Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page
Trong truyeàn thoáng coâng giaùo coù nhieàu hình thöùc tónh taâm. Nhöng noùi ñeán tónh taâm thì khoâng theå khoâng noùi ñeán loái tónh taâm theo thaùnh I-nhaõ Loyola ñöôïc trình baøy trong moät cuoán saùch nhoû cuûa ngaøi. Saùch naøy ñöôïc Toøa Thaùnh pheâ chuaån vaøo thaùng baûy naêm 1547 vaø, ñaëc bieät hôn nöõa, moät naêm sau, töùc 31-7-1548, saùch ñöôïc chính Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ III pheâ chuaån qua Ñoaûn Saéc Nhieäm Vuï Muïc Vuï (Postoralis officii). Saùch mang nhaûn ñeà Nhöõng baøi taäp thieâng lieâng maø trong tieáng Vieät Nam ngöôøi ta goïi taét laø Linh Thao (hoaëc Thaàn Thao). Goïi laø nhöõng baøi taäp thieâng lieâng, vì ñaây laø moät cuoäc thao luyeän töông phaûn vôùi theå duïc; noù laø moät phöông phaùp "chuaån bò linh hoàn ñeå côûi boû moïi öa thích leäch laïc vaø, sau khi ñaõ côûi boû chuùng, ñi tìm vaø tìm thaáy yù muoán cuûa Thieân Chuùa trong vieäc xeáp ñaët cuoäc ñôøi mình nhaèm cöùu roãi linh hoàn" (s.1,3-4).
Tuyeät ñoái hoùa giaù trò cuûa saùch Linh Thao cuûa thaùnh I-nhaõ laø ñieàu khoâng thích ñaùng. Coi saùch Linh Thao cuûa ngaøi nhö phöông phaùp toát nhaát, laø ñieàu haøm hoà. Chôø ñôïi ôû vieäc laøm Linh Thao nhö moät "pheùp thaàn" coù khaû naêng khieán ngöôøi laøm xong moät khoùa Linh Thao nhö ñöôïc loät xaùc vaø trôû thaønh con ngöôøi môùi, noùi chung, ñoù chæ laø aûo voïng vì, tröø moät ít tröôøng hôïp daëc bieät do ñaëc aân cuûa Thieân Chuùa, ôn Thieân Chuùa thöôøng taùc ñoäng vaøo taâm hoàn caùch aâm thaàm vaø töø töø chöù khoâng phaûi moät caùch chaán ñoäng vaø ñoät ngoät nhö tröôøng hôïp thaùnh Phaoloâ ñöôïc ôn caûi hoùa treân ñöôøng ñi Ñama. Nhöng ñieàu khoâng ai choái caõi laø Linh Thao cuûa thaùnh I-nhaõ coù moät saéc thaùi vaø giaù trò ñaëc bieät, ñeán noãi ngay naêm 1548, töùc trong luùc sinh thôøi cuûa ngaøi, noù ñaõ ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ III, trong Ñoaûn Saéc Nhieäm Vuï Muïc vuï (Pastoralis offcii) noùi treân, coâng nhaän laø tuyeät haûo. Tieáp sau ñoù, noù coøn ñöôïc nhieàu Giaùo Hoaøng khaùc ca tuïng. Caùc Giaùo Hoaøng Alexanñe VII, Beâneâñíchtoâ XIV, Greâgoârioâ XVI ñaõ ban ôn ñaïi xaù cho nhöõng ai laøm Linh Thao theo thaùnh I-nhaõ trong taùm ngaøy hay ít nhaát laø naêm ngaøy, döôùi söï höôùng daãn cuûa moät linh muïc Doøng Teân.
