Toaùt Yeáu Giaùo Lyù
cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa UÛy Ban Giaùo Lyù Ñöùc Tin Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam 2006
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Phaàn III:
Ñôøi Soáng Trong Ñöùc Kitoâ
Ñoaïn Thöù Nhaát:
Ôn Goïi Cuûa Con Ngöôøi:
Ñôøi Soáng Trong Chuùa Thaùnh Thaàn
357. Ñôøi soáng luaân lyù cuûa ngöôøi Kitoâ höõu ñöôïc noái keát vôùi ñöùc tin vaø caùc Bí tích nhö theá naøo?
1691-1698
Ñieàu maø Kinh Tin Kính tuyeân xöng, caùc Bí tích tieáp tuïc trao ban. Qua caùc Bí tích, caùc tín höõu ñoùn nhaän aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ vaø hoàng aân cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Nhôø ñoù, hoï coù khaû naêng soáng ñôøi soáng môùi vôùi tö caùch laø con caùi Thieân Chuùa trong Ñöùc Kitoâ, Ñaáng hoï ñaõ ñoùn nhaän trong ñöùc tin.
"Hôõi ngöôøi Kitoâ höõu, haõy yù thöùc phaåm giaù cuûa baïn" (Thaùnh Leâoâ Caû).
Chöông Moät
Phaåm Giaù Con Ngöôøi
Con ngöôøi, hình aûnh cuûa Thieân Chuùa
358. Neàn taûng phaåm giaù con ngöôøi laø gì?
1699-1715
Phaåm giaù cuûa con ngöôøi baét nguoàn trong vieäc con ngöôøi ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh vaø gioáng Thieân Chuùa. Ñöôïc phuù baåm moät linh hoàn thieâng lieâng vaø baát töû, lyù trí vaø yù chí töï do, con ngöôøi ñöôïc qui höôùng veà Thieân Chuùa vaø ñöôïc môøi goïi höôûng haïnh phuùc vónh cöûu caû hoàn laãn xaùc.
Ôn Goïi Ñöôïc Haïnh Phuùc
359. Laøm theá naøo con ngöôøi ñaït tôùi haïnh phuùc?
1716
Con ngöôøi ñaït ñöôïc dieãm phuùc nhôø aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ, aân suûng naøy cho hoï ñöôïc tham döï vaøo ñôøi soáng cuûa Thieân Chuùa. Trong Phuùc AÂm, Ñöùc Kitoâ chæ cho caùc moân ñeä cuûa mình con ñöôøng daãn tôùi haïnh phuùc vónh cöûu: ñoù laø caùc Moái phuùc. AÂn suûng cuûa Ñöùc Kitoâ cuõng hoaït ñoäng trong taát caû nhöõng ai, döïa theo löông taâm ngay thaúng, tìm kieám vaø yeâu meán chaân lyù vaø ñieàu thieän, vaø traùnh ñieàu aùc.
360. Taïi sao caùc Moái phuùc laïi quan troïng ñoái vôùi chuùng ta?
1716-1717
1725-1726
Caùc Moái phuùc naèm ôû trung taâm lôøi rao giaûng cuûa Chuùa Gieâsu. Chuùng nhaéc laïi caùc lôøi höùa maø Thieân Chuùa ñaõ trao ban töø thôøi oâng AÙbraham vaø hoaøn thaønh caùc lôøi höùa. Caùc Moái phuùc dieãn taû chính dieän maïo cuûa Chuùa Gieâsu, neâu leân nhöõng ñaëc tính ñích thöïc cuûa ñôøi soáng ngöôøi Kitoâ höõu vaø maïc khaûi cho con ngöôøi cuøng ñích hoaït ñoäng cuûa hoï : ñoù laø haïnh phuùc ñôøi ñôøi.
361. Ñaâu laø moái lieân heä giöõa caùc Moái phuùc vaø loøng khao khaùt haïnh phuùc cuûa con ngöôøi?
1718-1719
Caùc moái phuùc ñaùp laïi loøng khao khaùt baåm sinh veà haïnh phuùc maø Thieân Chuùa ñaõ ñaët ñeå trong taâm hoàn con ngöôøi ñeå loâi keùo hoï veà vôùi Ngaøi vaø chæ mình Ngaøi môùi coù theå laáp ñaày loøng khao khaùt aáy.
362. Haïnh phuùc ñôøi ñôøi laø gì?
1720-1724
1727-1729
Ñoù laø vieäc chieâm ngöôõng Thieân Chuùa trong ñôøi soáng vónh cöûu, ôû ñoù chuùng ta seõ ñöôïc troïn veïn "thoâng phaàn baûn tính Thieân Chuùa" (2 Pr 1,4), thoâng phaàn vinh quang cuûa Ñöùc Kitoâ vaø nieàm vui cuûa ñôøi soáng Ba Ngoâi. Haïnh phuùc ñôøi ñôøi vöôït quaù khaû naêng con ngöôøi. Ñoù laø moät hoàng aân sieâu nhieân vaø nhöng khoâng cuûa Thieân Chuùa, cuõng nhö aân suûng daãn ñöa chuùng ta ñeán ñoù. Haïnh phuùc ñöôïc höùa ban ñaët chuùng ta tröôùc nhöõng choïn löïa luaân lyù quan troïng veà cuûa caûi traàn theá, thuùc ñaåy chuùng ta yeâu meán Thieân Chuùa treân heát moïi söï.
