Moät Cuoäc Haønh Trình Thieâng Lieâng

Tìm hieåu khoùa linh thao theo thaùnh I-nhaõ

Linh Muïc Ñinh Vaên Trung, SJ, Vieät Nam

Prepared for internet by Vietnamese Missionaries in Taiwan

NGUYEÂN LYÙ VAØ NEÀN TAÛNG

Baøi khai maïc khoaù Linh Thao laø baøi mang nhan ñeà Nguyeân lyù vaø neàn taûng. Chaéc chaén noù khoâng phaûi laø baøi suy ngaém, vì baøi suy ngaém ñaàu tieân cuûa khoaù Linh Thao laø baøi suy ngaém veà toäi, nhö ñaàu ñeà cuûa noù noùi roõ: "Baøi taäp thöù nhaát laø moät baøi suy gaãm duøng ñeán ba taøi naêng..." (s. 45,1); vaø chæ ôû trong baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng ñöoïc coi nhö laø moät baøi suy tö. Ngöôøi tónh taâm seõ nghieàn ngaãm noù tröôùc maët Thieân Chuùa trong baàu khoâng khí caàu nguyeän. Tuy nhieân trong thöïc teá noù quen ñöïôc duøng nhö moät baøi suy gaãm. Linh muïc De Vitoria, trong baûn ghi laïi nhöõng yù kieán cuûa thaùnh I-Nhaõ, chia baøi Nguyeân lyù vaø neàn taûng thaønh ba phaàn: cuøng ñích cuûa con ngöôøi do Thieân Chuùa döïng neân; nhöõng phöông theá; söï khoù khaên trong vieäc löïa choïn caùi thích hôïp hôn, vaø söï thieät haïi do löïa choïn khoâng ñuùng, vaø do ñoù phaûi coù söï thaêng baèng khoâng nghieâng leäch trong khi löïa choïn. Baûn chæ ñaïo naêm 1599 ñaïi cöông cuõng ghi laïi nhö theá.

Baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng laø baøi thuoäc veà khoùa Linh Thao, naèm trong khoaù Linh Thao. Trong baûn Thuû Buùt, noù ñöôïc ñaët vaøo Tuaàn Nhaát, sau nhan ñeà "Tuaàn Nhaát", sau nhan ñeà "Nhöõng baøi taäp thieâng lieâng ñeå thaéng mình..." vaø sau maáy doøng tieáp vaøo nhan ñeà naøy. Ñaøng khaùc, tieáp lieàn vaøo baøi Nguyeân lyù vaø neàn taûng laø muïc noùi veà vieäc xeùt mình rieâng vaø xeùt mình chung. Vaäy neáu hai vieäc xeùt mình naøy thuoäc veà khoaù Linh Thao, thì khoâng coù lyù do gì khieán baøi Nguyeân lyù vaø neàn taûng khoâng ñöôïc coi nhö theá. Trong baûn ghi laïi nhöõng lôøi cuûa thaùnh I-Nhaõ mang nhan ñeà: "Gieâsu trong vieäc cho caùc baøi taäp, ngöôøi ta phaûi tieán haønh nhö theá naøo khi chuùng ñöôïc cho toaøn boä", ngay ôû doøng ñaàu tieân, linh muïc Polanco vieát: "Veà thöù töï phaûi theo, ngöôøi ta haõy giôùi thieäu tröôùc heát baøi Nguyeân lyù." Chæ coù theå noùi raèng baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng laø baøi chuaån bò cho vieäc böôùc vaøo caùc baøi taäp cuûa caùc Tuaàn Linh Thao. Chuù daãn möôøi chín trong saùch Linh Thao coøn noùi roõ raèng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi baän bòu coâng vieäc nhöng coù hoïc vaán vaø thoâng minh, vaø coù theå daønh moãi ngaøy moät giôø röôõi cho vieäc Linh Thao, thì haõy trình baøy cho hoï baøi Nguyeân lyù vaø neàn taûng, baûo hoï laøm vieäc xeùt mình rieâng vaø xeùt mình chung, v.v... (s. 19,2-3).

Chính nhan ñeà Nguyeân lyù vaø Neàn taûng cuõng gôïi yù veà taàm quan troïng to lôùn cuûa noù ñoái vôùi cuoäc Linh Thao. Thöïc vaäy, noäi dung cuûa noù laø nguyeân lyù vaø neàn taûng cho cô caáu Linh Thao cuõng nhö cho tieán trình tu thaân: khoâng nhöõng noù khai maïc khoaù Linh Thao maø coøn ñònh höôùng toång quaùt cho cuoäc Linh Thao, baèng caùch neâu ra cöùu caùnh ñôøi ngöôøi vaø thaùi ñoä caên baûn phaûi coù ñoái vôùi caùc vaät thuï taïo trong vieäc theo ñuoåi cöùu caùnh ñoù. Tuy moãi Tuaàn cuûa khoaù Linh Thao coù muïc ñích rieâng cuûa noù, nhöng taát caû caùc Tuaàn ñeàu xaùc ñònh vaø cuï theå hoùa hôn vieäc theo ñuoåi cöùu caùnh ñoù ñoàng thôøi giôùi thieäu caùch thöùc theo ñuoåi noù. Vaäy chuùng ta haõy tìm hieåu döôùi ñaây baøi Nguyeân lyù vaø neàn taûng.

"Con ngöôøi ñöôïc döïng neân ñeå
taùn döông, toân kính vaø phuïng söï
Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta"

Qua caâu "con ngöôøi ñöôïc döïng neân", con ngöôøi ñöôïc nhaéc baûo raèng mình laø loaøi thuï taïo, töùc moät höõu theå khoâng phaûi töï mình maø coù, nhöng phaûi do moät quyeàn löïc sieâu phaøm laøm ra. Con ngöoøi noùi ôû ñaây hieåu laø moïi ngöôøi vaø heát moïi ngöôøi: moãi ngöôøi vaø moïi ngöôøi ñeàu laø con ngöôøi vaø ñeàu ñöôïc döïng neân. Dó nhieân khi noùi "ñöôïc döïng neân" laø haøm yù phaûi coù Ñaáng Taïo Hoaù. Caâu ñaàu trong saùch Saùng Theá ñaõ noùi: "Khi Thieân Chuùa baét ñaàu taïo thaønh trôøi vaø ñaát" (St 1,1), vaø caâu hai möôi moát: "Thieân Chuùa döïng neân con ngöôøi theo hình aûnh Ngaøi."

Baûn vaên khoâng minh nhieân noùi ñeán Ñaáng Taïo Hoùa, vaø noùi tröïc tieáp raèng con ngöôøi ñöôïc döïng neân. Söï kieän khoâng nhaéc ñeán Ñaáng Taïo Hoùa xem ra haøm yù raèng ôû ñaây khoâng phaûi laø choã vaø luùc baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng muoán ngöôøi tónh taâm suy gaãm veà Ñaáng taïo Hoaù, ví duï veà quyeàn naêng, veà tình thöông, v.v... cuûa Ngaøi trong vieäc döïng neân con ngöôøi. Thöïc vaäy, sau khi noùi ñeán vieäc con ngöoøi ñöôïc döïng neân, baûn vaên vieát tieáp: "Ñeå taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta." Vôùi töø ñeå trong caâu naøy, baûn vaên ñi thaúng ñeán cöùu caùnh ñôøi ngöôøi. Caâu "con ngöôøi ñöôïc döïng neân ñeå..." coøn laø caùch dieãn ñaït laáy con ngöôøi laøm ñieåm hoaëc vò trí xuaát phaùt ñeå, töø baûn thaân, con ngöôøi nghó ñeán moái quan heä cuûa mình ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø, nhö seõ thaáy, nghó ñeán moái quan heä giöõa mình vaø caùc vaät thuï taïo. Vaäy ôû ñaây con ngöôøi phoùng caùi nhìn leân sieâu vieät, nhìn thaúng vaøo Ñaáng laø Thieân Chuùa vaø nhaän thaáy raèng taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Ngaøi laø ba vieäc laøm thuoäc moái quan heä cuûa con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa. Cuõng caùch dieãn ñaït treân coøn cho pheùp chuùng ta nghó raèng ba coâng vieäc naøy laø naèm trong baûn tính cuûa moái quan heä ñoù. Ngoaøi ra caùch dieãn ñaït treân khoâng ngaên caûn maø coù leõ coøn phuø hôïp vôùi caùi caûm töôûng raèng nôi con ngöôøi coù öôùc voïng töï nhieân, töùc öôùc voïng thuoäc baûn tính cuûa con ngöôøi xeùt nhö moät höõu theå thuï taïo höõu haïn vaø coù lyù tính, öôùc voïng tìm veà nguoàn goác cuûa mình laø Höõu theå töï höõu vaø tuyeät ñoái, töùc Thieân Chuùa toái cao. Ba vieäc taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa laø nhöõng bieåu hieän cuûa öôùc voïng ñoù; tìm söï roãi linh hoàn laø moät bieåu hieän khaùc nöõa cuûa öôùc voïng töï nhieân muoán ñaït tôùi Thieân Chuùa.

Coøn moät chi tieát, laø baûn vaên duøng cuïm töø Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta thay vì Ñaáng Taïo Hoùa: "Taùn döông , toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta." Ñieàu naøy cho pheùp chuùng ta nghó raèng baûn vaên khoâng coù yù noùi ñeán quan heä cuûa con ngöôøi xeùt nhö laø höõu theå thuï taïo vôùi Ñaáng xeùt nhö laø Taïo Hoùa, cho baèng noùi ñeán quan heä cuûa höõu theå thuï taïo xeùt nhö laø con ngöôøi vôùi Ñaáng xeùt nhö laø "Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta". Chuùng ta haõy phaân bieät caùch sô löôïc ba yù nieäm Ñaáng taïo Hoùa, Chuùa vaø Thieân Chuùa.

Veà yù nieäm Ñaáng Taïo Hoùa thì, nhìn veà phía Thieân Chuùa, yù nieäm naøy chæ quyeàn naêng cuûa Ngaøi khieán cho vaïn vaät xuaát hieän töø hö voâ vaø giöõ cho chuùng toàn taïi; nhìn veà phía vaät thuï taïo, yù nieäm ñoù chæ söï leä thuoäc tuyeät ñoái cuûa noù vaøo Ngaøi. ÔÛ ñaây chuùng ta khoâng noùi ñeán lyù do vaø muïc ñích cuûa vieäc taïo thaønh. Veà töø Chuùa (tieáng Hy-laïp laø Kyrios; tieáng Haùn Vieät laø Chuû), töø naøy coù nghóa laø ngöôøi laøm chuû; trong coå Hy-laïp vaø ôû caùc xöù Seâmitea, noù coøn duøng ñeå chæ oâng vua. Trong Thaùnh Kinh, Thieân Chuùa ñöoïc goïi laø Chuùa (chuû) cuûa daân Israel (x. Xh 19,4-6; Is 43,1), laø Chuùa cai quaûn caùc daân toäc (x. Mk 4,3) vaø vinh quang Ngaøi bao truøm ñòa caàu (x. Is 6,3). Vaäy töø Chuùa chæ yù nieäm quyeàn toái thöôïng cuûa Thieân Chuùa, quyeàn laøm chuû cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi moïi höõu theå thuï taïo. Nhaân tieän, xin theâm: nhieàu choã trong saùch Linh Thao goïi Ñöùc Kitoâ laø Chuùa. Vaäy, vì Ñöùc Kitoâ cuõng laø Thieân Chuùa, neân chaéc chaén töø Chuùa aùp duïng cho Ngaøi phaûi hieåu theo nghóa vöøa noùi. Veà töø Thieân Chuùa (töø Haùn Vieät: Thieân Chuû), töø naøy duøng ñeå dòch töø Hy-laïp Theos vaø töø Latinh Deus. Ñieàu khoâng choái caõi laø moãi ngöôøi coâng giaùo coù nhöõng neùt nhaán maïnh hay noåi baät rieâng trong quan nieäm vaø caùch rieâng trong hình aûnh veà Thieân Chuùa, nhöng chaéc chaén laø moïi ngöoøi coâng giaùo ñeàu tin thôø moät Thieân Chuùa, vaø quan nieäm veà Thieân Chuùa thì vaãn ñöôïc trình baøy trong giaùo lyù coâng giaùo, caên cöù vaøo Thaùnh Kinh. Vì theá saùch Linh Thao khoâng theå naøo hieåu veà Thieân Chuùa trong coâng giaùo bao haøm nhöõng öu phaåm thaàn linh chuû yeáu: Ngaøi laø moät höõu theå höõu ngaõ, laø Ñaáng duy nhaát, hieän dieän khaép moïi nôi, voâ hình hoaëc thieâng lieâng, haèng höõu, cöïc thaùnh; Ngaøi laø Cha, laø tình yeâu, goàm Ba Ngoâi. Theo saùch Saùng Theá, chính Thieân Chuùa ñaõ saùng taïo trôøi ñaát (x. St 1,1), vaø Ngaøi ñaõ thöïc hieän coâng cuoäc naøy baèng Lôøi saùng taïo cuûa Ngaøi: "Thieân Chuùa phaùn: haõy coù aùnh saùng. Vaø ñaõ coù aùnh saùng" (1,3). Tieân tri Isaia noùi: "Thieân Chuùa ñaõ laøm neân traùi ñaát, Ngaøi ñaõ laøm cho noù trôû neân raén chaéc, Ngaøi ñaõ khoâng döïng neân noù roãng khoâng" (Is 45,18), v.v... Chuùng ta vaãn tuyeân xöng: "Toâi tin coù moät Thieân Chuùa, Ngaøi laø Cha toaøn naêng, laø Ñaáng taïo hoaù cuûa trôøi vaø ñaát."

