Chaân Lyù vaø Töï Do
(Taøi Lieäu Giaùo Lyù Cho Ngöôøi Tröôûng Thaønh
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 42 -
Nhöõng Moái Töông Quan Neàn Taûng
Haõy laøm ñieàu thieän vaø traùnh ñieàu aùc, ñoù laø meänh leänh maø ngoaïi tröø nhöõng ngöôøi maát trí hoaëc maéc beänh thaàn kinh, thì baát luaän coù nieàm tin toân giaùo hay khoâng, khoâng ai coù theå traùnh neù. Meänh leänh aáy chính laø noäi dung cuûa hai chöõ luaân lyù. Noùi chung, ai cuõng bieát theá naøo laø voâ luaân, theá naøo laø ñaïo ñöùc; sai laïc, thoâ sô hay ñuùng ñaén, beùn nhaïy, ai cuõng coù yù thöùc veà thieän aùc. YÙ thöùc luaân lyù aáy ñöôïc goïi laø löông taâm. Vaán ñeà ñaët ra laø neáu ai cuõng coù moät löông taâm vaø caàn phaûi soáng theo löông taâm cuûa mình, thì caàn gì phaûi coù moät neàn luaân lyù Kitoâ giaùo.
Ngaøy nay nhieàu ngöôøi cho raèng ngöôøi kitoâ höõu cöù soáng theo luaân lyù cuûa hoï, chöù ñöøng tìm caùch aùp ñaët luaân lyù ñoù cho ngöôøi khaùc; ngöôøi kitoâ höõu cöù tuaân giöõ giaùo huaán cuûa Ñöùc Kitoâ, chöù ñöøng coù tham voïng ngaên chaën nhaø nöôùc ban haønh nhöõng luaät leä töông hôïp vôùi nguyeän voïng cuûa mình. Laäp tröôøng naøy tröôùc heát ñöôïc xaây döïng treân moät quan nieäm sai laàm veà chaân lyù. Chaân lyù khoâng phaûi laø keát quaû bieåu quyeát cuûa ñaùm ñoâng. Kinh nghieäm cho thaáy khoâng phaûi nhöõng gì ñaùm ñoâng suy nghó, noùi naêng hay haønh ñoäng ñeàu laø ñuùng; khoâng phaûi luaät leä ñöôïc ban haønh döïa treân keát quaû cuûa moät cuoäc tröng caàu daân yù laø ñöông nhieân ñuùng; luaät cho pheùp phaù thai khoâng bao giôø laø moät ñieàu ñuùng veà luaân lyù, cho duø taát caû caùc vò daân cöû cuûa moät quoác gia hoaøn toaøn taùn thaønh vaø bieåu quyeát. Khoâng caàn phaûi laø moät kitoâ höõu ñeå yù thöùc raèng phaù thai laø moät haønh ñoäng gieát ngöôøi; baát cöù baø meï naøo, duø tin hay khoâng cuõng ñeàu caûm thaáy xao xuyeán vaø böùt röùt khi saùt haïi chính ñöùa con cuûa mình.
Laäp tröôøng treân ñaây xem ra muoán daønh rieâng cho kitoâ höõu moät neáp soáng vôùi nhöõng phong hoùa rieâng. Thaät ra, ñaõ laø ngöôøi thì ai cuõng phaûi soáng hôïp vôùi nhöõng ñoøi hoûi luaân lyù gioáng nhau. Neáu Giaùo Hoäi, cuï theå laø caùc kitoâ höõu, coù choáng laïi ly dò, phaù thai, thì khoâng phaûi laø vì hoï laø kitoâ höõu, maø thieát yeáu laø vì hoï laø con ngöôøi. Ñoái vôùi caùc kitoâ höõu cuõng nhö ñoái vôùi nhöõng ai baát luaän coù nieàm tin toân giaùo hay khoâng, soáng luaân lyù laø luoân luoân nhaân baûn hôn, nghóa laø trôû neân ngöôøi hôn xeùt veà maët caù nhaân cuõng nhö xaõ hoäi. Trôû neân ngöôøi hôn, nhaân baûn hôn, ñoù laø muïc ñích cuûa luaân lyù Kitoâ giaùo, do ñoù, taát caû nhöõng gì laøm cho con ngöôøi vong thaân, ñoài baïi, thì ñeàu ñi ngöôïc laïi luaân lyù Kitoâ giaùo. Nhö theá luaân lyù Kitoâ giaùo laø luaân lyù cho moïi ngöôøi vaø moïi thöù luaân lyù ñaïo ñöùc naøo nhaèm ñeán nhaân baûn hoùa con ngöôøi cuõng ñeàu mang tính Kitoâ giaùo.
