân taéc, ngöôøi ta coù theå toá caùo laäp luaän cuûa Toâng Huaán Divini Ilius Magistri laø ñaõ ñaët neàn taûng caùc hoaït ñoäng giaùo duïc cuûa Giaùo Hoäi treân thöïc taïi thaàn linh thuoäc söù meänh mình. Tuy nhieân moät khi ngöôøi ta chaáp nhaän öu quyeàn toå chöùc thieâng lieâng cuûa theá giôùi laø lo laéng ñeán lôïi ích toaøn dieän cho moïi phaàn töû, ñoàng thôøi cuõng laø nhöõng con ngöôøi cuûa xaõ hoäi daân söï, hoï khoâng theå choái boû quyeàn toái thöôïng cuûa con ngöôøi.
Moät khi ñöôïc hieåu bieát vaø chaáp nhaän, quyeàn naøy seõ ñem laïi nhöõng haäu quaû thieát thöïc nhö: vieäc ñaøo luyeän nhöõng ñöùc tính töï nhieân cuûa moät ngöôøi coâng daân, phaùt trieån nhöõng khaû naêng trí thöùc vaø oùc phaùn ñoaùn, khai taâm cho bieát nhöõng giaù trò luaân lyù, bieát nhaän thöùc vaø yeâu meán Thieân Chuùa, tieán tôùi ôn laõnh nhaän ñöùc tin, xaây döïng xaõ hoäi traàn theá vaø môû roäng nöôùc trôøi. Toùm laïi, khoâng coù gì thuoäc söù meänh con ngöôøi trong moïi thôøi ñaïi maø laïi ôû ngoaøi phaïm vi thöïc haønh cuûa quyeàn naøy.
Sau cuøng, keå töø Thoâng Ñieäp Mater et Magistra vaø Pacem in Terris cuûa Ñöùc Gioan XXIII cuõng nhö Ecclesiam Suam cuûa Ñöùc Phaoloâ VI, moät aâm ñieäu môùi ñaõ nhaân tính hoùa tieáng noùi cuûa Giaùo Hoäi cho thích hôïp vôùi xaõ hoäi daân söï maø khoâng coøn ai phuû nhaän nguoàn goác thaàn linh cuûa noù.
2. Ngöôøi ta haøi loøng khi thaáy Giaùo Hoäi ñöôïc baønh tröôùng treân nhöõng haäu quaû thuoäc laõnh vöïc giaùo duïc nhôø vaøo "tieán boä kyø dieäu veà kyõ thuaät, veà caùc nghieân cöùu khoa hoïc", treân "nhöõng kinh nghieäm môùi vaø söï phaùt trieån veà caùc phöông phaùp giaùo duïc vaø giaùo huaán" vaø khi thaáy Giaùo Hoäi ñoøi hoûi moïi ngöôøi phaûi ñöôïc höôûng "moät neàn giaùo duïc xöùng hôïp vôùi nhu caàu cuûa taâm linh vaø phaùi tính, vôùi truyeàn thoáng quoác gia haàu tieán ñeán moät söï hôïp nhaát ñích thöïc vaø moät neàn hoøa bình treân theá giôùi". Ngöôøi ta sung söôùng khi thaáy coù moät soá ñieàu caám ñoaùn vaø xaùc ñònh tính caùch baáp beânh cuûa nhò nguyeân thuyeát töø laâu vaãn chuû tröông taùch bieät theå xaùc vôùi linh hoàn, coäng ñoaøn quoác gia vôùi coäng ñoàng quoác teá.
Bôûi ñoù, Giaùo Hoäi khoâng coùn töï coi mình nhö laø thaåm caáp duy nhaát vaø laø con ñöôøng ñoäc nhaát trong vieäc tìm caùch chu toaøn söù meänh cuûa con ngöôøi nöõa, vì khoâng nhöõng Giaùo Hoäi chaáp nhaän nhöõng chieàu höôùng tuy khaùc mình nhöng cuøng tieán tôùi moät muïc ñích, maø coøn sung söôùng ñöôïc troâng thaáy nhieàu coâng cuoäc ñem laïi lôïi ích thöïc söï cho con ngöôøi.
Tröôùc kia Giaùo Hoäi vaø theá giôùi daân söï vaãn caùch bieät nhau, nhöng vì laø con caùi cuûa caû hai xaõ hoäi ñoù, ngaøy nay chuùng ta sung söôùng khi thaáy hoï hoøa hôïp laïi vôùi nhau ñeå cuøng gaùnh vaùc nhöõng coâng vieäc naëng neà vaø cuøng noã löïc xaây döïng moät laâu ñaøi ñoäc nhaát laø söï thaønh coâng cuûa con ngöôøi nay ôû ñôøi naøy cuõng nhö söûa soaïn cho cuoäc soáng vinh hieån muoân ñôøi.
3. Sau heát, vaên kieän ñeà caäp tôùi nhöõng toå chöùc thuoäc veà caùc hoaït ñoäng giaùo duïc nhö laø hoïc ñöôøng, moät "moâi tröôøng phaùt trieån caùc khaû naêng, oùc phaùn ñoaùn vaø giuùp khaùm phaù nhöõng di saûn vaên hoùa cuûa caùc theá heä tröôùc, ñeà cao caùc giaù trò, chuaån bò cho cuoäc soáng chöùc nghieäp vaø bieát thoâng caûm laãn nhau".
