Thaùnh Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II
Saéc Leänh
Veà Toâng Ñoà Giaùo Daân
Apostolicam Actuositatem
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa Giaùo Hoaøng Hoïc Vieän Pioâ X
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chöông V
Thoáng Phaûi Theo 11*
23. Nhaäp ñeà. Vieäc toâng ñoà cuûa giaùo daân, caù nhaân hay taäp theå, phaûi ñöôïc ñaët vaøo ñuùng choã trong coâng cuoäc toâng ñoà cuûa toaøn theå Giaùo Hoäi. Hôn nöõa, ñieàu coát yeáu cuûa vieäc toâng ñoà Kitoâ giaùo laø lieân keát vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn ñaët leân cai trò Giaùo Hoäi Chuùa (x. CvTñ 20,28). Vaû laïi, vieäc coäng taùc giöõa caùc toå chöùc toâng ñoà khaùc nhau cuõng caàn thieát vaø phaûi ñöôïc Haøng Giaùo Phaåm ñieàu haønh thích ñaùng.
Vì muoán coå voõ tinh thaàn hieäp nhaát ñeå baùc aùi huynh ñeä noåi baät leân trong moïi hoaït ñoäng toâng ñoà cuûa Giaùo Hoäi, ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc ñích chung cuõng nhö ñeå traùnh nhöõng caïnh tranh nguy haïi, caàn phaûi coù söï toân troïng laãn nhau vaø söï phoái hôïp thích ñaùng giöõa caùc toå chöùc toâng ñoà trong Giaùo Hoäi, mieãn laø ñaëc tính rieâng cuûa moãi toå chöùc vaãn ñöôïc duy trì 1.
Ñieàu ñoù raát thích hôïp moãi khi coù coâng taùc ñaëc bieät naøo trong Giaùo Hoäi ñoøi phaûi coù söï hoøa hôïp vaø coäng taùc vaøo vieäc toâng ñoà giöõa hai haøng giaùo só doøng trieàu, giöõa tu só vaø giaùo daân.
24. Lieân laïc vôùi haøng Giaùo phaåm. Boån phaän cuûa Haøng Giaùo Phaåm laø phaûi hoã trôï cho hoaït ñoäng toâng ñoà cuûa giaùo daân: ñeà ra nhöõng nguyeân taéc vaø giuùp caùc phöông tieän thieâng lieâng. Phaûi phoái hôïp vieäc toâng ñoà cuûa hoï ñeå sinh ích chung cho caû Giaùo Hoäi. Haøng Giaùo Phaåm cuõng phaûi lo cho giaùo thuyeát vaø nhöõng chæ thò cuûa Giaùo Hoäi ñöôïc tuaân haønh.
Coù nhieàu theå thöùc lieân laïc giöõa vieäc toâng ñoà giaùo daân vôùi Haøng Giaùo Phaåm tuøy theo hình thöùc vaø muïc tieâu cuûa moãi hoaït ñoäng toâng ñoà.
Trong Giaùo Hoäi quaû thöïc coù nhieàu coâng cuoäc toâng ñoà do giaùo daân coù saùng kieán thaønh laäp vaø khoân kheùo ñieàu haønh. Nhôø nhöõng toå chöùc toâng ñoà nhö theá, trong nhieàu hoaøn caûnh, Giaùo Hoäi coù theå chu toaøn söù meänh cuûa mình caùch toát ñeïp, vaø do ñoù Haøng Giaùo Phaåm thöôøng ca ngôïi vaø coå voõ caùc toå chöùc ñoù 2. Nhöng khoâng moät saùng kieán naøo ñöôïc laáy danh nghóa coâng giaùo neáu khoâng coù söï öng thuaän cuûa giaùo quyeàn hôïp phaùp.
Coù moät soá toå chöùc toâng ñoà giaùo daân, döôùi hình thöùc naøy hay hình thöùc khaùc, ñaõ ñöôïc giaùo quyeàn coâng khai chaáp nhaän.
