Thaùnh Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II
Tuyeân Ngoân
veà lieân laïc cuûa Giaùo Hoäi vôùi caùc
Toân Giaùo ngoaøi Kitoâ Giaùo
Nostra Aetate
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Lôøi Giôùi Thieäu
1. Soaïn thaûo Tuyeân Ngoân
Danh töø "caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo" tröôùc heát bao haøm Do Thaùi giaùo vaø Hoài giaùo. Hai toân giaùo naøy duø khoâng chaáp nhaän thieân tính cuûa Chuùa Kitoâ vaø maàu nhieäm Ba Ngoâi, nhöng vaãn toân thôø Thieân Chuùa moät caùch chaân chính. Danh töø treân coøn aùm chæ caùc toân giaùo ôû AÙ Chaâu vaø Phi Chaâu nhö Phaät giaùo vaø AÁn giaùo... cuõng nhö taát caû caùc hình thöùc toân giaùo khaùc.
Luùc ñaàu Coâng Ñoàng chæ muoán theâm moät chöông vaøo Saéc Leänh veà Hieäp Nhaát ñeå noùi leân loøng öu aùi cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi daân Do Thaùi, nhaát laø vì nhöõng cuoäc baùch haïi baát coâng tröôùc kia maø hoï laø naïn nhaân. Trong dieãn vaên khai maïc thaùng 9 naêm 1963, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI ñaõ minh nhieân bieåu loä moái thieän caûm cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi daân Do Thaùi vaø ñöôïc cuï theå hoùa baèng chuyeán coâng du cuûa ngaøi qua Thaùnh Ñòa vaøo thaùng Gieâng naêm 1964. Sau ñoù, moái thieän caûm treân lan roäng ñeán Hoài giaùo vaø taát caû nhöõng hình thöùc toân giaùo khaùc: ngaøy 17-3-1964 Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ thieát laäp moät vaên phoøng ñaëc traùch caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán nhöõng toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo. Roài trong Thoâng ñieäp Ecclesiam Suam (6-8-1964) Ñöùc Thaùnh Cha coøn bieåu loä loøng ao öôùc cuûa Giaùo Hoäi muoán ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo, moät cuoäc ñoái thoaïi khoâng che ñaäy chaân lyù. Trong Hieán Cheá tín lyù veà Giaùo Hoäi coâng boá ngaøy 21-11-1964, soá 16, Coâng Ñoàng ñaõ manh nha moät giaùo thuyeát seõ ñöôïc dieãn taû caùch tæ mæ trong Tuyeân Ngoân veà caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo vaø ñöôïc caùc Nghò Phuï pheâ bình ngaøy 15-10-1965 vaø coâng boá ngaøy 28-10-1965 moät ít laâu tröôùc khi Coâng Ñoàng beá maïc ngaøy 8-12-1965.
2. Taàm quan troïng cuûa Tuyeân Ngoân
Baûn Tuyeân Ngoân naøy laø taøi lieäu ngaén nhaát trong caùc vaên kieän Coâng Ñoàng Vaticanoâ II coâng boá, nhöng khoâng phaûi vì theá baûn Tuyeân Ngoân keùm quan troïng. Ngaøy 18-11-1964, Ñöùc Hoàng Y Bea ñaõ nhaán maïnh ñeán taàm quan troïng ñoù nhö sau: "Ñaây laø laàn ñaàu tieân trong lòch söû Giaùo Hoäi, moät Coâng Ñoàng ñaõ long troïng trình baøy caùc nguyeân taéc lieân heä ñeán caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo... Ñaây laø vaán ñeà cuûa hôn moät tyû ngöôøi chöa bieát hay khoâng nhìn nhaän Chuùa Kitoâ vaø coâng trình cöùu roãi cuûa Ngöôøi".
Trong theá giôùi vaên minh ngaøy nay coù hai thaùi cöïc raát deã nhaän thaáy ngay caû nôi caùc Kitoâ höõu: coù ngöôøi quan nieäm raèng caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo laø ñoái laäp vôùi Kitoâ giaùo neân phaûi baøi baùc; traùi laïi coù keû chuû tröông khuynh höôùng hoãn hôïp toân giaùo quan nieäm raèng moïi toân giaùo ñeàu laø nhöõng con ñöôøng cöùu roãi. Qua Tuyeân Ngoân naøy, Giaùo Hoäi minh ñònh raèng taát caû caùc daân toäc laøm thaønh moät coäng ñoaøn duy nhaát (soá 1). Giaùo Hoäi coâng nhaän nhöõng giaù trò luaân lyù vaø toân giaùo cuûa caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo. Giaùo Hoäi chaéc chaén raèng taát caû nhöõng ai khoâng vì loãi rieâng mình ñaõ khoâng tieáp nhaän Phuùc AÂm Chuùa Kitoâ vaø ñang tìm kieám Chuùa vôùi moät loøng chaân thaønh ñeàu lieân keát vôùi daân duy nhaát cuûa Chuùa baèng nhieàu caùch (GH 16).
