Ñeàn Thôø Thaùnh Gioan taïi Laterano
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
|
|
Ñeàn Thôø Thaùnh Gioan taïi Laterano, meï cuûa taát caû caùc nhôø thôø vaø laø Nhaø Thôø Chính Toøa cuûa Giaùo Phaän Roma, nhaéc nhôù cho caùc tín höõu “Hoàng AÂn bí tích Röûa Toäi” vôùi taát caû yù nghóa cuûa ôn naøy, ñoàng thôøi môøi goïi caùc tín höõu caûm taï baèng chính cuoäc soáng nhö con caùi Thieân Chuùa trong Ñöùc Gieâsu Kitoâ.
Cuõng neân nhaéc laïi raèng, cho ñeán naêm 1377, dinh cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng laø Ñieän Laterano, caïnh ñeàn thôø Thaùnh Gioan. Taïi ñaây, vaøo naêm 1300, Ñöùc Bonifacio VIII ñaõ kyù saéc chæ khai maïc Naêm Thaùnh ñaàu tieân trong lòch söû Giaùo hoäi. Tuy nhieân, hoài ñoù, caùc tín höõu chæ phaûi ñi vieáng Ñeàn Thaùnh Pheâroâ, vaø maõi ñeán Naêm Thaùnh laàn thöù hai vaøo naêm 1350, Ñeàn Thôø Thaùnh Gioan môùi ñöôïc ghi vaøo soá caùc nhaø thôø caàn kính vieáng.
Ñeå chuaån bò cho Ñaïi Naêm Thaùnh 2000, theo lôøi yeâu caàu cuûa Ñöùc Hoàng Y Ruini, vaøo naêm 1999, Ñeàn Thôø Thaùnh Gioan ñaõ coù Cöûa Thaùnh môùi, baèng ñoàng, coâng trình do ñieâu khaéc gia Floriano Bodini thöïc hieän. Cöûa cao 3.60 meùt, vaø chieàu ngang roäng 1.90 meùt. Caùnh cöûa dieãn taû hình Ñöùc Meï baûo veä Chuùa Haøi Ñoàng ñang höôùng leân beân treân coù töôïng Thaùnh Giaù. Beân treân cöûa coù huy hieäu Giaùo Hoaøng.
Vaøi chi tieát veà Ñeàn Thôø Thaùnh Gioan Lateâranoâ hay coøn goïi laø Ñaïi Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Lateâranoâ
Lateâranoâ laø thaùnh ñöôøng laâu ñôøi nhaát trong boán vöông cung thaùnh ñöôøng ôû Roma. Chính hoaøng ñeá Constantine ñaõ daâng hieán cho Giaùo Hoäi tröôùc naêm 311. Töø ñoù, thaùnh ñöôøng Lateâranoâ luoân luoân laø trung taâm cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu trong thaønh phoá; dinh thöï cuûa caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø laø nhaø thôø chaùnh toøa cuûa Roma. Qua nhieàu theá kyû, naêm Coâng Ñoàng chung vaø nhieàu nghò hoäi ñòa phaän ñaõ nhoùm hoïp taïi Thaùnh Ñöôøng Lateâranoâ. Chính vì theá, thaùnh ñöôøng Lateâranoâ xöùng ñaùng "Meï cuûa caùc giaùo ñöôøng khaép theá giôùi".