Söï Töï Do Cuûa Con Ngöôøi
363. Töï do laø gì?
1730-1733
1743-1744
Töï do laø khaû naêng Thieân Chuùa ban cho con ngöôøi ñeå haønh ñoäng hay khoâng haønh ñoäng, ñeå laøm vieäc naøy hay vieäc khaùc, vaø nhö vaäy, töï mình ñöa ra nhöõng quyeát ñònh moät caùch yù thöùc. Töï do laø neùt ñaëc tröng cuûa caùc haønh vi nhaân linh. Caøng laøm ñieàu thieän, ngöôøi ta caøng töï do hôn. Töï do höôùng ñeán söï hoaøn haûo khi quy höôùng veà Thieân Chuùa, Ñaáng laø söï thieän toái thöôïng vaø laø haïnh phuùc cuûa chuùng ta. Töï do cuõng bao haøm khaû naêng löïa choïn giöõa ñieàu toát vaø ñieàu xaáu. Söï löïa choïn ñieàu xaáu laø moät laïm duïng töï do, ñöa chuùng ta vaøo voøng noâ leä toäi loãi.
364. Ñaâu laø moái töông quan giöõa töï do vaø traùch nhieäm?
1734-1737
1745-1746
Vì coù töï do, con ngöôøi phaûi chòu traùch nhieäm veà caùc haønh vi cuûa mình theo möùc ñoä caùc haønh vi naøy do chính hoï muoán, caû khi vieäc qui traùch vaø traùch nhieäm veà moät haønh ñoäng coù theå bò giaûm thieåu hoaëc ñoâi khi bò loaïi boû, vì lyù do thieáu hieåu bieát, khoâng chuù yù, do aùp löïc, do sôï haõi, do xuùc ñoäng thaùi quaù, hoaëc do caùc thoùi quen.
365. Taïi sao moïi ngöôøi coù quyeàn thöïc thi töï do cuûa mình?
1738
1747
Moãi ngöôøi ñeàu coù quyeàn söû duïng töï do cuûa mình, vì töï do khoâng theå taùch rôøi khoûi phaåm giaù con ngöôøi. Vì theá quyeàn naøy phaûi luoân ñöôïc toân troïng, ñaëc bieät trong laõnh vöïc luaân lyù vaø toân giaùo. Quyeàn töï do naøy phaûi ñöôïc luaät daân söï coâng nhaän vaø baûo veä, trong caùc giôùi haïn cuûa coâng ích vaø traät töï coâng coäng chính ñaùng.
366. Söï töï do cuûa con ngöôøi naèm ôû vò trí naøo trong nhieäm cuïc cöùu ñoä?
1739-1742
1748
Söï töï do cuûa chuùng ta bò suy yeáu vì toäi nguyeân toå. Söï suy yeáu naøy caøng traàm troïng hôn vì caùc toäi loãi sau ñoù. Nhöng "chính ñeå chuùng ta ñöôïc töï do maø Ñöùc Kitoâ ñaõ giaûi thoaùt chuùng ta" (Gl 5,1). Nhôø aân suûng cuûa Ngöôøi, Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn chuùng ta ñeán söï töï do thieâng lieâng, ñeå laøm cho chuùng ta thaønh nhöõng coäng taùc vieân töï do cuûa Ngöôøi, trong Hoäi thaùnh vaø trong theá giôùi.
367. Ñaâu laø nguoàn goác luaân lyù cuûa haønh vi nhaân linh?
1749-1754
1757-1758
Tính chaát luaân lyù cuûa haønh vi nhaân linh döïa treân ba nguoàn:
- Ñoái töôïng ñöôïc löïa choïn, nghóa laø moät ñieàu thieän ñích thöïc hay coù veû nhö theá.
- YÙ höôùng cuûa chuû theå haønh ñoäng, nghóa laø muïc ñích khieán cho chuû theå haønh ñoäng.
- Caùc hoaøn caûnh cuûa haønh ñoäng, bao goàm caû caùc haäu quaû cuûa haønh ñoäng.
368. Khi naøo haønh vi laø toát xeùt veà phöông dieän luaân lyù?
1755-1756
1759-1760
Xeùt veà phöông dieän luaân lyù, haønh vi toát phaûi coù cuøng luùc ñoái töôïng, yù höôùng vaø caùc hoaøn caûnh ñeàu toát. Ñoái töôïng ñöôïc choïn töï noù coù theå laøm cho haønh vi trôû thaønh xaáu, duø coù yù höôùng toát. Khoâng ñöôïc pheùp laøm moät ñieàu xaáu ñeå ñaït ñöôïc moät ñieàu toát. Moät muïc ñích xaáu coù theå huûy hoaïi haønh vi, cho duø ñoái töôïng töï noù laø toát. Ngöôïc laïi, moät muïc ñích toát khoâng theå laøm cho moät haønh ñoäng maø ñoái töôïng cuûa noù laø xaáu, trôû thaønh toát ñöôïc, vì muïc ñích khoâng bieän minh cho caùc phöông tieän. Caùc hoaøn caûnh coù theå laøm giaûm thieåu hay gia taêng traùch nhieäm cuûa taùc giaû haønh vi, nhöng chuùng khoâng theå laøm thay ñoåi phaåm chaát luaân lyù cuûa chính caùc haønh vi. Hoaøn caûnh khoâng bao giôø coù theå laøm cho moät haønh vi töï noù laø xaáu trôû thaønh toát ñöôïc.