Quí troïng caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo vaø ao öôùc thieát laäp nhöõng tieáp xuùc huynh ñeä nhö theá, khoâng laøm suy giaûm söù maïng chính yeáu cuûa Giaùo Hoäi laø loan baùo cho moïi ngöôøi ñöôïc bieát Chuùa Kitoâ laø nguoàn cöùu roãi chaân thaät. "Giaùo Hoäi rao giaûng vaø coù boån phaän phaûi kieân trì rao giaûng Chuùa Kitoâ, Ñaáng laø "ñöôøng, söï thaät vaø söï soáng" (Gio 14,6), nôi Ngöôøi con ngöôøi tìm thaáy ñôøi soáng toân giaùo sung maõn vaø nhôø Ngöôøi Thieân Chuùa giao hoøa moïi söï vôùi mình" (soá 2).
3. Noäi dung cuûa Tuyeân Ngoân
Baûn Tuyeân Ngoân naøy khoâng phaûi laø moät baøi khaûo luaän, cuõng khoâng nhaèm dieãn taû caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo, caøng khoâng phaûi laø moät so saùnh Kitoâ giaùo vôùi caùc toân giaùo. Tuyeân Ngoân khoâng phaân bieät giöõa caùc hình thöùc vaø giaùo phaùi cuûa moãi toân giaùo, nhö Phaät giaùo hay AÁn giaùo. Coù raát nhieàu hình thöùc toân giaùo khaùc ñöôïc quy tuï trong danh töø "caùc toân giaùo khaùc". Tuy duø trong thôøi ñaïi chuùng ta coù nhöõng khuynh höôùng voâ thaàn, nhöng giöõa loøng caùc toân giaùo ñoù Coâng Ñoàng ñaët taát caû quan taâm ñeán moät soá ñoâng ngöôøi chaân thaønh tìm kieám chaân lyù trong toân giaùo cuûa hoï theo aùnh saùng hoï nhaän laõnh.
Tuyeân Ngoân chia ra 5 tieát muïc: phaàn môû ñaàu vaø ñoaïn keát neâu leân nhöõng nguyeân taéc toång quaùt; tieát muïc 2, 3, vaø 4 tuaàn töï ñeà caäp ñeán caùc toân giaùo khaùc.
(1) Phaàn Môû Ñaàu
Giaùo Hoäi muoán coå voõ tinh thaàn hieäp nhaát vaø tình baùc aùi giöõa loaøi ngöôøi. Giaùo Hoäi muoán xeùt ñeán khoâng phaûi nhöõng gì chia reõ nhöng nhöõng gì hieäp nhaát. Moïi ngöôøi deàu coù nguoàn goác nôi Thieân Chuùa. Hoï töï neâu leân nhöõng caâu hoûi veà nguoàn goác, veà nhöõng hoaøn caûnh soáng vaø muïc ñích toái haäu cuûa hoï. Tieát muïc naøy coù theå so saùnh vôùi soá 3 trong Hieán Cheá muïc vuï, ôû ñoù Coâng Ñoàng cuõng dieãn taû noãi khaéc khoaûi cuûa moïi ngöôøi vaø nieàm ao öôùc cuûa Giaùo Hoäi muoán coå voõ tinh thaàn nhaát, tieáp tuïc coâng trình cuûa Chuùa Kitoâ Ñaáng ñaõ ñeán ñeå cöùu roãi chöù khoâng phaûi ñeå keát aùn, ñeå phuïc vuï chöù khoâng phaûi ñeå ñöôïc phuïc vuï.
(2) Nhöõng Toân Giaùo Ngoaøi Kitoâ Giaùo
Hai Toân Giaùo lôùn, Phaät giaùo vaø AÁn giaùo, lieân quan maät thieát vôùi ñaø tieán trieån vaên hoùa, bao haøm nhieàu yeáu toá nhö nhöõng ñoäng löïc thuùc ñaåy nhöõng ngöôøi theo hai toân giaùo ñoù vaø caùc toân giaùo khaùc ñeå hoï tìm caùch thoûa maõn moät taâm tình saâu xa veà toân giaùo maø taát caû ñeàu caûm thaáy; ñoâi khi nhôø vaäy, hoï coøn nhaän ra coù Ñaáng Chí Toân. Giaùo Hoäi khoâng phuû nhaän nhöõng gì chaân thaät vaø thaùnh thieän nôi caùc toân giaùo ñoù, nôi ñoù ñoâi khi cuõng bao haøm moät tia saùng chaân lyù. Tuy nhieân, Giaùo Hoäi muoán loan baùo Chuùa Kitoâ (xem ôû treân) vaø khuyeán khích giaùo daân thöïc hieän moät cuoäc ñoái thoaïi vôùi nhöõng ngöôøi ngoaøi Kitoâ giaùo, ñoàng thôøi coäng taùc vôùi nhöõng ngöôøi theo toân giaùo khaùc, nhöng phaûi bieåu döông ñöùc tin chaân chính baèng göông saùng ñôøi soáng Kitoâ höõu cuûa mình.
