Ngaøy 24 thaùng 11
Leã Troïng Möøng Kính
Caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Ngaøy 21 thaùng 12
Thaùnh Anreâ Traàn An Duõng Laïc, linh muïc
(1795-1839)
Thaùnh Anreâ Traàn An Duõng Laïc sinh vaøo naêm 1795 trong moät gia ñình ngoaïi giaùo ôû Baéc Ninh, teân thaät laø Traàn An Duõng. Töø luùc coøn nhoû, Traàn An Duõng ñaõ theo cha meï vaøo Keû Chôï, nay laø Haø Noäi. Vì gia ñình ngheøo, neân cha meï caäu ñaõ gôûi caäu cho moät thaày giaûng nuoâi naáng daïy doã, taïi ñaây caäu ñaõ ñöôïc röûa toäi vaø coù teân thaùnh laø Anreâ. Sau moät thôøi gian, Traàn An Duõng nhaäp vaøo chuûng vieän Vónh Trò, ôû vôùi cha chính Lan. Trong chuûng vieän, Traàn An Duõng raát sieâng naêng hoïc haønh laïi coù naêng khieáu veà thô phuù. Traàn An Duõng ñöôïc nhieàu ngöôì meán moä nhôø vaøo tính lòch thieäp vaø hoøa nhaõ. Caäu laïi raát thoâng minh, coù ngöôøi noùi raèng caäu chæ ñoïc qua moät ñoaïn saùch hai laàn laø ñaõ thuoäc loøng.
Sau thôøi gian laøm thaày giaûng vaø hoïc thaàn hoïc, ngaøy 15/3/1823, thaày Duõng ñöôïc laõnh chöùc linh muïc, roài ñöôïc boå nhieäm laøm phoù xöù Ñoàng Chuoái giuùp cha Khieát. Sau ñoù veà giuùp cha Thi ba naêm ôû xöù Ñoaøi, roài laïi giuùp cha Thuyeát ôû Sôn Mieâng. Cuoái cuøng, khi cha laøm chaùnh xöù Keû Ñaàm thì bò baét.
Trong thôøi gian laøm linh muïc, Cha Duõng raát yeâu thöông moïi ngöôøi. Ngaøi thöôøng aên chay haõm mình vaø hay giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi gaëp khoán khoù. Qua chieáu chæ baét ñaïo toaøn quoác ngaøy 6/01/1833, cha Duõng phaûi aån naùu taïi caùc nhaø boån ñaïo, sau troán leân Keû Roi vaø laäp nhaø xöù ôû ñoù. Moät ngaøy noï, khi cha vöøa daâng leã xong thì quaân lính aäp tôùi, cha lieàn thay aùo leã vaø ngoài laãn trong ñaùm tín höõu. Cha cuøng vôùi nhoùm tín höõu hoâm ñoù ñeàu bò baét. Vì quan quaân khoâng bieát cha laø linh muïc, neân khi oâng toång Thìn boû ra saùu neùn baïc, nhaän cha laø thaân nhaân ñi döï leã ñeå chuoäc veà, thì quan quaân thaû cha ra. Töø ñoù cha ñoåi teân laø Laïc.
Moät laàn khaùc, khi cha ñeán Keû Soâng xöng toäi vôùi cha Thi theo thoùi quen haèng thaùng, thì bò quan quaân aäp vaøo nhaø vaø baét luoân caû cha Laïc vaø cha Thi. Lyù Tröôûng Phaùp baét ñöôïc hai linh muïc neân maëc caû vôùi giaùo höõu ra giaù chuoäc laø 200 quan. Caùc tín höõu keâu goïi nhau quyeân goùp ñöôïc 100 quan neân vieân Lyù Tröôûng chæ tha cha Laïc.
Ñöôïc thaû ra, cha Laïc voäi leân thuyeàn ñeå veà, nhöng thôøi tieát khoâng ñöôïc toát vì gaëp phaûi möa gioù, thuyeàn cha phaûi gheù vaøo bôø. Caên nhaø cha ñang truù laïi ñang bò quaân lính khaùm xeùt. Theá laø cha bò baét laàn thöù ba vaø bò giaûi leân huyeän Bình Luïc cuøng vôùi cha Thi.
Ñöùc Cha Retord Lieâu hay tin cha Laïc vaø cha Thi bò baét thì cuøng vôùi caùc tín höõu tìm caùch chuoäc hai cha veà, nhöng laàn naøy cha Laïc nhaén veà vôùi Ñöùc Cha caâu chuyeän thaùnh Pheâroâ hai laàn thoaùt khoûi nguïc, ñeán laàn thöù ba, Chuùa Gieâsu ñaõ yeâu caàu ôû laïi töû ñaïo taïi Roma, vaø xin Ñöùc Cha cuøng caùc tín höõu ñöøng lo lieäu tieàn chuoäc laøm chi nöõa.
