Chaân Lyù vaø Töï Do
(Taøi Lieäu Giaùo Lyù Cho Ngöôøi Tröôûng Thaønh
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 47 -
Tuyeân Xöng Ñöùc Tin
Ngheøo ñoùi do baát coâng xaõ hoäi taïo neân laø thöïc traïng chung cuûa nhöõng quoác gia taïi Trung Myõ. Veà maët Giaùo Hoäi, thaùch ñoá lôùn nhaát ñang ñöôïc ñaët ra cho Giaùo Hoäi taïi ñaây, ñoù laø naïn giaùo phaùi lan traøn. Nhö theá hai vaán ñeà lôùn maø Giaùo Hoäi taïi Trung Myõ ñang phaûi ñöông ñaàu, laø baát coâng xaõ hoäi vaø naïn giaùo phaùi. Nhöng trong moät quoác gia coù ña soá daân theo Kitoâ giaùo, thì chính trò, xaõ hoäi vaø toân giaùo laø nhöõng yeáu toá thöôøng ñan xen vôùi nhau. Söï xuoáng caáp cuûa xaõ hoäi thöôøng cuõng theå hieän cuûa moät söï suy ñoài ñôøi soáng ñöùc tin. Xeùt cho cuøng, naïn giaùo phaùi vaø baát coâng xaõ hoäi laø maët traùi cuûa moät cuoäc soáng ñöùc tin yeáu keùm: khi ñôøi soáng ñöùc tin sa suùt, hay noùi nhö thaùnh Giacoâbeâ "ñöùc tin khoâng coù vieäc laøm laø ñöùc tin cheát" vaø noù cuõng keùo theo ñôøi soáng xaõ hoäi. Vaán ñeà ñöôïc ñaët ra ôû ñaây laø: Theá naøo laø ñöùc tin? Ñaâu laø ñoøi hoûi cuûa ñöùc tin?
Ñöùc tin laø moät ôn nhöng khoâng cuûa Thieân Chuùa ban cho con ngöôøi. Ñöùc tin laø moät ôn nhöng khoâng, bôûi vì chính maïc khaûi cuõng mang tính nhöng khoâng. Söï kieän Thieân Chuùa toû baøy chính mình cho con ngöôøi, laøm cho con ngöôøi ñöôïc tham döï söï hieåu bieát vaø söï soáng cuûa Ngaøi hoaøn toaøn laø moät ôn nhöng khoâng. Noùi khaùc ñi, con ngöôøi khoâng coù quyeàn ñoøi hoûi hay coù khaû naêng höôûng ñöôïc ñaëc aân aáy. Ñöùc tin laø moät ôn nhöng khoâng, bôûi vì Thieân Chuùa töï baøy toû cho con ngöôøi, maø coøn soi saùng trí khoân vaø taùc ñoäng treân yù chí con ngöôøi ñeå con ngöôøi coù theå ñaùp traû tieáng goïi cuûa Ngaøi. Ñöùc tin laø moät ôn nhöng khoâng, bôûi vì ñöùc tin ñöôïc trao ban cho con ngöôøi ñeå noù ñöôïc nhìn thaáy nhan thaùnh Chuùa; ñaây laø hoàng aân cao troïng nhaát Thieân Chuùa daønh cho con ngöôøi, chæ coù con ngöôøi laø taïo vaät duy nhaát ñöôïc thaàn thaùnh hoùa, nghóa laø ñöôïc taïo döïng ñeå keát hieäp vónh vieãn vôùi Thieân Chuùa.