369. Coù phaûi coù nhöõng haønh vi luoân luoân khoâng ñöôïc pheùp laøm hay khoâng?
1756, 1761
Coù nhöõng haønh vi, maø söï löïa choïn chuùng luoân luoân laø khoâng ñöôïc pheùp, vì ñoái töôïng cuûa chuùng (chaúng haïn loäng ngoân, saùt nhaân vaø ngoaïi tình). Vieäc löïa choïn nhöõng haønh vi naøy ñaõ coù moät leänh laïc cuûa yù chí, nghóa laø moät ñieàu xaáu luaân lyù; ñieàu xaáu naøy khoâng theå bieän minh baèng vieäc xeùt ñeán nhöõng ñieàu toát coù theå ruùt ra töø nhöõng haønh vi ñoù.
Tính Luaân Lyù Cuûa Caùc Ñam Meâ
370. Caùc ñam meâ laø gì?
1762-1766
1771-1772
Ñam meâ laø nhöõng caûm xuùc, nhöõng rung ñoäng hay nhöõng chuyeån bieán cuûa söï nhaïy caûm - ñoù laø nhöõng yeáu toá töï nhieân cuûa taâm lyù con ngöôøi - chuùng thuùc ñaåy con ngöôøi haønh ñoäng hay khoâng haønh ñoäng, theo ñieàu ñöôïc caûm nhaän laø toát hoaëc xaáu. Nhöõng ñam meâ caên baûn laø yeâu vaø gheùt, öôùc muoán vaø sôï haõi, vui buoàn vaø phaãn noä. Ñam meâ quan troïng nhaát laø tình yeâu, ñöôïc haáp daãn bôûi ñieàu thieän. Ngöôøi ta chæ yeâu ñieàu thieän haûo, hoaëc laø ñieàu thieän haûo thöïc söï hoaëc laø ñieàu ngöôøi ta töôûng laø thieän haûo.
371. Xeùt veà khía caïnh luaân lyù, ñam meâ toát hay xaáu?
1767-1770
1773-1775
Vì laø nhöõng rung ñoäng cuûa khaû naêng caûm thuï, ñam meâ töï chuùng khoâng toát vaø cuõng chaúng xaáu. Ñam meâ toát khi ñöa ñeán nhöõng haønh ñoäng toát, vaø laø xaáu trong tröôøng hôïp nghòch laïi. Caùc ñam meâ coù theå ñöôïc thaêng hoa thaønh caùc nhaân ñöùc hay thoaùi hoùa thaønh caùc neát xaáu.
Löông Taâm Luaân Lyù
372. Löông taâm luaân lyù laø gì?
1776-1780
1795-1797
Hieän dieän trong saâu thaúm loøng ngöôøi, löông taâm luaân lyù laø moät phaùn ñoaùn cuûa lyù trí, vaøo luùc caàn thieát, thuùc ñaåy con ngöôøi laøm laønh laùnh döõ. Nhôø löông taâm luaân lyù, con ngöôøi nhaän thöùc ñöôïc phaåm chaát luaân lyù cuûa moät haønh vi seõ laøm hay ñaõ laøm, vaø ñaûm nhaän traùch nhieäm veà haønh vi ñoù. Khi laéng nghe tieáng noùi cuûa löông taâm luaân lyù, con ngöôøi khoân ngoan coù theå nghe ñöôïc tieáng Thieân Chuùa noùi vôùi mình.
373. Phaåm giaù con ngöôøi ñoøi buoäc ñieàu gì ñoái vôùi löông taâm luaân lyù?
1780-1782
1798
Phaåm giaù con ngöôøi ñoøi hoûi söï ngay thaúng cuûa löông taâm luaân lyù, coù nghóa laø löông taâm phaûi phuø hôïp vôùi ñieàu coâng chính vaø toát laønh döïa theo lyù trí vaø Leà luaät cuûa Thieân Chuùa. Caên cöù vaøo phaåm giaù nhaân vò nhö theá, con ngöôøi khoâng theå bò eùp buoäc phaûi haønh ñoäng nghòch laïi vôùi löông taâm mình, cuõng nhö khoâng theå bò ngaên caûn, trong caùc giôùi haïn cuûa coâng ích, haønh ñoäng theo löông taâm mình, nhaát laø trong laõnh vöïc toân giaùo.