Taïi nhaø giam ôû huyeän Bình Luïc, hai cha cuõng ñöôïc ñoái xöû raát töû teá. Quan huyeän Bình Luïc truyeàn doïn côm cho hai cha baèng maâm baùt cuûa mình, baét Lyù Tröôûng traû laïi quaàn aùo vaø taát caû caùc vaät duïng ñaõ tòch thu roài giaûi thích raèng: "Leänh Trieàu Ñình caám ñaïo vaø gieát caùc cuï, chöù khoâng phaûi toâi. Toâi khoâng coù toäi gì trong vieäc naøy". Ba ngaøy sau, quan huyeän ñöa hai cha xuoáng thuyeàn vaø chuyeån veà Haø Noäi.
Taïi Haø Noäi, hai cha bò caùc quan quaân nhieàu laàn tra hoûi, doïa naït, nhöng hai ngaøi vaãn moät möïc kieân trung vôùi ñöùc tin. Thaáy khoâng thaønh coâng duï doã hai ngaøi boû ñaïo, caùc quan laøm aùn göûi veà kinh xin vua xöû traûm.
Thôøi gian trong tuø, hai cha chieám ñöôïc tình caûm cuûa caùc lính canh. Moïi ngöôøi trong tuø ñeàu meán moä, toân troïng caùc ngaøi, nhôø ñoù caùc ngaøi ñöôïc ñoái xöû raát töû teá. Caùc ngaøi thöôøng chia seû nhöõng gì mình coù vôùi nhöõng baïn beø khaùc trong tuø. Khi nhaän ñöôïc quaø tieáp teá, hai cha cuõng chia seû cho lính canh, chæ giöõ laïi nhöõng thöù toái thieåu caàn thieát. Haèng ngaøy toái saùng, hai cha thöôøng quyø beân nhau ñeå caàu nguyeän laâu giôø. Tuy caùc tín höõu vaãn tieáp teá thöùc aên cho hai cha raát thöông xuyeân, nhöng caùc ngaøi aên chay moãi ngaøy thöù hai, thöù tö, thöù saùu vaø thöù baûy.
Cuoái naêm 1839, khi quaân lính ñeán coâng boá leänh xöû aùn, hai cha vui veû ñoùn nhaän baûn aùn nhö moät phaàn thöôûng troïng haäu. Treân ñöôøng ñeán phaùp tröôøng, hai cha yeân laëng caàu nguyeän. Luùc ra khoûi coång thaønh, cha Laïc chaép tay laïi, haùt lôùn tieáng maáy caâu latinh chuùc tuïng Chuùa.
Tröôùc phuùt haønh quyeát, ngöôøi lyù hình ñeán noùi vôùi cha: "Chuùng toâi khoâng bieát caùc thaøy toäi gì, chuùng toâi chæ laøm theo leänh treân, xin caùc thaøy ñöøng chaáp". Cha Laïc töôi cöôøi traû lôøi: "Quan ñaõ truyeàn thì anh cöù thi haønh". Sau ñoù, hai cha xin ít phuùt ñeå caàu nguyeän laàn choùt, roài nghieâng ñaàu cho lyù hình cheùm.
Hai vò ñaõ laõnh phuùc töû ñaïo ngaøy 21/12/1839 taïi baõi ngoaøi cöûa oâ Caàu Giaáy (Haø Noäi), giaùp ñöôøng leân tænh Sôn Taây. Thi haøi cuûa cha Laïc ñöôïc ñöa veà an taùng taïi nhaø baø Lyù Quyù gaàn ñoù.
Ñöùc Giaùo Hoaøng Leâoâ XIII suy toân Chaân Phöôùc cho linh muïc Anreâ Traàn An Duõng Laïc ngaøy 27/05/1900.
Ngaøy 19 thaùng 6 naêm 1988, Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II ñaõ phong ngaøi leân baäc Hieån Thaùnh.
Nhôù ñeán thaùnh Anreâ Duõng Laïc, phaûi nhôù ñeán nhöõng vaàn thô ngaøi taâm söï trong thö vieát trong nguïc cho cha Thöïc raèng:
"Laïc naøy ñaõ roõ choán quaân quan
Buùt cheùp thô naøy gôûi thôû than
Loøng nhôù baïn, noãi coøn vaát vaû
Daï thöông khaùch, chaïy chöõa yeân haøn.
Ñoâng qua tieát laïi thì xuaân tôùi
Khoå traûm mai sau höôûng phuùc an
Laøm keû anh huøng chi quaûn khoù
Nguyeän xin cuøng gaëp choán Thieân Ñaøng"