Söï phaân bieät sô löôïc giöõa ba yù nieäm Ñaáng Taïo Hoùa, Chuùa vaø Thieân Chuùa, cho thaáy ba yù nieäm khoâng loaïi tröø nhau, nhöng moãi yù nieäm coù nhöõng neùt nhaán maïnh rieâng, hoaëc yù nieäm naøy roäng hôn yù nieäm noï. Cuõng döïa vaøo söï phaân bieät treân, chuùng ta thaáy cuïm töø Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta laø cuïm töø mang noäi dung roäng lôùn hôn caû. Vaäy khi ngöôøi ta tónh taâm baét ñaàu böôùc vaøo khoùa Linh Thao, Ñaáng maø hoï nghó ñeán tröôùc heát laø Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta, Ñaáng maø taát caû cuoäc ñôøi cuûa hoï quy höôùng veà. Trong saùch Linh Thao, cuïm töø Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta xuaát hieän ñaàu tieân (s. 3,2), sau ñoù môùi laàn löôït ñeán cuïm töø Ñöùc Kitoâ Chuùa chuùng ta (s. 4,2-3); Ñaáng Taïo Hoùa vaø Chuùa (s. 5,1); Ñaáng Taïo Hoùa (s. 15,6). Chuùng ta noùi roõ hôn veà nhöõng tröoøng hôïp söû duïng nhöõng danh xöng naøy.

Cuïm töø Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta

Cuïm töø naøy ñöôïc duøng taát caû 58 laàn (trong baûn Thuû buùt) trong hai loaïi tröôøng hôïp döôùi ñaây:

1. Loaïi tröôøng hôïp thöù nhaát

Veà nhöõng vieäc Thieân Chuùa thöïc hieän trong quan heä vôùi con ngöôøi.

2. Loaïi tröoøng hôïp thöù hai

Veà nhöõng haønh ñoäng cuûa con ngöôøi trong quan heä vôùi Thieân Chuùa.

Theâm moät laàn duøng cuïm töø Thieân Chuùa vaø Chuùa chuùng ta: ñöôïc Ngaøi keâu goïi daønh cho chöùc vuï (s. 343,1).

Cuïm töø Ñaáng Taïo Hoùa vaø Chuùa

Cuïm töø naøy ñöôïc duøng 16 laàn vaø chia laøm hai loaïi tröôøng hôïp söû duïng. Loaïi tröôøng hôïp thöù nhaát goàm hai laàn, lieân quan ñeán vieäc Thieân Chuùa ñöôïc nhìn trong töông quan vôùi vaät thuï taïo:

Loaïi tröôøng hôïp thöù hai goàm 14 laàn, lieân quan ñeán vieäc vaät thuï taïo ñöôïc nhìn trong töông quan vôùi Thieân Chuùa. Ñaây laø moät caâu roõ nhaát laøm ví duï: "Haõy ñeå cho Ñaáng taïo Hoùa haønh ñoäng tröïc tieáp vôùi vaät thuï taïo vaø vaät thuï taïo vôùi Ñaáng Taïo Hoùa vaø Chuùa" (s. 15,6). ÔÛ ñaây veá tröôùc cuûa caâu nhìn theo höôùng töông quan cuûa Thieân Chuùa vôùi vaät thuï taïo vaø duøng suoâng töø Ñaáng Taïo Hoùa; veá sau duøng cuïm töø Ñaáng Taïo Hoùa vaø Chuùa. Khoâng keå caâu vöøa trích daãn, coøn nhöõng caâu khaùc nhö sau.

Coù theå theâm caâu: "Vieäc muoán keâu teân vaät thuï taïo khoâng laøm chuùng ta chuù yù vaø thaän troïng ñeå noùi söï thaät hay ñeå khaúng ñònh noù theo söï caàn thieát, cho baèng vieäc muoán keâu teân cuûa Chuùa vaø Ñaáng Taïo Hoùa cuûa moïi vaät" (39,3). Trong caâu naøy coù söï ñaûo thöù töï: "Chuùa vaø Ñaáng Taïo Hoùa" thay vì "Ñaáng Taïo Hoùa vaø Chuùa". Nhöng söï ñaûo ngöôïc naøy laø chi tieát khoâng ñaùng keå, vì caùch ñoù chöùng vaøi chuïc chöõ, baûn vaên duøng laïi thöù töï cuõ: "Keâu teân chính Ñaáng Taïo Hoùa vaø Chuùa."

Moät laàn trong saùch Linh Thao, töø Ñaáng Taïo Hoùa lieân keát vôùi töø Ñaáng Cöùu Chuoäc ñeå, theo toâi nghó, aùp duïng cho Ñöùc Kitoâ: "Vui möøng trong Ñaáng Taïo Hoùa vaø Cöùu Chuoäc cuûa mình" (s. 229,4). Ñieàu naøy khoâng lieân quan gì ñeán vaán ñeà ñang baøn ôû ñaây.

Töø Ñaáng Taïo Hoùa

Taát caû coù chín laàn töø Ñaáng Taïo Hoùa ñöôïc duøng ñoäc laäp, nghóa laø khoâng phoái hieäp vôùi töø Chuùa hay töø (Ñaáng) Cöùu Chuoäc. Trong soá chín laàn naøy, taùm laàn yù nieäm Ñaáng Taïo Hoùa vaø vaät thuï taïo ñöôïc ñaët ñoái dieän nhau, nhö thaáy döôùi ñaây.

Chæ coù moät laàn töø Ñaáng Taïo Hoùa ñöùng moät mình ñeå chæ höôùng töông quan cuûa vaät thuï taïo vôùi Thieân Chuùa. Ñoù laø caâu: "Phuïng söï Ñaáng Taïo Hoùa cuûa hoï" (s. 20,7); vaø nhö vaäy, khoâng keå tröôøng hôïp naøy, khoâng choã naøo saùch Linh Thao noùi taùn döông hoaëc toân kính, phuïng söï, toân thôø Ñaáng Taïo Hoùa.

Chuùng ta trôû laïi baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng. Baøi suy tö naøy môû ñaàu baèng töø "con ngöôøi" duøng caùch raát troáng, khoâng chæ ñích xaùc ai. Nhöng sau ñoù laïi noùi ñeán chuùng ta trong cuïm töø Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta. Vaäy vieäc duøng töø chuùng ta naøy cho pheùp chuùng ta nghó raèng moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc döïng neân, vaø moïi ngöôøi laøm thaønh moät taäp theå laø chuùng ta tröôùc maët Thieân Chuùa, moïi ngöôøi lieân keát vôùi nhau trong ba coâng vieäc hoaëc ba nhieäm vuï chính laøm neân cöùu caùnh cuoäc ñôøi: taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa. Chuùng ta laàn löôït tìm hieåu ba coâng vieäc naøy.

Taùn döông

Taùn döông Thieân Chuùa coát ôû nhìn nhaän giaù trò voâ song cuûa caùc öu phaåm nôi Ngaøi: quyeàn naêng, thaùnh thieän, khoân ngoan, coâng chính, toát laønh, nhaân haäu, v.v...; maø khoâng phaûi nhìn nhaän suoâng moät caùch laïnh luøng khaùch quan, nhöng laø nhìn nhaän vôùi taâm tình caûm phuïc, yeâu meán vaø bieát ôn cuûa moät höõu theå thuï taïo coù lyù trí trong töông quan vôùi Ñaáng laø "Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta". Chuùng ta taùn döông Thieân Chuùa vì Ngaøi laø Thieân Chuùa; chuùng ta taùn döông Ngaøi veà nhöõng kyø coâng cuûa Ngaøi, veà nhöõng aân hueä Ngaøi ban cho chuùng ta. Taùc giaû caùc thaùnh vònh noùi: "Haùt möøng Thieân Chuùa chuùng ta laø ñieàu toát laønh bieát bao! Chuùc tuïng Ngaøi laø ñieàu eâm aùi döôøng naøo" (Tv 146,1); taùc giaû thö göûi caùc tín höõu Dothaùi khuyeân: "Nhôø Ngöôøi (Chuùa Gieâsu), chuùng ta haõy khoâng ngöøng daâng leân Thieân Chuùa hy leã taùn döông, töùc hoa traùi cuûa moâi mieäng xöng tuïng Danh thaùnh" (Dt 13,15). Caùc muïc töû xöa, sau khi ñeán gaëp Chuùa Haøi Nhi môùi giaùng sinh, ñaõ trôû veà vaø "haùt möøng taùn döông Thieân Chuùa" (Lc 2,20). Ngöôøi baát toaïi noï ñöôïc Chuùa Gieâsu chöõa laønh, ñaõ vaùc choõng veà nhaø, vöøa ñi vöøa taùn döông Thieân Chuùa, vaø moïi ngöôøi cuõng taùn döông Thieân Chuùa (5,25-26). Saùch Coâng Vuï caùc Toâng Ñoà cho bieát: coäng ñoàng tín höõu tieân khôûi taùn döông Thieân Chuùa trong buoåi hoïp (Cv 2,47), v.v...

Taùn döông Thieân Chuùa khoâng phaûi chæ baèng mieäng löôõi. Saùch Linh Thao seõ cho thaáy: söï taùn döông coøn coát ôû haønh ñoäng, coát ôû söï ñi theo Ñöùc Kitoâ, noi göông Ngaøi vaø coäng taùc vôùi Ngaøi trong coâng cuoäc toâng ñoà, nhö oû baøi Lôøi hieäu trieäu cuûa vua theá tuïc (cuõng goïi laø baøi Vöông quoác, ngöôøi tónh taâm baøy toû nguyeän voïng ñöôïc chòu sæ nhuïc vaø soáng caûnh ngheøo khoù "mieãn ñaây laø ñieàu phuïng söï vaø taùn döông Chuùa hôn" (s. 98,2); yù töôûng naøy coøn ñöôïc nhaéc laïi ôû chuù thích cuûa baøi suy gaãm Ba haïng ngöôøi (s. 157,2-3) vaø ôû chuù thích cuûa baøi suy tö Ba kieåu khieâm nhöôøng (s. 168,2-3; xem s. 183). Maáy baøi naøy noùi ñeán taùn döông vaø phuïng söï ñöùc Kitoâ, nhöng chuùng ta ñeàu bieát raèng ñöùc Kitoâ laø Thieân Chuùa, vaø saùch Linh Thao cuõng goïi Ñöùc Kitoâ laø Chuùa chuùng ta (s. 4,2-3, v.v...), laø Ñaáng Taïo Hoùa (s. 229,4). Chuùng ta cuõng thaáy hai yù nieäm taùn döông vaø phuïng söï ñi chung vôùi nhau, vaø neáu duøng suy luaän, chuùng ta seõ baûo raèng taùn döông baèng vieäc phuïng söï, ñieàu naøy cuõng haøm aån trong caâu sau ñaây trong saùch Linh Thao: "Suy xeùt tröôùc heát vieäc con ngöôøi sinh ra ñeå laøm gì, ñoù laø ñeå taùn döông Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta vaø cöùu roãi linh hoàn mình; vaø, trong khi öôùc ao ñieàu naøy, hoï choïn laøm phöông tieän moät cuoäc soáng hay moät baäc soáng naèm trong nhöõng giôùi haïn cuûa Giaùo Hoäi, ñeå ñöôïc giuùp ñôõ trong vieäc phuïng söï Chuùa cuûa mình vaø söï cöùu roãi linh hoàn mình" (s. 177,1-2).

Taùn döông Thieân Chuùa baèng nhöõng vieäc laønh, baèng ñôøi soáng thaùnh thieän, ñoù chính laø ñieàu maø Chuùa Gieâsu ñaõ daïy khi Ngaøi phaùn: "Ñieàu toân vinh Cha Thaày laø caùc con sinh hoa traùi doài daøo vaø caùc con trôû neân moân ñeä Thaày" (Ga 15,18). Laøm moân ñeä Chuùa Gieâsu coát ôû soáng toát laønh baèng caùch thöïc thi nhöõng ñieàu Ngaøi khuyeân daïy. Hôn nöõa soáng toát laønh nhö vaäy khoâng nhöõng chæ laø toân vinh Thieân Chuùa, maø coøn laø ñaùp öùng nhieäm vuï giuùp ngöôøi khaùc toân vinh Ngaøi: "Vaäy aùnh saùng cuûa anh em haõy chieáu soi tröôùc maët ngöôøi ta ñeå hoï thaáy vieäc laønh cuûa anh em maø taùn döông Cha cuûa anh em, Ñaáng ngöï treân trôøi" (Mt 5,16). Thaùnh Phaoloâ noùi raèng thaân xaùc chuùng ta laø ñeàn thôø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø do ñoù chuùng ta haõy taùn döông Thieân Chuùa baèng thaân xaùc chuùng ta (1 Cr 6,18-20); oâng coøn noùi: con ngöôøi chuùng ta phaûn chieáu vinh quang cuûa Thieân Chuùa nhôø ôû chuùng ta trôû laïi cuøng Thieân Chuùa (2 Cr 3,16-18). Taùn döông Thieân Chuùa baèng vieäc chòu baùch haïi vì danh Chuùa Gieâsu, nhö thaùnh Pheâroâ khuyeân caùc tín höõu haõy chòu khoå vì Chuùa Gieâsu raèng "Neáu keû ñoù laø tín höõu Kitoâ thì khoâng neân xaáu hoå, nhöng haõy taùn döông Thieân Chuùa vì danh hieäu naøy" (1 P 4,16); khoâng nhöõng chòu baùch haïi, maø coøn thí maïng soáng vì Thieân Chuùa, nhö Phuùc AÂm thaùnh Gioan, khi noùi ñeán vieäc Chuùa baùo tröôùc caùi cheát tuaãn giaùo cuûa moân ñeä Pheâroâ, ñaõ vieát: "Ñöùc Gieâsu noùi nhö vaäy ñeå chæ oâng Pheâroâ seõ phaûi toân vinh Thieân Chuùa baèng caùi cheát naøo" (Ga 21,19). Chính Chuùa Gieâsu cuõng ñaõ taùn döông Thieân Chuùa baèng caùi cheát ñau khoå treân thaäp giaù (13,31). Sau cuøng, noùi ñeán taùn döông Thieân Chuùa, chuùng ta khoâng theå khoâng nhaéc ñeán Thaùnh Leã laø cuûa leã taùn döông hoaøn haûo maø ta daâng leân Thieân Chuùa. Vaø, trong moïi tröôøng hôïp, khoâng phaûi moãi ngöôøi chuùng ta taùn döông Thieân Chuùa moät caùch ñôn ñoäc, nhöng chuùng ta laøm coâng vieäc naøy trong söï hieäp nhaát vôùi Ñöùc Kitoâ laø ñaàu vaø vôùi Giaùo Hoäi laø thaân theå cuûa Ngaøi.