374. Laøm sao ñaøo taïo löông taâm ngay thaúng vaø chaân thaät?
1783-1788
1799-1800
Löông taâm luaân lyù ngay thaúng vaø chaân thaät ñöôïc ñaøo taïo qua giaùo duïc, qua vieäc thaám nhuaàn Lôøi Chuùa vaø caùc giaùo huaán cuûa Hoäi thaùnh. Löông taâm luaân lyù ñöôïc caùc hoàng aân Chuùa Thaùnh Thaàn naâng ñôõ vaø ñöôïc caùc lôøi khuyeân baûo cuûa nhöõng ngöôøi khoân ngoan trôï giuùp. Ngoaøi ra, caàu nguyeän vaø xeùt mình cuõng ñoùng goùp raát nhieàu vaøo vieäc ñaøo taïo luaân lyù.
375. Ñaâu laø nhöõng quy taéc maø löông taâm luoân phaûi theo?
1789
Coù ba qui taéc caên baûn: 1) Khoâng bao giôø ñöôïc laøm ñieàu xaáu ñeå ñaït tôùi ñieàu toát; 2) Luaät vaøng: "Taát caû nhöõng gì anh em muoán ngöôøi ta laøm cho mình thì chính anh em cuõng haõy laøm cho ngöôøi ta" (Mt 7,12); 3) Ñöùc aùi Kitoâ giaùo luoân ñoøi hoûi toân troïng tha nhaân vaø löông taâm cuûa hoï, maëc duø ñieàu ñoù khoâng coù nghóa laø chaáp nhaän moät ñieàu xaáu khaùch quan nhö laø moät ñieàu toát.
376. Löông taâm coù theå ñöa ra nhöõng phaùn ñoaùn sai laàm khoâng?
1790-1794
1801-1802
Con ngöôøi phaûi luoân tuaân theo phaùn ñoaùn chaéc chaén cuûa löông taâm mình; nhöng löông taâm cuõng coù theå ñöa ra nhöõng phaùn ñoaùn sai laàm, vì khoâng phaûi luùc naøo ngöôøi ta cuõng traùnh ñöôïc laàm loãi cuûa mình. Tuy nhieân, ngöôøi ta khoâng theå qui traùch nhieäm cho ngöôøi thöïc hieän ñieàu xaáu vì söï thieáu hieåu bieát ngoaøi yù muoán, caû khi ñoù laø moät ñieàu xaáu khaùch quan. Chính vì theá, con ngöôøi phaûi vaän duïng heát moïi khaû naêng ñeå giuùp löông taâm luaân lyù traùnh khoûi nhöõng sai laàm.
Caùc Nhaân Ñöùc
377. Nhaân ñöùc laø gì?
1803, 1833
Nhaân ñöùc laø moät xu höôùng thöôøng xuyeân vaø kieân trì ñeå laøm ñieàu thieän. "Muïc ñích cuûa moät ñôøi soáng nhaân ñöùc laø trôû neân gioáng Thieân Chuùa" (thaùnh Greâgoârioâ thaønh Nyssa). Coù nhöõng ñöùc tính nhaân baûn vaø nhöõng nhaân ñöùc ñoái thaàn.
378. Caùc ñöùc tính nhaân baûn laø gì?
1804
1810-1811
1834, 1839
Caùc ñöùc tính nhaân baûn laø xu höôùng thöôøng xuyeân vaø kieân trì cuûa lyù trí vaø yù chí nhaèm ñieàu chænh haønh vi cuûa chuùng ta, ñieàu tieát caùc ñam meâ vaø höôùng daãn neáp soáng chuùng ta cho phuø hôïp vôùi lyù trí vaø ñöùc tin. Nhôø ñaït ñöôïc vaø cuûng coá thöôøng xuyeân baèng caùc haønh vi luaân lyù toát, caùc ñöùc tính nhaân baûn ñöôïc aân suûng Thieân Chuùa thanh luyeän vaø naâng cao.
379. Caùc ñöùc tính nhaân baûn chính laø gì?
1805
1834
Ñoù laø caùc ñöùc tính ñöôïc goïi laø caùc ñöùc tính "caên baûn." Taát caû caùc nhaân ñöùc khaùc ñeàu qui tuï quanh caùc ñöùc tính naøy vaø taïo thaønh neàn taûng cho ñôøi soáng ñaïo ñöùc. Ñoù laø: khoân ngoan, coâng baèng, can ñaûm vaø tieát ñoä.
380. Khoân ngoan laø gì?
1806
1835
Khoân ngoan laø ñöùc tính giuùp lyù trí saün saøng trong moïi hoaøn caûnh phaân ñònh ñieàu thieän ñích thöïc vaø choïn löïa nhöõng phöông tieän thích hôïp ñeå ñaït tôùi ñieàu thieän ñoù. Söï khoân ngoan höôùng daãn caùc ñöùc tính khaùc, baèng caùch chæ ra cho chuùng luaät leä vaø möùc ñoä cuûa chuùng.
381. Coâng baèng laø gì?
1807
1836
Coâng baèng laø ñöùc tính luaân lyù theå hieän qua quyeát taâm traû cho Thieân Chuùa nhöõng gì thuoäc veà Thieân Chuùa vaø traû cho tha nhaân nhöõng gì thuoäc veà tha nhaân. Coâng baèng ñoái vôùi Thieân Chuùa ñöôïc goïi laø "nhaân ñöùc thôø phöôïng".
