Chaân Lyù vaø Töï Do
(Taøi Lieäu Giaùo Lyù Cho Ngöôøi Tröôûng Thaønh
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 19 -
Baûn Tính Töï Nhieân Cuûa Con Ngöôøi
Taïi moät thaønh phoá coå Hy-laïp, ôû caùnh cöûa moät ngoâi ñeàn kính thaàn Apoâloâ, ngöôøi ta thaáy coù ghi khaéc khaåu hieäu : "Hôõi ngöôøi, haõy töï bieát mình". Caâu noùi naøy ñaõ aûnh höôûng ñeán toaøn boä suy tö cuûa Taây phöông. Con ngöôøi laø taïo vaät duy nhaát trong vuõ truï bieát suy nghó, tìm hieåu veà chính mình. Thaät ra, bieát ngaïc nhieân voán laø moät trong nhöõng neùt cao caû cuûa con ngöôøi. Veà nhöõng ñieàu ñaùng ngaïc nhieân nhaát trong con ngöôøi coù moät haèng soá khoâng theå khoâng laøm chuùng ta suy nghó, ñoù laø meänh leänh luoân ñeo ñuoåi con ngöôøi: "Ngöôi haõy laøm ñieàu thieän vaø traùnh ñieàu aùc". Theo söï chöùng nhaän thoâng thöôøng vaø phoå quaùt, nhaân loaïi goïi ñoù laø luaät luaân lyù töï nhieân ñaõ ñöôïc ghi khaéc trong baûn tính con ngöôøi. Nhö vaäy noùi ñeán luaät töï nhieân laø noùi ñeán baûn tính töï nhieân cuûa con ngöôøi. Nhöng theá naøo laø baûn tính töï nhieân cuûa con ngöôøi?
Coâng ñoàng Vaticanoâ II trong Hieán cheá "Vui möøng vaø Hy voïng" khoâng ñöa ra moät ñònh nghóa veà con ngöôøi, nhöng moâ taû con ngöôøi qua nhöõng sinh hoaït cuûa noù: con ngöôøi laø taïo vaät coù khaû naêng nhaän bieát vaø yeâu meán Thieân Chuùa, nhö vaäy do baûn tính töï nhieân, con ngöôøi höôùng môû veà Thieân Chuùa. Khoâng theå ñònh nghóa hay xaùc ñònh baûn tính con ngöôøi maø khoâng maøng ñeán Thieân Chuùa hay moät giaù trò tuyeät ñoái. Do ñoù caùi khaùc bieät giöõa con ngöôøi vaø theá giôùi vaät chaát trong ñoù coù loaøi vaät, ñoù laø ngöôøi ta khoâng theå giaûn löôïc con ngöôøi vaøo theá giôùi vaät chaát hoaëc xem con ngöôøi nhö moät phaàn cuûa vuõ truï. Chính vì theá luaät töï nhieân ñoøi con ngöôøi phaûi laøm ñieàu thieän vaø traùnh ñieàu aùc, khoâng theå ñöôïc suy dieãn töø theá giôùi töï nhieân hay vuõ truï vaät chaát. Xeùt cho cuøng, chuaån thöôùc luaân lyù chính laø baûn chaát cuûa con ngöôøi vaø nhöõng haønh vi cuûa noù, nhöng khoâng phaûi laø baát kyø haønh vi naøo, maø chæ nhöõng haønh vi mang moät yù nghóa vaø haøm chöùa moät söï choïn löïa noäi taâm môùi laøm neân baûn chaát töï nhieân cuûa con ngöôøi.
Nhö vaäy, con ngöôøi chæ coù theå ñöôïc ñònh nghóa nhö moät höõu theå luoân höôùng ñeán, moät höõu theå luoân phaûi choïn löïa vaø theå hieän chính mình; con ngöôøi luoân luoân leân ñöôøng khaùm phaù chính mình, vaø noù chæ gaëp laïi chính mình trong Thieân Chuùa maø thoâi. Con ngöôøi nhö saùch Giaùo lyù Coâng giaùo ñònh nghóa laø moät höõu theå coù khaû naêng höôùng veà Thieân Chuùa:
"Con ngöôøi ñöôïc taïo döïng bôûi Thieân Chuùa vaø cho Thieân Chuùa. Thieân Chuùa khoâng ngöøng loâi keùo con ngöôøi ñeán vôùi Ngaøi; chæ nôi Thieân Chuùa, con ngöôøi môùi tìm thaáy chaân lyù vaø haïnh phuùc maø con ngöôøi khoâng ngöøng tìm kieám. Lyù leõ cao sieâu nhaát cuûa phaåm giaù con ngöôøi heä taïi choã con ngöôøi ñöôïc keâu goïi hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa. Thaät theá, con ngöôøi chæ hieän höõu vì ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa yeâu thöông taïo döïng vaø con ngöôøi chæ soáng moät caùch sung maõn neáu noù töï do nhìn nhaän vaø phoù thaùc cho Ngaøi.