Toân kính

Veà söï toân kính Thieân Chuùa, neàn taûng cuûa vieäc naøy chính laø söï khieâm toán nhìn nhaän thaân phaän heøn moïn cuûa con ngöôøi laø loaøi thuï taïo höõu haïn tröôùc maët Ñaáng Taïo Hoùa vaø Thieân Chuùa toaøn naêng, coù quyeàn toái thöôïng ñoái vôùi moïi vaät thuï taïo cuûa Ngaøi. Toân kính Thieân Chuùa thuoäc nhieäm vuï toân giaùo, töùc nhieäm vuï toân thôø Thieân Chuùa. Chuùa Gieâsu, khi bò Xatan caùm doã, ñaõ traû lôøi cho noù raèng "Ngöôi haõy thôø laïy Chuùa laø Thieân Chuùa cuûa ngöôi, vaø haõy thôø phöôïng chæ moät mình Ngaøi" (Mt 4,10). Ñöùc Maria tuy ñöôïc Thieân Chuùa choïn laøm meï Ñaáng Cöùu Theá, ñaõ töï nhaän laø toâi tôù heøn moïn ñöôïc Thieân Chuùa nhìn ñeán (Lc 1,48). Chuùa Gieâsu xöa, khi thaáy ngöôøi ta buoân baùn trong ñeàn thôø Gieârusalem, ñaõ thònh noä ñuoåi hoï ra vaø quôû traùch hoï vì ñaõ bieán nhaø caàu nguyeän thaønh hang troäm cöôùp (Mt 21,12-13). Töø ñeàn thôø Gieârusalem chuùng ta nghó ñeán chính con ngöôøi chuùng ta laø ñeàn thôø cuûa Thieân Chuùa haèng soáng, nhö thaùnh Phaoloâ ñaõ noùi; vaø theo yù oâng, vì laø ñeàn thôø cuûa Thieân Chuùa, chuùng ta phaûi töï thanh taåy khoûi veát nhô caû xaùc laãn hoàn (2 Cr 6,16-18; 7,1). Coøn gì baát kính baèng phaïm toäi, vì laø xuùc phaïm ñeán chính Thieân Chuùa! laøm nhöõng vieäc ñaïo ñöùc, soáng thaùnh thieän, ñoù laø trang hoaøng ñeàn thôø linh hoàn!

Söï toân kính Thieân Chuùa coøn phaûi ñöôïc bieåu loä baèng ngoân ngöõ vaø cöû chæ beân ngoaøi, tuy hình thöùc bieåu loä coù khaùc nhau tuyø theo phng tuïc moãi nôi vaø tuøy theo thôøi ñaïi. Noù phaûi ñöôïc bieåu loä, bôûi leõ toân kính laø toân kính vôùi taát caû con ngöôøi cuûa mình, con ngöôøi goàm caû hoàn vaø xaùc, töùc phaàn voâ hình vaø phaàn höõu hình. Veà söï toân kính baèng lôøi noùi thì chuùng ta ñaõ quaù roõ: veà maët tieâu cöïc, chuùng ta bieát coù luaät caám loäng ngoân phaïm thöôïng, caám laáy danh Thieân Chuùa maø theà gian, v.v...; veà maët tích cöïc, chuùng ta duøng nhöõng töø ñaày toân kính ñeå chæ Thieân Chuùa hoaëc thöa göûi vôùi Ngaøi, nhö Ñaáng chí toân, laïy Chuùa, laïy Cha chí aùi, v.v... Döôùi ñaây chuùng ta haõy noùi qua ñeán söï toân kính ñöôïc bieåu loä baèng cöû chæ.

Trong Thaùnh Kinh Cöïu Öôùc, nhieàu choã noùi ñeán söï cung kính ñoái vôùi Thieân Chuùa, nhö: "Hoï phuû phuïc tröôùc Giaveâ" (Nehemia 9,3); "Moïi gia ñình cuûa caùc quoác gia seõ phaûi phuû phuïc tröôùc Giaveâ" (Tv 21,25); "Caùc baïn haõy vaøo, chuùng ta haõy cuùi mình, chuùng ta haõy phuïc laïy; haõy quì goái tröôùc Giaveâ laø Ñaáng ñaõ döïng neân chuùng ta" (Tv 94,6); "Caùc baïn haõy phuû phuïc tröôùc beä toøa cuûa Giaveâ: Ngaøi laø Ñaáng Thaùnh" (Tv 98,5), v.v...

Trong Thaùnh Kinh Taân Öôùc, chuùng ta ñöôïc bieát raèng Chuùa Gieâsu, luùc ôû trong vöôøn O-liu, Ngaøi ñaõ quyø goái (Lc 22,41) hoaëc aùp maët xuoáng ñaát (Mt 26,39) ñeå caàu nguyeän cuøng Ñöùc Chuùa Cha. Ñoái vôùi chính Ngaøi, caùc moân ñeä cuõng ñaõ phuïc laïy Ngaøi vaø thöa: "Quaû thaät, Ngaøi laø Con cuûa Thieân Chuùa" (Mt 14,33). Sau khi phuïc sinh, luùc Ngaøi hieän ñeán gaëp maáy ngöôøi phuï nöõ vaø caùc moân ñeä, nhöõng ngöôøi naøy phuïc laïy Ngaøi (28,9.17). Thaùnh Phaoloâ vieát veà Ngaøi: "Thieân Chuùa ñaõ sieâu toân Ngaøi vaø ñaõ ban cho Ngaøi danh hieäu vöôït treân moïi danh hieäu ñeå, khi nghe danh Gieâsu, taát caû, ôû treân trôøi, döôùi ñaát vaø trong aâm phuû, ñeàu quyø xuoáng" (Pl 2,9-10).

Trong nghi thöùc phuïng vuï cuûa Giaùo Hoäi, coù nhöõng cöû chæ toân kính nhö quyø goái, baùi goái, cuùi ñaàu, chaép tay, v.v... Trong saùch Linh Thao, cuïm töø Thieân Chuùa (hoaëc Chuùa) uy linh ñöôïc duøng hai möôi boán laàn, cuïm töø söï uy linh raát thaùnh moät laàn, vaø cuïm töø Söï uy linh cuûa Chuùa moät laàn. Thaùnh I-Nhaõ nhaéc phaûi heát söùc kính caån khi haàu chuyeän Thieân Chuùa (s. 3,3). Ngaøi noùi ñeán söï toân kính Thieân Chuùa khi theà nguyeàn (s. 38-39); noùi ñeán vieäc caùc aùc thaàn ñaõ khoâng lôïi duïng söï töï do cuûa chuùng ñeå toân kính vaø vaâng phuïc Thieân Chuùa (s. 50,4). Veà cöû chæ neân coù khi suy ngaém ngaøi vieát: "Moät hoaëc hai böôùc choã toâi phaûi chieâm nieäm hay suy nieäm, toâi seõ ñöùng laâu baèng thôøi gian ñoïc moät kinh Laïy Cha. Naâng trí khoân leân cao, suy xeùt xem Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta nhìn toâi nhö theá naøo, v.v...; vaø laøm moät haønh vi toân kính hoaëc haï mình" (s. 75). Trong baøi Lôøi hieäu trieäu cuûa vua theá tuïc, (s. 91-98), ngaøi goïi Chuùa Kitoâ laø Vua vónh cöûu, vaø noùi ñeán trieàu ñình thieân quoác cuûa Vua vónh cöûu. Trong baøi chieâm nieäm veà Chuùa giaùng sinh, ngaøi vieát: "Toâi coi mình nhö moät treû em ngheøo naøn vaø nhö moät ñöùa beù noâ leä heøn haï, nhìn, chieâm ngöôõng vaø haàu haï caùc Ngaøi trong nhöõng nhu caàu cuûa caùc Ngaøi, laøm nhö laø toâi ñang coù maët, vôùi taát caû loøng trung thuaän vaø nieàm toân kính coù theå coù" (s. 114,2).

Thieát töôûng cuõng neân noùi theâm raèng söï toân kính khoâng ñoàng nghóa vôùi söï xa caùch; noù vaãn coù theå ñi chung vôùi söï gaàn guõi, thaân maät. Chuùng ta haõy nhôù ñeán hình aûnh gôïi yù trong saùch Saùng Theá: Thieân Chuùa ñi daïo trong vöôøn Eñen laø nôi cö nguï cuûa toå toâng Añam vaø Evaø tröôùc khi phaïm toäi (St 3,8).

Phuïng söï

Neáu nhaän Thieân Chuùa laø Chuùa, thì vieäc phuïng söï Ngaøi laø leõ dó nhieân. Saùch Ñeä Nhò Luaät trong Cöïu Öôùc vieát: "Ngöôi haõy kính sôï Thieân Chuùa cuûa ngöôi, haõy phuïng söï Ngaøi" (Ñnl 6,13; xem 13,5); Saùch Giuñích: "Moïi vaät thuï taïo haõy phuïng söï Thieân Chuùa!" (Gñ 16,14). Trong Phuùc AÂm, Chuùa Gieâsu daïy haõy phuïng söï moät mình Thieân Chuùa maø thoâi: "Anh em khoâng theå vöøa laøm toâi Thieân Chuùa vöøa laøm toâi tieàn cuûa" (Mt 6,24).

Phuïng söï Thieân Chuùa coát ôû ñieàu gì neáu khoâng phaûi laø tuaân phuïc vaø thi haønh yù muoán raát thaùnh cuûa Ngaøi? Chính Chuùa Gieâsu laø göông maãu trong vaán ñeà naøy, nhö taùc giaû saùch Coâng Vuï caùc Toâng Ñoà goïi Ngaøi laø Toâi tôù cuûa Thieân Chuùa (Cv 3,13), laø toâi tôù thaùnh cuûa Thieân Chuùa ñöôïc xöùc daàu (4,27). Noùi laøm toâi tôù laø noùi phuïng söï chuû mình. Thöïc vaäy, chính Chuùa Gieâsu ñaõ noùi veà chính mình: "Löông thöïc cuûa Ta laø thi haønh yù muoán cuûa Ñaáng ñaõ sai Ta ñeán, vaø hoaøn taát coâng vieäc cuûa Ngaøi" (Ga 4,34). Thaùnh Phaoloâ vieát veà Chuùa Gieâsu raèng Ngaøi ñaõ maëc laáy thaân phaän toâi tôù vaø ñaõ cheát treân thaäp giaù ñeå vaâng lôøi Thieân Chuùa (Pl 2,5-11). Noùi vaén taét: troïn cuoäc ñôøi traàn theá xöa cuûa Chuùa Gieâsu laø cuoäc ñôøi phuïng söï Cha Ngaøi, phuïng söï cho tôùi khi cheát treân thaäp giaù ñeå yù ñònh cöùu chuoäc cuûa Thieân Chuùa ñöôïc theå hieän. Ñöùc Maria xöa cuõng ñaõ thöa vôùi thieân thaàn, söù giaû thieân quoác, raèng mình laø toâi tôù cuûa Thieân Chuùa vaø xin vaâng nhö lôøi thieân thaàn daïy (Lc 1,38).

Thaùnh yù Thieân Chuùa maø chuùng ta tuaân phuïc vaø thi haønh, ñöôïc bieåu loä trong leà luaät cuûa Ngaøi, trong Phuùc AÂm trong caùc quyeát ñònh cuøng vôùi caùc leänh truyeàn vaø lôøi giaùo huaán cuûa giaùo hoäi phaåm traät vaø cuûa caùc vò ñaïi dieän coù thaåm quyeàn cuûa Giaùo Hoäi, trong caùc ôn soi saùng noäi taâm; thaùnh yù Thieân Chuùa, coù khi chuùng ta phaûi khaùm phaù, vaø coù theå laø khaùm phaù töø töø, caùch rieâng baèng söï caàu nguyeän vaø söï baøn hoûi vôùi nhöõng khoân ngoan ñaïo haïnh. Thaùnh yù Thieân Chuùa, chuùng ta coøn nhaän ra trong nhöõng bieán coá vaø nhöõng thöû thaùch xaûy ñeán cho cuoäc ñôøi chuùng ta.

Chuùng ta phuïng söï Thieân Chuùa qua vieäc phuïc vuï tha nhaân, caên cöù vaøo caâu naøy trong Phuùc AÂm: "Moãi laàn caùc ngöôi laøm söï aáy cho ai trong soá nhöõng keû beù moïn nhaát naøy laø anh em cuûa Ta, thì laø caùc ngöôi ñaõ laøm cho Ta roài ñoù" (Mt 25,40). Ñaây cuõng laø thi haønh luaät baùc aùi. Chuùng ta phuïc vuï tha nhaân veà theå xaùc cuõng nhö veà linh hoàn, veà vaät chaát cuõng nhö veà tinh thaàn ñeå giuùp hoï cuøng vôùi chuùng ta theo ñuoåi cöùu caùnh cuoäc ñôøi noùi treân kia.