382. Can ñaûm laø gì?
1808
1837
Can ñaûm laø ñöùc tính luaân lyù giuùp chuùng ta kieân trì vaø quyeát taâm theo ñuoåi ñieàu thieän giöõa nhöõng khoù khaên trong ñôøi; can ñaûm coù theå ñöa ñeán khaû naêng daùm hy sinh chính maïng soáng ñeå baûo veä moät ñieàu coâng chính.
383. Tieát ñoä laø gì?
1809
1838
Tieát ñoä laø ñöùc tính luaân lyù giuùp ta ñieàu tieát söùc loâi cuoán cuûa nhöõng laïc thuù, söû duïng chöøng möïc caùc cuûa caûi traàn theá, giuùp yù chí laøm chuû caùc baûn naêng vaø kieàm cheá caùc ham muoán trong giôùi haïn chính ñaùng.
384. Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn laø gì?
1812-1813
1840-1841
Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn laø nhöõng nhaân ñöùc coù chính Thieân Chuùa laø nguoàn goác, ñoäng löïc vaø ñoái töôïng tröïc tieáp. Caùc nhaân ñöùc naøy ñöôïc phuù baåm trong con ngöôøi cuøng vôùi aân suûng thaùnh hoùa, giuùp con ngöôøi coù khaû naêng soáng töông quan vôùi Thieân Chuùa Ba Ngoâi. Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn taïo neàn moùng vaø ñoäng löïc cho haønh vi luaân lyù cuûa ngöôøi Kitoâ höõu, laøm sinh ñoäng caùc ñöùc tính nhaân baûn. Chuùng laø baûo chöùng cho söï hieän dieän vaø hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong caùc khaû naêng cuûa con ngöôøi.
385. Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn laø nhöõng nhaân ñöùc naøo?
1813
Caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn goàm coù: ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc meán.
386. Ñöùc tin laø gì?
1814-1816
1842
Ñöùc tin laø nhaân ñöùc ñoái thaàn, nhôø ñoù chuùng ta tin vaøo Thieân Chuùa vaø taát caû nhöõng gì Ngaøi ñaõ maïc khaûi cho chuùng ta vaø nhöõng gì Hoäi thaùnh daïy chuùng ta tin, bôûi vì Thieân Chuùa laø chính Chaân lyù. Baèng ñöùc tin, con ngöôøi phoù thaùc baûn thaân mình moät caùch töï do cho Thieân Chuùa. Vì theá ngöôøi tin tìm kieám ñeå nhaän bieát vaø thi haønh yù muoán cuûa Ngaøi, vì "ñöùc tin hoaït ñoäng nhôø ñöùc aùi" (Gl 5,6).
387. Ñöùc caäy laø gì?
1817-1821
1843
Ñöùc caäy laø nhaân ñöùc ñoái thaàn giuùp chuùng ta khao khaùt vaø mong chôø Thieân Chuùa ban cho chuùng ta ñôøi soáng vónh cöûu laø haïnh phuùc cuûa chuùng ta, khi tin töôûng vaøo caùc lôøi höùa cuûa Ñöùc Kitoâ vaø caäy döïa vaøo söï trôï giuùp cuûa ôn Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå xöùng ñaùng höôûng ñôøi soáng vónh cöûu vaø kieân trì cho ñeán heát cuoäc ñôøi traàn theá.
388. Ñöùc aùi laø gì?
1822-1829
1844
Ñöùc aùi laø nhaân ñöùc ñoái thaàn giuùp chuùng ta kính meán Thieân Chuùa treân heát moïi söï vaø bôûi tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa, chuùng ta yeâu thöông ngöôøi khaùc nhö chính mình. Chuùa Gieâsu laáy ñöùc aùi laøm giôùi raên môùi, laø söï vieân maõn cuûa Leà luaät. Ñöùc aùi laø "moái daây lieân keát tuyeät haûo" (Cl 3,14), laø neàn taûng cuûa caùc nhaân ñöùc khaùc maø noù laøm cho sinh ñoäng, gôïi höùng vaø ra leänh. Khoâng coù ñöùc aùi, "toâi seõ chaúng laø gì caû vaø... chaúng ích gì cho toâi" (1 Cr 13,1-3).
389. Caùc ôn Chuùa Thaùnh Thaàn laø gì?
1830-1831
1845
Caùc ôn Chuùa Thaùnh Thaàn laø nhöõng xu höôùng thöôøng tröïc giuùp cho con ngöôøi ngoan ngoaõn theo nhöõng linh öùng cuûa Thieân Chuùa. Coù baûy ôn Chuùa Thaùnh Thaàn: khoân ngoan, thoâng minh, möu löôïc, duõng caûm, hieåu bieát, hieáu thaûo vaø kính sôï Thieân Chuùa.
390. Nhöõng hoa traùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn laø gì?
1832
Nhöõng hoa traùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn laø nhöõng ñieàu thieän haûo ñöôïc khaéc ghi trong chuùng ta nhö hoa quaû ñaàu muøa cuûa vinh quang vónh cöûu. Truyeàn thoáng Hoäi thaùnh ñöa ra möôøi hai hoa traùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn: "Baùc aùi, hoan laïc, an bình, kieân nhaãn, quaûng ñaïi, nhaân töø, töø taâm, khoan dung, trung tín, khieâm nhu, tieát ñoä vaø thanh khieát" (Gl 5,22-23).