Ñaëc ñieåm thöù hai cuûa ñöùc tin, ñoù laø ñöùc tin khoâng nhöõng laø nieàm caäy troâng phoù thaùc cuûa con ngöôøi ñoái vôùi tình yeâu vaø loøng nhaân töø cuûa Thieân Chuùa, maø coøn laø moät söï hieåu bieát nöõa. Nieàm caäy troâng phoù thaùc maø thieáu hieåu bieát seõ chæ coøn laø moät thöù tình caûm chuû quan. Ñöùc tin gaén lieàn vôùi maïc khaûi laø gaén lieàn vôùi söï hieåu bieát veà Ngaøi, thieáu söï hieåu bieát vaø chaáp nhaän cuûa lyù trí, thì con ngöôøi deã ñi ñeán choã suøng baùi ngaãu töôïng, töùc laø moät söï hieåu bieát leäch laïc veà Thieân Chuùa. Nhö vaäy, trong cuï theå, ñaâu laø ñoái töôïng cuûa ñöùc tin? ÔÛ ñaây, chuùng ta caàn phaân bieät hai haïng ngöôøi: ñoái vôùi nhöõng ai ñaõ ñoùn nhaän vaø xaùc tín veà söï khaû tín vaø quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa, thì ñoái töôïng cuûa ñöùc tin chính laø maïc khaûi cuûa Chuùa Gieâsu nhö ñaõ ñöôïc uûy thaùc cho Giaùo Hoäi Coâng giaùo; ñöôïc ôn ñöùc tin, ñoùn nhaän ñöùc tin ñoái vôùi nhöõng ngöôøi naøy cuõng coù nghóa laø tuyeân xöng nhöõng gì Giaùo Hoäi Coâng giaùo tuyeân xöng. Coøn ñoái vôùi nhöõng ai khoâng vì loãi cuûa hoï maø khoâng nghe bieát hay ñoùn nhaän Tin Möøng, thì Thieân Chuùa töï toû baøy qua söï hieåu bieát töï nhieân cuûa lyù trí hoaëc ñoøi hoûi löông taâm; neáu nhöõng ngöôøi naøy ñaùp traû tieáng noùi cuûa Chuùa, thì ñoái töôïng ñöùc tin chính laø nhöõng gì hoï nhaän ñöôïc qua aùnh saùng cuûa lyù trí vaø tieáng noùi löông taâm cuûa hoï.
Ñöùc tin laø ôn cao quí nhaát Thieân Chuùa trao taëng cho con ngöôøi, vaø quaø taëng aáy khoâng gì khaùc hôn laø chính Thieân Chuùa. Nhö vaäy, coù ñöùc tin thieát yeáu laø ñoùn nhaän Thieân Chuùa nhö laø chuû teå, laø gia nghieäp, laø cuøng ñích, laø taát caû cuoäc soáng. Coù ñöùc tin cuõng coù nghóa laø thuoäc troïn veà Thieân Chuùa, ñieàu naøy ñoøi hoûi nôi con ngöôøi moät söï ñaùp traû tuyeät ñoái. Ñöùc tin laø moät söï ñaùp traû töï do vaø caù nhaân, khoâng moät quyeàn löïc naøo coù theå cöôõng baùch con ngöôøi phaûi tin. Töï do tín ngöôõng hay toân giaùo laø töï do cô baûn nhaát cuûa con ngöôøi, chæ con ngöôøi coù yù chí vaø lyù trí môùi töï mình ñaùp traû lôøi môøi goïi cuûa Thieân Chuùa. Chính vì laø moät xaùc tín caù nhaân vaø thaàm kín, maø ñöùc tin phaûi bao truøm cuoäc soáng cuûa con ngöôøi. Maø bôûi vì con ngöôøi mang tính xaõ hoäi, do ñoù söï bieåu loä ñöùc tin cuõng mang tính xaõ hoäi. Laø moät xaùc tín caù nhaân vaø thaâm saâu, haønh ñoäng ñöùc tin luoân phaûi ñöôïc theå hieän ra beân ngoaøi, vaø ñoù laø moät trong nhöõng ñoøi hoûi neàn taûng cuûa töï do toân giaùo.