1. Ñaïi Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Thaùnh Gioan Lateranoâ
a. Lòch söû
Vaøo cuoái theá kyû thöù III, Ñeá quoác Roma theo cheá ñoä "Töù ñaàu cheá" töùc laø coù 4 vò tieåu hoaøng ñeá trò vì: taïi vuøng Nocomedia coù Hoaøng ñeá Diocleziano, vuøng Sirmium coù Hoaøng ñeán Galerio, vuøng Milano coù Hoaøng ñeá Massimio vaø vuøng Trevi coù Hoaøng ñeá Costanzo Chlore. Ngaøy 28 thaùng 10 naêm 312, töôùng La Maõ Constantino (306- 337) con cuûa hoaøng ñeá Costanzo Chlore chieán thaéng quaân cuûa hoaøng ñeá Massenzio (306- 312) laø con cuûa Hoaøng ñeá Massimio ôû caàu Milvio, vaø khaûi hoaøn tieán vaøo Roma. Ngaøy nay chuùng ta coøn thaáy Khaûi hoaøn moân Constantinoâ ôû caïnh ñaáu tröôøng Coâloâseum ghi nhôù vieäc oâng khaûi hoaøn tieán vaøo thaønh Roma. Sau ñoù oâng trôû thaønh hoaøng ñeá Roma ôû ñeá quoác Taây Phöông. Nhôø vaøo daáu hieäu Thaùnh giaù treân baàu trôøi vôùi haøng chöõ latinh "cöù daáu hieäu naøy ngöôi seõ chieán thaéng". Töôùng Constantinoâ ñaõ cho ñuùc hình Thaùnh giaù treân caùc khieân thuaãu cuûa binh só oâng vaø quaû nhieân oâng ñaõ chieán thaéng ñaïo quaân cuûa hoaøng ñeá Massenzio
Naêm 313, oâng ra chieáu chæ taïi Milano, ngöng baùch haïi caùc ngöôøi Kitoâ höõu, cho töï do haønh ñaïo, vaø ra leänh traû laïi taát caû taøi saûn ñaõ tòch thu cuûa Giaùo Hoäi trong thôøi kyø baùch haïi cuûa caùc hoaøng ñeá tieàn nhieäm. Sau cuøng, hoaøng ñeá trôû laïi ñaïo Coâng Giaùo vaø aán ñònh Chuùa Nhaät laø ngaøy nghæ haèng tuaàn.
Vaøo khoaûng naêm 313-318, Hoaøng ñeá Constantinoâ ñaõ ra leänh xaây Thôø Chuùa Cöùu Theá ôû khu vöïc Laterano. Ñaây laø khu vöïc cuûa gia toäc Laterano giaøu coù ñaõ bò hoaøng ñeá La maõ laø Nero (54- 68) tòch thu taøi saûn, sau khi oâng ta ñaõ gieát ngöôøi cuoái cuøng cuûa gia toäc naøy laø Plauzio Laterano baèng caùch gaùn cho oâng naøy toäi möu phaûn.
Hoaøng ñeá Constantino ra leänh san baèng doanh traïi roäng lôùn cuûa ñoaøn quaân caän veä hoaøng ñeá Massenzio ñeå laáy ñaát xaây Ñeàn thôø Chuùa Cöùu Theá. Qua quyeát ñònh naøy, oâng laøm moät coâng ñoâi vieäc, moät ñaøng muoán phaù huûy daáu tích huøng vó cuûa ñoái phöông, ñaøng khaùc muoán taùi khaúng ñònh yù ñònh naâng ñôõ Kitoâ giaùo.
Theo caùc söû gia, sôû dó Hoaøng ñeá Constantino choïn khu vöïc ngoaïi oâ naøy cuûa thaønh Roma hoài ñoù ñeå xaây Ñeàn thôø ñaàu tieân cuûa Kitoâ giaùo, caïnh töôøng thaønh Aurelia, laø ñeå khoûi ñuïng chaïm ñeán söï nhaïy caûm cuûa nhieàu ngöôøi daân Roma hoài ñoù vaãn coøn theo ngoaïi giaùo.
Töông truyeàn keå laïi raèng: Hoaøng ñeá Constantino bò beänh phong cuøi. Ñeâm kia trong giaác moäng, oâng ñöôïc Thaùnh Pheâroâ vaø Phaoloâ hieän ra vaø höùu chöõa khoûi neáu oâng laõnh nhaän bí tích Röûa toäi. Hoaøng ñeá ra leänh tìm kieám Ñöùc Giaùo Hoaøng Silvestro1 (314- 335) vaø Ngaøi röûa toäi cho hoaøng ñeá naêm 314 vaø chöõa oâng khoûi beänh phong cuøi. Ñeå toû loøng bieát ôn, hoaøng ñeá ra leänh xaây caát Ñeàn thôø naøy.