Toäi Loãi
391. Ñeå ñoùn nhaän loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, chuùng ta phaûi laøm gì?
1846-1848
1870
Ñeå coù theå ñoùn nhaän loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, chuùng ta phaûi nhìn nhaän vaø thoáng hoái caùc toäi loãi cuûa mình. Chính Thieân Chuùa, qua Lôøi vaø Thaùnh Thaàn cuûa Ngaøi, giuùp chuùng ta thaáy roõ toäi loãi cuûa mình, ban cho chuùng ta löông taâm ngay thaúng vaø nieàm hy voïng vaøo ôn tha thöù.
392. Toäi laø gì?
1849-1851
1871-1872
Toäi laø "moät lôøi noùi, haønh vi hoaëc öôùc muoán traùi nghòch vôùi Luaät vónh cöûu" (thaùnh Augustinoâ). Toäi laø moät söï xuùc phaïm ñeán Thieân Chuùa, khoâng vaâng phuïc tình yeâu cuûa Ngöôøi. Toäi gaây thöông tích cho baûn tính cuûa con ngöôøi vaø laøm thöông toån ñeán töông quan giöõa con ngöôøi. Qua cuoäc Töû naïn, Ñöùc Kitoâ cho thaáy roõ raøng tích chaát traàm troïng cuûa toäi vaø ñaõ chieán thaéng noù baèng loøng thöông xoùt cuûa Ngöôøi.
393. Coù nhieàu loaïi toäi hay khoâng?
1852-1853
1873
Coù raát nhieàu loaïi toäi. Caùc toäi coù theå ñöôïc phaân bieät theo ñoái töôïng cuûa chuùng hoaëc theo caùc nhaân ñöùc hay caùc giôùi raên, maø toäi ñoái nghòch. Ngöôøi ta coøn coù theå phaân bieät toäi theo töông quan tröïc tieáp cuûa chuùng vôùi Thieân Chuùa, vôùi tha nhaân hoaëc vôùi chính baûn thaân. Ngoaøi ra, ngöôøi ta cuõng coù theå phaân bieät toäi trong tö töôûng, lôøi noùi, vieäc laøm vaø vieäc boû soùt khoâng laøm.
394. Ngöôøi ta phaân bieät toäi theo tính chaát traàm troïng cuûa chuùng nhö theá naøo?
1854
Ngöôøi ta phaân bieät toäi troïng vaø toäi nheï.
395. Khi naøo ngöôøi ta phaïm toäi troïng?
1855-1861
1874
Ngöôøi ta phaïm toäi troïng khi cuøng luùc coù chaát lieäu naëng, yù thöùc ñaày ñuû, vaø töï yù öng thuaän. Toäi troïng phaù huyû ñöùc meán trong chuùng ta, cöôùp ñi aân suûng thaùnh hoaù vaø daãn chuùng ta ñeán caùi cheát ñôøi ñôøi trong hoûa nguïc neáu khoâng saùm hoái. Toäi troïng ñöôïc tha thöù caùch thoâng thöôøng nhôø Bí tích Röûa toäi vaø Bí tích Thoáng hoái, coøn goïi laø Bí tích Hoøa giaûi.
396. Khi naøo ngöôøi ta phaïm toäi nheï?
1862-1864
1875
Khaùc bieät caùch trieät ñeå vôùi toäi troïng, ngöôøi ta phaïm toäi nheï khi chaát lieäu laø nheï, hoaëc thaäm chí chaát lieäu laø naëng, nhöng khoâng coù ñaày ñuû yù thöùc hay khoâng hoaøn toaøn öng thuaän. Toäi nheï khoâng caét ñöùt töông quan vôùi Thieân Chuùa, nhöng laøm suy yeáu ñöùc meán. Toäi nheï bieåu loä loøng quyeán luyeán leäch laïc ñoái vôùi cuûa caûi traàn theá, ngaên caûn söï tieán trieån cuûa linh hoàn trong vieäc thöïc haønh nhaân ñöùc vaø trong vieäc thöïc thi ñieàu thieän luaân lyù. Toäi nheï ñaùng chòu nhöõng hình phaït taïm thôøi ñeå thanh luyeän.
397. Toäi sinh soâi naûy nôû nôi chuùng ta nhö theá naøo?
1865, 1876
Toäi taïo neân xu höôùng veà toäi, vaø do vieäc laëp ñi laëp laïi cuøng moät haønh vi, seõ taïo neân thoùi xaáu.
398. Caùc thoùi xaáu laø gì?
1866-1867
Ñoái nghòch vôùi caùc nhaân ñöùc, caùc thoùi xaáu laø nhöõng thoùi quen leäch laïc laøm môø toái löông taâm vaø höôùng chieàu veà ñieàu xaáu. Caùc thoùi xaáu coù theå gheùp laïi thaønh baûy moái toäi ñaàu: kieâu ngaïo, haø tieän, ganh tò, noùng giaän, daâm duïc, meâ aên uoáng, vaø löôøi bieáng.