Ñöùc tin bao truøm toaøn boä cuoäc soáng, cho neân tuyeân xöng ñöùc tin caùch coâng khai laø moät ñoøi hoûi taát yeáu. Coù hai caùch tuyeân xöng ñöùc tin coâng khai: moät laø bieåu loä nhöõng tín ñieàu cô baûn trong ñaïo baèng lôøi tuyeân xöng hay cöû chæ töông xöùng, nhö ñoïc kinh Tin Kính, laøm daáu Thaùnh giaù; hai laø tham döï vieäc phuïng töï hay coâng taùc truyeàn giaùo cuûa Giaùo Hoäi. Dó nhieân, vieäc coâng khai tuyeân xöng ñöùc tin khoâng chæ giôùi haïn trong kinh Tin Kính, trong caùc leã nghi phuïng töï, trong moät soá bieåu döông toân giaùo, trong moät soá hoaøn caûnh baét buoäc phaûi tuyeân xöng ñöùc tin, maø coøn dieãn ra trong töøng giaây phuùt cuoäc soáng ngöôøi kitoâ höõu. Caû cuoäc soáng ngöôøi kitoâ höõu phaûi laø moät cuoäc tuyeân xöng ñöùc tin caùch coâng khai, ñaây chính laø theå hieän nghóa vuï truyeàn giaùo cuûa ngöôøi kitoâ höõu ñöôïc Giaùo Hoäi nhaéc nhôû trong haàu heát caùc vaên kieän cuûa Coâng ñoàng Vaticanoâ II, chaúng haïn trong soá 3 cuûa Saéc leänh veà Toâng ñoà giaùo daân: Do giôùi raên yeâu thöông cao caû nhaát cuûa Chuùa, moïi kitoâ höõu ñöôïc thuùc ñaåy tìm vinh danh Chuùa baèng caùch laøm cho Nöôùc Chuùa trò ñeán vaø möu tìm söï soáng vónh cöûu cho moïi ngöôøi, ñeå hoï nhaän bieát moät Thieân Chuùa chaân thaät vaø Ñaáng Ngaøi sai ñeán laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ; vì vaäy, moïi kitoâ höõu ñeàu coù boån phaän raát cao caû, ñoù laø hoaït ñoäng ñeå moïi ngöôøi treân hoaøn caàu nhaän bieát vaø ñoùn nhaän Tin Möøng cöùu ñoä cuûa Chuùa.
Thaät ra, khoâng chæ coù ñöùc aùi ñoøi hoûi kitoâ höõu phaûi tuyeân xöng coâng khai ñöùc tin baèng cuoäc soáng cuûa mình, maø chính baûn tính xaõ hoäi cuõng thuùc ñaåy hoï tuyeân xöng ñöùc tin tröôùc maët ngöôøi khaùc; khoâng chæ beân trong Giaùo Hoäi, maø coøn beân kia ranh giôùi Giaùo Hoäi nöõa. Xeùt cho cuøng, ñoøi hoûi cuûa ñöùc tin ñoái vôùi ngöôøi kitoâ höõu chính laø thoáng nhaát cuoäc soáng: ñöùc tin khoâng chæ laø ñoùn nhaän moät chaân lyù tröøu töôïng, ñöùc tin cuõng khoâng chæ laø moät xaùc tín noäi taâm, ñöùc tin thieát yeáu laø moät söï trao ban toaøn dieän con ngöôøi cho Thieân Chuùa. Khoâng theå noùi laø moät ñöùc tin chaân thaät, neáu ñöùc tin ñoù khoâng aûnh höôûng treân toaøn boä cuoäc soáng con ngöôøi vaø thuùc ñaåy con ngöôøi soáng coâng baèng, baùc aùi, nhaát laø ñoái vôùi ngöôøi tuùng thieáu. Noùi khaùc ñi, khoâng coù khoaûng caùch hay maâu thuaãn giöõa ñöùc tin vaø cuoäc soáng cuï theå; taùch bieät ñöùc tin vaø cuoäc soáng cuï theå, theo Coâng ñoàng Vaticanoâ II, laø moät trong nhöõng laïc giaùo traàm troïng nhaát cuûa thôøi ñaïi.