Ngaøy 25 thaùng baûy naêm 1922, Ñöùc pioâ XI, trong Toâng Hieán Caùc Giaùo Hoaøng (Summorum Pontificum), ñaõ ñaët thaùnh I-nhaõ laø quan thaày caùc cuoäc tónh taâm vaø caùc nhaø tónh taâm; vaø trong Thoâng Ñieäp Naêm Thöù Boán Möôi (Quadragesimo anno), ngaøi tuyeân boá Linh Thao cuûa thaùnh I-nhaõ laø "phöông theá raát quyù giaù cho vieäc caûi toå baûn thaân vaø xaõ hoäi". Ñöùc Pioâ XII, nhaân dòp kyû nieäm boán traêm naêm ngaøy pheâ chuaån saùch Linh Thao, ñaõ noùi: "Linh Thao cuûa thaùnh I-nhaõ seõ maõi maõi laø moät trong nhöõng phöông theá höõu hieäu nhaát ñeå theá giôùi ñöôïc taùi sinh thieâng lieâng, nhöng vôùi ñieàu kieän laø Linh Thao phaûi tieáp tuïc laø Linh Thao ñích thöïc theo thaùnh I-nhaõ". Ngaøi coøn goïi saùch Linh Thao laø moät "quyeån saùch nhoû moïn nhöng bao la" (miuscule mais immense livre).
Thöïc vaäy, hôn boán theá kyû qua, nhieàu Giaùo Hoaøng, giaùm muïc, linh muïc, vaø voâ soá tu só nam nöõ vaø caû nhöõng tín höõu giaùo daân, ñaõ ñöôïc thöøa höôûng Linh Thao cuûa thaùnh I-nhaõ. Thaùnh Phanxicoâ ñeä Xan noùi raèng saùch Linh Thao ñaõ ñaøo taïo neân nhieàu vò thaùnh hôn caû soá chöõ coù trong saùch ñoù. Vaø khoâng keå thaùnh Phanxicoâ ñeä Xan, töôûng neân nhaéc tôùi nhöõng vò thaùnh nhö Saùc Boâroâmeâ, Leâona ñeä Po Moârích (Leùonard de Port - Maurice), Anphong ñeä Ligori, Antoân Maria Clareùt, v.v...., laø nhöõng vò ñaõ laøm Linh Thao vaø nhieät lieät taùn thöôûng Linh Thao. Rieâng trong Doøng Teân, thaùnh I-nhaõ laø ngöôøi ñaàu tieân gaët haùi ñöôïc keát quaû ñaëc bieät cuûa Linh Thao, coâng trình khaùm phaù cuûa chính ngaøi: Linh Thao ñaõ ñaùnh daáu moät giai ñoaïn môùi trong haønh trình thieâng lieâng cuûa ngaøi. Roài taát caû caùc tu só trong doøng, keå caû nhöõng vò ñaõ ñöôïc phong thaùnh, nhö thaùnh Phanxicoâ Xavieâ, Lu-y Gonzaga, v.v..., ñeàu ñöôïc tieáp thuï söï huaán luyeän thieâng lieâng baèng Linh Thao cuûa vò saùng laäp doøng, vaø ñöôïc nuoâi döôõng baèng tinh thaàn cuûa Linh Thao.
Saùch Linh Thao cuûa thaùnh I-nhaõ laø moät quyeån saùch nhoû chæ daãn caùch laøm Linh Thao, chöù khoâng phaûi laø moät taùc phaåm nghieân cöùu veà tín lyù hoaëc veà ñôøi soáng thieâng lieâng. Noù chuû yeáu laø kinh nghieäm cuûa ngaøi maø ngaøi muoán trao laïi cho nhöõng ngöôøi khaùc: caùch ñaëc bieät nhaát, ñaây laø kinh nghieäm thuoäc thôøi gian ngaøi soáng caàu nguyeän taïi Manresa (1522-1523), töùc sau thôøi gian ngaøi tónh döôõng ôû Loyola (1521-1522) khi bò ñaïn baén gaãy chaân trong vuï ñöùng ra baûo veä thaønh Pamplona (Taây Ban Nha) bò quaân Phaùp taán coâng. Ngaøi coøn tieáp tuïc söûa chöõa vaø boå sung noù cho tôùi khoaûng naêm 1540-1541, nhaát laø trong thôøi kyø ngaøi theo hoïc ôû tröôøng Ñaïi Hoïc Paris (1528-1535). Sau ñoù cuoán saùch coøn ñöôïc theâm bôùt ñoâi chuùt cho tôùi naêm 1547 laø naêm noù ñöôïc ñem cho Toøa Thaùnh pheâ chuaån.