(3) Hoài Giaùo
Ñaây laø laàn ñaàu tieân trong Giaùo Hoäi, qua moät vaøi doøng vaén taét, Coâng Ñoàng ghi laïi taát caû nhöõng gì coù tính caùch tích cöïc trong Hoài giaùo: söï thôø phöôïng Thieân Chuùa Taïo Hoùa, thaùi ñoä tuaân phuïc yù ñònh Thieân Chuùa cuûa caùc tín höõu, lôøi caàu nguyeän vaø vieäc saùm hoái cuûa hoï, loøng tin töôûng vaøo Abraham. Duø khoâng chaáp nhaän thieân tính cuûa Chuùa Gieâsu, ngöôøi Hoài giaùo vaãn toân kính Ngöôøi nhö moät vò Ngoân Söù vaø toân suøng meï ñoàng trinh cuûa Ngöôøi.
"Coâng Ñoàng coøn khích leä ngöôøi Coâng giaùo coá gaéng ñeå moïi ngöôøi queân ñi moái haän thuø xöa kia giöõa ngöôøi Coâng giaùo vaø Hoài giaùo, vaø trong nieàm quyù troïng laãn nhau, haõy yù thöùc nhieäm vuï chung nhaèm lôïi ích cho moïi ngöôøi" (Hoàng Y Koenig).
(4) Do Thaùi Giaùo
Vaán ñeà Do Thaùi giaùo ñöôïc ñeà caäp doài daøo hôn, vì ñaây laø nguoàn goác cuûa Tuyeân Ngoân veà caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo. Vaán ñeà ñöôïc baøn caõi laâu daøi tröôùc khi ñuùc keát thaønh baûn vaên hieän nay. Khi suy nieäm veà maàu nhieäm cuûa mình, Giaùo Hoäi nhìn nhaän coù moät lieân keát chaët cheõ vôùi daân Do Thaùi trong Cöïu Öôùc, vôùi Moâisen vaø caùc Ngoân Söù. Daân Do Thaùi laø hình boùng Daân Chuùa, ñaõ sinh ra chính Chuùa Kitoâ, caùc Toâng Ñoà vaø nhöõng tín höõu tieân khôûi.
Giaùo Hoäi tuyeân boá raèng khoâng moät lyù do naøo cho pheùp xem ngöôøi Do Thaùi hieän thôøi nhö nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm gieát Chuùa Kitoâ, cuõng nhö khoâng phaûi taát caû ngöôøi Do Thaùi thôøi ñoù ñeàu tham döï vaøo vuï aùn cuûa Ngöôøi, Ñaáng ñaõ caàu nguyeän cho nhöõng ai vì khoâng bieát môùi leân aùn Ngöôøi nhö theá.
Giaùo Hoäi khoâng ñöùng treân phöông dieän chính trò, nhöng treân phöông dieän toân giaùo leân leân aùn taát caû moïi hình thöùc baùch haïi, ñaøn aùp daân Do Thaùi trong thôøi ñaïi hieän nay.
Sau cuøng, khi nhaéc laïi raèng Chuùa Kitoâ ñaõ töï yù chaáp nhaän khoå naïn vì yeâu thöông: cuoäc khoå naïn cuûa Ngöôøi laø nguoàn suoái phaùt sinh moïi aân suûng cöùu ñoä cho taát caû moïi ngöôøi, baûn vaên keát thuùc vôùi nieàm mong öôùc coù moät cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa ngöôøi Coâng giaùo vaø Do Thaùi.
(5) Tình Huynh Ñeä Phoå Quaùt
Baûn Tuyeân Ngoân keát thuùc baèng lôøi keâu goïi baùc aùi huynh ñeä ñoái vôùi moïi ngöôì, vì taát caû ñöôïc taïo döïng gioáng hình aûnh thieân Chuùa vaø laø con cuøng moät Cha. Do ñoù, Giaùo Hoäi baøi baùc taát caû moïi söï kyø thò vaø tranh chaáp giöõa con ngöôøi do söï khaùc bieät veà noøi gioáng, maøu da, giai caáp hay toân giaùo, vì nhö theá laø ñi ngöôïc vôùi tinh thaàn Chuùa Kitoâ.