Nhö theá hoïc ñöôøng vöôït treân nhöõng chieàu höôùng vaät chaát vaø bao goàm taát caû caùc heä thoáng coù aûnh höôûng treân chuû theå thuï huaán: gia ñình "hoïc ñöôøng ñaàu tieân daïy caùc ñöùc tính xaõ hoäi" vaø caùch rieâng laø moâi tröôøng hoïc ñöôøng vôùi moïi "yeáu toá" tröïc tieáp aûnh höôûng ít nhieàu nhö: thaày daïy, baïn beø, baûn tín vaø phaåm chaát cuûa vieäc giaùo duïc, caùc phöông phaùp cuõng nhö taát caû caùc ñieàu kieän khaùc giuùp cho vieäc giaùo duïc thaønh coâng: "trình ñoä hoïc vaán, söùc khoûe hoïc sinh vaø qui cheá hoïc ñöôøng".
Trong quaù khöù, vì söï va chaïm giöõa hai quyeàn bính toân giaùo vaø theá tuïc ñaõ gaây neân moät cuoäc tranh chieám ñoäc quyeàn hoïc ñöôøng. Vì theá vaên kieän neâu ra nguyeân taéc töông trôï ñeå loaïi boû teä ñoan ñoù vaø chaáp nhaän ngöôøi coâng daân coù quyeàn ñoøi hoûi ít ra trong tröôøng hôïp chính quyeàn thieáu soùt, ñöôïc töï do choïn löïa tröôøng hoïc cho con em hôïp vôùi tín ngöôõng cuûa hoï.
Nhöõng vò coù traùch nhieäm giaùo duïc chính thöùc tröôùc heát phaûi keå tôùi caùc baäc phuï huynh. Nhöng trong thöïc teá, vì vieäc giaùo duïc ñoøi hoûi nhöõng ñieàu kieän vöôït quaù khaû naêng cuûa moãi caù nhaân, neân xaõ hoäi laïi phaûi ñaûm nhieäm toå chöùc "nhöõng gì caàn thieát cho lôïi ích chung cuûa con ngöôøi": baûo ñaûm quyeàn lôïi vaø boån phaän cuûa caùc phuï huynh, giuùp ñôõ hoï, thieát laäp caùc tröôøng sôû giaùo duïc.
Treân cöông vò quoác gia, nhaø nöôùc cuï theå hoùa quyeàn lôïi vaø nghóa vuï töï nhieân naøy baèng caùch phaân phoái cho moät cô quan toái cao ñeå toå chöùc vaø ñieàu haønh ñôøi soáng cuûa töøng caù nhaân trong caùc nhoùm ngöôøi.
Baûn Tuyeân Ngoân coøn haøm chöùa caû moät yù nieäm veà giaùo duïc vaø huaán luyeän nhöõng hoaït ñoäng nhaèm thaêng tieán con ngöôøi, töø vieäc daïy A B C cho ngöôøi lôùn tuoåi, chaêm soùc caùc treû baát thöôøng trong nhöõng cô sôû chuyeân bieät, môû tröôøng daïy vaên hoùa chuyeân nghieäp vaø kyõ thuaät cho tôùi nhöõng cô sôû vó ñaïi quaûng baù neàn vaên hoùa phoå thoâng hay khoa hoïc chuyeân moân; nhöõng phaân khoa thaàn hoïc cuõng coù nhieäm vuï phaûi coá gaéng giuùp con ngöôøi thaønh coâng myõ maõn trong caû hai chieàu höôùng tö nhieân vaø sieâu nhieân.
Ba khía caïnh cuûa vaên kieän chuùng ta vöøa phaân tích toùm keát ñaïi cöông moät caùch khaù trung thöïc yù höôùng cuûa Thaùnh Coâng Ñoàng ñeà caäp ñeán moät trong nhöõng vaán ñeà troïng yeáu cuûa theá giôùi theo chieàu höôùng ñaày ñuû, phong phuù vaø cao ñeïp nhaát.
Nhö vaäy cuõng ñaõ taïm ñuû ñeå chuùng ta löu taâm tôùi khía caïnh haøo höùng nhaát cuûa vaán ñeà ñaõ hình thaønh tö töôûng cuûa Giaùo Hoäi veà moät ñieàu kieän thieát yeáu ñeå cöùu roãi nhaân loaïi.
Keát luaän
Tröôùc khi ñoïc nguyeân baûn, chuùng toâi öôùc mong moïi ngöôøi ñoïc noù vôùi taát caû tinh thaàn maø Ñöùc Gioan XXIII, vò khôûi xöôùng Coâng Ñoàng, ñaõ ñeà ra töùc laø chuù yù ñeán nhöõng hieän traïng cuûa theá giôùi ngaøy nay. Trong khi chuù thích moät vaøi tö töôûng, chuùng toâi ñaëc bieät khai thaùc, duy trì vaø nhaán maïnh tôùi söï hoøa hôïp nhöõng vieãn töôïng hieän ñang laø moái baän taâm cuûa Giaùo Hoäi vaø theá giôùi hoâm nay vôùi nieàm hy voïng seõ ñem laïi cho nhaân loaïi nhöõng thaønh quaû thaät myõ maõn.