Chaân Lyù vaø Töï Do
(Taøi Lieäu Giaùo Lyù Cho Ngöôøi Tröôûng Thaønh
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 20 -
Töông Quan Luaät Töï Nhieân
Vaø Maïc Khaûi
Taïi Hoa kyø, vieäc giaûng daïy veà ñaïo ñöùc khoâng phaûi laø chuyeän xa laï. Vaøo ñaàu thaäp nieân 20, caùc baøi hoïc coâng daân ñöôïc xem laø baét buoäc ôû haàu heát caùc bang ôû Myõ. Nhieàu thaäp nieân tieáp theo, tröôøng hoïc Myõ tieáp tuïc daïy veà nhöõng giaù trò ñaïo ñöùc ñeå giuùp caùc thieáu nieân ñoái phoù vôùi caùc vaán ñeà do chieán tranh, ñoâ thò hoùa vaø coâng nghieäp hoùa lan traøn. Nhöõng baøi hoïc chính cuûa thôøi kyø naøy nhaán maïnh ñeán thaùi ñoä töï cheá, tính trung thöïc, tinh thaàn ñoàng ñoäi. Tuy nhieân, thaäp nieân 60 caùc baøi hoïc ñaïo ñöùc ôû Myõ baét ñaàu bò taåy chay vì coù nhöõng quan ñieåm cho raèng caùc giaù trò naøy coù tính caùch caù nhaân vaø chuû quan. Theá nhöng chæ hai thaäp nieân sau ñoù, caùc nhaø giaùo duïc Myõ ñaõ phaùt hieän ra raèng thaùi ñoä gaây haán, tính ích kyû, söï thieáu trung thöïc, thaùi ñoä khieám nhaõ cuûa thanh thieáu nieân chính laø haäu quaû cuûa söï thieáu nhöõng baøi hoïc veà nhaân caùch vaø ñaïo ñöùc.
Söï töï cheá, tính trung thöùc, tình yeâu thöông, loøng quaûng ñaïi, tinh thaàn traùch nhieäm, thaùi ñoä lòch söï, ñoù laø caùc giaù trò ñaïo ñöùc maø baát cöù neàn luaân lyù naøo cuõng ñeà cao. Chuùng ta goïi ñoù laø nhöõng ñoøi hoûi cuï theå cuûa luaät töï nhieân. Vaán ñeà coù theå ñaët ra laø neáu nhöõng ngöôøi khoâng kitoâ cuõng coù theå vaø phaûi soáng theo nhöõng giaù trò ñaïo ñöùc treân, thì Kitoâ giaùo hay luaät cuûa Chuùa Kitoâ coù ñem laïi ñieàu gì môùi meû khoâng? Ñaâu laø töông quan giöõa luaät töï nhieân vaø maïc khaûi cuûa Chuùa Kitoâ?
Trong thö Cl 1,16 thaùnh Phaoloâ ñöa ra caâu traû lôøi: "Trong Ñöùc Kitoâ, vaïn vaät ñaõ ñöôïc taïo thaønh, choán trôøi cao vaø nôi döông theá, vaät höõu hình, vaät voâ hình, duø laø thieân toøa hay thieân chuû, duø laø thieân phuû hay laø uy linh, moïi söï ñaõ ñöôïc taïo thaønh nhôø Ngaøi vaø cho Ngaøi". Taát caû nhöõng gì Thieân Chuùa taïo döïng, Ngaøi ñeàu taïo döïng trong Ngoâi Lôøi, Ñaáng khi thôøi gian vieân maõn, ñaõ maëc laáy baûn tính loaøi ngöôøi. Chính qua coâng vieäc taïo döïng, caùch rieâng qua lòch söû daân Do-thaùi, Thieân Chuùa ñaõ chuaån bò nhaân loaïi ñoùn nhaän maïc khaûi troïn veïn ñöôïc thöïc hieän trong Chuùa Gieâsu Kitoâ. Nhö vaäy khoâng coù gì laø chaân thieän myõ maø laïi xa laï hay ôû ngoaøi maïc khaûi cuûa Chuùa Kitoâ: chæ trong aùnh saùng cuûa Ngaøi, chuùng ta môùi nhaän ra nhöõng gì laø chaân thaät vaø toát ñeïp. Do ñoù nieàm tin vaøo Chuùa Kitoâ khoâng cho pheùp chuùng ta laõnh ñaïm hay xem thöôøng, traùi laïi phaûi tìm kieám vaø traân troïng nhöõng gì laø toát ñeïp trong caùc neàn vaên hoùa ngoaøi Kitoâ giaùo.
