Böôùc sang ngaøy thöù hai, cuoäc toaï ñaøm "Moät soá vaán ñeà vaên hoaù coâng giaùo Vieät Nam" taïi toaø Toång giaùm muïc Hueá taäp trung vaøo vieäc nhìn laïi quaù trình hình thaønh cuõng nhö vai troø cuûa chöõ quoác ngöõ ñoái vôùi giaùo daân Vieät Nam vaøo theá kyû 17.

 Moät neùt raát môùi, chuû toaï cuoäc toaï ñaøm naøy laø chò Maria Nguyeãn Thò Nga, moät giaùo daân cuûa giaoù xöù chính toaø Phuû Cam, Hueá. Trong suoát cuoäc toaï ñaøm, chò toû ra raát baûn lónh, nhanh nhaäy trong nhaän thöùc vaán ñeà vaø raát duyeân daùng trong phong caùch chuû toaï cuûa mình. Môû ñaàu laø baøi thuyeát trình veà ñeà taøi "Alexandre de Rhodes coâng boá saùch quoác ngöõ ñaàu tieân" do linh muïc Ñoã Quang Chính doøng Teân phuï traùch. Tröôùc khi ñi vaøo thuyeát trình, cha nhìn nhaän moät thöïc taïi: "Trong soá nhöõng ngöôøi goùp coâng söùc taøi trí vaøo vieäc saùng taïo vaø hôn nöõa, phoå bieán chöõ quoác ngöõ, xem ra Alexandre de Rhodes, töùc Ñaéc Loä, laø ngöôøi ñöôïc caùc nhaø nghieân cöùu baøn ñeán nhieàu hôn heát, ñaëc bieät laø thôøi ñieåm 1961-1970 kyû nieäm 300 naêm oâng maát vaø 1991 -2000 kyû nieäm 400 naêm oâng sinh. Cha tieáp: ngay ñoái vôùi ngöôøi coù hoïc ñoâi chuùt, thì hoï cuõng bieát ñeán Ñaéc Loä nhö laø "oâng toå" chöõ quoác ngöõ."

 Duø nhìn nhaän giôø thuyeát trình cuûa mình nhö moät "khoaûng khaéc oân coá tri taân", nhöng vôùi moät beà daøy cuûa moät nhaø nghieân cöùu lòch söû coù uy tín cha Ñoã Quang Chính ñaõ thu huùt cöû toaï baèng söï trình baøy maïch laïc roõ raøng mang tính chuyeân moân nhöng laïi raát khieâm toán cuûa mình.

 Khôûi ñi töø giai ñoaïn saùng taïo vaø hình thaønh chöõ quoác ngöõ, vò thuyeát trình cho thaáy chöõ quoác ngöõ ñaõ ñöôïc baét ñaàu vaøo khoaûng nöûa ñaàu theá kyû 17 vaø nhìn nhaän raèng ñeå coâng boá coâng trình saùng taùc chöõ quoác ngöõ, cha Ñaéc Loä ñaõ phaûi vöôït bao khoù khaên.

 Khi keát thuùc baøi tham luaän, vò thuyeát trình noùi: "chöõ quoác ngöõ ñoái vôùi ñaát nöôùc 4,000 naêm vaên hieán, laø moät coâng cuï saéc beùn cho vieäc phaùt trieån vaø truyeàn baù tö töôûng, tieáp thuï caùc neàn vaên minh theá giôùi, laø caàu noái vôùi "neàn vaên minh quoác teá chöõ caùi abc". Noùi theá khoâng phaûi laø chöõ quoác ngöõ cho ñeán baây giôø hoaøn toaøn moïi maët ñaâu. Ngoân ngöõ coù thay ñoåi theo thôøi gian, tuy nhieân, töø khi coù cuoán töø ñieån cuûa Ñöùc Cha Baù Ña Loäc 1773, ñeán nay ñaõ hôn 200 naêm roài, maø chöõ quoác ngöõ vaãn khoâng thay ñoåi".

 Ñeà taøi cuûa vò thuyeát trình ñaõ gôïi leân thao thöùùc veà chöõ quoác ngöõ vaø cöû toaï ñeàu mong coù moät "Tieåu ban veà chöõ quoác ngöõ" thuoäc Hoäi ñoàng giaùm muïc ñeå tra cöùu, söu taàm veà chöõ quoác ngöõ moät caùch qui moâ vaø höõu hieäu hôn.

 Tieáp sau ñoù, nhaø nghieân cöùu Nguyeãn Khaéc Xuyeân trình baøy veà chuû ñeà "Chöõ Quoác ngöõ taøng tröõ trong vaên khoá Hoäi Truyeàn giaùo Paris". Moät ñeà taøi tuy mang tính chuyeân moân naøy laïi ñaõ thu huùt vaø gôïi leân nhieàu caûm xuùc, khi vò thuyeát trình ñoïc laïi moät soá baûn vaên baèng chöõ quoác ngöõ trong 3 theá kyû 17, 18 vaø 19 ñöôïc taøng tröõ trong vaên khoá Hoäi Truyeàn giaùo Paris.