Ngoaøi ra vì nhu caàu ích chung cuûa Giaùo Hoäi, giaùo quyeàn coù theå löïa choïn vaø coå voõ caùch ñaëc bieät moät vaøi toå chöùc trong soá nhöõng toå chöùc hay hieäp hoäi toâng ñoà coù saün, tröïc tieáp nhaèm muïc ñích thieâng lieâng vaø giaùo quyeàn cuõng nhaän traùch nhieäm ñoáivôùi nhöõng toå chöùc ñoù. Nhö theá, khi toå chöùc coâng vieäc toâng ñoà tuøy theo caùch thöùc khaùc cho hôïp vôùi hoaøn caûnh, Haøng Giaùo Phaåm lieân keát chaët cheõ hôn moät hình thöùc toâng ñoà giaùo daân naøo ñoù vôùi phaän vuï toâng ñoà cuûa mình, tuy nhieân vaãn giöõ nguyeân veïn baûn chaát vaø söï khaùc bieät giöõa hai beân. Giaùo daân do ñaáy vaãn coøn khaû naêng caàn thieát ñeå ñöôïc töï do haønh ñoäng theo saùng kieán rieâng cuûa hoï. Trong nhieàu vaên kieän cuûa Giaùo Hoäi haønh ñoäng treân ñaây cuûa Haøng Giaùo Phaåm ñöôïc goïi laø uûy nhieäm.
Sau heát, Haøng Giaùo Phaåm coøn trao phoù cho giaùo daân moät vaøi phaän vuï lieân quan maät thieát hôn vôùi nhieäm vuï cuûa chuû chaên nhö vieäc daïy giaùo lyù, thi haønh moät vaøi ñoäng taùc phuïng vuï, hay vieäc chaêm soùc caùc linh hoàn. Chính do vieäc uûy nhieäm naøy, ngöôøi giaùo daân, khi thi haønh nhieäm vuï, phaûi hoaøn toaøn tuaân phuïc söï ñieàu khieån cuûa caáp treân trong Giaùo Hoäi.
Veà nhöõng vaán ñeà lieân heä tôùi nhöõng coâng cuoäc vaø nhöõng ñònh cheá thuoäc laõnh vöïc traàn theá, Haøng Giaùo Phaåm coù nhieäm vuï phaûi chính thöùc giaûng daïy vaø giaûi thích nhöõng nguyeân taéc luaân lyù phaûi theo trong ñòa haït naøy. Moät khi ñaõ caân nhaéc kyõ löôõng vaø baøn hoûi vôùi caùc nhaø chuyeân moân, Haøng Giaùo Phaåm coù quyeàn thaåm ñònh coâng cuoäc naøy hay ñònh cheá kia laø phuø hôïp hay khoâng phuø hôïp vôùi caùc nguyeân taéc luaân lyù vaø phaùn quyeát nhöõng gì phaûi laøm ñeå baûo veä vaø coå voõ nhöõng lôïi ích thuoäc laõnh vöïc sieâu nhieân.
25. Haøng giaùo só phaûi giuùp ñôõ vieäc toâng ñoà giaùo daân. Caùc Giaùm Muïc, caùc cha sôû, caùc linh muïc doøng trieàu phaûi nhôù raèng quyeàn vaø boån phaän laøm toâng ñoà laø chung cho taát caû moïi tín höõu khoâng phaân bieät giaùo só hay giaùo daân, vaø trong vieäc xaây döïng Giaùo Hoäi, giaùo daân cuõng coù phaàn rieâng cuûa hoï 3. Vì theá caùc ngaøi phaûi cuøng vôùi giaùo daân laøm vieäc trong Giaùo Hoäi vaø cho Giaùo Hoäi vôùi tình huynh ñeä, cuõng nhö phaûi ñaëc bieät ñeå taâm lo cho giaùo daân trong khi hoï laøm vieäc toâng ñoà 4.