Thaät theá, Thaùnh Thaàn hoaït ñoäng trong qua vaø nhôø taát caû moïi ngöôøi. Ñieàu naøy coù nghóa laø luaät töï nhieân chæ coù giaù trò vaø yù nghóa do luaät cuûa Chuùa Kitoâ, cuõng nhö khoâng heà coù maâu thuaãn giöõa luaät töï nhieân vaø luaät cuûa Chuùa Kitoâ. Söï khaùc bieät chæ heä taïi nhaän thöùc cuûa chuùng ta maø thoâi: vôùi aùnh saùng töï nhieân cuûa lyù trí, moät lyù trí lyù luaän theo nhöõng ñònh luaät do Thieân Chuùa ghi khaéc trong baûn tính con ngöôøi, chuùng ta nhaän ra luaät töï nhieân; trong khi ñoù, nhôø maïc khaûi, chuùng ta ñoùn nhaän luaät cuûa Chuùa Kitoâ. Do toäi loãi, lyù trí chuùng ta coù theå bò giôùi haïn trong vieäc nhaän bieát luaät töï nhieân, nhöng trong aùnh saùng maïc khaûi, chuùng ta nhaän bieát moät caùch troïn veïn luaät cuûa Chuùa Kitoâ.
Luaät cuûa Chuùa Kitoâ soi saùng vaø kieän toaøn luaät töï nhieân, hay ñuùng hôn, trong aùnh saùng Chuùa Kitoâ, chuùng ta naém baét troïn veïn yù nghóa vaø noäi dung cuûa luaät töï nhieân. Ñoái vôùi kitoâ höõu, khoâng coù luaät töï nhieân vaø luaät maïc khaûi, maø chæ coù moät luaät duy nhaát ñöôïc Chuùa Kitoâ maïc khaûi. Ñieàu naøy coù moät heä luaän quan troïng trong ñôøi soáng cuûa kitoâ höõu: ñoái vôùi kitoâ höõu nhöõng gì laø chaân thieän myõ ñeàu mang tính kitoâ vaø moïi giaù trò ñaïo ñöùc ñeàu laø nhöõng giaù trò kitoâ; ngöôøi kitoâ höõu khoâng phaân bieät hai taàng trong ñôøi soáng luaân lyù: moät beân laø nhöõng giaù trò nhaân baûn ñaïo ñöùc phaùt xuaát töø nhöõng ñoøi hoûi cuûa luaät töï nhieân, vaø moät beân laø nhöõng giaù trò xuaát phaùt töø maïc khaûi Kitoâ giaùo, bôûi vì ñoái vôùi hoï, chæ coù moät cuoäc soáng, ñoù laø cuoäc soùng trong Ñöùc Gieâsu Kitoâ. Taát caû nhöõng gì laø nhaân baûn nhaát cuõng ñeàu mang tính kitoâ: lòch söû voán laø moät nhaân ñöùc nhaân baûn do luaät töï nhieân ñoøi hoûi, nhöng ñoái vôùi kitoâ höõu nhaân ñöùc naøy laø moät theå hieän cuûa loøng baùc aùi, chuùng ta vaãn noùi "lòch söû laø hoa traùi cuûa baùc aùi"; coâng baèng voán laø moät ñoøi hoûi cuûa luaät töï nhieân, nhöng döôùi aùnh saùng maïc khaûi, noù laïi laø moät giaù trò cuûa Nöôùc Chuùa; baùc aùi voán laø moät ñoøi hoûi cuûa tình ngöôøi nhöng ñoái vôùi kitoâ höõu noù coøn laø theå hieän cuûa nieàm tin: hoï yeâu ngöôøi, vì con ngöôøi laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, laø hieän thaân cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ.
Trong Kitoâ giaùo thieát yeáu khoâng phaûi laø moät heä thoáng luaân lyù. Trong thöïc teá, khoâng thieáu nhöõng ngöôøi ngoaøi Kitoâ giaùo coù cuoäc soáng luaân lyù göông maãu hôn caû caùc kitoâ höõu. Tuy nhieân, vaãn coù moät quan nieäm xem ra bình thöôøng töø nôi nhöõng ngöôøi ngoaøi Kitoâ giaùo, ñoù laø ngöôøi ta luoân chôø ñôïi nôi caùc kitoâ höõu moät cuoäc soáng toát ñeïp hôn nhöõng ngöôøi khaùc.