 Phaàn trình baøy ñaõ gôïi leân öôùc muoán coù ñöôïc moät trung taâm tö lieäu coâng giaùo ñeå coù theå phuïc vuï vieäc nghieân cöùu moät caùch deã daøng hôn.

 Vaøo buoåi chieàu laø baøi thuyeát trình cuûa phoù giaùo sö tieán só Traàn Trí Doõi thuoäc Ñaò Hoïc Quoác Gia Haø Noäi veà "Chöõ quoác ngöõ vôùi ñôøi soáng giaùo daân ôû Vieät Nam tröôùc vaø sau theá kyû 18". Qua phaàn trình baøy, nhaø nghieân cöùu cho thaáy: "töø luùc manh nha cho ñeán cuoái theá kyû 18, chöõ Quoác ngöõ chæ laø phöông tieän ngoân ngöõ cuûa coäng ñoàng toân giaùo vaø chöa thöïc söï laø phöông tieän ngoân ngöõ cuûa cö daân söû duïng tieáng Vieät noùi chung. Ban ñaàu noù laø phöông tieän cuûa caùc nhaø truyeàn giaùo, tieáp theo, noù laø phöông tieän ñeå ghi cheùp nhöõng hoïat ñoäng cuï theå trong ñôøi soáng haøng ngaøy cuûa coäng ñoàng giaoù daân. Tuy nhieân, cuõng nhôø coù söï baét ñaàu aáy maø ngöôøi giaùo daân, vôùi tö caùch laø moät boä phaän höõu cô cuûa ngöôøi Vieät, ñaõ goùp phaàn laøm cho chöõ quoác ngöõ phuø hôïp vôùi ngoân ngöõ toaøn daân."

 Cuoái cuøng, laø baøi baùo caùo cuûa phoù giaùo sö tieán só Ñoã Quang Höng, Vieän Tröôûng Vieän Nghieân Cöùu Toân Giaùo Trung Taâm Khoa Hoïc Xaõ Hoäi Vaø Nhaân Vaên Quoác Gia veà "Baùo Chí Coâng Giaùo ôû Vieät Nam thôøi kyø ñaàu". Qua baøi tham luaän coù tính toång hôïp nhöng laïi raát chi tieát, nhaø nghieân cöùu nhaän ñònh: "So vôùi söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa neàn baùo chí Vieät Nam keå töø 1865, baùo chí coâng giaùo cuõng nhö baùo chí toân giaùo noùi chung laø moät boä phaän coù vò trí nhaát ñònh, khaù ñoäc ñaùo. Ngöôøi coâng giaùo, caùc tôø baùo coâng giaùo ñöoïc keå nhö ngöôøi môû ñaàu cho moät hình thöùc sinh hoaït vaên hoùa môùi, noùi rieâng laø ngheà laøm baùo Vieät Nam. Treân phöông dieän vaên hoaù, baùo chí toân giaùo khoâng chæ phaûn aùnh söï dung hoaø thích hôïp vôùi caùc giaù trò vaên hoaù phöông Taây maø coøn phaûn aùnh söï baûo toàn nhöõng giaù trò vaên hoaù truyeàn thoáng vaø cuõng cho thaáy taâm thöùc toân giaùo cuûa moät boä phaän daân toäc Vieät Nam thôøi caän ñaïi".

 Vôùi 4 baøi thuyeát trình mang tính chuyeân moân naøy, ngaøy thöù hai cuûa cuoäc toaï ñaøm "Moät Soá Vaán Ñeà Veà Vaên Hoùa Coâng Giaùo Vieät Nam Töø Khôûi Thuûy Ñeán Ñaàu Theá Kyû XX" do UÛy Ban Giaùm Muïc veà Giaùo Daân thuoäc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam vaø Toaø toång Giaùm Muïc Hueá toå chöùc töø ngaøy 24/10/2000 tôùi ngaøy 27/10/2000 taïi Toøa Toång Giaùm Muïc Hueá ñaõ thöïc söï gôïi leân thao thöùc veà vieäc tìm veà söï khai sinh chöõ quoác ngöõ cuõng nhö moät nhaéc nhôû veà vieäc baûo toàn vaên hoaù Vieät Nam veà phöông dieän ngoân ngöõ. Ñoàng thôøi cho thaáy ñöôïc nhöõng ñoùng goùp to lôùn, thieát thöïc cuûa ngöôøi coâng giaùo Vieät Nam vaøo neàn vaên hoaù daân toäc.
 
 

Back to Radio Veritas Asia Home Page