Naêm 334, Ñeàn thôø ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Silvestro I thaùnh hieán. Theo töông truyeàn coù aûnh Chöùa Cöùu Theá "achiropita", nghóa laø khoâng do tay ngöôøi phaøm veõ ra, xuaát hieän caùch laï luøng trong leã thaùnh hieán Ñeàn thôø. Sau naøy, aûnh naøy ñöôïc veõ laïi treân maët tieàn vaø ñöôïc coi laø pheùp laï suoát thôøi Trung Coå.
Ñeàn thôø naøy laø Thaùnh ñöôøng ñaàu tieân cuûa Giaùm Muïc Roâma, vaø cuõng laø Nhaø thôø Chính toøa Giaùo phaän Roâma. Thaùnh ñöôøng naøy ñöôïc goïi laø "Mater et Caput", laø Meï vaø laø Ñaàu cuûa taát caû Nhaø thôø khaùc treân theá giôùi.
Ñeàn thôø naøy cuõng töôïng tröng cho söï troãi daäy cuûa Kitoâ giaùo. Thaät vaäy, sau chieáu chæ tha ñaïo cuûa hoaøng ñeá Constantino, moät coäng ñoaøn Kitoâ höõu ñaõ xuaát ñaàu loä dieän, coâng khai cöû haønh phuïng vuï vaø bieåu loä ñôøi soáng ñöùc tin. Ñeàn thôø naøy töôïng tröng cho chính Giaùo Hoäi
Vì taàm quan troïng naøy, neân leã Cung Hieán Ñeàn Thôø Thaùnh Gioan Laterano haèng naêm ñöôïc cöû haønh vôùi leã kính baäc hai vaøo ngaøy 9 thaùng 11, quan troïng hôn caû leã Cung Hieán Ñeàn Thôø Thaùnh Pheâroâ vaø Phaoloâ, cöû haønh vôùi baäc leã nhôù baäc ba vaøo ngaøy 18 thaùng 11.
Ñeàn thôø naøy luùc ñaàu ñöôïc daâng kính Chuùa Cöùu Theá, sau ñoù döôùi thôøi Ñöùc Giaùo Hoaøng Gregorio 1 (590- 601) thì laïi ñöôïc daâng kính caû hai Thaùnh Gioan Taåy Giaû vaø Gioan Toâng Ñoà. Daân chuùng ôû Roma coù loøng kính meán ñaëc bieät ñoái vôùi thaùnh Gioan Toâng Ñoà, vì theo töông truyeàn (coù nhieàu söû lieäu chöùng minh, trong ñoù coù caû Tertulliano), Thaùnh nhaân ñaõ thoaùt khoûi cuoäc haønh hình caùch laï luøng taïi thaønh Roma: taïi ñaây ngaøi bò dìm vaøo moät chaûo daàu ñun soâi (caùch cöûa Latina vaøi meùt, ngaøy nay coù Ñeàn thôø nhoû kính thaùnh Gioan ôû trong chaûo daàu - mang teân San Giovanni in Oleo). Ñöùc Giaùo Hoaøng Ilaro (461- 468) ñaõ thoaùt khoûi cuoäc baïo ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi roái ñaïo, sau ñoù ñeå ghi ôn, ngaøi ñaõ cho xaây moät Nhaø nguyeän caïnh gieáng röûa toäi hieän nay ôû Laterano, vaø quyeát ñònh daâng kính Ñeàn thôø naøy cho thaùnh nhaân. Cho neân Ñeàn thôø hieän nay mang teân Gioan Lateâranoâ do Ñöùc Giaùo Hoaøng Lucio ñaët teân vaøo naêm 1144.
Ñeàn thôø chòu nhieàu phaù huûy qua doøng thôøi gian: bò quaân man di Genserico cöôùp boùc vaøo naêm 455: bò ñoäng ñaát vaøo naêm 896. Toång coäng coù hôn 20 vò Giaùo Hoaøng xaây caát, taùi thieát, tu boå vaø trang hoaøng Ñeàn thôø. Ñaëc bieät vaøo giöõa theá kyû 17, Ñöùc Giaùo Hoaøng Innocenteâ 10 (1644- 1655) ñaõ uûy thaùc cho kieán truùc sö Francesco Borromini ñieàu chænh söûa laïi hoaøn toaøn ngoâi Ñeàn thôø. Naêm 1735 maët tieàn Ñeàn thôø nhö ta thaáy hieän nay vôùi coång vaøo do kieán truùc sö Alexandro Galilei thieát keá. Naêm 1885 Ñöùc Leâoâ 13 cho söûa laïi haäu cung Ñeàn thôø.
