Chaân Lyù vaø Töï Do
(Taøi Lieäu Giaùo Lyù Cho Ngöôøi Tröôûng Thaønh
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 34 -
Chieàu Kích Xaõ Hoäi Cuûa Toäi Loãi
"Taát caû ñeàu laø con caùi Chuùa" ñoù laø töïa ñeà cuûa cuoán saùch daøy 416 trang xuaát baûn taïi Hoa-kyø naêm 1995. Cuoán saùch keå laïi cuoäc ñôøi cuûa moät can phaïm ngöôøi Myõ da ñen teân laø Willi Bosket hieän ñang bò giam giöõ trong moät trung taâm caûi huaán ôû Nöõu-öôùc. Naêm 15 tuoåi, Willi ñaõ gieát hai ngöôøi trong moät xe ñieän ngaàm taïi Nöõu-öôùc. Hieän nay anh ñaõ 32 tuoåi vaø phaûi ôû tuø theâm 75 naêm nöõa vì theâm toäi taán coâng chính caùc quaûn giaùo trong tuø.
Theo söï trình baøy cuûa taùc giaû, maàm moáng toäi aùc trong con ngöôøi Willi ñaõ coù töø 30 naêm tröôùc, luùc maø toå tieân cuûa Willi laø nhöõng noâ leä cuûa ngöôøi da traéng. Doøng maùu baïo ñoäng ñaõ soâi suïc trong loøng toå tieân cuûa anh, nhöng aûnh höôûng quan troïng hôn vaãn laø ngöôøi cha cuûa anh, oâng naøy ñaõ töøng gieát hai ngöôøi trong tieäm caàm ñoà bình daân chæ vì hoï khoâng toû ra ñuû toân troïng ñoái vôùi oâng. Willi chaøo ñôøi trong moät hoaøn caûnh gia ñình nhö theá. Ñöôïc moâ taû laø moät caäu beù thoâng minh, ña taøi, nhöng chaúng maáy choác caäu cuõng rôi vaøo voøng baïo ñoäng vaø toäi aùc nhö cha oâng cuûa caäu.
Caâu chuyeän treân gôïi laïi cho chuùng ta caâu noùi quen thuoäc cuûa oâng baø chuùng ta: "Cha aên maën, con khaùt nöôùc". Khoâng ít thì nhieàu, con chaùu thöôøng phaûi gaùnh chòu haäu quaû cuûa nhöõng haønh ñoäng xaáu cuûa cha oâng. Trong moät caùi nhìn roäng raõi hôn, chuùng ta coù theå noùi toäi loãi mang tính xaõ hoäi.
Con ngöôøi voán coù tính xaõ hoäi. Trong soá 12 cuûa Hieán cheá "Vui möøng vaø Hy voïng", khi noùi veà maàu nhieäm cuûa con ngöôøi, Coâng ñoàng Vaticanoâ II ñaõ khaúng ñònh: "Töï baûn tính thaâm saâu cuûa mình, con ngöôøi laø moät höõu theå coù xaõ hoäi tính, vaø neáu khoâng lieân laïc vôùi nhöõng ngöôøi khaùc, con ngöôøi khoâng theå soáng vaø phaùt trieån taøi naêng cuûa mình". Chính vì mang xaõ hoäi tính, neân moãi haønh ñoäng cuûa con ngöôøi ñeàu coù aâm höôûng ñeán xaõ hoäi. Nhö vaäy, toäi loãi cuûa caù nhaân duø rieâng reõ ñeán ñaâu cuõng laø moät haønh ñoäng choáng laïi xaõ hoäi. Noùi khaùc ñi, khi laøm ñieàu aùc, con ngöôøi töï giam mình vaøo voû oác ích kyû cuûa mình, vaø nhö vaäy caét ñöùt quan heä vôùi Thieân Chuùa cuõng nhö vôùi ngöôøi khaùc. Döôùi khía caïnh naøy, khoâng moät toäi loãi naøo maø khoâng coù haäu quaû tieâu cöïc treân xaõ hoäi.
