Caùi Giaù Cuûa Töï Do
(Nhöõng Chia Seû Muïc Vuï vaø Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ
Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän haèng ngaøy)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 101 -
Ñoâi neùt veà ngaøy Leã caùc thaùnh
vaø ngaøy Leã caàu cho caùc tín höõu ñaõ qua ñôøi
Ñoâi neùt veà ngaøy Leã caùc thaùnh vaø ngaøy Leã caàu cho caùc tín höõu ñaõ qua ñôøi.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
(WHÑ 31-10-2022) - Böôùc vaøo thaùng 11, lòch Phuïng vuï daønh ngaøy moàng 1 ñeå möøng troïng theå Leã Caùc Thaùnh, vaø ngaøy moàng 2 ñeå caàu nguyeän cho caùc tín höõu ñaõ qua ñôøi. Lieäu coù söï lieân heä naøo giöõa 2 ngaøy leã naøy chaêng?
1. Leã Caùc Thaùnh
Thöïc söï, nguoàn goác chính xaùc cuûa ngaøy leã Caùc Thaùnh khoâng chaéc chaén. Luùc ñaàu, chæ coù caùc vò Töû ñaïo vaø Thaùnh Gioan Taåy Giaû ñöôïc daønh rieâng moät ngaøy ñaëc bieät trong Lòch Phuïng vuï. Sau ñoù, vôùi löôïng caùc thaùnh Töû ñaïo ngaøy caøng nhieàu, nhaát laø trong cuoäc baét ñaïo thaûm khoác vaø roäng lôùn cuûa Hoaøng ñeá Diocletian (284-305), neân khoâng ñuû caùc ngaøy trong naêm ñeå tín höõu toân vinh töøng vò.
Hôn nöõa, khi Kitoâ giaùo ñöôïc hôïp phaùp hoùa vaøo theá kyû thöù IV, vaø khi tieán trình phong Thaùnh ñöôïc thieát laäp caùch roõ raøng hôn thì danh saùch Caùc Thaùnh daàn daàn ñöôïc theâm vaøo. Vì theá, moät ngaøy leã möøng chung taát caû caùc vò Thaùnh, ñaëc bieät laø caùc thaùnh Töû ñaïo, ñaõ xuaát hieän ôû nhieàu khu vöïc khaùc nhau trong toaøn Giaùo hoäi.
Ví duï ôû Ñoâng phöông, thaønh phoá Edessa toå chöùc leã naøy vaøo ngaøy 13 thaùng 5; ngöôøi Syria möøng vaøo thöù Saùu sau leã Phuïc sinh; thaønh phoá Antioch cöû haønh vaøo Chuùa Nhaät ñaàu tieân sau Leã Nguõ Tuaàn. Caû Thaùnh Ephrem (- 373) vaø Thaùnh Gioan Chrysostom (- 407) ñeàu ñeà caäp ñeán ngaøy leã naøy trong caùc baøi giaûng cuûa caùc Ngaøi. ÔÛ phöông Taây, leã Caùc Thaùnh cuõng ñöôïc cöû haønh vaøo Chuùa Nhaät ñaàu tieân sau Leã Nguõ Tuaàn.
Vieäc chæ ñònh ngaøy 1 thaùng 11 laø Leã Caùc Thaùnh nhö hieän nay laø moät tieán trình theo thôøi gian.
Döôùi thôøi Ñöùc giaùo hoaøng Boniface IV (608-615), Hoaøng ñeá Ñoâng Phöông Phocas (r. 602-610) ñaõ taëng moät ngoâi ñeàn ôû Rome cho Giaùo hoäi. Ngoâi ñeàn naøy ñöôïc goïi laø ñeàn Pantheon, voán ñöôïc xaây döïng vaøo theá kyû thöù I ñeå thôø cuùng vaø toân vinh caùc vò thaàn Roma. Sau khi tieáp quaûn ngoâi ñeàn, Ñöùc giaùo hoaøng Boniface ñaõ loaïi boû taát caû caùc baøi trí ngoaïi giaùo, töôïng cuûa caùc vò thaàn, ñoàng thôøi di dôøi vaø choân caát haøi coát cuûa nhieàu vò töû ñaïo Kitoâ giaùo beân döôùi ñeàn naøy. Sau ñoù, vaøo ngaøy 13 thaùng 5 naêm 609, ngaøi ñaõ thaùnh hieán vaø bieán ñeàn Pantheon thaønh Thaùnh ñöôøng daâng kính Ñöùc Meï vaø caùc Thaùnh Töû ñaïo (Sanctae Mariae and Martyrs). Töø ñaây, ngaøy 13 thaùng 5 ñaõ trôû thaønh ngaøy leã caùc Thaùnh Töû Ñaïo haèng naêm trong 125 naêm tieáp theo.