Nhö theá, trong 10 theá kyû, töø theá kyû thöù IV ñeán theá kyû XIV, Ñeàn thôø naøy cuõng nhö toøa nhaø beân caïnh ñaây laø trung taâm cuûa Giaùo Hoäi Roma, laø truï sôû vaø laø bieåu töôïng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Cho neân caùc nhaø nguyeän, ñan vieän, nhaø troï vaø khaùch saïn ñöôïc thieát laäp chung quanh Trung Taâm naøy.
Chính taïi Ñeàn thôø naøy, Ñöùc Giaùo Hoaøng Innocenteâ III (1198- 1216) ñaõ baõi chöùc hoaøng ñeá Otto, vaø pheâ chuaån luaät doøng cuûa Thaùnh Phanxico Assisi. Taïi ñaây ñaõ khôûi xöôùng nhieàu cuoäc xuaát quaân cuûa Thaäp töï chinh ñeå taùi chieám Thaùnh ñòa khoûi tay ngöôøi Hoài giaùo. Naêm 1300, Naêm Thaùnh ñaàu tieân cuûa Giaùo Hoäi ñöôïc cuû haønh taïi ñaây.
Vaøo naêm 1962, Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan XXIII muoán ñöa Toøa Giaùm Quaûn Roma ñeán Laterano vaø ñaët trung taân haønh chaùnh cuûa Giaùo phaän Roma trong Toøa giaùm quaûn naøy. Sau ñoù, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ cho xaây taïi Vatican caùc khu baûo taøng vieän môùi ñeå löu giöõ caùc kyû vaät tröôùc kia ñeå ôû Laterano nhö Baûo taøng vieän truyeàn giaùo vaø nhaân chuûng hoïc.
b. Kieán truùc
Maët tieàn Ñeàn thôø coù töø theá kyû XVIII troâng raát caân ñoái, vaø ñöôïc coi laø huøng vó uy nga nhaát trong soá caùc maët tieàn Ñeàn thôø ôû Roma. Kieán truùc sö Alessandro Galilei, ngöôøi Florence ñaõ thieát keá maët tieàn naøy vaøo naêm 1735 theo lôøi yeâu caàu cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Clemente XII. Taát caû ñeàu baèng caåm thaïch, vaø raát phuø hôïp vôùi quaûng tröôøng phía tröôùc. Beân treân noùc tieàn ñöôøng ôû giöõa laø töôïng Chuùa Cöùu Theá, hai beân laø töôïng Thaùnh Gioan Taåy Giaû caàm Thaùnh giaù, vaø Gioan Toâng Ñoà caàm cheùn leã. Hai beân coù 12 vò thaùnh Tieán só Giaùo Hoäi La tinh vaø Ñoâng phöông, moãi töôïng cao 7 meùt, töôïng tröng söï hieäp nhaát giaùo lyù cuûa Hoäi Thaùnh Kitoâ. Toång coäng laø 15 töôïng. Boán Thaùnh tieán só Giaùo Hoäi Ñoâng phöông laø: Gregorio Nazianzeno, Basillio, Gioan Kim Khaåu, vaø Anatasio. Boán thaùnh tieán só Giaùo Hoäi Taây phöông laø Ambroxio, Augustino, Gieâronimo vaø Hilario.
Maët tieàn coù ghi haøng chöõ: "Sacrosancta Lateranensis ecclesia omnium uthis et othis ecclesiarum mater et caput". Meï vaø Ñaàu cuûa taát caû nhaø thôø ôû Roma vaø treân theá giôùi.