Coù leõ ít ngöôøi nhaän ra giaù trò cuûa saùch Linh Thao neáu chæ ñoïc chöù khoâng thöïc haønh. Tuy nhieân, veà maët lyù thuyeát, chuùng ta cuõng thaáy giaù trò ñaëc thuø cuûa noù do chính caáu truùc ñaëc bieät vaø nhöõng ñieåm nhaán maïnh cuûa noù. Thöïc vaäy, nhieàu hình thöùc tónh taâm ñaõ xuaát hieän tröôùc thaùnh I-nhaõ cuõng ñaõ coù töø xöa, nhö suy ngaém veà toäi, veà hoûa nguïc, veà Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå vaø Giaùng Sinh, veâ cuoäc ñôøi vaø nhöõng giaùo huaán cuûa Chuùa Cöùu Theá. Ngöôøi ta coøn gaëp laïi trong saùch Linh Thao nhieàu yù töôûng coù saün trong quyeån Cuoäc Ñôøi Ñöùc Kitoâ maø thaùnh I-nhaõ ñaõ ñoïc trong nhöõng ngaøy tónh döôõng nhaøn roãi ôû Loyola. Ngay chính nhan ñeà Nhöõng Baøi Taäp Thieâng Lieâng (Linh Thao) cuõng khoâng phaûi laø môùi laï, vì, chaúng haïn trong quyeån Scala claustralium (vieát khoaûng naêm 1145), taùc giaû Guigo treû, tu vieän tröôûng doøng thaùnh Bruno (doøng Chartreux) ñaõ duøng töø exercitum spirituale (söï thao luyeän thieâng lieâng) ñeå chæ vieäc ñoïc saùch thieâng lieâng, suy gaãm, caàu nguyeän, chieâm nieäm (xem PL. 184, 475); cuoán saùch cuûa Garcia de Cisneros, vieän phuï doøng Bieån Ñöùc, maø thaùnh I-nhaõ ñoïc khi ôû Montserrat, mang nhan ñeà laø Ejercitatorio de la vida esperitual (söï/baøi luyeän taäp cuûa ñôøi soáng thieâng lieâng). Chuùng ta cuõng khoâng tìm thaáy tính ñoäc ñaùo cuûa saùch Linh Thao cuûa thaùnh I-nhaõ trong noäi dung cuûa noù vì, ngay trong boán giai ñoaïn cuûa cuoäc haønh trình Linh Thao, töùc Boán Tuaàn, thì Tuaàn Hai, Ba vaø Boán, töùc ba phaàn boán cuûa cuoäc haønh trình, laø daønh cho vieäc chieâm nieäm veà cuoäc ñôøi cuûa Chuùa Gieâsu caên cöù vaøo Phuùc AÂm. Nhöng tính ñoäc ñaùo cuûa saùch Linh Thao laø ôû choã, vôùi caùi nhìn vaø kinh nghieäm cuûa mình, thaùnh I-nhaõ ñaõ duøng caùi coù saün laøm nhö vaät lieäu ñeå xaây döïng thaønh toøa nhaø Linh Thao cuûa mình. Vì theá trong Ñoaûn Saéc Pastoralis officii (ñaõ noùi tôùi treân kia) cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ III coù caâu: "con yeâu daáu I-nhaõ Loyola cuûa Ta, beà treân toång quyeàn doøng Chuùa Gieâsu, doøng do Ta thieát laäp trong Thaønh toát laønh cuûa Ta vaø ñaõ nhaän ñöôïc töø nôi Ta söï pheâ chuaån toâng ñoà, ñaõ soaïn moät soá taøi lieäu hay baøi taäp thieâng lieâng ñöôïc ruùt ra töø Thaùnh Kinh vaø töø nhöõng kinh nghieäm ñôøi soáng thieâng lieâng, vaø ñaõ saép xeáp theo moät thöù töï coù khaû naêng caùch ñaëc bieät ñeå ñaùnh ñoäng veà maët ñaïo ñöùc nhöõng linh hoàn caùc tín höõu".