Sau ñoù, vaøo ngaøy 1 thaùng 11 naêm 735, Ñöùc giaùo hoaøng Greâgoârioâ III (r. 731-741) thaùnh hieán moät nhaø nguyeän nhoû taïi Vöông cung thaùnh ñöôøng Thaùnh Pheâroâ ñeå löu giöõ Thaùnh tích cuûa caùc Thaùnh Toâng ñoà, caùc Thaùnh Töû ñaïo, vaø caùc Thaùnh khoâng töû ñaïo. Vì theá, ngaøy 1 thaùng 11 trôû thaønh ngaøy chính thöùc ñeå cöû haønh Leã Caùc Thaùnh, ít nhaát laø ñoái vôùi caùc nhaø thôø ôû Roâma, neân leã möøng Caùc Thaùnh vaøo ngaøy 13 thaùng 5 tröôùc ñaây bò baõi boû. Caùc quoác gia vaø thaønh phoá khaùc baét ñaàu cöû haønh leã cuøng ngaøy vôùi caùc nhaø thôø ôû Roâma. Chaúng haïn nhö Thaùnh Bede (- 735) ñaõ ghi laïi leã Caùc Thaùnh vaøo ngaøy 1 thaùng 11 ôû Anh, vaø moät leã kyû nieäm nhö vaäy cuõng toàn taïi ôû Salzburg. AÙo.
Ñeán theá kyû thöù IX, Ñöùc giaùo hoaøng Gregory IV (r. 827-844) ñaõ aán ñònh ngaøy 1 thaùng 11 laø ngaøy leã Caùc Thaùnh treân toaøn Giaùo hoäi Latinh vaø tuyeân boá ñaây laø ngaøy leã buoäc.
Vaøo theá kyû XV, tuaàn Baùt nhaät ñaõ ñöôïc Ñöùc giaùo hoaøng Sixtus IV (r. 1471-1484) theâm vaøo, vaø tuaàn Baùt nhaät möøng leã Caùc Thaùnh laø moät phaàn cuûa lòch Giaùo hoäi cho ñeán khi bò baõi boû vaøo naêm 1954.
Ngaøy nay, Leã Caùc Thaùnh laø ngaøy leã troïng, trong ñoù Giaùo Hoäi hoaøn vuõ toân kính caùc Thaùnh töû ñaïo vaø toaøn theå caùc Thaùnh, coù nghóa laø Giaùo hoäi möøng kính taát caû nhöõng ai ñang höôûng haïnh phuùc Nöôùc trôøi, duø ñöôïc ñöôïc bieát ñeán hay khoâng ñöôïc bieát ñeán.
2. Ngaøy caàu cho caùc tín höõu ñaõ qua ñôøi
Vieäc caàu nguyeän cho nhöõng ngöôøi ñaõ cheát coù nguoàn goác xa xöa. Trong Saùch 2 Macabe, keå laïi raèng, Giuda Macabe ra leänh cho quaân ñoäi caàu nguyeän vaø daâng cuûa leã thay cho nhöõng ngöôøi ñoàng ñoäi cuûa hoï ñaõ hy sinh: "OÂng Giuña quyeân tieàn, vaø göûi veà Gieârusalem ñeå xin daâng leã ñeàn toäi; oâng laøm cöû chæ raát toát ñeïp vaø cao quyù naøy vì cho raèng ngöôøi cheát seõ soáng laïi... daâng leã teá ñeàn taï cho nhöõng ngöôøi ñaõ cheát, ñeå hoï ñöôïc giaûi thoaùt khoûi toäi loãi" (2 Mcb 12, 43-46).