Nhöõng hình thöùc cuûa aûnh höôûng tieâu cöïc do toäi loãi gaây ra treân xaõ hoäi raát ña daïng. Coù moät soá aûnh höôûng roõ raøng vaø tröïc tieáp, ñoù laø tröôøng hôïp cuûa toäi ñöôïc goïi laø göông muø, göông xaáu vaø coäng taùc vaøo haønh ñoäng xaáu cuûa ngöôøi khaùc. Ngaøy nay moät caùch roäng raõi hôn, ngöôøi ta cuõng coù theå noùi ñeán hình thöùc taäp theå cuûa aûnh höôûng do toäi loãi taïo neân trong xaõ hoäi, chaúng haïn haønh ñoäng coå voõ haän thuø giai caáp, phaân bieät chuûng toäc, gieo raéc loái soáng voâ luaân. Taát caû nhöõng haønh ñoäng naøy roõ raøng taïo neân moät aûnh höôûng tieâu cöïc treân ñaùm ñoâng. Moät soá aûnh höôûng cuûa toäi loãi xaõ hoäi coù tính maëc nhieân vaø giaùn tieáp, ñoù laø tröôøng hôïp töø choái tuaân haønh nhöõng nghóa vuï xaõ hoäi, chaúng haïn khi toâi khoâng tuaân haønh luaät leä giao thoâng, toâi coù theå gaây ra tai naïn cho ngöôøi khaùc hoaëc caûn trôû vieäc löu thoâng cuûa ngöôøi khaùc; khi toâi côø baïc, röôïu cheø, nhöõng haønh ñoäng cuûa toâi aûnh höôûng ñeán caù nhaân, gia ñình, vaø caû ñeán ngöôøi chung quanh nöõa. Nhö vaäy, naëng hay nheï, ít hay nhieàu, tröïc tieáp hay giaùn tieáp, khoâng moät haønh ñoäng toäi loãi naøo cuûa toâi maø khoâng gaây thieät haïi cho ngöôøi khaùc hay cho xaõ hoäi.
Theo cuoán nghi thöùc Hoøa giaûi vaø Saùm hoái ban haønh naêm 1983 thì toäi cuûa moãi ngöôøi ñeàu coù aâm höôûng moät caùch naøo ñoù ñeán ngöôøi khaùc. Nhìn döôùi khía caïnh toân giaùo, ñoù laø maët traùi cuûa maàu nhieäm caùc thaùnh thoâng coâng: moät taâm hoàn ñöôïc naâng cao thì cuõng naâng cao theá giôùi, moät taâm hoàn bò haï thaáp thì caû theá giôùi cuõng bò haï thaáp. Noùi khaùc ñi, khoâng moät toäi naøo, duø thaàm kín hay caù nhaân ñeán ñaâu, cuõng coù aâm höôûng ñeán ngöôøi khaùc. Coù nhöõng haønh ñoäng toäi loãi mang tính xaõ hoäi roõ reät: tröôùc heát laø nhöõng toäi ñi ngöôïc laïi tình yeâu tha nhaân, keá ñeán laø nhöõng toäi loãi ñöùc coâng bình trong caùc quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi. Cuõng goïi laø toäi xaõ hoäi taát caû nhöõng haønh ñoäng vi phaïm ñeán quyeàn cô baûn cuûa con ngöôøi, nhö quyeàn ñöôïc sinh ra, quyeàn ñöôïc soáng, quyeàn ñöôïc toaøn veïn trong thaân xaùc. Xuùc phaïm töï do cuûa ngöôøi khaùc, caùch rieâng töï do toân giaùo, cuõng laø moät caùi toäi xaõ hoäi, vaø dó nhieân phaïm ñeán coâng ích cuõng laø moät caùi toäi xaõ hoäi. Ngoaøi ra, chuùng ta coù theå goïi laø toäi xaõ hoäi nhöõng haønh ñoäng ñi ngöôïc caùc quan heä giöõa caùc coäng ñoàng nhaân loaïi, nhö quoác gia, daân toäc, hay quyeàn lôïi cuûa baát cöù toå chöùc toân giaùo naøo.