Chuùng ta phuïng söï Thieân Chuùa baèng söï goùp phaàn vaøo vieäc hoaøn taát coâng cuoäc taïo thaønh vuõ truï cuûa Ngaøi, söï goùp phaàn tuy nhoû moïn nhöng taän löïc, ñeå töø nhöõng söï vaät voâ tri giaùc tôùi caàm thuù ñeàu taùn döông Ngaøi theo caùch thöùc cuûa chuùng (x. Tv 148) vaø qua trung gian laø chuùng ta, nhöõng con ngöôøi. Trong tieán trình cuûa khoùa Linh Thao, ngöôøi tónh taâm seõ nhaän thaáy mình phuïng söï Thieân Chuùa vôùi vaø trong Ñöùc Kitoâ baèng caùch ñaùp laïi tieáng goïi cuûa Ñöùc Kitoâ ñeå ñi theo Ngaøi trong söù meänh cöùu theá cuûa Ngaøi (baøi Hai laù côø hieäu).

Toùm laïi, con ngöôøi, cuøng vôùi heát caùc vaät thuï taïo khaùc trong vuõ truï, laø nhö nhöõng tia saùng phaùt xuaát töø vinh quang cuûa Thieân Chuùa. Noùi caùch khaùc, Thieân Chuùa bieåu loä vinh quang cuûa Ngaøi qua vieäc taïo thaønh con ngöôøi vaø vaïn vaät. Veà phía con ngöôøi, vôùi tö caùch laø höõu theå thuï taïo coù lyù trí, baèng vieäc taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa, hoï höôùng veà nguoàn, trôû laïi nguoàn, hieäp nhaát vôùi nguoàn. Ba vieäc taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa, laø caùch thöùc hoï theå hieän moái quan heä cuûa mình vôùi Ñaáng laø Taïo Hoùa vaø laø Thieân Chuùa. Nhö vaäy, baèng söï trôû laïi nguoàn, hoï tham döï vinh quang Thieân Chuùa; baèng söï theå hieän moái quan heä qua caùch thöùc vöøa noùi, hoï laøm cho Thieân Chuùa ñöôïc vinh quang (vinh quang ngoaïi taïi, noùi theo thaàn hoïc). Vì theá ñaây laø moät söù meänh vaø ôn goïi troïng ñaïi vaø cao quyù daønh cho con ngöôøi, chuùng laøm neân yù nghóa cuoäc ñôøi.

Caû ba coâng vieäc taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa maø con ngöôøi thöïc hieän xeùt nhö hoï laø höõu theå thuï taïo, thì keå nhö khoâng laø gì ñoái vôùi Thieân Chuùa. Ñeå duøng hình aûnh maø noùi, neáu con saâu, con kieán khoâng laø gì tröôùc maët con ngöôøi, thì con ngöôøi cuõng nhö theá vaø caû khoâng ñöôïc nhö theá tröôùc maët Thieân Chuùa. Thaùnh vònh coù caâu: "Khi nhìn caùc taàng trôøi laø coâng trình cuûa nhöõng ngoùn tay Ngaøi, (khi nhìn) traêng sao maø Ngaøi ñaõ ñònh choã cho, thì traàn nhaân laø gì ñeå Ngaøi nhôù ñeán, con ngöôøi laø gì ñeå Ngaøi baän taâm?" (Tv 8,4-5). Vaäy ôû ñaây neân theâm raèng nhöõng ñieàu chuùng ta laøm cho Thieân Chuùa, trôû neân coù giaù trò laø nhôø trung gian Ñöùc Kitoâ Ñaáng laø Thieân Chuùa Ngoâi Hai ñaõ Nhaäp theå vaø giaùng traàn ñeå laøm ngöôøi nhö moïi ngöôøi vaø hoaø mình vaøo trong nhaân loaïi, Ñaáng trôû neân ñaàu cuûa thaân theå laø Giaùo Hoäi vaø laø ngöôøi anh caû cuûa chuùng ta. Vì theá kinh Thaùnh Theå II cuûa Thaùnh Leã coù caâu: "Xin cho chuùng con ñöôïc toân vinh Cha nhôø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, con yeâu quyù cuûa cha" - xin nhaán maïnh töø nhôø trong caâu. Cuõng neân nhaéc laïi caâu ñaõ trích daãn: "Nhôø Ngöôøi chuùng ta haõy khoâng ngöøng daâng leân Thieân Chuùa hy leã taùn döông" (Dt 13,150.

Caû ba coâng vieäc taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân gaén boù höõu cô vôùi nhau ñeå laøm thaønh cuøng ñích ñôøi ngöôøi, ñeán noãi khoâng theå thieáu moät trong ba. Thöïc vaäy, chuùng ta haõy laáy vieäc phuïng söï Thieân Chuùa laøm ví duï: phuïng söï bao haøm taùn döông, bôûi leõ phuïng söï Thieân Chuùa baèng söï tuaân phuïc vaø thi haønh thaùnh yù Ngaøi laø moät caùch coâng nhaän vaø tuyeân xöng Ngaøi laø Chuû Teå toái cao, laø Ñaáng toaøn naêng toaøn thieän, laø Ñaáng ñaõ vaø ñang thöïc hieän nhöõng kyø coâng trong trôøi ñaát. Chính Chuùa Gieâsu, do söï vaâng lôøi hoaøn haûo laø vui nhaän caùi cheát treân thaäp giaù, Ngaøi tuyeân boá Ngaøi ñaõ toân vinh Cha Ngaøi bao haøm söï nhìn nhaän raèng Thieân Chuùa coù quyeàn toái thöôïng ñoái vôùi moïi loaøi thuï taïo.

Sau cuøng, tuy baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng khoâng noùi ñeán vieäc con ngöôøi yeâu meán Thieân Chuùa, nhöng taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa chính laø ba haønh vi yeâu meán cuûa con ngöôøi ñoái vôùi Ngaøi, bôûi leõ, nhö ñaõ noùi treân, chuùng laø söï nhìn nhaän vaø tuyeân xöng Thieân Chuùa laø Thieân Chuùa cuûa mình. Thaùnh leã chính laø cuûa leã maø con ngöôøi daâng leân Thieân Chuùa vôùi taát caû taám loøng yeâu meán, nhöng trong Thaùnh Leã, ôû phaàn chung goïi laø Nghi Thöùc Thaùnh Leã, khoâng choã naøo duøng ñeán caâu "Chuùng con yeâu meán Chuùa" hoaëc nhöõng caâu töông töï, coù leõ chæ tröø trong Thaùnh Leã treû em I vaø II ôû phaàn sau Truyeàn Pheùp, traùi laïi, coù nhöõng caâu noùi ñeán thôø laïy Thieân Chuùa, taùn döông Thieân Chuùa, tung hoâ Thieân Chuùa, caûm taï Thieân Chuùa, nhö thaáy trong kinh Vinh Danh vaø caùc kinh Tieàn Tuïng. Khoâng keå Thaùnh Leã, chuùng ta coù kinh ngaén raát phoå caäp: kinh Saùng Danh, vaø kinh naøy quen duøng ñeå keát thuùc caùc thaùnh vònh, v.v...

Ba coâng vieäc taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa laø ba coâng vieäc thuoäc cuøng ñích ñôøi ngöôøi, bôûi vaäy khoâng phaûi laø ñieàu laï khi, trong saùch Linh Thao, lôøi nguyeän môû ñaàu caùc baøi suy ngaém luoân luoân laø xin ôn thöïc hieän ba coâng vieäc ñoù: "Xin Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta ban ôn ñeå cho moïi yù höoùng, haønh vi vaø hoaït ñoäng cuûa toâi thuaàn tuùy quy höôùng veà phuïng söï vaø taùn döông Thieân Chuùa uy linh" (s. 46). Lôøi nguyeän naøy khoâng noùi roõ ñeán toân kính Thieân Chuùa, nhöng cuïm töø "Thieân Chuùa uy linh" bao haøm yù nieäm toân kính phaûi coù ñoái vôùi Thieân Chuùa.

Nhöõng töø taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa coøn xuaát hieän ôû nhieàu choã khaùc trong saùch Linh Thao nhö sau.

Cuïm töø phuïng söï vaø taùn döông Thieân Chuùa: duøng trong baøi Vöong quoác, Ba haïng ngöôøi, Ba kieåu khieâm nhöôøng. Ngoaøi ra töø phuïng söï vaø töø taùn döông taùch rôøi nhau, coøn gaëp thaáy ôû nhieàu choã khaùc. Saùch linh Thao duøng taát caû hai möôi ba laàn töø taùn döông vaø ba möôi ba laàn töø phuïng söï ñeå chæ öùng xöû cuûa con ngöôøi trong quan heä vôùi Chuùa.

Veà töø chæ haønh vi toân kính chuùa ñöôïc dieãn ñaït qua cuïm töø Taây Ban Nha hacer reverencia, saùch Linh Thao duøng boán laàn: moät laàn trong baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng, hai laàn ôû muïc noùi veà vieäc theà (s. 39,4-7), vaø moät laàn ôû baøi suy nieäm thöù nhaát veà toäi (s. 50,4).

Töø chæ söï toân kính, reverencia, duøng ñoäc laäp, nghóa laø khoâng naèm trong cuïm töø hacer reverencia noùi treân, ñöôïc duøng baûy laàn.

Lieân quan ñeán yù nieäm toân kính, laø töø (Chuùa) uy linh, Majestad, ñaõ noùi treân kia.

Thieân Chuùa laø Ñaáng trung thaønh, nhö Thaùnh Kinh ñaõ noùi (xem Tb 14,4; Ds 23,9; tv 35,6, v.v...), vì theá Ngaøi khoâng töø boû ai bao giôø, neáu hoï soáng theo ñuùng moái quan heä cuûa mình ñoái vôùi Ngaøi baèng ba vieäc taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Ngaøi. Ñaøng khaùc, chu toaøn nhieäm vuï taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa, ñoù laø ñi ñuùng cuøng ñích ñôøi ngöôøi. Vì theá keát quaû laø, veà baûn thaân, con ngöôøi seõ cöùu roãi mình. Vaäy neáu nhieäm vuï hay cuøng ñích kia laø troïng ñaïi, thì ôû ñaây söï cöùu linh hoàn mình laø ñieàu thuoäc vaän meänh cao caû cuûa con ngöôøi. Ñaây laø moái quan heä cuûa con ngöôøi ñoái vôùi chính baûn thaân hoaëc noùi caùch khaùc, cuûa toâi chuû theå ñoái vôùi khaùch theå (ñoái töôïng). Baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng noùi con ngöôøi cöùu roãi mình, chöù khoâng noùi con ngöôøi ñöôïc cöùu roãi. Ñieàu naøy haøm yù raèng tuy ôn cöùu ñoä laø ôn ban khoâng cuûa Thieân Chuùa, nhöng veà phía mình, con ngöôøi phaûi tích cöïc coäng taùc vôùi Ñaáng ban ôn; vaø ôû ñaây söï coäng taùc coát ôû coá gaéng thöïc hieän nhieäm vuï taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Ngaøi. Neáu nhieäm vuï naøy laøm neân cöùu caùnh gaàn cuûa con ngöôøi ôû traàn gian, thì söï roãi linh hoàn laø cöùu caùnh xa cuûa con ngöôøi trong kieáp sau, vaø laø keát quaû cuûa söï ñaït tôùi cöùu caùnh gaàn. Khoâng phaûi laø theo ñuoåi cöùu caùnh gaàn ñeå nhaèm ñaït tôùi cöùu caùnh xa, nhöng caû hai cöùu caùnh gaén boù vôùi nhau: ñaït tôùi caùi kia thì cuõng ñaït tôùi caùi naøy. Coù theå noùi caùch khaùc, cöùu caùnh xa laø söï noái daøi cuûa cöùu caùnh gaàn, vì cöùu roãi mình chính laø laøm raïng danh Thieân Chuùa, laø moät caùch taùn döông Ngaøi do ôû söï coäng taùc vaøo aân suûng cuûa Ngaøi ñeå cho aân suûng sinh ra thaønh quaû toát ñeïp laø söï roãi linh hoàn; laïi nöõa, söï taùn döông Thieân Chuùa, cuøng vôùi söï toân thôø vaø caûm taï Ngaøi, con ngöôøi seõ khoâng ngöøng thöïc hieän treân thieân ñaøng trong söï hieäp thoâng vôùi taát caû caùc thaàn thaùnh. Cuõng vì theá maø coøn coù theå baûo raèng ñaây laø hai höôùng nhìn khaùc nhau lieân quan ñeán cuøng moät thöïc taïi hay söï kieän.

Moät chi tieát: baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng noùi taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa, roài môùi noùi tôùi cöùu roãi linh hoàn mình. Vaäy ñaây laø thöù töï thôøi gian: ôû ñôøi naøy taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa, ôû ñôøi sau laø ñöôïc söï roãi linh hoàn. Thöù töï naøy cuõng hôïp vôùi thöù töï nhaân quaû hieåu theo nghóa roäng;: vì ôû ñôøi naøy taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa, neân ôû ñôøi sau ñöôïc roãi linh hoàn. Nhöng ñieàu muoán noùi theâm ôû ñaây, laø caùch trình baøy ñoù coøn coù khaû naêng gôïi yù raèng söï chuù yù cuûa ngöôøi tónh taâm höôùng leân Thieân Chuùa tröôùc, roài môùi quay veà baûn thaân. Cuõng nhö trong kinh Laïy Cha, chuùng ta baøy toû nguyeän voïng lieân quan ñeán Thieân Chuùa tröôùc, roài môùi xin nhöõng ñieàu lieân quan ñeán baûn thaân chuùng ta.