Caáu truùc ñaëc bieät cuûa saùch Linh Thao coát ôû choã caùc ñeà taøi suy ngaém ñöôïc lieân keát chaët cheõ vôùi nhau moät caùch höõu cô theo nhöõng muïc ñích nhaát ñònh. Vì theá neáu taùch nhöõng ñeà taøi suy ngaém ra khoûi caáu truùc ñoù ñeå suy ngaém, thì vieäc suy ngaém vaãn coù giaù trò, nhöng khoâng coøn laø laøm Linh Thao theo thaùnh I-nhaõ mang tính caùch sö phaïm ñoäc ñaùo nhaèm höôùng daãn ngöôøi tónh taâm treân con ñöôøng ñi tìm vaø tìm thaáy thaùnh yù Thieân Chuùa qua vieäc ñi theo vaø noi göông Chuùa Gieâsu. Tính caùch ñoäc ñaùo naøy hieän roõ trong caùc chæ daãn cuûa ngaøi vaø ñaëc bieät hôn caû laø trong chính tieán trình cuûa Linh Thao goàm caùc baøi suy ngaém maø ngaøi goïi laø nhöõng baøi taäp. Ñaây chính laø dieãn tieán cuûa moät cuoäc haønh trình thieâng lieâng.
Ñaõ coù nhieàu taùc giaû nghieân cöùu saâu roäng saùch Linh Thao veà nhieàu phöông dieän. Rieâng toâi, toâi khoâng coù tham voïng naøy. Toâi töï haïn cheá laø trình baøy sô löôïc nhöõng chæ daãn, vaán ñeà löïa choïn, vaán ñeà phaân ñònh caùc phaàn trong saùch Linh Thao, v.v... ñeå taäp trung tìm hieåu dieãn tieán cuûa khoùa Linh Thao baèng vieäc giaûi thích vaø phaân tích moät soá nhöõng baøi suy ngaém, cuï theå laø nhöõng baøi maø saùch Linh Thao khoâng nhöõng neâu ra ñeà taøi, nhöng coøn trình baøy noäi dung moät caùch coù quy moâ. Ñoù hoaëc laø nhöõng baøi maãu hoaëc nhöõng baøi then choát; goïi laø then choát, vì chuùng laøm thaønh nhö caùi khung hay caùi söôøn cho taát caû caùc baøi suy ngaém khaùc, chuùng cho thaáy nhöõng neùt lôùn trong tieán trình cuûa Linh Thao. Hy voïng söï giaûi thích vaø phaân tích chuùng goùp phaàn, duø laø nhoû moïn, giuùp hieåu roõ Linh Thao cuûa thaùnh I-nhaõ. Coù hieåu roõ Linh Thao thì môùi coù theå bieát neân hay caàn thích nghi vieäc laøm Linh Thao ôû nhöõng ñieåm naøo hoaëc tôùi möùc ñoä naøo, thay vì, tuy noùi laø thích nghi, maø thöïc ra laø laøm bieán tính Linh Thao hoaëc laùi Linh Thao theo höôùng nhìn chuû quan cuûa rieâng mình. Ngoaøi ra, taùc giaû cuûa taäp saùch naøy coøn thaàm mong giuùp ngöôøi ñaõ laøm xong khoùa Linh Thao, khoùa ñaïi Linh Thao ba möôi ngaøy hay khoùa Linh Thao ruùt ngaén (8-10 ngaøy), töø töø hieåu saâu roäng hôn noäi dung saùch Linh Thao vaø tieáp tuïc soáng theo tinh thaàn cuûa noù.
Saùch Linh Thao duøng vaøo vieäc nghieân cöùu ôû ñaây laø baûn goác baèng tieáng Taây Ban Nha, vaãn goïi laø baûn Thuû Buùt vaø ñaõ töø xöa ñöôïc Doøng Teân coi nhö baûn chuaån hoaëc baûn neàn taûng, baèng chöùng laø trong cuoäc Toång Hoäi cuûa Doøng naêm 1593-1594, töùc ba möôi baûy naêm sau khi thaùnh I-nhaõ, vò saùng laäp doøng, qua ñôøi (1556), moät uûy ban ñaõ ñöôïc chæ ñònh ñeå söûa laïi baûn dòch latinh quen goïi laø baûn Phoå Thoâng (Vulgata). Goïi laø baûn thuû buùt, vì trong baûn ñoù ngöôøi ta ñeám ñöôïc ba möôi hai choã do chính tay thaùnh I-nhaõ söûa chöõa hoaëc boå sung (ba söûa chöõa khaùc coù leõ cuõng laø söûa chöõa cuûa ngaøi).
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page