ÔÛ giöõa maët tieàn Ñeàn thôø, coù ban coâng chính, caùc Giaùo Hoaøng thöôøng ban pheùp laønh cho daân chuùng trong dòp Naêm Thaùnh. Cuõng taïi ñaây Ñöùc Hoàng Y Gaspani, nhaân danh Ñöùc Pioâ XI kyù hieäp ñònh Laterano vôùi Italia, thaønh laäp Nhaø nöôùc Vatican naêm 1929, taùi laäp söï ñoäc laäp phaùp lyù vaø laõnh thoå cuûa Toøa Thaùnh. Töø luùc ñoù, Ñöùc Giaùo Hoaøng môùi long troïng nhaän Ñeàn thôø naøy laø Nhaø thôø Chính toøa cuûa mình, vôùi tö caùch laø Giaùm Muïc Roma.
Trong haønh lang ôû tieàn ñöôøng Ñeàn thôø, ôû phía tay traùi, coù töôïng Hoaøng ñeá Constantino
Caùc hình noåi treân xaø cöûa Ñeàn thôø dieãn taû nhöõng bieán coá trong cuoäc ñôøi thaùnh Gioan Taåy Giaû.
Töø thôøi ñaàu tieân cho ñeán ngaøy nay chæ coøn laïi sô ñoà 5 gian vaø Ñeàn thôø daøi 130 meùt, gian chính roäng 16 meùt, vaø daøi 87 meùt.
Trong gian chính cuûa Ñeàn thôø, coù 30 coät baèng caåm thaïch maøu vaøng, ôû hai beân coù töôïng 12 thaùnh Toâng Ñoà (cao khoaûng 6 meùt) do Ñöùc Clemente IX (1700- 1721) cho taïc. Beân treân coù hình noåi keå laïi söï tích Cöïu öôùc vaø Taân öôùc.
Traàn Ñeàn Thôø baèng goã thaät huy hoaøng do kieán truùc sö Pirri Ligorio khôûi söï theo leänh cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ IV (1559- 1565), ngaøi thuoäc gia toäc Medici neân coù huy hieäu cuûa ngaøi. Coâng trình naøy ñöôïc hoaøn thaønh döôùi thôøi Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ V (1566- 1572). Gaàn töôøng loái vaøo laø huy hieäu cuûa Ñöùc Pioâ VI (1775- 1799) laø vò ñaõ cho truøng tu traàn ñeàn thôø naøy.
Tranh khaûm ñaù ôû haäu cung Ñeàn thôø laø cuûa 2 ngheä nhaân Jacopo Torriti vaø Jacopo da Camerino, thöïc hieän töø 1288 ñeán 1294 vôùi chuû ñeà tuyeân döông Thaùnh Giaù. Treân maây laø Chuùa Cöùu Theá, coù hình caùc thieân thaàn xung quanh. Giöõa laø Thaùnh giaù coù hình chim boà caâu ñaäu treân. Thaùnh giaù ôû treân ngoïn ñoài bao truøm Jeârusalem thieân quoác töø ñoù coù 4 doøng soâng chaûy xuoáng laø 4 Phuùc AÂm, giaûi khaùt cho cho caùc con nai vaø chieân töôïng tröng cho daân Chuùa. Beân traùi coù hình Ñöùc Meï vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng Nicola IV ñang quyø, 2 thaùnh Pheâroâ vaø Phaoloâ. Beân phaûi coù Thaùnh Gioan vaø Anreâ. Coù hai hình nhoû laø Thaùnh Phanxico Assisi ôû beân traùi vaø Thaùnh Antoân Padova ôû beân phaûi ñöôïc veõ theâm vaøo theo leänh cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Nicola IV, vì ngaøi thuoäc doøng Phanxicoâ.
Toaøn boä böùc tranh khaûm ñaù naøy ñöôïc thaùo gôõ ra trong cuoäc truøng tu hoài naêm 1896, roài ñöôïc gheùp trôû laïi, nhöng vì theá bò maát ñi phaàn lôùn giaù trò nguyeân baûn.