"Trong lòch söû nhaân loaïi vaø cho ñeán nay, con ngöôøi ñaõ baøy toû söï tìm kieám Thieân Chuùa baèng nhieàu caùch, qua caùc tín ngöôõng vaø qua caùc thaùi ñoä toân giaùo cuûa mình, nhö caàu kinh, teá leã, phuïng töï. Maëc duø coù chöùa ñöïng nhöõng neùt haøm hoà, caùc hình thöùc baøy toû naøy ñaõ heát söùc phoå bieán ñeán noãi coù theå goïi con ngöôøi laø moät höõu theå coù toân giaùo.
"Töø moät con ngöôøi, Thieân Chuùa ñaõ taïo döïng taát caû daân toäc loaøi ngöôøi ñeå hoï soáng treân khaép maët ñaát. Vì hoï, Ngaøi ñaõ thieát laäp traät töï thôøi gian vaø ranh giôùi khoâng gian ñeå hoï tìm kieám Ngaøi. Neáu do moø maãm maø hoï coù theå tìm gaëp Ngaøi laø bôûi vì Ngaøi khoâng xa caùch moãi ngöôøi chuùng ta, quaû theá "trong Ngaøi, chuùng ta soáng, di chuyeån vaø hieän höõu".
Nhöõng doøng treân ñaây laø moät moâ taû veà baûn tính con ngöôøi: do baûn tính töï nhieân, con ngöôøi khao khaùt Thieân Chuùa; do baûn tính töï nhieân, con ngöôøi khoâng ngöøng thuùc ñaåy tìm kieám Thieân Chuùa. YÙ thöùc veà Thieân Chuùa coù theå muø môø nôi nhieàu ngöôøi, yù nieäm veà Thieân Chuùa coù theå khoâng roõ reät hoaëc sai laïc nôi nhieàu ngöôøi. Nhöng duø muø môø hay roõ reät, duø yù thöùc hay khoâng, moät noãi khao khaùt Thieân Chuùa nôi loøng ngöôøi ñöôïc theå hieän qua maãu soá chung coù theå baét gaëp nôi baát cöù con ngöôøi naøo, ñoù laø söï höôùng thieän. Ngöôøi AÙ Ñoâng coù leõ muoán dieãn taû ñieàu ñoù khi noùi: "Nhaân chi sô, tính baûn thieän". Caùi baûn thieän, caùi nhieân tính aáy khoâng gì khaùc hôn laø luaät töï nhieân ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa ghi khaéc trong loøng con ngöôøi. Caùi baûn tính, caùi nhaân tính aáy laø giaù trò vaø höôùng ñi trong cuoäc soáng maø con ngöôøi khoâng ngöøng tìm kieám vaø thöïc hieän trong moãi choïn löïa coù suy nghó cuûa mình. Taát caû nhöõng ai coù lyù trí ñeàu khoâng theå traùnh ñöôïc caâu hoûi: taïi sao toâi laøm ñieàu naøy? taïi sao toâi traùnh ñieàu kia?
Hieåu nhö theá veà baûn tính töï nhieân cuûa con ngöôøi, chuùng ta seõ coù moät caùi nhìn ñaày toân troïng ñoái vôùi tha nhaân. Moãi tha nhaân duø xaáu xa thaáp heøn ñeán ñaâu cuõng laø moät giaù trò ñoái vôùi chuùng ta. Beân kia nhöõng gì laø thaáp heøn vaãn coøn loùe leân aùnh löûa cuûa nhaân tính maø khoâng coù gì coù theå daäp taét ñöôïc. Chuùng ta khoâng theå chaáp nhaän haønh ñoäng gian aùc cuûa moät ngöôøi naøo ñoù, nhöng chuùng ta vaãn phaûi yeâu thöông ngöôøi ñoù. Tình yeâu vaø söï tha thöù ñöôïc xaây döïng treân chính caùi yù thöùc maø baát cöù ai cuõng mang trong mình. Chính nhaân tính aáy laøm cho con ngöôøi khaùc vôùi moïi loaøi vaät vaø cho noù ñöôïc soáng trong gia ñình nhaân loaïi. Tình lieân ñôùi maø ngaøy nay nhaân loaïi ngaøy caøng yù thöùc ñöôïc xaây treân yù thöùc veà nhaân tính maø moãi ngöôøi ñeàu mang trong mình, vaø ñoù chính laø yeáu toá laøm neân lòch söû nhaân loaïi.