Trong nhöõng theá kyû ñaàu, teân cuûa nhöõng tín höõu qua ñôøi ñöôïc daùn trong Nhaø thôø ñeå coäng ñoaøn töôûng nhôù hoï trong lôøi caàu nguyeän. Nhöõng ngoâi moä ñöôïc tìm thaáy trong caùc hang toaïi ñaïo Roma ñöôïc khaéc nhöõng lôøi caàu nguyeän daønh cho ngöôøi ñaõ khuaát.
Vaøo theá kyû thöù VI, caùc Ñan vieän Bieån Ñöùc ñaõ toå chöùc troïng theå leã töôûng nieäm caùc thaønh vieân ñaõ qua ñôøi taïi Whitsuntide vaøo nhöõng ngaøy sau Leã Nguõ Tuaàn. Taïi Taây Ban Nha, Thaùnh Isidore (-636) chöùng thöïc laø coù moät leã kyû nieäm vaøo thöù Baûy, 8 ngaøy tröôùc Leã Phuïc sinh. Taïi Phaùp, Thaùnh Odilo (-1048), vieän phuï Ñan vieän Bieån Ñöùc ôû Cluny, khuyeán khích taát caû caùc ñan só caàu nguyeän cho nhöõng tín höõu ñaõ qua ñôøi, vaø thieát laäp ngaøy leã naøy vaøo 2 thaùng 11, ngay sau Ngaøy leã Caùc Thaùnh, 1 thaùng 11. Daàn daàn, nhieàu Doøng tu vaø Nhaø thôø khaùc cuõng aùp duïng vieäc caàu nguyeän cho nhöõng tín höõu ñaõ qua ñôøi, laø nhöõng ngöôøi ñang chôø ñôïi höôûng haïnh phuùc thieân ñaøng, ñöôïc goïi laø Leã Caùc Linh hoàn. Töø ñoù, ngaøy 2 thaùng 11 haèng naêm ñöôïc daønh ñeå töôûng nhôù taát caû nhöõng tín höõu ñaõ qua ñôøi.
Nhieàu phong tuïc cuõng ñöôïc phaùt sinh trong ngaøy Leã Caùc Linh hoàn, trong ñoù phaûi keå ñeán vieäc caùc tu só Doøng Ña Minh, vaøo theá kyû XV, ñaõ ñaët ra phong tuïc moãi linh muïc daâng 3 thaùnh leã vaøo ngaøy 2 thaùng 11. Naêm 1748, Ñöùc giaùo hoaøng Benedict XIV ñaõ chaáp thuaän thoâng leä naøy, vaø vieäc linh muïc daâng 3 thaùnh leã vaøo ngaøy Leã Caùc Linh hoàn nhanh choùng lan roäng khaép Taây Ban Nha, Boà Ñaøo Nha vaø Myõ Latinh.
Trong Chieán tranh theá giôùi thöù I, nhaän thaáy soá löôïng ñoâng ngöôøi cheát trong chieán tranh nhöng khoâng theå cöû haønh nhieàu Thaùnh leã ñöôïc vì nhieàu nhaø thôø bò phaù huûy, Ñöùc giaùo hoaøng Benedict XV ñaõ cho pheùp taát caû caùc linh muïc ñaëc quyeàn daâng 3 Thaùnh leã vaøo Ngaøy Caùc Linh hoàn vôùi 3 yù leã roõ raøng: moät cho yù ñònh cuï theå, moät cho taát caû caùc tín höõu ñaõ qua ñôøi, vaø moät theo yù chæ cuûa Ñöùc giaùo hoaøng.
Ngoaøi ra, cuõng coù moät soá phong tuïc daønh cho ngaøy Leã Caùc Linh hoàn nhö: xin Leã caàu nguyeän cho caùc linh hoàn; ñi vieáng nghóa trang ñeå laõnh ôn toaøn xaù daønh cho caùc linh hoàn; cöû haønh Thaùnh leã taïi nghóa trang...; ÔÛ moät soá nôi, trong suoát thaùng 11, caùc tín höõu thaép neán vaø tröng baøy aûnh cuûa nhöõng ngöôøi thaân yeâu qua ñôøi naêm ñoù trong nhaø thôø; coù nhieàu giaùo xöù ghi teân nhöõng ngöôøi ñaõ khuaát vaøo moät cuoán soå ñöôïc goïi laø Saùch haèng soáng, vaø ñaët trong nhaø thôø ñeå moïi ngöôøi cuøng hieäp thoâng caàu nguyeän; Cuõng coù nhöõng nôi, chuoâng nhaø thôø thænh thoaûng vang leân ñeå nhaéc nhôû moïi ngöôøi caàu nguyeän cho caùc linh hoàn nôi luyeän nguïc...