ÔÛ caùnh ngang Ñeàn thôø, gaàn cöûa ra vaøo beân phaûi, coù ñaøn phong caàm vó ñaïi vôùi 2 ngaøn oáng, ñaây laø moät trong nhöõng ñaøn phong caàm quan troïng nhaát taïi Italia, ñöôïc 2 coät lôùn baèng caåm thaïch maøu vaøng, trang trí baèng goã maï vaøng, choáng ñôõ. Do kieán truùc sö Luca Blasi thieát keá naêm 1599.
Coù nhieàu phaàn moä trong Ñeàn thôø naøy, ñaëc bieät laø cuûa caùc Hoàng Y Rasponi (1670), Casati (1287), Antoni del Portogallo# Caùc vò Giaùo Hoaøng Sergio IV (1012), Alexandro III.
Baøn thôø cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng ôû ñieåm chính giöõa Ñeàn thôø, ñöôïc thieát keá laïi vaøo naêm 1851. Tröôùc ñaây, chæ coù Ñöùc Giaùo Hoaøng ñöôïc laøm leã taïi baøn thôø naøy maø thoâi. Treân baøn thôø coù loïng taùn kieåu Goâtích, ñöôïc trang trí baèng nhöõng böùc bích hoïa coù töø theá kyû 13. Baøn thôø hieän nay bao goàm baøn thôø cuõ baèng goã do 33 vò Giaùo Hoaøng ñaàu tieân söû duïng, töø thaùnh Pheâro tôùi thaùnh Silvestro (theá kyû thöù I ñeán IV).
Phaàn döôùi baøn thôø ñöôïc thieát keá vaøo theá kyû thöù IX, ôû beân döôùi coù moä Ñöùc Giaùo Hoaøng Martino V Colouna (1484- 1492), laø vò Giaùo Hoaøng ñaàu tieân ôû ñaây sau cuoäc ly khai cuûa anh em chính thoáng Ñoâng vaø Taây phöông. Ngaøi cuõng laø vò ñaõ cho thöïc hieän laùt neàn ñeàn Nhaø thôø baèng nhieàu ñaù caåm thaïch maøu saéc khaùc nhau.
Theo töông truyeàn phaàn treân cuûa Nhaø taïm do Ñöùc Urbano V thieát laäp naêm 1367, vôùi khung xaùm baèng saét, coù giöõ ñaàu cuûa Thaùnh Pheâroâ vaø Phaoloâ Toâng Ñoà. Trong thôøi quaân Phaùp xaâm laêng vaøo naêm 1799, hai Thaùnh tích naøy bò cöôùp maát vaø phaù huûy. Ngaøy nay, ngöôøi ta coù theå thaáy vaät sao laïi do ngheä nhaân Valasier laøm. Trong Maët nhaät ñöïng Thaùnh tích beân treân baøn thôø ñeå Mình Thaùnh Chuùa (laøm naêm 1600) coù giöõ moät maûnh goã baøn baèng goã raát coå kính vaø ñôn sô, theo töông truyeàn ôû Roma, ñaây laø baøn thôø, treân ñoù Thaùnh Pheâroâ ñaõ cöû haønh thaùnh leã. Thaùnh tích naøy chæ ñöôïc tröng baøy ngaøy leã Phuïc Sinh.
Ngaøy nay, Ñeàn thôø naøy do moät vò Hoàng Y thay maët Ñöùc Giaùo Hoaøng laøm Giaùm quaûn.
c. Gieáng Röûa toäi
ÔÛ khu vöïc beân phaûi Ñeàn thôø, sau Toøa giaùm quaûn coù gieáng röûa toäi. Gieáng naøy coù töø thôøi hoaøng ñeá Constantino (theo löu truyeàn vò hoaøng ñeá naøy ñaõ ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Silvestro röûa toäi taïi ñaây) vaø töø naêm 432 döôùi thôøi Ñöùc Giaùo Hoaøng Sixto III (432- 440), gieáng röûa toäi coù hình baùt giaùc, sau ñoù trôû thaønh kieåu maãu cho caùc gieáng röûa toäi trong toaøn theå theá giôùi Kitoâ giaùo. Gieáng naøy ñöôïc truøng tu vaøo naêm 1637 döôùi thôøi Ñöùc Giaùo Hoaøng Urbano VIII.