399. Chuùng ta coù traùch nhieäm gì ñoái vôùi toäi ngöôøi khaùc khoâng?
1868
Chuùng ta coù traùch nhieäm ñoái vôùi toäi cuûa ngöôøi khaùc, khi chuùng ta coäng taùc caùch coù loãi vaøo toäi ñoù.
400. Caùc cô caáu cuûa toäi laø gì?
1869
Caùc cô caáu cuûa toäi laø nhöõng hoaøn caûnh xaõ hoäi hay nhöõng toå chöùc nghòch laïi vôùi Luaät Thieân Chuùa; chuùng laø nhöõng bieåu loä vaø laø haäu quaû cuûa caùc toäi caù nhaân.
Chöông Hai
Coäng Ñoàng Nhaân Loaïi
Caù Nhaân Vaø Xaõ Hoäi
401. Chieàu kích xaõ hoäi cuûa con ngöôøi heä taïi ñieàu gì?
1877-1880
1890-1891
Con ngöôøi khoâng nhöõng ñöôïc keâu goïi theo töøng caù nhaân ñeå höôûng haïnh phuùc, nhöng coøn coù moät chieàu kích xaõ hoäi, taïo thaønh moät yeáu toá caên baûn cuûa baûn chaát cuõng nhö ôn goïi cuûa mình. Thaät vaäy, taát caû moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc keâu goïi ñeán cuøng moät muïc ñích laø chính Thieân Chuùa. Coù moät söï töông töï naøo ñoù giöõa söï hieäp thoâng caùc Ngoâi Vò Thieân Chuùa vôùi tình huynh ñeä maø con ngöôøi phaûi thieát laäp vôùi nhau, trong chaân lyù vaø tình yeâu. Tình yeâu ñoái vôùi tha nhaân khoâng theå taùch rôøi khoûi tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa.
402. Ñaâu laø moái töông quan giöõa caù nhaân vôùi xaõ hoäi?
1881-1882
1892-1893
Nguyeân lyù, chuû theå vaø muïc ñích cuûa taát caû caùc ñònh cheá xaõ hoäi laø vaø phaûi laø con ngöôøi. Moät soá coäng ñoàng, chaúng haïn nhö gia ñình vaø taäp theå daân söï, raát caàn thieát cho con ngöôøi. Caùc hieäp hoäi khaùc cuõng höõu ích cho con ngöôøi, caû treân bình dieän quoác gia cuõng nhö treân bình dieän quoác teá, nhöng phaûi toân troïng nguyeân taéc hoã trôï...
403. Nguyeân taéc hoã trôï laø gì?
1883-1885
1894
Nguyeân taéc naøy coù nghóa laø moät coäng ñoàng ôû caáp ñoä cao hôn khoâng ñöôïc thaâu toùm caùc phaän vuï thuoäc coäng ñoàng ôû caáp ñoä thaáp hôn, ñeán ñoä cöôùp maát thaåm quyeàn cuûa coäng ñoàng caáp thaáp naøy. Ñuùng hôn, coäng ñoàng caáp cao phaûi naâng ñôõ coäng ñoàng caáp thaáp trong tröôøng hôïp caàn thieát.
404. Moät coäng ñoàng nhaân loaïi ñích thöïc coøn ñoøi buoäc ñieàu gì khaùc nöõa?
1886-1889
1895-1896
Coäng ñoàng nhaân loaïi ñích thöïc ñoøi buoäc phaûi toân troïng söï coâng baèng, moät baäc thang giaù trò ñuùng ñaén, caùc chieàu kích theå lyù vaø baûn naêng phaûi phuï thuoäc caùc chieàu kích noäi taâm vaø tinh thaàn. Ñaëc bieät, nôi naøo toäi loãi laøm baêng hoaïi moâi tröôøng xaõ hoäi, phaûi keâu goïi saùm hoái taâm hoàn vaø keâu caàu ñeán aân suûng cuûa Thieân Chuùa, ñeå coù theå thay ñoåi xaõ hoäi haàu thöïc söï phuïc vuï cho taát caû moïi ngöôøi vaø töøng caù nhaân. Ñöùc aùi laø giôùi raên cao caû nhaát mang tính xaõ hoäi, vì ñoøi buoäc söï coâng baèng vaø giuùp thöïc hieän söï coâng baèng.
Tham Döï Vaøo Ñôøi Soáng Xaõ Hoäi
405. Quyeàn bính trong xaõ hoäi ñöôïc ñaët treân neàn taûng naøo?
1897-1902
1918-1920
Moïi coäng ñoàng nhaân loaïi ñeàu caàn coù moät quyeàn bính hôïp phaùp ñeå baûo ñaûm traät töï vaø goùp phaàn vaøo vieäc phuïc vuï coâng ích. Quyeàn bính naøy ñaët neàn taûng treân baûn tính con ngöôøi, vì phuø hôïp vôùi traät töï ñöôïc Thieân Chuùa thieát laäp.