Ñöôïc Thieân Chuùa uûy thaùc cho kho taøng maïc khaûi, Giaùo Hoäi xaùc tín raèng luaân lyù Kitoâ giaùo laø luaân lyù cho moïi ngöôøi, do ñoù khi trình baøy giaùo huaán luaân lyù lieân quan ñeán moïi khía caïnh cuoäc soáng, Giaùo Hoäi khoâng chæ nhaém ñeán caùc kitoâ höõu, maø coøn ñeán vôùi moïi ngöôøi. Xaùc tín naøy döïa treân chính maïc khaûi veà con ngöôøi. Con ngöôøi laø moät maàu nhieäm ñoái vôùi chính mình, do ñoù töï söùc mình, con ngöôøi khoâng bao giôø giaûi ñaùp moät caùch thoûa ñaùng nhöõng caâu hoûi lôùn cuûa cuoäc soáng: con ngöôøi bôûi ñaâu maø ra? con ngöôøi soáng ñeå laøm gì? con ngöôøi seõ ñi veà ñaâu? Chæ trong aùnh saùng cuûa maïc khaûi, nghóa laø chæ ñöôïc Thieân Chuùa toû baøy, con ngöôøi môùi hieåu bieát chính mình, vaø nhö Coâng ñoàng Vaticanoâ II khaúng ñònh: "Chæ trong maàu nhieäm cuûa Ngoâi Lôøi nhaäp theå, maàu nhieäm cuûa con ngöôøi môùi ñöôïc saùng toû". Noùi khaùc ñi, chæ trong Chuùa Gieâsu Kitoâ, con ngöôøi môùi hieåu ñöôïc theá naøo laø soáng vaø phaûi soáng theá naøo ñeå neân ngöôøi moät caùch sung maõn ñeå ñaït ñöôïc cuøng ñích cuûa mình.
Chuùa Gieâsu laø con ngöôøi maãu möïc, vaäy Ngaøi ñaõ soáng vaø daïy phaûi soáng nhö theá naøo? Laàn noï coù ngöôøi thanh nieân ñeán hoûi Ngaøi: "Thöa Thaày nhaân laønh, toâi phaûi laøm gì ñeå ñöôïc soáng ñôøi ñôøi?". Ñeå ñöôïc soáng ñôøi ñôøi chính laø khaùt voïng thaâm saâu maø Thieân Chuùa ñaët ñeå trong taâm hoàn moãi ngöôøi. Coù khaùt voïng laø moät chuyeän, nhöng laøm cho khaùt voïng aáy ñöôïc thaønh töïu laïi laø moät chuyeän khaùc. Coù bieát bao ngöôøi ñi tìm thuoác tröôøng sinh baát töû, coù bieát bao ngöôøi ñeà ra cho mình thöù thieân ñaøng khoâng töôûng treân traàn gian naøy, nhöng duy chæ mình Chuùa Gieâsu môùi coù theå chæ cho con ngöôøi phöông caùch ñaït ñöôïc khaùt voïng tröôøng sinh aáy. Ngaøi baûo ngöôøi thanh nieân: Haõy tuaân giöõ möôøi giôùi raên ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa maïc khaûi qua trung gian cuûa Moâseâ.
"Ñaàu ñoäi trôøi, chaân ñaïp ñaát", ñoù laø ñònh nghóa chính xaùc nhaát veà con ngöôøi: Con ngöôøi khoâng theå ñöôïc ñònh nghóa ngoaøi hai moái töông quan aáy. Khi moät luaät só hoûi Ñöùc Gieâsu: Ñaâu laø giôùi raên cao troïng nhaát trong boä luaät? Chuùa Gieâsu ñaõ ñoïc laïi hai giôùi raên cô baûn: "Kính meán Chuùa heát linh hoàn, heát trí khoân, heát söùc löïc, vaø yeâu thöông tha nhaân nhö chính mình". Veà sau, thaùnh Phaoloâ cuõng xaùc quyeát: "Taát caû leà luaät ñeàu qui veà hai giôùi raên aáy".
Töông quan vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi tha nhaân, ñoù laø hai moái töông quan neàn taûng laøm neân cuoäc soáng con ngöôøi. Khoâng theå yeâu meán Thieân Chuùa maø khoâng yeâu thöông ñoàng loaïi; ngöôïc laïi chính khi yeâu thöông tha nhaân, con ngöôøi môùi gaëp gôõ Thieân Chuùa, ñoàng thôøi tìm laïi ñöôïc baûn thaân. Nhö vaäy, töông quan vôùi Thieân Chuùa, vôùi tha nhaân, vôùi baûn thaân, caû ba töông quan gaén boù maät thieát ñeán ñoä khoâng theå tuaân giöõ moät töông quan maø laïi choái boû hai töông quan kia.