D

daïy ñaïo (catechesis)

Theo tieáng Hilaïp catechizein daïy baèng khaåu truyeàn: cuoäc haønh trình cuûa thaøy vaø troø cuøng chung moät nieàm tin. Nhôø giaùo lyù ngöôøi taân toøng ñöôïc khai taâm veà ñöùc tin Kitoâ giaùo.

daàu thaùnh (chrism)

theo tieáng hilaïp chrisma coù nghóa xöùc daàu, loaïi daày coù daàu oliu vaø daàu thôm do Ñöùc Giaùm muïc laøm pheùp trong leã saùng thöù naêm tuaàn thaùnh duøng khi ban bí tích röûa toäi, theâm söùc vaø truyeàn chöùc.

doøng kín (Carmelites)

Doøng nam nöõ tu só theo truyeàn thoáng nhöõng aån só treân nuùi Carmel vaøo thôøi Thaäp töï quaân. Thaùnh Therexa Avila vaø Gioan Thaùnh giaù laø tu só caûi toå doøng naøy.

ñaù goùc töôøng (cornerstone)

ngöôøi xöa xaây nhaø thöôøng duøng boán taûng ñaù lôùn ñaët ôû boán goùc sau ñoù môùi xaây töôøng treân nhöõng taûng ñaù neàn ñoù. Neáu ñaù goùc töôøng khoâng vöõng thì caên nhaø seõ lung lay. Chuùa Gieâsu ñöôïc keâu laø Ñaù goùc töôøng cuûa coäng ñoaøn Kitoâ höõu vì ngaøi laø neàn taûng vaø hình aûnh quan troïng nhaét cuûa giaùo hoäi.

ñaù thaùnh

Mieáng ñaù coù giöõ haøi coát caùc thaùnh. Thöôøng ñeå trong moät khung laøm saün treân baøn thôø ñöôïc thaùnh hieán. Neáu baøn thôø khoâng thaùnh hieán thì khoâng caàn ñaù thaùnh.

Ñaïi keát (ecumenis)

phong traøo tìm caùch mang laïi hôïp nhaát cho moïi Kitoâ höõu. Theo coâng ñoàng Vatican 2, phong traøo ñaïi keát nghóa laø nhöõng hoaït ñoäng hay saùng kieán theo nhu caàu khaùc nhau cuûa giaùo hoäi vaø tuyø dòp thuaän tieän ñaõ ñöôïc khôûi ñaàu vaø toå chöùc ñeå coå voõ hôïp nhaát Kitoâ höõu.

ñaïo só (aån só)

Tieáng hi laïp ascetes: tu só, aån só: moät ngöôøi vì tình yeâu Chuùa thöïc haønh vieäc ñeàn toäi caàu nguyeän vaø kieåm soaùt tu thaân vôùi trình ñoä ñaëc bieät.

ñaëc söù toâng toaø

(ñaïi dieän, söù thaàn Toaø thaùnh, Khaâm söù Toaø Thaùnh)
Moät nhaân vaät thöôøng laø giaùm muïc ñaïi dieän cho Ñöùc Giaùo hoaøng taïi nöôùc ngoaøi, vôùi nhieäm vuï chính thöùc vôùi caùc giaùm muïc trong nöôùc ñoù.

ñoùng ñinh (crucifixion)

hình phaït do ngöôøi Ba Tö saùng cheá vaø ngöôøi Roma söû duïng ñeå haønh quyeát nhöõng toäi phaïm troïng toäi nhö gieát ngöôøi, aên cöôùp, phaûn loaïn choáng ñoái. Ngöôøi toäi phaïm bò loät y phuïc roài treo hay ñoùng ñinh treân thaäp giaù hình chöõ T vaø ñeå cho cheát vì ñoùi khaùt khoâng thôû ñöôïc.

ñôõ ñaàu röûa toäi, vuù boõ (baptismal sponsors).

Thöôøng ñöôïc keâu theo bình daân laø vuù boõ, ngöôøi ñôõ ñaàu giöõ vai troø quan troïng trong vieäc röûa toäi. Giaùo luaät 872-874 ñöa ra nhöõng tieâu chuaån sau ñaây cho ngöôøi ñôõ ñaàu:

1. Khi coù theå ñöôïc, ngöôøi ñöôïc röûa toäi phaûi coù ngöôøi ñôõ ñaàu giuùp cho ngöôøi lôùn khai taâm veà cuoäc soáng Kitoâ giaùo, hay cuøng vôùi cha meï ñem con ñeán röûa toäi vaø giuùp cho con ñôõ ñaàu soáng theo tinh thaàn pheùp röûa toäi vaø chu toaøn caùc nghóa vuï.

2. chæ coù moät ngöôøi nam hay ngöôøi nöõ hay moät ngöôøi nam vaø nöõ cho moät con ñôõ ñaàu.

3. cho ñöôïc laø ngöôøi ñôõ ñaàu, phaûi ñöôïc ngöôøi ñöôïc röûa toäi, cha meï, hay giaùm hoä, vaø vò chuû chaên choïn löïa vaø coù khaû naêng vaø yù ñònh chu toaøn vai troø ñoù. Ngöôøi ñôõ ñaàu phaûi ít nhaát 16 tuoåi hay theo qui ñònh cuûa giaùm muïc ñòa phaän, hay theo xeùt ñoaùn cuûa chuû chaên. Ngöôøi ñôõ ñaàu phaûi ñaõ chòu pheùp theâm söùc, röôùc leã laàn ñaàu, soáng ñôøi phuø hôïp vôùi ñöùc tin vaø vai troø vuõ boõ. Khoâng bò phaït theo giaùo luaät vaø khoâng phaûi laø cha meï cuûa ngöôøi ñöôïc röûa toäi. Cuõng neân löu yù laø ngöôøi khoâng coâng giaùo khoâng ñöôïc ñôõ ñaàu maø chæ laøm chöùng cuøng vôùi moät ngöôøi coâng giaùo laøm ñôõ ñaàu.

ñoàng teá (concelebrant)

linh muïc daâng leã vôùi moät hay nhieàu linh muïc khaùc. Ngaøy xöa caùc linh muïc ñoàng teá thöôøng xuyeân. Töø sau coâng ñoàng vieäc ñoàng teá ñöôïc khuyeán khích nhaát laø trong leã coù giaùm muïc chuû toaï.

ñöùc meán (charity)

moät trong nhöõng nhaân ñöùc ñoái thaàn höôùng veà Chuùa vaø do Chuùa ban trong linh hoàn cuøng vôùi ôn thaùnh suûng cho ta khaû naêng vaø söï deã daøng yeâu Chuùa treân heát moïi söï vaø yeâu ngöôøi khaùc vì Chuùa.

ñöùc trong saïch (chastity)

nhaân ñöùc ñieàu hoaø vaø tieát ñoä khuynh höôùng tính duïc theo nguyeân taéc hôïp lyù vaø luaät Chuùa. Nhaân ñöùc naøy aùp duïng cho heát moïi ngöôøi ñoäc thaân cuõng nhö coù ñoâi baïn nhöng ñöôïc dieãn taû khaùc nhau tuøy theo baäc soáng. Nhaân ñöùc naøy taêng trieån nhaân phaåm cho con ngöôøi coù khaû naêng yeâu chaân thaønh, voâ vò lôïi, khoâng ích kyû vaø kính troïng ngöôøi khaùc. Lôøi khaán trong saïch trinh khieát laø moät trong ba huaán leänh cuûa Phuùc aâm ñöôïc caùc tu só tuyeân khaán trong doøng tu.

D

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page