Chaân Lyù vaø Töï Do
(Taøi Lieäu Giaùo Lyù Cho Ngöôøi Tröôûng Thaønh
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 31 -
Moät Haønh Ñoäng Coù Hai Haäu Quaû
Theá giôùi môùi kyû nieäm ñuùng 50 naêm ngaøy chaám döùt theá chieán thöù hai. Cuøng vôùi cuoäc kyû nieäm aáy, theá giôùi cuõng töôûng nieäm cuoäc taøn phaù kinh hoaøng maø hai traùi bom nguyeân töû neùm xuoáng Hirosyma vaø Nagasaki cuûa Nhaät Baûn. Ngöôøi ta coù theå nhìn laïi bieán coá naøy döôùi nhieàu goùc ñoä khaùc nhau: nhieàu ngöôøi cho raèng neáu hai traùi bom nguyeân töû khoâng ñöôïc neùm xuoáng Nhaät Baûn thì chieán tranh seõ keùo daøi maõi vaø gaây ra bao nhieâu ñau thöông tang toùc cho nhaân loaïi; nhöng nhìn laïi boái caûnh lòch söû cuûa thôøi kyø aáy, moät soá nhaø phaân tích cho raèng hai traùi bom aáy laø hai daáu chaám heát thöøa thaõi cho cuoäc chieán. Thaät theá, ngaøy 08 thaùng 5 naêm 1945 töùc vaøi thaùng tröôùc khi hai traùi bom ñöôïc neùm xuoáng Nhaät Baûn, Ñöùc quoác xaõ ñaõ ñaàu haøng; coøn taïi vuøng Thaùi Bình Döông quaân ñoäi Myõ ñaõ daønh laïi daàn daàn caùc hoøn ñaûo do Nhaät chieám ñoùng vaø caû nöôùc Nhaät cuõng ñang bò doäi bom döõ doäi; vaäy maø Myõ vaãn quyeát ñònh neùm hai traùi bom nguyeân töû xuoáng Nhaät Baûn ñeå gieát haïi töùc khaéc tôùi 300,000 ngöôøi, taøn phaù 60% hai thaønh phoá naøy vaø ñeå laïi bao nhieâu haäu quaû khoác haïi veà sau.
Moät ngaøy sau khi traùi bom thöù hai neùm xuoáng Nagasaki, Toång thoáng Hoa kyø luùc baáy giôø laø Henri Truman ñaõ bieän minh cho haønh ñoäng cuûa mình nhö sau: "Theá giôùi bieát raèng quaû bom thöù nhaát ñaõ ñöôïc thaû xuoáng Hirosyma, chuùng toâi söû duïng bom nguyeân töû ñeå ruùt ngaén côn haáp hoái chieán tranh, ñeå cöùu maïng soáng cuûa haøng ngaøn thanh nieân Myõ". Nhöng lieäu lôøi bieän minh cuûa Toång thoáng Truman coù chính ñaùng khoâng? Ñeå chaám döùt chieán tranh vaø cöùu sinh maïng cuûa haøng ngaøy sinh vieân Myõ, ngöôøi ta coù ñöôïc pheùp saùt haïi treân 300,000 sinh maïng vaø gaây ra bao di haïi khaùc khoâng? Thieát töôûng ñoù cuõng laø caâu hoûi chuùng ta khoâng ngöøng neâu leân trong cuoäc soáng thöïc teá moãi ngaøy.
Vieäc Toång thoáng Truman ra leänh neùm bom xuoáng Hirosyma vaø Nagasaki laø moät haønh ñoäng coù hai haäu quaû ñoái nghòch nhau: moät toát, moät xaáu. Toát vì chaám döùt chieán tranh vaø cöùu sinh maïng haøng ngaøn sinh vieân Myõ, xaáu vì gieát haïi treân 300,000 ngöôøi Nhaät voâ toäi vaø gaây ra bao di haïi veà sau. Ñeå coù theå laøm moät haønh ñoäng nhö theá phaûi coù nhöõng ñieàu kieän sau ñaây:
- Haønh ñoäng töï noù laø toát hay ít ra khoâng toát, khoâng xaáu veà maët luaân lyù. Ñieàu kieän naøy laø moät aùp duïng cuûa nguyeân taéc: "Cöùu caùnh khoâng theå bieän minh cho phöông tieän" : moät yù töôûng duø toát ñeán ñaâu cuõng khoâng theå laøm cho moät haønh ñoäng xaáu trôû thaønh toát vaø nhö vaäy ñöôïc pheùp thöïc hieän.