YÙ töôûng veà söï cöùu roãi mình ñaõ ñöôïc neâu ra ngay ôû chuù daãn thöù nhaát laø chuù daãn môû ñaàu saùch Linh Thao. Chuù daãn naøy giaûi thích raèng Linh thao laø caùch "söûa soaïn vaø chuaån bò linh hoàn ñeå côûi boû moïi öa thích leäch laïc vaø ñeå, sau khi ñaõ côûi boû chuùng, ñi tìm vaø tìm thaáy yù muoán cuûa Thieân Chuùa trong vieäc saép ñaët cuoäc ñôøi mình nhaèm söï roãi linh hoàn" (s. 1,3-40. ÔÛ muïc veà vieäc löïa choïn cuõng coù caâu noùi raát roõ ñeán söï cöùu roãi mình: "Trong moïi söï löïa choïn toát, rieâng veà phaàn chuùng ta, con maét yù höôùng cuûa chuùng ta phaûi ñôn sô chæ nhìn vaøo caùi maø vì noù toâi ñöôïc döïng neân, ñoù laø ñeå taùn döông Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta vaø cöùu roãi linh hoàn toâi; vaø nhö theá, baát cöù caùi gì toâi löïa choïn ñeàu phaûi laø giuùp toâi tôùi cöùu caùnh maø vì noù toâi ñöôïc döïng neân" (s. 169,1-3).

Nghó ñeán söï cöùu roãi linh hoàn mình khoâng phaûi, nhö moät soá ngöôøi lo sôï, laø soáng theo quan nieäm caù nhaân chuû nghóa, töùc moãi ngöôøi chæ bieát lo cho mình vaø khoâng quan taâm ñeán tha nhaân. Chính Chuùa Gieâsu ñaõ chaúng baûo ngöôøi ta phaûi lo ñeán söï roãi linh hoàn cuûa mình ñoù sao khi Ngaøi phaùn: "Keû naøo muoán cöùu laáy söï soáng mình thì seõ maát noù; nhöng keû naøo ñaùng maát noù vì Ta thì seõ ñöôïc noù. Vaø con ngöôøi ñöôïc lôïi gì khi kieám ñöôïc caû theá gian nhöng phaûi traû giaù baèng söï soáng mình?" (Mt 16,25-26). Trong duï ngoân veà möôøi coâ trinh nöõ, Chuùa ñaõ khen naêm coâ trinh nöõ laø khoân ngoan vì caùc coâ bieát lieäu ñuû daàu ñeå thaép ñeøn ñoùn chuù reå vaøo luùc ñeâm khuya (25,5 tt). Neáu muoán giaûi thích raèng lo cöùu roãi mình khoâng phaûi laø soáng theo quan nieäm caù nhaân chuû nghóa, thì cuõng deã. Thöïc vaäy, moãi ngöôøi, ñeå chu toaøn nhieäm vuï taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa, phaûi ñoàng thôøi giuùp ñôõ tha nhaân cuøng chu toaøn nhieäm vuï ñoù, vì neáu khoâng laøm nhö vaäy thì sao goïi ñöôïc laø soáng cho vinh quang Thieân Chuùa vaø laø phuïng söï Thieân Chuùa! Nhöng chuùng ta haõy ñôïi, vaán ñeà toâng ñoà naøy seõ ñöôïc ñeà caäp minh nhieân khi chuùng ta baét ñaàu tìm hieåu Tuaàn Hai cuûa saùch Linh Thao vôùi baøi Lôøi hieäu trieäu cuûa vua theá tuïc (baøi Vöông quoác). Duø sao, theo baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng, khoâng theå khaúng ñònh cuøng ñích ñôøi ngöôøi laø giuùp tha nhaân lo vieäc roãi linh hoàn cuûa hoï, tuy, nhö vöøa môùi noùi, giuùp ñôõ hoï lo vieäc roãi linh hoàn cuõng nhö giuùp ñôõ hoï baèng caùc vieäc baùc aùi khaùc, laø nhöõng caùch taùn döông vaø phuïng söï Thieân Chuùa.

Cuøng ñích ñôøi ngöôøi, moãi ngöôøi phaûi, nhôø ôn Thieân Chuùa, lo ñaït tôùi chöù khoâng moät ai khaùc ñaït tôùi thay cho mình: moãi ngöôøi coù nhieäm vuï ñoái vôùi Thieân Chuùa laø taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Ngaøi, tuy coù nhöõng tröôøng hôïp hoï laøm nhöõng coâng vieäc naøy chung vôùi coäng ñoàng hoaëc vôùi tö caùch laø thaønh vieân cuûa coäng ñoàng; moãi ngöôøi phaûi chính mình ñaûm nhieäm coâng vieäc lieân quan ñeán söï roãi linh hoàn cuûa mình. YÙ töôûng veà söï cöùu roãi mình coù lieân heä tröïc tieáp ñeán nhöõng baøi suy nieäm veà toäi thuoäc Tuaàn Nhaát, ôû ñoù ngöôøi tónh taâm thoáng hoái veà nhöõng toäi ñaõ phaïm vaø quyeát taâm söûa mình, coøn ôû baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng naøy, caâu cuoái cuøng: "Chuùng ta chæ öôùc ao vaø löïa choïn caùi gì daãn ñöa chuùng ta hôn tôùi cöùu caùnh maø vì noù chuùng ta ñöôïc döïng neân" seõ môû cöûa cho chuùng ta ñi vaøo nhieäm vuï toâng ñoà, tuy khoâng nhaán maïnh ñeán nhieäm vuï naøy. Neân nhaéc laïi ôû ñaây raèng saùch Linh Thao giôùi thieäu moät phöông phaùp giuùp ngöôøi ta ñi tìm thaáy thaùnh yù Thieân Chuùa; vaø phöông phaùp naøy coù sö phaïm cuûa noù, maø moät trong nhöõng ñaëc ñieåm laø tính caùch tuaàn töï vaø tieäm tieán trong moät chuoãi daøi caùc baøi taäp cuûa moãi Tuaàn vaø cuûa Tuaàn naøy tieáp ñeán Tuaàn khaùc, nhö seõ coù dòp thaáy roõ. Khoâng neân ñoøi moät baøi taäp hay moät baøi suy tö trong saùch Linh Thao phaûi ñeà caäp heát moïi vaán ñeà hoaëc heát moïi khía caïnh cuûa moät vaán ñeà.

Ñeå phuø hôïp vôùi ñieàu vöøa noùi, chuùng ta coù ñuû cô sôû ñeå baûo raèng baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng khoâng phaûi laø baøi suy tö veà tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñöôïc bieåu hieän trong coâng cuoäc taïo thaønh. Ñaõ haún thöïc hieän ba vieäc taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa laø ñieàu vinh döï lôùn lao cho con ngöôøi, vaø vì theá khoâng chæ noùi raèng con ngöôøi phaûi (hoaëc coù nhieäm vuï) maø neân theâm: con ngöôøi ñöôïc taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa; hôn nöõa, do thöïc hieän ba vieäc naøy maø con ngöôøi cöùu roãi mình, nghóa laø ñaït ñöôïc haïnh phuùc vónh cöûu nôi Thieân Chuùa, ñöôïc hieäp nhaát vôùi Ngaøi. Ñaây chính laø taän ñieåm cuûa coâng trình taïo thaønh cuûa Ngaøi. Vaäy roõ raøng tình yeâu cuûa Ngaøi ñoái vôùi con ngöôøi laø khoân taû. Noùi roäng hôn, lyù do cuûa vieäc taïo thaønh cuûa Thieân Chuùa chính laø tình yeâu cuûa Ngaøi; vaø vinh quang cuûa Ngaøi trong coâng cuoäc taïo thaønh chính laø ôû choã tình yeâu cuûa Ngaøi ñöôïc bieåu loä vaø thoâng ban cho loaøi thuï taïo.

Tuy nhieân, chuû ñích cuûa baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng laø suy veà ba coâng vieäc thuoäc nhieäm vuï (vaø vinh döï) noùi treân cuûa con ngöôøi trong quan heä vôùi Thieân Chuùa, vaø veà heä luaän ruùt ra töø nhieäm vuï ñoù lieân quan ñeán thaùi ñoä vaø öùng xöû ñoái vôùi caùc vaät thuï taïo. Chuùng ta haõy chôø khi sang baøi suy nieäm ñaàu tieân (veà toäi) cuûa Tuaàn Nhaát: ôû phaàn taâm söï cuûa baøi naøy, ngöôøi tónh taâm seõ suy veà tình yeâu cuûa Thieân Chuùa bieåu hieän nôi caùi cheát cuûa Ñöùc Kitoâ treân thaùnh giaù. ÔÛ Tuaàn Hai, baøi chieâm nieäm ñaàu tieân cuûa ngaøy thöù nhaát, töùc baøi Nhaäp Theå, seõ cho thaáy tình thöông cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi qua vieäc Ngoâi Hai nhaäp theå ñeå thöïc hieän keá hoaïch cöùu ñoä nhaân loaïi; baøi chieâm nieäm tieáp theo, baøi Giaùng Sinh, khi noùi ñeán nhöõng khoå cöïc, ñoùi khaùt, v.v... Chuùa phaûi chòu vaø caû caùi cheát mai sau cuûa Chuùa treân thaäp giaù (s. 116), cuõng laø nhaéc ñeán tình thöông cuûa Ngaøi, Ñaáng laø Thieân Chuùa Ngoâi Hai. Roài sang Tuaàn Ba, ngöôøi tónh taâm seõ coù dòp suy veà tình yeâu cuûa Ñöùc Kitoâ ñöôïc bieåu loä trong cuoäc Tuaãn naïn, v.v... Nhöng ñaëc bieät hôn caû, laø baøi Chieâm nieäm ñeå ñaït ñöôïc tình yeâu maø ngöôøi tónh taâm seõ laøm ñeå keát thuùc khoùa Linh Thao. Baøi naøy cho moät caùi nhìn toång quaùt vaø bao quaùt veà tình yeâu cuûa Thieân Chuùa; noù cuõng ñeà caäp coâng trình taïo thaønh cuûa Thieân Chuùa, nhöng nhìn döôùi goùc ñoä tình yeâu cuûa Ngaøi. Toùm laïi, moãi baøi taäp coù choã cuûa noù trong moät chöông trình töï chung.

"Vaø caùc söï vaät khaùc treân maët ñaát
ñöôïc döïng neân cho con ngöôøi, vaø
ñeå giuùp hoï trong vieäc theo ñuoåi cöùu caùnh
maø vì noù hoï ñöôïc döïng neân."

Con ngöôøi soáng laø soáng trong trôøi ñaát naøy; con ngöôøi soáng nhôø coù aùnh saùng maët trôøi töø xa thaúm (maët trôøi caùch traùi ñaát khoaûng 150,000,000 caây soá) chieáu xuoáng, nhôø huùt thôû döôõng khí trong baàu khí quyeån bao la, nhôø haáp thuï caùc chaát höõu cô vaø voâ cô do thieân nhieân cung caáp qua caùc ñoà aên thöùc uoáng ñeå coù xöông, coù thòt, coù maùu, coù söùc khoûe, v.v.. Nhöng ñieàu ñaùng noùi hôn ôû ñaây, laø con ngöôøi cuøng vôùi vaïn vaät trong vuõ truï ñeàu do Thieân Chuùa duy nhaát döïng neân vaø ñeàu thuoäc veà Ngaøi. Vaäy sau khi nhìn vaøo vò trí cuûa mình trong quan heä vôùi Thieân Chuùa, con ngöôøi nhìn vaøo vò trí cuûa mình trong quan heä vôùi moïi vaät höõu hình xeùt nhö laø chuùng ñöôïc Thieân Chuùa döïng neân, nghóa laø con ngöôøi nhìn mình trong quan heä vôùi chuùng trong khi khoâng taùch rôøi chuùng khoûi quan heä vôùi Thieân Chuùa, Ñaáng maø con ngöôøi taùn döông, toân kính vaø phuïng söï: "Vaø caùc söï vaät khaùc treân maët ñaát ñöôïc döïng neân." Nhöng ranh giôùi hoaëc caáp baäc giöõa con ngöôøi vaø chuùng ñöôïc xaùc ñònh: chuùng ñöôïc döïng neân cho con ngöôøi. Ñaây cuõng laø yù töôûng trong saùch Saùng Theá lieân quan ñeán vieäc Thieân Chuùa taïo döïng vuõ truï. Thieân Chuùa phaùn vôùi nhöõng con ngöôøi ñaàu tieân: "Caùc ngöôi haõy sinh con cho nhieàu, haõy laøm ñaày traùi ñaát vaø cai quaûn noù. Caùc ngöôi haõy cheá ngöï caù bieån, chim treân trôøi vaø moïi vaät soáng ñoäng treân ñaát (...) Naøy ñaây Ta cho caùc ngöôi moïi thöù rau coû keát haït moïc khaép maët ñaát vaø moïi thöù caây coái coù quaû sinh haït gioáng; ñoù laø löông thöïc cuûa caùc ngöôi" (St 1,28-29). Vaäy trong khi beân kia, baèng ba haønh vi taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa, ba haønh vi cuûa rieâng chuû theå coù lyù tính, con ngöôøi ñöôïc coi laø troåi vöôït caùc vaät thuï taïo höõu hình, thì ôû ñaây con ngöôøi coøn giöõ ñòa vò cao khaùc laø ñòa vò cuûa keû coù quyeàn söû duïng chuùng.