Caùc linh muïc ñöôïc ñeà cöû giuùp ñôõ caùc toå chöùc toâng ñoà ñaëc bieät cuûa giaùo daân phaûi laø ngöôøi coù khaû naêng vaø ñöôïc huaán luyeän ñaày ñuû 5. Caùc linh muïc naøy, vì nhaän traùch nhieäm do Haøng Giaùo Phaåm, neân trong luùc hoaït ñoäng, caùc ngaøi laø ñaïi dieän cuûa Haøng Giaùo Phaåm trong chính hoaït ñoäng muïc vuï cuûa mình. Luoân luoân trung thaønh vôùi tinh thaàn vaø giaùo lyù cuûa Giaùo Hoäi, caùc ngaøi phaûi laøm cho giöõa giaùo daân vaø Haøng Giaùo Phaåm coù nhöõng lieân laïc thích ñaùng. Caùc ngaøi phaûi ra söùc nuoâi döôõng ñôøi soáng thieâng lieâng vaø tình thaàn toâng ñoà nôi caùc ñoaøn theå coâng giaùo ñaõ ñöôïc trao phoù cho caùc ngaøi. Caùc ngaøi phaûi hieän dieän trong hoaït ñoäng toâng ñoà cuûa caùc ñoaøn theå ñoù baèng yù kieán khoân ngoan vaø coå voõ nhöõng saùng kieán cuûa chuùng. Qua nhöõng tieáp xuùc thöôøng xuyeân vôùi giaùo daân, caùc ngaøi phaûi chuù taâm tìm kieám xem nhöõng hình thöùc naøo ñem laïi keát quaû hôn cho hoaït ñoäng toâng ñoà. Caùc ngaøi phaûi coå voõ tinh thaàn hieäp nhaát ngay trong ñoaøn theå mình phuï traùch cuõng nhö giöõa ñoaøn theå naøy vôùi caùc ñoaøn theå baïn.
Sau heát, caùc tu só nam nöõ phaûi quyù troïng caùc hoaït ñoäng toâng ñoà cuûa giaùo daân. Theo tinh thaàn vaø noäi qui cuûa moãi doøng tu, hoï cuõng neân saün saøng giuùp phaùt trieån caùc hoaït ñoäng toâng ñoà giaùo daân 6. Hoï coøn phaûi aân caàn naâng ñôõ, trôï löïc vaø boå tuùc caùc coâng vieäc cuûa linh muïc.
26. Vaøi hình thöùc coäng taùc. Trong moãi giaùo phaän, phaûi heát söùc lieäu sao cho coù nhöõng hoäi ñoàng coá vaán goàm caùc giaùo só, tu só cuøng coäng taùc thích hôïp vôùi giaùo daân ñeå giuùp cho hoaït ñoäng toâng ñoà cuûa Giaùo Hoäi hoaëc trong vieäc rao truyeàn Phuùc AÂm vaø thaùnh hoùa, hoaëc trong caùc coâng cuoäc töø thieän baùc aùi, xaõ hoäi hay caùc hoaït ñoäng khaùc. Nhöõng hoäi ñoàng coá vaán naøy coù theå giuùp phoái hôïp hoaït ñoäng cuûa caùc hoäi ñoaøn cuõng nhö cuûa caùc coâng cuoäc toâng ñoà cuûa giaùo daân ñang khi vaãn toân troïng baûn chaát rieâng vaø quyeàn töï trò cuûa moãi hoäi ñoaøn 7.
Neáu coù theå, cuõng neân thieát laäp nhöõng hoäi ñoàng coá vaán nhö theá ôû caáp ñoä giaùo xöù, lieân giaùo xöù, lieân giaùo phaän vaø ngay caû treân bình dieän quoác gia hay quoác teá 8.
Hôn nöõa, phaûi thieát laäp beân caïnh Toøa Thaùnh moät vaên phoøng ñaëc traùch hoã trôï vaø coå voõ hoaït ñoäng toâng ñoà giaùo daân 12*. Vaên phoøng naøy ñöôïc coi nhö Trung Öông coù ñuû phöông tieän thích öùng ñeå thoâng baùo nhöõng tin töùc veà nhöõng saùng kieán toâng ñoà cuûa giaùo daân, ñoàng thôøi nghieân cöùu nhöõng vaán ñeà thôøi ñaïi trong ñòa haït naøy haàu giuùp yù kieán cho Haøng Giaùo Phaåm vaø cho chính caùc giaùo daân ñang daán thaân trong hoaït ñoäng toâng ñoà. Caùc phong traøo vaø caùc toå chöùc toâng ñoà giaùo daân hieän coù khaép theá giôùi phaûi ñöôïc coi nhö nhöõng thaønh phaàn cuûa vaên phoøng naøy, trong ñoù coù caû giaùo só, tu só cuøng coäng taùc vôùi giaùo daân.
27. Coäng taùc vôùi anh em Kitoâ giaùo vaø ngoaøi Kitoâ giaùo. Vì cuøng chung moät gia saûn laø Phuùc AÂm vaø do ñoù cuøng chung moät boån phaän laø laøm chöùng cho Chuùa Kitoâ, ngöôøi coâng giaùo neân vaø thöôøng phaûi coäng taùc vôùi caùc Kitoâ höõu khaùc, hoaëc caù nhaân vôùi caù nhaân, hoaëc giöõa caùc coäng ñoaøn Giaùo Hoäi trong caùc hoaït ñoäng cuõng nhö trong caùc hoäi ñoaøn treân bình dieän quoác gia hay quoác teá 9.