* * *
Vôùi ñoâi neùt veà ngaøy Leã Caùc Thaùnh vaø ngaøy Leã caàu cho caùc tín höõu ñaõ qua ñôøi, chaéc haún chuùng ta ñöôïc nhaéc nhôû raèng:
- Trong maàu nhieäm Caùc Thaùnh thoâng coâng, khi möøng Leã Caùc Thaùnh- laø nhöõng tín höõu ñaõ hoaøn taát cuoäc ñôøi traàn theá vaø ñang höôûng haïnh phuùc vónh cöûu (Giaùo hoäi khaûi hoaøn)-, vaø caàu nguyeän cho caùc linh hoàn trong luyeän nguïc- laø nhöõng caùc tín höõu ñaõ qua ñôøi vaø ñang chôø ñôïi ñeå ñöôïc höôûng kieán Thieân Chuùa (Giaùo hoäi ñau khoå)-, thì chuùng ta, nhöõng tín höõu ñang treân haønh trình döông theá (Giaùo hoäi chieán ñaáu) moät laàn nöõa xaùc tín raèng: chuùng ta cuõng seõ ñaït tôùi ñích ñieåm cuûa mình laø queâ höông ñích thöïc;
- Haønh trình daãn veà Nöôùc Trôøi khoâng phaûi chæ coù moät loái maø laø coù muoân ngaøn vaïn neûo, ñuû ñeå moãi ngöôøi coù theå töï do choïn löïa vaø böôùc ñi treân ñoù. Haønh trình aáy cuõng khoâng phaûi laø haønh trình ñôn ñoäc, nôi moãi ngöôøi töï loay hoay ñeå böôùc ñi moät mình, hoaëc töï ñaéc laø mình luoân ñuùng ñöôøng. Nhöng ñoù laø haønh trình daãn chuùng ta ñi treân con ñöôøng cuûa Tin Möøng maø chính Ñöùc Gieâsu ñaõ ñeán ñeå vaïch ra, ñeå ñi tröôùc, vaø ñeå daãn taát caû chuùng ta cuøng nhau ñeán ñích;
- Vieäc töôûng nhôù vaø caàu nguyeän cho caùc tín höõu ñaõ qua ñôøi gaén lieàn vôùi nieàm tin cuûa chuùng ta vaøo Maàu nhieäm Söï soáng. Vaãn bieát raèng, caùi cheát laø söï thaät nghieät ngaõ nhaát, ñôùn ñau nhaát, baáp beânh nhaát. Vì chaúng ai trong chuùng ta, duø giaø hay treû, duø sang hay heøn, duø khoûe hay ñau, duø söôùng hay khoå, duø taøi hay dôû... coù theå traùnh neù ñöôïc ñieåm cuoái cuûa cuoäc ñôøi mình laø caùi cheát. Nhöng vì coù Maàu nhieäm Söï soáng, neân caùi cheát khoâng phaûi laø taän cuøng, vì beân kia cuûa caùi cheát laø chính cuoäc soáng vónh cöûu, nôi maø Ñöùc Kitoâ ñaõ traûi qua, ñaõ doïn saün, vaø ñang chôø ñôïi töøng ngöôøi chuùng ta.
Vaø, nhö coù ai ñoù ñaõ töøng noùi: Neáu khoâng bieát soáng, thì cuõng chaúng bieát cheát, maø khoâng bieát cheát, thì cuõng chaúng bieát theá naøo laø söï soáng vónh cöûu! Xin cho chuùng ta bieát môû loøng ñeå taäp soáng, taäp cheát moãi ngaøy nhö Ñöùc Gieâsu, ñeå coù ñöôïc Söï soáng töø chính Cung loøng Thieân Chuùa, nôi maø Con Moät Ngaøi ñaõ phaùt xuaát vaø trôû veà, vaø ñeán löôït mình, chuùng ta cuõng vaäy!
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
(Theo: simplycatholic.com; vaø catholiceducation.org)