Thieân Chuùa trao cho con ngöôøi quyeàn söû duïng caùc vaät thuï taïo. Nhöng khoâng phaûi vaäy maø con ngöôøi muoán söû duïng chuùng laøm sao thì söû duïng, vì baøi nguyeân lyù vaø Neàn taûng noùi roõ: "Vaø ñeå giuùp hoï trong vieäc theo ñuoåi cöùu caùnh maø vì noù hoï ñöôïc döïng neân." Vôùi caâu naøy, baøi suy tö neâu ra vaø xaùc ñònh vai troø cuûa caùc vaät thuï taïo trong quan heä vôùi con ngöôøi. Neân ñeå yù: baûn vaên duøng töø vaø ñeå noái hai meänh ñeà: "Caùc söï khaùc treân maët ñaát ñöôïc döïng neân cho con ngöôøi" vaø "ñeå giuùp hoï theo ñuoåi cöùu caùnh." Noùi theo vaên phaïm, caû hai meänh ñeà laø moät caâu gheùp ñaúng laäp. Meänh ñeà thöù nhaát coù yù noùi raèng caùc vaät thuï taïo ñöôïc döïng neân laø ñöôïc döïng neân cho con ngöôøi, vaø ñaây cuõng laø yù töôûng trong saùch Saùng Theá maø treân kia ñaõ coù ghi caâu trích daãn (St 2,29-30). Meänh ñeà thöù hai coù yù noùi ñeán vai troø cuûa caùc vaät thuï taïo. Ñeå thaáy roõ hôn, chuùng ta seõ baûo raèng meänh ñeà thöù nhaát seõ traû lôøi cho caâu hoûi: "Caùc vaät thuï taïo ñöôïc döïng neân cho ai?" Moät caâu hoûi ñöôïc ñaët ra cho con ngöôøi khi con ngöôøi nhìn vaøo moïi söï vaät trong trôøi ñaát; vaø caâu traû lôøi cho thaáy moái quan heä leä thuoäc cuûa chuùng ñoái vôùi con ngöôøi, ñoàng thôøi xaùc nhaän quyeàn cuûa con ngöôøi ñoái vôùi chuùng. Meänh ñeà thöù hai traû lôøi cho caâu hoûi: "Caùc vaät thuï taïo ñöôïc döïng neân (cho con ngöôøi) ñeå laøm gì?" Vaø caâu traû lôøi cho bieát caùi maø caùc vaät thuï taïo phaûi thöïc hieän cho con ngöôøi trong söï quan heä leä thuoäc cuûa chuùng vaøo con ngöôøi. Treân kia laø con ngöôøi ñöôïc döïng neân ñeå taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa, ôû ñaây laø caùc vaät thuï taïo giuùp con ngöôøi thöïc hieän ba coâng vieäc ñoù; ñieàu naøy coøn coù nghóa laø chuùng cuõng phaûi qua con ngöôøi maø quy höôùng veà Thieân Chuùa, Ñaáng döïng neân chuùng.

Con ngöôøi taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa khi hoï söû duïng caùc vaät thuï taïo cuûa Ngaøi vaøo nhöõng vieäc toát laønh, bôûi leõ laøm nhöõng vieäc toát laønh chính laø taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Ngaøi do ôû choã ñoù laø soáng vaø laøm theo ñuùng nhö yù muoán cuûa Ngaøi khi Ngaøi döïng neân con ngöôøi. Baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng khoâng goïi caùc vaät thuï taïo laø nhöõng phöông tieän naøy cho chuùng (s. 169). Theo thieån yù, vieäc baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng khoâng duøng töø phöông tieän laø ñieàu thích hôïp. Thöïc vaäy, khi goïi moät vaät naøo ñoù laø phöông tieän, ngöôøi ta deã coù caûm töôûng noù laø caùi maø ngöôøi ta söû duïng bao laâu noù caàn thieát hoaëc höõu ích, vaø ngöôøi ta seõ boû noù khi noù khoâng coøn laø nhö theá nöõa; ñaøng khaùc, khoâng phaûi heã caùi gì giuùp ñôõ thì ñeàu ñöôïc hoaëc bò xeáp chung vaøo haïng duïng cuï. Nhöng baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng ñöa ra caùi nhìn bao quaùt veà toaøn theå caùc vaät thuï taïo ôû trong quan heä vôùi Thieân Chuùa laø Ñaáng Taïo Hoùa. Theo caùi nhìn vuõ truï naøy, taát caû caùc vaät thuï taïo, keå caû con ngöôøi, vôùi tö caùch laø loaøi thuï taïo, ñeàu quy höôùng veà "Ñaáng Taïo Hoùa vaø Chuùa", ñeàu ôû trong chuyeån ñoäng trôû veà Ngaøi xeùt nhö Ngaøi laø nguoàn goác vaø Chuû teå. Con ngöôøi khi söû duïng caùc vaät thuï taïo ñeå theo ñuoåi cöùu caùnh cuûa ñôøi mình, thì laø chính mình ôû trong chuyeån ñoäng trôû veà Thieân Chuùa, ñoàng thôøi cuõng ñaët nhöõng vaät thuï taïo ñoù ôû trong cuøng moät chuyeån ñoäng vôùi mình. Con ngöôøi ñöôïc coi nhö laø yù thöùc cuûa vuõ truï. Vì theá khoâng phaûi chæ con ngöôøi môùi chuùc tuïng Thieân Chuùa, nhöng laø con ngöôøi cuøng vôùi caùc vaät thuï taïo khaùc chuùc tuïng Ngaøi, hoaëc caùc vaät thuï taïo khaùc chuùc tuïng Ngaøi qua trung gian con ngöôøi. Trong vieãn töôïng naøy, chuùng coøn chuùc tuïng Thieân Chuùa baèng vieäc giuùp con ngöôøi theo ñuoåi cöùu caùnh cuûa ñôøi mình.

Hôn theá nöõa, chuùng ta coøn thaáy coù söï gaàn guõi giöõa con ngöôøi chuùng ta vaø caùc thuï taïo trong vieäc chuùng ta taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa. Thöïc vaäy, chuùng ta taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa laø chuùng ta taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Ngaøi baèng toaøn theå baèng toaøn theå con ngöôøi chuùng ta, maø con ngöôøi chuùng ta laø con ngöôøi vôùi caùi thaân xaùc höõu hình. Vaäy thaân xaùc chuùng ta ñöôïc caáu thaønh bôûi caùc vaät thuï taïo trong thieân nhieân; chuùng ta soáng vaø coù söùc khoûe, v.v..., cuõng laø nhôø ñeán caùc vaät thuï taïo ñoù. Roài trong lónh vöïc sieâu nhieân, baùnh vaø röôïu duøng trong bí tích Thaùnh Theå laø nhöõng vaät thuï taïo ôû chung quanh chuùng ta; trong caùc bí tích nhö Thanh Taåy, Truyeàn Chöùc, nöôùc laõ vaø daàu thaùnh duøng laøm chaát theå cuûa bí tích, cuõng laø nhöõng vaät thuï taïo; höông, hoa, neán, v.v..., chuùng ta duøng vaøo vieäc phuïng töï, cuõng theá.

Caùc vaät thuï taïo khoâng phaûi chæ ñeå cho con ngöôøi söû duïng, nhöng chính chuùng, do ôû söï kieän chuùng laø nôi Thieân Chuùa hieän dieän vaø bieåu loä quyeàn löïc, coøn giuùp con ngöôøi toân kính Thieân Chuùa, nhö chuùng ta ñoïc thaáy trong saùch Linh Thao ôû muïc veà vaán ñeà theà (s. 39,6-7); ñaëc bieät hôn nöõa, ôû baøi Chieâm nieäm ñeå ñaït ñöôïc tình yeâu, caùc vaät thuï taïo giuùp con ngöôøi yeâu meán Thieân Chuùa do chuùng laø baèng chöùng vaø bieåu hieän cuûa tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi con ngöôøi. Rieâng ôû baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng naøy, caâu "Vaø caùc söï vaät khaùc treân maët ñaát ñöôïc döïng neân cho con ngöôøi" cuõng cho pheùp chuùng ta coù caûm töôûng raèng trong khi treân kia con ngöôøi nhö coù öôùc voïng töï nhieân tìm veà Thieân Chuùa laø nguoàn goác, thì ôû ñaây, veà phía Ngaøi, Ngaøi cuõng coù öôùc voïng loâi keùo hoaëc cuoán huùt con ngöôøi xeùt nhö laø höõu theå thuï taïo, vaøo vôùi Ngaøi laø Höõu theå tuyeät ñoái vaø töï höõu; öôùc voïng naøy ñöôïc bieåu loä qua vieäc Ngaøi döïng neân vaïn vaät ñeå chuùng giuùp con ngöôøi theå hieän öôùc voïng cuûa mình laø tìm veà Ngaøi vaø gaëp Ngaøi.

"Do ñoù con ngöôøi phaûi duøng chuùng chæ ôû möùc ñoä
chuùng giuùp hoï tôùi cöùu caùnh cuûa mình,
vaø phaûi gôõ mình khoûi chuùng trong möùc ñoä
chuùng caûn trôû hoï tôùi cöùu caùnh ñoù."

Ñaây laø heä luaän ruùt ra töø yù töôûng treân kia theo ñoù caùc vaät thuï taïo ñöôïc döïng neân cho con ngöôøi vaø nhaèm giuùp con ngöôøi ñaït tôùi cöùu caùnh cuûa mình. Cuõng töø ñaây trôû ñi baøi suy tö ñi vaøo vaán ñeà con ngöôøi phaûi söû duïng caùc vaät thuï taïo nhö theá naøo. Xem ra coù söï maâu thuaãn giöõa hai yù töôûng: moät ñaøng laø caùc vaät thuï taïo nhaèm giuùp con ngöôøi theo ñuoåi cuøng ñích cuûa mình, ñaøng khaùc laø phaûi gaït boû ñi nhöõng vaät naøo ngaên caûn con ngöôøi theo ñuoåi cuøng ñích ñoù, töùc ñieàu naøy haøm yù raèng caùc vaät thuï taïo tuy ñöôïc Thieân Chuùa döïng neân vaø döïng neân cho con ngöôøi, nhöng laïi khoâng phaûi taát caû ñeàu giuùp con ngöôøi. Thöïc ra khi baûo raèng caùc vaät thuï taïo trôû thaønh caûn vaät, thì ñoù chæ laø moät loái nhìn hay moät caùch noùi tieän lôïi maø thoâi, bôûi leõ, xeùt cho kyõ, chính con ngöôøi bieán chuùng trôû thaønh caûn vaät cho mình do vieäc con ngöôøi vì thieáu saùng suoát, thieáu khoân ngoan, thieáu yù chí, thieáu nghò löïc, hoaëc vì tham lam, vì ích kyû, maø ñi ñeán vôùi chuùng nhaèm tìm cho mình söï thoûa maõn quaù möùc hoaëc baát chính cho nhöõng baûn naêng, nhöõng xu höôùng hay nhöõng thoùi quen cuûa mình. Vì theá thaùnh Phaoloâ noùi veà nhöõng keû thuoäc veà Ñöùc Kitoâ raèng hoï laø nhöõng keû "ñaõ ñoùng ñanh xaùc thòt vaøo thaäp giaù cuøng vôùi nhöõng ñam meâ vaø öôùc voïng cuûa hoï" (Gl 5,24). Tìm ñeán caùc vaät thuï taïo nhö noùi treân, ñoù chính laø töï mình ñeå cho mình bò tha hoùa vaøo chuùng; con ngöôøi khoâng coøn ñi tìm Thieân Chuùa nöõa.

Vaäy vaán ñeà laø söû duïng chính ñaùng quyeàn söû duïng maø Thieân Chuùa ban cho. Chuùng ta ñang ñöùng treân bình dieän sieâu nhieân ñeå nhìn vaán ñeà. Cuøng moät söï vaät naøo ñoù, ngöôøi naøy duøng vaøo vieäc toát, ngöôøi khaùc duøng vaøo vieäc xaáu. Tuy nhieân, moät söï vaät coù theå laø dòp ñeå cho moät ngöôøi thieáu khoân ngoan, thieáu töï chuû, v.v... duøng noù vaøo vieäc xaáu, vaø trong tröôøng hôïp naøy chuùng ta gaùn cho noù caùi caûm nghó cuûa rieâng chuùng ta veà noù ñeå baûo raèng noù loâi cuoán chuùng ta hoaëc noù laø moái nguy hieåm cho chuùng ta.

Caùc söï vaät coù ñoù ñeå ñaùp öùng nhu caàu vaø söï öa thích cuûa chuùng ta. Ñoái vôùi moät ngöôøi ñang ñoùi thì baùt côm ñaùp öùng nhu caàu aên noù cuûa hoï; nhöng hoï seõ döûng döng vôùi noù khi no buïng. Chuùng ta muoán coù tieàn cuûa ñeå baûo ñaûm cuoäc soáng vaät chaát, ñeå mua saém nhöõng caùi chuùng ta öa thích, v.v..., nhöng chuùng ta laïi ñoå cho noù laø noù caùm doã chuùng ta! Bôûi theá treân kia môùi noùi raèng khi chuùng ta coi moät vaät nhö moät caûn trôû, thì ñoù laø moät loái nhìn hay moät caùch noùi. Trong vieãn töôïng naøy vaø vì lyù do tieän lôïi trong caùch dieãn ñaït, chuùng ta baûo raèng, veà maët thieâng lieâng, moät vaät thuï taïo naøo ñoù laø höõu ích, voâ duïng hay nguy hieåm cho chuùng ta, hoaëc chuùng ta baûo raèng noù höõu ích hay höõu ích hôn trong tröôøng hôïp naøy, trong giai ñoaïn naøy, vaø keùm höõu ích hay voâ ích vaø caû coù haïi trong tröôøng hôïp khaùc, trong giai ñoaïn khaùc. Cuõng ñöùng trong vieãn töôïng naøy, chuùng ta baûo raèng ngay ñeán nhöõng phaàn thaân theå cuûa chuùng ta cuõng coù theå bò coi nhö laø trôû thaønh chöôùng ngaïi vaät cho chuùng ta. Chuùa Gieâsu ñaõ khuyeân nhuû: "Neáu con maét phaûi anh laøm anh phaïm toäi thì haõy moùc noù ra maø quaúng xa ñi, vì maát moät phaàn thaân theå thì coù lôïi cho anh hôn laø toaøn thaân bò neùm vaøo hoûa nguïc. Vaø neáu tay phaûi anh laøm dòp cho anh phaïm toäi thì haõy chaët noù vaø quaúng ñi, vì maát moät phaàn thaân theå thì coù lôïi cho anh hôn laø toaøn thaân phaûi sa hoûa nguïc" (Mt 5,29-30). Vaäy con ngöôøi, vì ñöôïc Thieân Chuùa ban cho khaû naêng phaùn ñoaùn vaø söï töï do, neân phaûi bieát caân nhaéc trong vieäc choïn löïa vaø söû duïng caùc vaät thuï taïo cho hôïp lyù, ñuùng choã, ñuùng luùc. Ñieàu naøy thuoäc veà vieäc ñi tìm thaùnh yù Thieân Chuùa, vaø nhieàu khi noù caàn ñeán söï höôùng daãn cuûa nhöõng ngöôøi khoân ngoan vaø ñaïo ñöùc.