Vì cuøng chung nhöõng giaù trò nhaân baûn, neân ngöôøi Kitoâ höõu ñang theo ñuoåi muïc ñích toâng ñoà cuõng thöôøng phaûi coäng taùc vôùi nhöõng ngöôøi tuy khoâng theo Kitoâ giaùo 13*, nhöng cuõng nhìn nhaän nhöõng giaù trò nhaân baûn ñoù.
Nhôø söï coäng taùc naêng ñoäng vaø khoân ngoan naøy 10, söï coäng taùc coù taàm quan troïng ñaëc bieät trong caùc hoaït ñoäng thuoäc laõnh vöïc traàn theá, ngöôøi giaùo daân laøm chöùng cho Chuùa Kitoâ, Ñaáng Cöùu Chuoäc theá giôùi vaø laøm chöùng cho tình ñoaøn keát ñaïi ñoàng cuûa caû gia ñình nhaân loaïi.
Chuù Thích:
11* Saéc Leänh ñaõ noùi tôùi neàn taûng cuûa nhaân vò vaø caù nhaân trong hoaït ñoäng toâng ñoà giaùo daân, tôùi baûn tính coäng ñoaøn vaø xaõ hoäi cuûa Kitoâ höõu, tôùi oùc saùng kieán vaø tinh thaàn tuøng phuïc, tôùi vieäc toâng ñoà caù nhaân vaø coù toå chöùc. Giôø ñaây Coâng Ñoàng ñöa ra moät vaøi tieâu chuaån ñeå cho caùc khía caïnh toâng ñoà naøy, daàu beà ngoaøi coù veû ñoái nghòch nhau, vaãn hoøa hôïp vôùi nhau, döïa theo söï khoân ngoan cao ñeïp vaø thaùnh thieän. Saéc Leänh xaùc ñònh raèng Giaùo Hoäi khoâng theå chaáp nhaän chuû nghóa duy giaùo só hay duy giaùo daân; hoaëc duy phaùp lyù hay tình traïng voâ traät töï. Töï do cuûa con ngöôøi vaø saùng kieán caù nhaân phaûi hoøa hôïp nhau trong vieäc tìm kieám coâng ích. Quyeàn bính laø ñeå phuïc vuï nhöng phuïc vuï qua vieäc ñieàu khieån höôùng daãn. Vaán naïn trung öông taäp quyeàn hay phaân quyeàn giaûi quyeát ñöôïc nhôø söï kieän haøng Giaùo Phaåm vaø giaùo daân cuøng theo ñuoåi moät muïc ñích nhöng coù chöùc vuï khaùc nhau vôùi quyeàn lôïi vaø boån phaän khaùc nhau.
Cuõng theá, tinh thaàn ñoaøn theå khoâng coù nghóa laø tình traïng loän xoän hay voâ traät töï, nhöng laø haønh ñoäng coù toå chöùc nhaém tôùi ích chung. Veà phía haøng Giaùo Phaåm, caùc ngaøi neân coù khuynh höôùng toân troïng saùng kieán giaùo daân, nhaát laø trong nhöõng laõnh vöïc chuyeân bieät cuûa hoï, laøm sao cho taát caû moïi ngöôøi ñeàu tha thieát vaø lo laéng cho thaønh quaû cuûa vieäc toâng ñoà trong tinh thaàn hieäp thoâng vaø phuïc vuï. Ñaây laø nhöõng tieâu chuaån höôùng daãn vieäc toâng ñoà giaùo daân:
- Toâng ñoà giaùo daân, caù nhaân hay coù toå chöùc phaûi aên nhaäp vôùi hoaït ñoäng toâng ñoà cuûa toaøn theå Giaùo Hoäi, ñeå cho söï hieäp nhaát vôùi caùc muïc töû trong Giaùo Hoäi trôû thaønh ñieàu kieän caàn thieát cho moïi hoaït ñoäng toâng ñoà.
- Söï coäng taùc giöõa caùc toå chöùc khaùc nhau laø ñieàu caàn thieát vaø caàn ñöôïc haøng Giaùo Phaåm höôùng daãn.
