Chaân Lyù vaø Töï Do
(Taøi Lieäu Giaùo Lyù Cho Ngöôøi Tröôûng Thaønh
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 26 -
Luaân Lyù Hoaøn Caûnh
Thaùng 10 naêm 1987 moät ngöôøi ñaøn baø Nam Phi teân laø Antoni, 48 tuoåi, ñaõ mang thai vaø sinh duøm cho ngöôøi con gaùi cuûa baø vì ñaõ caét maát töû cung neân khoâng theå sinh theâm con ñöôïc nöõa. Theo luaät hieän haønh cuûa Nam Phi, ñöùa con môùi sinh naøy laø con cuûa baø Antoni cho ñeán khi naøo meï ruoät cuûa noù nhaän laøm con nuoâi. Ñieàu ñaùng noùi laø hai meï con baø Antoni ñeàu laø nhöõng tín höõu Coâng giaùo. Vôùi tö caùch laø ngöôøi Coâng giaùo, hoï ñaõ coù nhöõng haønh ñoäng ñi ngöôïc giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi. Thaät theá, trong moät huaán thò cuûa Boä Giaùo lyù ñöùc tin naêm 1987, Giaùo Hoäi leân aùn vieäc mang thai möôùn hoaëc mang thai duøm, lyù do laø vì ngöôøi con sinh ra phaûi laø hoa traùi cuûa söï phoái hôïp töï nhieân giöõa ñoâi vôï choàng. Baø Antoni coù theå haønh ñoäng vì khoâng roõ giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi, nhöng ñieàu chaéc chaén laø baø ñaõ haønh ñoäng nhö theá vì tình thöông daønh cho ngöôøi con gaùi. Töø tröôùc ñeán nay, nhieàu tín höõu khaùc cuõng nghó raèng moïi haønh ñoäng vì yeâu thöông ñeàu phuø hôïp yù Chuùa. Laäp luaän naøy thöôøng ñöôïc ñöa ra trong tröôøng hôïp gieát ngöôøi moät caùch eâm dòu, vì khoâng muoán thaáy ngöôøi thaân cuûa mình phaûi keùo daøi cuoäc soáng trong ñau ñôùn. Phaûi chaêng vì baùc aùi con ngöôøi coù theå vi phaïm nhöõng giôùi raên khaùc trong ñaïo? Phaûi chaêng trong moät soá tröôøng hôïp, luaät luaân lyù khaùch quan khoâng coøn giaù trò? Phaûi chaêng khoâng coù luaät luaân lyù khaùch quan naøo coù giaù trò cho moïi ngöôøi vaø trong moïi hoaøn caûnh?
Theo chuû tröông ñöôïc goïi laø luaân lyù hoaøn caûnh, moãi ngöôøi laø moät chuû theå ñoäc nhaát voâ nhò, soáng trong moät hoaøn caûnh cuõng hoaøn toaøn caù bieät, do ñoù löông taâm moãi ngöôøi phaûi töï suy xeùt vaø quyeát ñònh ñieàu gì phaûi laøm, ñieàu gì phaûi traùnh, maø khoâng caàn döïa vaøo moät tieâu chuaån khaùch quan naøo; trong khi suy xeùt vaø quyeát ñònh nhö theá, thì giôùi raên yeâu thöông laø qui luaät toái thöôïng. Noùi khaùc ñi, neáu trong hoaøn caûnh cuï theå naøy, tình yeâu Chuùa vaø tha nhaân ñoøi hoûi phaûi noùi thöïc thì buoäc phaûi noùi thöïc, nhöng neáu trong moät hoaøn caûnh khaùc buoäc phaûi noùi doái vì noùi doái coù lôïi cho tha nhaân, thì luùc ñoù neân noùi doái. Nhö vaäy luaät caám noùi doái khoâng coù giaù trò phoå quaùt. Chuùng ta coù theå aùp duïng loái lyù luaän naøy vaøo nhöõng giôùi raên khaùc: vì ñoøi hoûi cuûa baùc aùi, taát caû caùc giôùi raên khaùc ñeàu khoâng coù giaù trò.
Tuy nhieân, moät chuû tröông nhö theá queân maát moät ñieàu heä troïng trong laõnh vöïc luaân lyù, ñoù laø giôùi raên yeâu thöông vaø moïi giôùi luaät luaân lyù khaùc coù lieân heä chaët cheõ vôùi nhau ñeán ñoä vi phaïm moät giôùi raên cuõng coù nghóa laø vi phaïm chính giôùi raên yeâu thöông. Ñieàu naøy ñöôïc neâu baät trong saùch Thöù luaät: ngöôøi Do-thaùi naøo cuõng hieåu raèng chính vì meán Chuùa maø hoï tuaân giöõ caùc giôùi raên khaùc, hay ngöôïc laïi khi tuaân giöõ caùc giôùi raên khaùc laø hoï theå hieän loøng meán Chuùa. Trong Taân öôùc, giôùi raên meán Chuùa vaø yeâu ngöôøi ñöôïc Chuùa Gieâsu ñaët laøm neàn taûng cho moïi giôùi raên khaùc, do ñoù ngöôøi kitoâ höõu khoâng chæ haønh ñoäng vì tình thöông vaø dieãn taû tình thöông trong haønh ñoäng cuûa mình, maø coøn phaûi bieát haønh ñoäng ñuùng ñaén vaø ngay thaúng nöõa. Chuùng ta khoâng theå nhaân danh tình thöông ñeå chaáp nhaän lôøi yeâu caàu cuûa beänh nhaân keát lieãu cuoäc ñôøi cuûa hoï hay giuùp hoï töï saùt. Ñaây laø thöù tình thöông maø Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II goïi laø tình thöông giaû hieäu, bôûi vì sôïi daây lieân keát giöõa yeâu thöông vaø giôùi raên thöù naêm ñaõ bò caét ñöùt; giaû hieäu bôûi vì con ngöôøi yeâu thöông nhöng laïi muoán chieám ñoaït quyeàn laøm chuû söï soáng cuûa Thieân Chuùa. Khoâng theå yeâu thöông thöïc söï khi haønh ñoäng naøy laø moät haønh ñoäng choái boû Thieân Chuùa, bôûi vì Thieân Chuùa chính laø Tình Yeâu.
Xeùt cho cuøng, vaán ñeà caên coát chính laø quan nieäm veà baûn tính vaø nhaân vò con ngöôøi. Nhöõng ngöôøi chuû tröông neàn luaân lyù hoaøn caûnh cho raèng moãi ngöôøi laø moät chuû theå ñoäc nhaát voâ nhò, khoâng theå thay theá ñöôïc. Tuy nhieân, khi noùi ñeán con ngöôøi, ngöôøi ta khoâng theå khoâng phaân bieät baûn tính vaø nhaân vò. Moãi nhaân vò laø moät baûn tính ñoäc nhaát voâ nhò, nhöng baûn tính con ngöôøi laïi laø neàn taûng chung cho moïi ngöôøi. Caùc nhaân vò seõ khoâng theå ñoái thoaïi, gaëp gôõ nhau, neáu khoâng coù cuøng moät maãu soá chung laø baûn tính con ngöôøi. Nhö vaäy, do baûn tính chung cuûa con ngöôøi, moïi ngöôøi ñeàu coù chung nhöõng qui luaät phoå quaùt, coù giaù trò cho moïi ngöôøi vaø trong moïi hoaøn caûnh.