"Vì vaäy ñieàu caàn laø chuùng ta laøm cho mình
trôû neân döûng döng ñoái vôùi moïi vaät thuï taïo,
trong taát caû nhöõng gì daønh cho söï töï do choïn löïa
vaø khoâng bò ngaên caám ñoái vôùi söï töï do naøy;
ñeán ñoä laø, veà phía chuùng ta, chuùng ta khoâng muoán
söùc khoûe hôn beänh taät, caùi giaøu hôn caùi ngheøo,
danh voïng hôn nhuïc nhaõ, cuoäc soáng laâu
hôn cuoäc soáng vaén, vaø cöù nhö theá ñoái vôùi moïi söï khaùc."

Sau khi ñaõ baûo con ngöôøi phaûi côûi boû nhöõng caùi gì ngaên caûn mình treân con ñöôøng theo ñuoåi cuøng ñích cuoäc ñôøi, baøi suy tö ñi xa hôn nöõa vôùi caâu trích daãn treân ñaây. Töø caâu trích daãn naøy trôû ñi, baøi suy tö duøng töø chuùng ta thay cho töø con ngöôøi: "Chuùng ta laøm cho mình trôû neân döûng döng." Vôùi töø chuùng ta, coù leõ baøi suy tö muoán haøm yù raèng ñaây laø moät aùp duïng hay moät nhaéc baûo khoâng phaûi daønh cho con ngöôøi noùi chung, nhöng lieân heä tröïc tieáp ñeán nhöõng con ngöôøi cuï theå laø toâi, laø chuùng ta, laø anh hay chò, laø caùc anh hay chò, v.v... Hôn nöõa, xem ra baøi suy tö coøn haøm yù khaùc: ñieàu aùp duïng hay nhaéc baûo kia daønh caùch rieâng cho ngöôøi laøm Linh Thao nhö chuùng ta seõ thaáy sau, nhaát laø khi duøng ñeán töø hôn trong caâu: "Caùi gì daãn ñöa chuùng ta hôn tôùi cöùu caùnh", bôûi leõ gaït boû baát cöù caùi gì ngaên caûn söï theo ñuoåi cuøng ñích ñôøi ngöôøi, laø ñieàu baét buoäc hieån nhieân roài, nhö ñaõ thaáy treân kia.

Lôøi nhaéc baûo then choát ôû ñaây laø haõy döûng döng ñoái vôùi caùc vaät thuï taïo. Söï döûng döng, theo yù baûn vaên, khoâng coù nghóa laø khoâng öa thích caùi naøy hay caùi noï, nhöng laø khoâng öa thích caùi naøy hôn caùi noï, töùc giöõ söï trung laäp, nhö baûn vaên ñaõ giaûi thích roõ raèng khoâng muoán söùc khoûe hôn beänh taät, caùi giaøu hôn caùi ngheøo, v.v... Noùi khoâng öa thích caùi naøy hôn caùi noï, laø coù yù baûo raèng ñöøng ñeå cho söï öa thích saün coù ñoái vôùi moät vaät hay moät söï naøo aûnh höôûng ñeán vieäc choïn löïa, khieán cho vieäc choïn löïa thieáu tính caùch khaùch quan, ñieàu coù haïi ñeán quy taéc hay chuaån möïc seõ noùi sau laø chæ choïn caùi giuùp chuùng ta hôn trong vieäc theo ñuoåi cuøng ñích ñôøi ngöôøi. Trong saùch Linh Thao, muïc baøn veà coâng vieäc löïa choïn cuõng coù moät caâu xaùc ñònh yù nieäm döûng döng: "Caàn phaûi thaáy mình döûng döng, khoâng coù söï öa thích leäch laïc naøo, cho neân toâi khoâng nghieâng veà cuõng khoâng ham chuoäng vieäc laáy caùi ñaõ ñöôïc giôùi thieäu hôn laø boû noù, hoaëc boû noù hôn laø laáy noù; nhöng toâi thaáy mình nhö ôû ñieåm giöõa cuûa chieác caân ñeå theo caùi maø toâi caûm thaáy giuùp hôn cho vinh quang cuûa Thieân Chuùa Chuùa chuùng ta vaø cho söï taùn döông Ngaøi, vaø cho söï roãi linh hoàn toâi". (s. 179,2-3).

Ñeå coù theå döûng döng nhö vaäy, nhieàu khi chuùng ta phaûi noã löïc chieán ñaáu choáng laïi xu höôùng töï nhieân hoaëc choáng laïi caûm tính. YÙ töôûng naøy haøm aån trong caâu: "Chuùng ta caàn phaûi laøm cho mình trôû neân döûng döng", chaúng haïn neáu theo xu höôùng töï nhieân thì chuùng ta thích soáng giaàu sang hôn chòu caûnh ngheøo khoù; nhöng coù khi chuùng ta phaûi hoaëc neân choáng laïi caùi xu höôùng ñoù ñeå choïn söï ngheøo khoù thay vì söï giaøu sang. Chuùng ta haõy nhìn vaøo chính Chuùa Gieâsu: khi gaàn tôùi moà oâng Lagiaroâ, Ngaøi khoâng bình taâm hay bình tónh, nhöng Ngaøi "thoån thöùc trong loøng vaø xao xuyeán", vaø Ngaøi ñaõ khoùc (Ga 11,33.35). Trong thôøi gian gaàn ñeán cuoäc Tuaãn naïn, Ngaøi noùi vôùi caùc moân ñeä: "Baây giôø taâm hoàn Thaày xao xuyeán!" (12,27). Trong vöôøn Ghetseâmani, nhö Phuùc aâm theo thaùnh Maùccoâ ghi roõ: "Ngaøi baét ñaàu caûm thaáy haõi huøng xao xuyeán. Ngaøi noùi vôùi caùc oâng: "Taâm hoàn Thaày buoàn raàu ñeán cheát ñöôïc" (Mc 14,33-34), nhöng ñieàu ñaùng chuù yù laø, maëc duø vaäy, vaø maëc duø Ngaøi ñaõ ngoû yù cuøng Ñöùc Chuùa Cha xin caát cheùn ñaéng ñi, Ngaøi ñaõ "döûng döng" vôùi caùi cheát ñau khoå saép ñeán ñeå choïn yù ñònh cuûa Ñöùc Chuùa Cha: "Tuy vaäy, xin ñöøng laøm theo yù con, maø xin theo yù Cha" (Lc 22,42). Roõ raøng söï döûng döng ôû ñaây laø moät thaùi ñoä, noù vöôït xa coù khi ñi ngöôïc laïi caûm tính hay xu höôùng töï nhieân.

Phaïm vi cuûa söï döûng döng ñöôïc xaùc ñònh: "Trong taát caû nhöõng gì daønh cho söï töï do choïn löïa vaø khoâng bò ngaên caám ñoái vôùi söï töï do naøy." Veà caùi cho pheùp ñöôïc töï do choïn löïa, ñoù laø ví duï tröôøng hôïp moät ngöôøi, vì hoï coøn ñoäc thaân, neân hoï coù töï do choïn laäp gia ñình hay ñôøi soáng tu haønh vôùi ba tu nguyeän; nhöng moät khi hoï ñaõ laäp gia ñình roài thì hoï khoâng coù quyeàn ly dò ñeå ñi tu, hoaëc neáu hoï ñaõ phaùt nguyeän vónh vieãn trong ñôøi tu thì hoï khoâng coù quyeàn töï yù ñi laäp gia ñình. Veà caùi khoâng ngaên caám söï töï do choïn löïa, chuùng ta hieåu chung laø taát caû nhöõng caùi gì toát; vì theá döûng döng laø döûng döng ñoái vôùi nhöõng caùi toát ñoù, hieåu nghóa laø khoâng coù söï "öa thích leäch laïc", chöù khoâng phaûi döûng döng ñoái vôùi nhöõng caùi bò caám choïn trong ñoù goàm caû nhöõng caùi laøm caûn vaät treân con ñöôøng theo ñuoåi cöùu caùnh ñôøi ngöôøi, bôûi vì, theo baøi suy tö, nhöõng caùi naøy ñeàu laø nhöõng caùi phaûi bò gaït boû ñi. Baøi suy tö ñöa ra maáy caëp söï kieän laøm ví duï: söùc khoûe vaø beänh taät, söï giaøu sang vaø söï ngheøo khoù, danh voïng vaø nhuïc nhaõ, cuoäc soáng daøi vaø cuoäc soáng vaén. Moãi caëp goàm hai caùi ñoái laäp nhau vaø laø nhöõng caùi khoâng bò caám ñoaùn. Caâu: "Vaø cöù nhö theá ñoái vôùi moïi söï khaùc" cuõng hieåu laø nhöõng caëp khoâng bò caám ñoaùn, ví duï nôi cö truù naøy hay nôi cö truù noï, coâng vieäc naøy hay coâng vieäc khaùc, v.v... Vaäy xeùt theo tính töï nhieân, chuùng ta nghieâng veà thaønh phaàn thöù nhaát trong moãi caëp maø baøi suy tö ñöa ra laøm ví duï, töùc chuùng ta muoán söùc khoûe hôn beänh taät, söï giaøu sang hôn caûnh ngheøo khoù, v.v... Nhöng, nhö ñaõ noùi treân, söï döûng döng khoâng cho pheùp chuùng ta buoâng mình theo tính töï nhieân ñoù khi thöïc hieän vieäc choïn löïa.

Moät chuù thích: treân kia khi noùi raèng caùc vaät thuï taïo ñöôïc döïng neân cho con ngöôøi, chuùng ta hieåu chuùng laø nhöõng caùi gì ôû beân ngoaøi con ngöôøi, nhö tieàn baïc, nhaø ôû, hoa traùi, v.v... ñuùng vôùi yù töôûng trong saùch Saùng Theá veà vieäc Thieân Chuùa döïng neân vaïn vaät vaø trao cho con ngöôøi quyeàn söû duïng; ñaøng khaùc khi noùi caùc vaät thuï taïo ñöôïc döïng neân cho con ngöôøi, töùc laø haøm söï phaân bieät giöõa moät beân laø con ngöôøi vaø moät beân laø caùc vaät khaùc. Nhöng ôû ñaây, khi baûo phaûi döûng döng ñoái vôùi caùc vaät thuï taïo, baøi suy tö noùi caû ñeán söùc khoûe vaø beänh taät, ñeán soáng thoï vaø cheát treû, vì theá yù nieäm vaät thuï taïo môû roäng hôn ñeå chæ caû nhöõng caùi thuoäc veà chính con ngöôøi. Veà vaán ñeà söùc khoûe vaø söï soáng maø baøi suy tö ñöa ra laøm ví duï, thì duø chuùng ta coù tìm moïi phöông theá cuõng khoâng nhaát thieát chuùng ta seõ ñöôïc maïnh khoûe hay soáng laâu; nhöng coù nhöõng tröôøng hôïp söùc khoûe vaø söï soáng thuoäc quyeàn choïn löïa chính ñaùng cuûa chuùng ta, ít laø caùch giaùn tieáp, ví duï chuùng ta choïn nhöõng coâng vieäc toâng ñoà, muïc vuï hay baùc aùi coù theå laø dòp cho chuùng ta bò beänh vì hao toån söùc löïc hoaëc vì bò laây beänh; moät ngöôøi vì baùc aùi maø lieàu maïng ñeå cöùu soáng moät keû laâm nguy nhö saép bò cheát ñuoái hay cheát chaùy, thì ñoù laø hoï choïn cuoäc soáng vaén thay vì cuoäc soáng daøi. Chuùng ta coù nhöõng taám göông nhö thaùnh Konbeâ trong thôøi Ñöùc Quoác Xaõ cuûa Hitler, ñaõ töï nguyeän cheát thay cho moät ngöôøi baïn tuø; thaùnh Lu-y Gonzaga do chaêm soùc nhöõng ngöôøi maéc beänh dòch maø laây beänh vaø cheát, vaø cheát luùc môùi hai möôi ba xuaân xanh.

"Nhöng chæ öôùc ao vaø choïn löïa caùi gì
daãn ñöa chuùng ta hôn tôùi cöùu caùnh
maø vì noù chuùng ta ñöôïc döïng neân."