- Söï kính trong laãn nhau vaø söï phaân phoái xöùng hôïp trôû neân nhö nhöõng ñieàu kieän caáp baùch cho vieäc coå voõ tinh thaàn hieäp nhaát vaø baùc aùi huynh ñeä. Coâng Ñoàng nhaén nhuû tín höõu caàn traùnh moïi tinh thaàn tranh ñua baát chính giöõa caùc hoäi ñoaøn. Ñieàu kieän naøy theo Saéc Leänh, coøn caàn thieát hôn neáu coù nhöõng toå chöùc toâng ñoà giöõa caùc linh muïc trieàu vaø doøng, tu só vaø giaùo daân. (Trôû laïi ñaàu trang)
1 Xem Pioâ XI, Tñ Quamvis Nostra, 30-4-1936: AAS 28 (1936), trg 160-161. (Trôû laïi ñaàu trang)
2 Xem S.C. Concilii, Resolutio Corrienten, 13-11-1920: AAS 13 (1921), trg 137-140. (Trôû laïi ñaàu trang)
3 Xem Pioâ XII, Huaán töø ad II Conventum ex Omnibus Gentibus Laicorum apostilatui provehendo, 5-10-1957: AAS 49 (1957), trg 927. (Trôû laïi ñaàu trang)
4 Xem CÑ vat. II, Hieán Cheá tín lyù veà Giaùo Hoäi, soá 37: AAS 57 (1965), trg 42-43. (Trôû laïi ñaàu trang)
5 Xem Pioâ XII, Toâng huaán Menti Nostrae, 23-9-1950: AAS 42 (1950), trg 660. (Trôû laïi ñaàu trang)
6 Xem CÑ Vat. II, Saéc Leänh veà Canh taân thích nghi ñôøi soáng doøng tu, soá 8. (Trôû laïi ñaàu trang)
7 Xem Benedictoâ XIV, De Synodo Diocesana c. I, III, ch. IX, soá VII-VIII: Opera omnia in tomos XVII distributa, boä XI (Prati 1844), trg 76-77. (Trôû laïi ñaàu trang)
8 Xem Pioâ XI, Tñ Quamvis nostra, 30-4-1936: AAS 28 (1936), trg 160-161. (Trôû laïi ñaàu trang)
12* Do töï saéc "Catholicam Christi Ecclesiam" ngaøy 6 thaùng Gieâng naêm 1967, Ñöùc Phaoloâ VI chính thöùc thieát laäp Hoäi Ñoàng Giaùo Daân vaø UÛy Ban Giaùo Hoaøng veà Coâng Lyù vaø Hoøa Bình.
Ñaây laø moät thöïc hieän cuï theå ñoái vôùi nhöõng ñieàu Coâng Ñoàng ñaõ trình baøy ôû soá 26 cuûa Saéc Leänh veà Toâng Ñoà Giaùo Daân vaø ôû soá 90 trong Hieán Cheá veà Giaùo Hoäi trong theá giôùi ngaøy nay. (Trôû laïi ñaàu trang)
9 Xem Gioan XXIII, Tñ Mater et Magistra, 15-5-1961: AAS 53 (1961), trg 456-457. - Xem CÑ Vat. II, Saéc leänh veà Hieäp Nhaát, soá 12: AAS 57 (1965), trg 99-100. (Trôû laïi ñaàu trang)
13* Ñieàu maø Coâng Ñoàng thieát tha mong muoán laø ngöôøi giaùo daân khoâng neân soáng rieâng reõ vaø kheùp kín vôùi nhöõng ngöôøi khoâng cuøng moät ñöùc tin nhö mình. Coâng Ñoàng keâu goïi söï coäng taùc "naêng ñoäng" vaø "khoân ngoan" cuûa chuùng ta vôùi moïi ngöôøi thieän chí ñeå cuøng nhau thaêng tieán vaø coå voõ nhöõng gì chaân thaät, coâng baèng, thaùnh thieän vaø ñaùng yeâu quí (x. Ph 4,8; TÑ 14); vaø haõy luoân löu taâm ñeán "nhöõng gì hieäp nhaát hôn laø chia reõ". (Trôû laïi ñaàu trang)
10 Xem CÑ Vat. II, Saécleänh veà Hieäp Nhaát, soá 12: AAS 57 (1965), trg 100; x. theâm Hieán Cheá tín lyù veà Giaùo Hoäi, soá 5: AAS 57 (1965), trg 19-20. (Trôû laïi ñaàu trang)