d. Thaùp Buùt
Ñaây laø thaùp buùt cao nhaát vaø coå kính nhaát Roma, cao 47 meùt tính caû beä (khoâng coù beä thì cao 32 meùt). Thaùp buùt naøy baèng ñaù hoa cöông maøu ñoû cuûa Ai caäp coå töø theá kyû XIV tröôùc Coâng nguyeân, vaø ñöôïc ñöa töø Theøbes beân Ai Caäp (taïi ñeàn thôø thaàn Ammoni) veà Roma hoài theá kyû thöù 4, theo leänh hoaøng ñeá Constanzo 2 treân moät con taøu ñaëc bieät ñeå chôû thaùp naøy veà Roma. Thaùp ñöôïc ñaët taïi Circo Massimo döôùi chaân dinh thöï Palatino. Vaäy laø thaùp naøy coù ñoä tuoåi 3.500 tuoåi.
Naêm 1588 Ñöùc Giaùo Hoaøng Sixto V ñaõ taùi thieát vaø cho chôû töø Circo Massimo veà Lateâranoâ vaø döïng tröôùc Ñeàn thôø. Tröôùc maët beä thaùp coù ghi haøng chöõ: "Constantino, ngöôøi chieán thaéng nhôø söï chuyeån caàu cuûa Thaùnh Giaù, ñaõ ñöôïc Thaùnh Silvestro röûa toäi taïi nôi naøy, oâng ñaõ truyeàn baù vinh quang cuûa Thaùnh Giaù".
Tieän ñaây cuõng xin ghi nhaän Roma laø thaønh phoá coå coù nhieàu thaùp buùt nhaát theá giôùi, toång coäng coù chöøng 13 thaùp.
e. Khu vöïc caïnh Ñeàn thôø
Gaàn Ñeàn thôø coù töôøng thaønh do Hoaøng ñeá Aurelio xaây vaøo theá kyû thöù III vaø coù coång San Giovanni. Phía tröôùc Ñeàn thôø coù ñaøi kyû nieäm vôùi töôïng thaùnh Phanxico Assisi, nhaéc laïi söï tích vaøo naêm 1210, thaùnh nhaân cuøng vôùi caùc baïn ñeán Laterano ñeå xin Ñöùc Giaùo Hoaøng Innocenteâ III pheâ chuaån luaät doøng cuûa mình.
2. Ñeàn Thôø Ñích Thöïc
Kyû nieäm ngaøy thaùnh hieán Vöông cung thaùnh ñöôøng Lateâranoâ laø dòp suy nghó veà ñeàn thôø ñích thöïc, töùc chính thaân theå Ñöùc Gieâsu Kitoâ (Ga 2,21). Chính nôi ñeàn thôø naøy, Thieân Chuùa ñaõ thi thoá taát caû quyeàn naêng cöùu ñoä nhaân loaïi. Cuõng chính nôi ñeàn thôø naøy söï thôø phöôïng ñích thöïc môùi ñöôïc daâng leân Thieân Chuùa. Quaû theá, Thaùnh Linh ñaõ phuïc sinh thaân theå Ñöùc Gieâsu. Chuùa Cha ñaõ ñaët Ngöôøi laøm Trung gian duy nhaát ñeå chuyeån caàu cho nhaân loaïi (x. 2 Tm 2,5; Dt 9,15; 12,24). Khoâng theå caàu nguyeän ôû baát cöù nôi naøo ngoaøi ñeàn thôø naøy. Ngöôøi Do thaùi ñaõ phaù huûy ñeàn thôø naøy. Nhöng noäi trong ba ngaøy Ñöùc Gieâsu ñaõ xaây döïng laïi nhôø quyeàn löïc Thaùnh linh ñeå chuùng ta coù theå gaëp gôõ Thieân Chuùa vaø anh em ñoàng loaïi. Taát caû moïi giaù trò vaø yù nghóa cuûa vöông cung thaùnh ñöôøng Lateâranoâ cuõng nhö caùc thaùnh ñöôøng khaùc ñeàu phaûi baét nguoàn töø ñeàn thôø naøy. Thaät vaäy, "khoâng ai coù theå ñaët neàn moùng naøo khaùc ngoaøi neàn moùng ñaõ ñaët saün laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ" (1Cr 3,11) Maùu vaø nöôùc töø caïnh söôøn Ñöùc Gieâsu tuoân chaûy nhö gioøng soâng. "Soâng naøy chaûy ñeán ñaâu, thì ôû ñoù coù söï soáng" (Ed 47,9). Neáu Ñöùc Gieâsu khoâng cheát vaø soáng laïi, nhaân loaïi khoâng theå ñoùn nhaän ñöôïc nguoàn maïch söï soáng lôùn lao nhö vaäy.