Caâu trích daãn sau cuøng naøy tieáp tuïc giaûi thích vaø boå sung yù nieäm döûng döng. Theo giaûi thích, yù nieäm döûng döng phaûi dính lieàn vôùi yù nieäm choïn löïa: noùi döûng döng laø noùi döûng döng ñeå coù theå coù söï choïn löïa thích ñaùng; vaø söï choïn löïa thích ñaùng coát ôû choïn löïa caùi ñöa chuùng ta hôn tôùi cöùu caùnh ñôøi ngöôøi cuûa chuùng ta. Nhö vaäy, treân bình dieän töï nhieân thì ñaây laø söï choïn löïa khaùch quan vaø hôïp lyù; treân bình dieän sieâu nhieân thì laø söï choïn löïa trong ñöùc tin vaø caû trong ñöùc meán, vì laø söï choïn löïa nhaèm muïc ñích taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa. Ñieàu cuõng raát roõ raøng laø con ngöôøi soáng theo tinh thaàn cuûa baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng, khoâng phaûi laø con ngöôøi dieät duïc hay dieät öôùc voïng, nhöng laø con ngöôøi ñaày öôùc voïng, vaø laø öôùc voïng cao xa vì hoï mong öôùc caùi toát hôn trong nhöõng caùi toát giuùp hoï theo ñuoåi cuøng ñích ñôøi ngöôøi. Söï döûng döng cuûa hoï chính laø bieåu hieän söï töï do cuûa hoï, söï töï do hieåu nhö laø khaû naêng thaùnh thieän: hoï khoâng chòu ñeå cho mình bò raøng buoäc vaøo caùc vaät thuï taïo ñeå do ñoù hoï coù theå tieán tôùi hoaëc vöôn mình leân caùi cao ñeïp vaø leân caùi cao ñeïp hôn trong nhöõng caùi cao ñeïp, hoï thaéng ñöôïc nhöõng tình caûm vaø nhöõng xu höôùng khoâng phuø hôïp vôùi lyù trí ñöôïc ñöùc tin soi daãn. Nhôø coù söï döûng döng naøy môùi bieát choïn ñieàu hoï phaûi laøm cho Ñöùc Kitoâ (baøi suy nieäm veà toäi, phaàn taâm söï: s. 53,2); hoï môùi coù theå saün saøng ñaùp laïi lôøi keâu goïi cuûa Ñöùc Kitoâ ñeå ñi theo Ngaøi (baøi Vöông Quoác).

Neân ñeå yù ñeán söï nhaán maïnh ñöôïc dieãn ñaït qua töø chæ: chæ öôùc ao vaø choïn löïa. Töø hôn cuõng mang moät troïng löôïng ñaëc bieät trong caâu: "Öôùc ao vaø choïn löïa caùi gì daãn ñöa chuùng ta hôn tôùi cöùu caùnh." Noù minh nhieân hoùa ñeå nhaán maïnh yù nieäm choïn, vì chính ra yù nieäm choïn ñaõ bao haøm yù nieäm hôn: nhö ñaõ noùi, choïn ôû ñaây khoâng phaûi laø choïn giöõa caùi bò caám ñoaùn vaø caùi khoâng bò caám ñoaùn, nhöng laø choïn caùi hôn, töùc caùi naøo toát hôn trong nhöõng caùi khoâng bò caám ñoaùn, trong nhöõng caùi giuùp theo ñuoåi cöùu caùnh ñôøi ngöôøi. Chính töø hôn duøng chæ söï so saùnh (hôn vaø keùm), ñaõ haøm yù raèng nhöõng caùi ñöôïc so saùnh vôùi nhau laø nhöõng caùi chæ khaùc nhau veà caáp ñoä. Nhöng cuõng neân phaân bieät caùi hôn khaùch quan vôùi caùi hôn chuû quan; caû hai khoâng rieâng, coù nhu caàu taâm lyù rieâng, coù tình traïng söùc khoûe rieâng, coù nhöõng hoaøn caûnh xaõ hoäi rieâng, v.v...

Nhö ñaõ noùi treân kia, töø caâu: "Ñieàu caàn chuùng ta laøm cho mình trôû neân döûng döng" cho tôùi heát, baøi suy tö duøng töø chuùng ta thay vì con ngöôøi noùi troáng. Chuùng ta coù theå duøng töø chuùng ta trong caâu trích daãn naøy laøm caùi moác phaân chia baøi suy tö thaønh hai phaàn, vaø caâu trích daãn naøy laø môû ñaàu cuûa phaàn hai. Vaäy baây giôø chuùng ta coøn coù quyeàn noùi roõ hôn raèng phaàn hai ñi xa hôn phaàn moät baèng söï chuyeån sang moät höôùng môùi. Thöïc teá, neáu baûo raèng con ngöôøi ñöôïc döïng neân ñeå taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa vaø ñeå do ñoù maø cöùu linh hoàn mình, vaø caùc vaät thuï taïo giöõ vai troø giuùp con ngöôøi trong vieäc hoï theo ñuoåi cuøng ñích ñôøi hoï, thì heä luaän ñöôïc ruùt ra töø khaúng ñònh naøy, laø con ngöôøi duøng nhöõng vaät thuï taïo naøo giuùp cho vieäc theo ñuoåi cuøng ñích cuûa mình, vaø gaït boû nhöõng vaät thuï taïo naøo ngaên caûn söï theo ñuoåi cuøng ñích ñoù. Vaø ñaây chính laø yù töôûng cuûa phaàn moät cuûa baøi suy tö. Vaãn theo heä luaän naøy, giöõa nhöõng vaät thuï taïo "khoâng bò ngaên caám", töùc khoâng ngaên caûn vieäc theo ñuoåi cuøng ñích, con ngöôøi muoán duøng caùi naøo laø tuøy yù. Nhöng phaàn thöù hai khoâng theo lyù luaän naøy khi ñöa ra yù nieäm döûng döng lieân quan ñeán vaán ñeà choïn löïa vaø khi ñöa ra vaán ñeà choïn löïa caùi giuùp con ngöôøi hôn. Vieäc choïn löïa caùi giuùp hôn, khoâng phaûi laø ñieàu baét buoäc, ít laø theo nghóa chaët, nhö thaáy roõ: ôû phaàn moät, baøi suy tö noùi raèng con ngöôøi phaûi côûi boû caùi ngaên caûn hoï theo ñuoåi cuøng ñích ñôøi mình, coøn ôû phaàn hai, baøi suy tö noùi laø chuùng ta öôùc ao. Chính vieäc choïn caùi giuùp hôn naøy laø ñieàu thuoäc tinh thaàn cuûa Linh Thao, vaø ñoù cuõng coù theå laø moät trong nhöõng lyù do taïi sao töø phaàn hai trôû ñi baøi suy tö thay vì töø con ngöôøi thì duøng töø chuùng ta ñeå gôïi yù raèng ôû ñaây noùi caùch rieâng veà ngöôøi laøm Linh Thao.

Veà moái quan heä cuûa con ngöôøi ñoái vôùi caùc vaät thuï taïo, vaán ñeà naøy seõ ñöôïc ñeà caäp saâu roäng vaø theo moät höôùng môùi trong baøi Chieâm nieäm ñeå ñaït ñöôïc tình yeâu. Thöïc vaäy, khi noùi caùc vaät thuï taïo ñöôïc döïng neân cho con ngöôøi, thì haøm yù chuùng laø nhöõng aân hueä cuûa Thieân Chuùa; nhöng vaán ñeà aân hueä naøy seõ ñöôïc daønh cho baøi Chieâm nieäm ñeå ñaït ñöôïc tình yeâu, coøn baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng nhaém vaán ñeà thaùi ñoä vaø söï öùng xöû cuûa con ngöôøi trong quan heä ñoái vôùi caùc vaät thuï taïo trong haønh trình theo ñuoåi cuøng ñích ñôøi mình. Tuy nhieân, caû hai baøi ñeàu coù chung moät yù töôûng laø söï sieâu thoaùt cuûa taâm hoàn ñoái vôùi caùc vaät thuï taïo, moät ñaøng laø sieâu thoaùt ñeå theo ñuoåi cöùu caùnh sieâu nhieân cuûa ñôøi ngöôøi (baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng), moät ñaøng laø sieâu thoaùt ñeå daâng hieán taát caû cho Thieân Chuùa.

Baøi Nguyeân lyù vaø Neân taûng chæ môùi neâu ra nguyeân taéc toång quaùt ñeå ngöôøi tónh taâm theo ñoù maø baét ñaàu cuoäc haønh trình Linh Thao. Noù laø caùnh cöûa môû ra; caùc baøi suy ngaém trong khoùa Linh Thao, caùch rieâng nhöõng baøi then choát Lôøi hieäu trieäu cuûa vua theá tuïc, Hai laù côø hieäu, Ba haïng ngöôøi, Suy tö veà ba kieåu khieâm nhöôøng, taát caû thuoäc Tuaàn Hai, seõ daàn daàn cho ngöôøi tónh taâm thaáy roõ raèng, noùi caùch chung vaø ít laø xeùt veà maët khaùch quan, söï töï yù hoaëc vui loøng soáng ngheøo khoù, chòu cöïc nhoïc, chòu khinh cheâ sæ nhuïc, v.v... vì vaø vôùi Chuùa Gieâsu, ñoù chính laø choïn con ñöôøng Ngaøi ñaõ ñi ñeå theo ñuoåi cuøng ñích cuoäc ñôøi mình hôn. Bôûi ñaáy, laøm nhöõng vieäc hy sinh hoaëc haõm mình naøy noï ñeàu naèm trong chieàu höôùng cuûa söï löïa choïn naøy. Söï löïa choïn coù khi coøn laø moät haønh vi anh huøng, nhö chuùng ta ñoïc thaáy trong truyeän caùc thaùnh tröôøng hôïp nhöõng vò töï nguyeän khöôùc töø danh giaù, ñòa vò, giaøu sang ñeå soáng cuoäc ñôøi soáng yeân thaân nhaøn haï ñeå daán mình vaøo lao khoå, cöïc nhoïc, nguy hieåm. v.v... vì muïc ñích taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa.

Toùm laïi, ngöôøi tónh taâm baét ñaàu khoùa Linh Thao baèng moät caùi nhìn heát söùc bao quaùt: hoï nhìn vaøo caùc vaät thuï taïo trong vuõ truï bao la naøy, hoï nhìn leân Thieân Chuùa trong coõi voâ bieân; vaø hoï ñònh vò mình trong caû hai theá giôùi voâ hình vaø höõu hình. Töø caùi vò trí cuûa mình maø hoï ñaõ nhaän ra, hoï suy gaãm naøy ñöa hoï tôùi söï suy gaãm veà moái quan heä cuûa mình vôùi vaïn vaät maø hoï ñaõ nhaän thaáy chuùng naèm trong quan heä vôùi Thieân Chuùa (chuùng ñöôïc Thieân Chuùa döïng neân cho hoï).

* * *

Baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng khoâng giaûi thích taïi sao noù laïi mang nhan ñeà naøy. Tuy nhieân, qua nhöõng ñieàu ñaõ trình baøy, chuùng ta coù quyeàn baûo raèng vieäc phaûi theo ñuoåi cöùu caùnh sieâu nhieân maø baøi naøy neâu ra, vaø vieäc phaûi söû duïng caùc vaät thuï taïo cho phuø hôïp vôùi söï theo ñuoåi cöùu caùnh ñoù, ñoù chính laø nguyeân lyù soi daãn moïi ngöôøi noùi chung vaø caùch rieâng ngöôøi tónh taâm trong cuoäc haønh trình Linh Thao vaø caû trong troïn cuoäc ñôøi thieâng lieâng cuûa hoï; vaø soáng theo nguyeân lyù naøy laø soáng treân neàn taûng vöõng chaéc. Bôûi ñaáy baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng ñöôïc giôùi thieäu cho ngöôøi tónh taâm ñeå hoï duøng laøm ñeà taøi suy nghó kyû nhaèm chuaån bò taâm hoàn caùch toång quaùt tröôùc khi laøm caùc baøi taäp, töùc caùc baøi suy ngaém, cuûa caùc Tuaàn.

Rieâng veà yù nghóa cuûa nhan ñeà baøi suy tö, La Palma (naêm 1629) giaûi thích: goïi laø nguyeân lyù, bôûi vì trong ñoù chöùa ñöïng taát caû nhöõng keát luaän seõ ñöôïc neâu roõ sau; goïi laø neàn taûng, bôûi vì toaøn theå toøa nhaø cuûa ñôøi soáng thieâng lieâng töïa treân noù. Lôøi giaûi thích naøy coù cô sôû vöõng chaéc vaø noùi chung noù ñöôïc nhieàu ngöôøi taùn ñoàng.

Maáy caâu hoûi gôïi yù veà baøi Nguyeân lyù vaø Neàn taûng

- Phaûi chaêng toâi ñaõ ghi xöông khaéc coát söï thaät naøy laøm thaønh nguyeân lyù vaø neàn taûng cho cuoäc ñôøi toâi, laø toâi sinh ra vaø soáng ôû traàn gian naøy ñeå taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa, vaø ñeå nhôø vaäy toâi ñaït ñöôïc haïnh phuùc vónh cöûu ôû ñôøi sau!

- Toâi ñaõ taùn duong, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa nhö theá naøo trong cuoäc ñôøi toâi baèng caùch soáng, baèng lôøi noùi, baèng vieäc laøm?

- Toâi coøn phaûi söûa laïi ñieàu gì hoaëc phaûi laøm gì hôn ñeå chu toaøn nhieäm vuï treân?

- Toâi coù laáy vieäc taùn döông, toân kính vaø phuïng söï Thieân Chuùa laøm tieâu chuaån cho moïi löïa choïn cuûa toâi trong cuoäc ñôøi, töø löïa choïn baäc soáng hay loái soáng cho tôùi choïn thuû ñaéc vaø söû duïng vaät naøy vaät noï?

- Trong thöïc teá, khi phaûi löïa choïn giöõa caùc vaät thuï taïo, toâi coù döûng döng ñuû ñoái vôùi chuùng khoâng, nghóa laø toâi coù ñuû töï do ñeå khoâng bò chi phoái bôûi caûm tính hay bôûi xu höôùng töï nhieân, vaø ñeå trung thaønh vôùi chuaån möïc laø chæ öôùc ao vaø löïa choïn caùi giuùp toâi hôn trong vieäc toâi theo ñuoåi cöùu caùnh cuoäc ñôøi?

- Ñeå choïn nhöõng caùi hôn trong vieäc theo ñuoåi cuøng ñích cuoäc ñôøi, toâi coù ñuû tinh thaàn sieâu nhieân, ñuû tænh taùo, saùng suoát vaø can ñaûm khoâng? Ruùt cuïc, toâi coù yeâu meán Thieân Chuùa treân heát moïi söï khoâng?

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page