- Phaûi tröïc tieáp nhaém ñeán haäu quaû toát chöù khoâng nhaém ñeán haäu quaû xaáu ñi keøm theo haønh ñoäng, nghóa laø khoâng xem haäu quaû xaáu nhö muïc ñích hay phöông tieän. Thí du: moät ngöôøi meï mang thai maéc beänh ung thö caàn phaûi ñöôïc giaûi phaãu môùi coù hy voïng ñöôïc cöùu soáng, nhöng neáu giaûi phaãu thì chaéc chaén ñöùa con seõ cheát. Nhö vaäy haønh ñoäng giaûi phaãu coù hai haäu quaû: moät laø ngöôøi meï ñöôïc cöùu soáng, hai laø ñöùa con bò gieát cheát, coù ñöôïc pheùp tieán haønh moät cuoäc giaûi phaãu ñoù khoâng? Trong thöïc teá caùch giaûi quyeát thoâng thöôøng taïi nhieàu beänh vieän laø ñeå cöùu soáng ngöôøi meï thì caàn phaûi giaûi phaãu vaø gieát ñöùa con. Luaân lyù Kitoâ giaùo khoâng chaáp nhaän moät haønh ñoäng nhö theá, noùi khaùc ñi, khoâng theå nhaém ñeán moät haäu quaû xaáu ñeå ñaït moät haäu quaû toát.
- Haønh ñoäng ñoù phaûi coù moät lyù do chính ñaùng hay moät ñoäng löïc thuùc ñaåy thích hôïp. Gieát haïi 300,000 ngöôøi voâ toäi moät luùc ñeå chaám döùt chieán tranh vaø cöùu soáng sinh maïng moät soá ít xeùt ra khoâng phaûi laø lyù do caân xöùng vaø chính ñaùng.
Qua nhöõng phaân tích treân, coù leõ nhieàu ngöôøi seõ ñaët caâu hoûi: cuoäc soáng coù nhieàu quyeát ñònh caàn laøm gaáp, lieäu chuùng ta coù ñuû thôøi giôø phaân tích nhöõng haäu quaû toát, xaáu, nhöõng ñieàu kieän ñöôïc pheùp laøm khoâng hay khoâng ñöôïc pheùp laøm khoâng? Thaät ra moät ngöôøi tröôûng thaønh vaø coù traùch nhieäm luoân luoân suy nghó veà haäu quaû haønh ñoäng cuûa mình. Cuoäc soáng xeùt cho cuøng laø moät cuoäc taäp luyeän khoâng ngöøng ñeå suy nghó vaø coù nhöõng phaùn ñoaùn chín chaén. Ngöôøi kitoâ höõu coù nhöõng choã döïa quí giaù ñeå suy nghó vaø haønh ñoäng phuø hôïp vôùi ñoøi hoûi cuûa luaân lyù ñaïo ñöùc, ñoù laø aùnh saùng cuûa Lôøi Chuùa, giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi, söï coá vaán cuûa caùc nhaø chuyeân moân trong laõnh vöïc luaân lyù. Cuoäc soáng kitoâ höõu laø moät cuoäc ñaøo luyeän löông taâm khoâng ngöøng ñeå ñaït ñöôïc lyù töôûng maø thaùnh Phaoloâ neâu ra: "Anh em haõy maëc laáy taâm tình cuûa Chuùa Kitoâ". Trong moãi hoaøn caûnh cuï theå, ngöôøi kitoâ höõu phaûi töï hoûi: neáu vaøo ñòa vò toâi, taïi ñaây vaø luùc naøy, Chuùa Gieâsu seõ quyeát ñònh vaø haønh ñoäng nhö theá naøo?