Ngöôøi ñöôïc phuùc ñoùn nhaän söï soáng ñoù ñaàu tieân phaûi laø tín höõu. Vì hoï laø "thaân theå Ñöùc Kitoâ" (2 Cr 12,27). Bôûi ñoù, hoï cuõng laø "Ñeàn Thôø cuûa Thieân Chuùa" (1 Cr 3,16). Neáu theá, taát caû nhöõng gì dieãn ra trong thaân xaùc Ñöùc Gieâsu cuõng seõ tìm thaáy nôi con ngöôøi Kitoâ höõu. Thaät laø moät vinh döï voâ cuøng lôùn lao khi bieát Thieân Chuùa cö ngöï trong thaân xaùc chuùng ta. Toäi loãi ñaõ phaù huûy ñeàn thôø naøy nhieàu laàn. Nhöng Thaùnh linh ñaõ laáy aân suûng taùi thieát vaø trang hoaøng loäng laãy cho Thieân Chuùa Ba Ngoâi ngöï trò. Töø ñoù, con ngöôøi coù theå tìm laïi nieàm hy voïng vaø söï soáng môùi. Chuùa Thaùnh linh khoâng bao giôø moûi meät phuïc hoài "Ñeàn Thôø cuûa Thieân Chuùa". Cuoái cuøng Thaùnh linh seõ phuïc sinh thaân xaùc chuùng ta cuõng nhö ñaõ phuïc sinh Ñöùc Gieâsu (x. 1 Cr 6,14).
Chính vì nieâm tin lôùn lao ñoù, Kitoâ höõu luoân traøn ñaày nieàm hy voïng giöõa bao nhieâu thaêng traàm cuoäc ñôøi hoâm nay. Traùi laïi, chæ nhöõng ai khoâng toân troïng Ñeàn Thôø Thieân Chuùa, môùi ñaùnh maát nieàm hi voïng ñoù. Nhieàu giaù trò ñaûo loän chæ vì thaân xaùc ñaõ bò laïm duïng cho nhöõng muïc tieâu vaên hoùa, chính trò, kinh teá... Con ngöôøi ñaõ trôû thaønh coâng cuï phuïc vuï cheá ñoä. Ngöôøi ta saün saøng hy sinh con ngöôøi. Nhöng neân nhôù "ai phaù huûy Ñeàn Thôø Thieân Chuùa, thì Thieân Chuùa seõ huûy dieät keû aáy. Vì Ñeàn Thôø Thieân Chuùa laø nôi thaùnh, vaø Ñeàn Thôø aáy laø chính anh em" (1 Cr 3,17).
Hoâm nay, trong khi toân vinh Thaùnh ñöôøng Lateâranoâ, thaùnh ñöôøng Meï ôû Roâma, chuùng ta toân vinh chính thaùnh ñöôøng cuûa giaùo xöù chuùng ta, nôi chuùng ta hoïp nhau laïi caàu nguyeän nhaân danh Chuùa. Chính Chuùa ñang hieän dieän ôû giöõa chuùng ta khi chuùng ta lieân keát vôùi Ngaøi trong tình yeâu meán vaø lieân keát vôùi nhau trong tình huynh ñeä ñeå xaây döïng neân ñeàn thôø cuûa Thieân Chuùa.
Xin Chuùa cho chuùng ta bieát xaây döïng chính ñeàn thôø taâm hoàn mình vaø bieát cuøng nhau hieäp nhaát xaây döïng ñeàn thôø Giaùo Hoäi.
Lm Giuse Nguyeãn Höõu An (6/11/2014)