406. Khi naøo quyeàn bính ñöôïc thöïc thi hôïp phaùp?
1901
1903-1904
1921-1922
Quyeàn bính ñöôïc thöïc thi caùch hôïp phaùp khi hoaït ñoäng vì coâng ích vaø söû duïng caùc phöông tieän hôïp phaùp veà maët luaân lyù ñeå ñaït ñöôïc coâng ích aáy. Vì theá, caùc theå cheá chính trò phaûi ñöôïc thieát laäp do quyeát ñònh töï do cuûa caùc coâng daân vaø hoï phaûi tuaân giöõ nguyeân taéc "Nhaø nöôùc phaùp cheá," trong ñoù luaät phaùp laø toái thöôïng chöù khoâng phaûi yù muoán ñoäc ñoaùn cuûa moät soá ngöôøi. Caùc luaät leä baát coâng vaø caùc bieän phaùp traùi nghòch vôùi traät töï luaân lyù khoâng boù buoäc löông taâm con ngöôøi.
407. Coâng ích laø gì?
1905-1906
1924
Coâng ích ñöôïc hieåu laø toaøn theå nhöõng ñieàu kieän cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi cho pheùp caùc nhoùm vaø caùc caù nhaân ñaït tôùi söï hoaøn haûo cuûa mình.
408. Coâng ích bao goàm nhöõng ñieàu gì?
1907-1909
1925
Coâng ích bao goàm: söï toân troïng vaø coå voõ caùc quyeàn lôïi caên baûn cuûa con ngöôøi, vieäc phaùt trieån caùc lôïi ích tinh thaàn vaø vaät chaát cuûa con ngöôøi cuõng nhö cuûa xaõ hoäi, hoaø bình vaø an ninh cho taát caû moïi ngöôøi.
409. ÔÛ ñaâu coâng ích ñöôïc thöïc hieän moät caùch ñaày ñuû nhaát?
1910-1912
1927
Coâng ích ñöôïc thöïc hieän caùch ñaày ñuû nhaát trong caùc coäng ñoàng chính trò naøo bieát baûo veä vaø coå voõ thieän ích cho caùc coâng daân vaø caùc toå chöùc trung gian, maø khoâng queân thieän ích phoå quaùt cuûa gia ñình nhaân loaïi.
410. Con ngöôøi tham gia vaøo vieäc thöïc hieän coâng ích nhö theá naøo?
1913-1917
1926
Tuyø theo ñòa vò vaø vai troø ñaûm nhaän, moãi ngöôøi phaûi goùp phaàn vaøo vieäc coå voõ coâng ích: baèng vieäc toân troïng caùc luaät coâng baèng, vaø daán thaân vaøo nhöõng laõnh vöïc maø caù nhaân hoï coù traùch nhieäm, nhö chaêm soùc gia ñình vaø daán thaân trong coâng vieäc cuûa mình. Trong khaû naêng cuûa mình, caùc coâng daân cuõng phaûi tích cöïc tham gia vaøo ñôøi soáng coâng coäng.
Coâng Baèng Xaõ Hoäi
411. Laøm theá naøo xaõ hoäi baûo ñaûm ñöôïc coâng baèng xaõ hoäi?
1928-1933
1943-1944
Xaõ hoäi baûo ñaûm coâng baèng xaõ hoäi khi toân troïng phaåm giaù vaø nhöõng quyeàn lôïi con ngöôøi; ñoù chính laø muïc ñích thöïc söï cuûa xaõ hoäi. Ngoaøi ra, xaõ hoäi tìm kieám coâng baèng xaõ hoäi, laø ñieàu lieân heä ñeán coâng ích vaø vieäc thöïc thi quyeàn haønh, khi xaõ hoäi taïo ñieàu kieän ñeå caùc hieäp hoäi vaø caùc caù nhaân ñaït ñöôïc nhöõng gì thuoäc veà quyeàn lôïi cuûa hoï.
412. Ñaâu laø neàn taûng söï bình ñaúng giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi?
1934-1935
1945
Moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc höôûng söï bình ñaúng veà phaåm giaù vaø nhöõng quyeàn lôïi caên baûn, vì hoï ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh Thieân Chuùa duy nhaát vaø ñöôïc ban cho moät linh hoàn coù lyù trí. Hoï coù chung moät baûn tính vaø moät nguoàn goác, vaø ñöôïc môøi goïi chung höôûng haïnh phuùc vôùi Thieân Chuùa trong Ñöùc Kitoâ laø Ñaáng Cöùu Ñoä duy nhaát.
413. Chuùng ta ñaùnh giaù nhöõng baát bình ñaúng giöõa con ngöôøi nhö theá naøo?
1936-1938
1946-1947
Coù nhöõng söï baát bình ñaúng veà maët kinh teá vaø xaõ hoäi aûnh höôûng treân haøng trieäu con ngöôøi. Nhöõng baát bình ñaúng naøy ñi ngöôïc laïi caùch coâng khai vôùi Phuùc AÂm vaø ñoái nghòch vôùi coâng baèng, vôùi phaåm giaù con ngöôøi vaø vôùi hoøa bình. Nhöng cuõng coù nhöõng khaùc bieät giöõa con ngöôøi, do nhöõng nhaân toá khaùc nhau thuoäc keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa. Thaät vaäy, Thieân Chuùa muoán raèng ngöôøi naøy nhaän ôû ngöôøi kia nhöõng gì hoï caàn thieát vaø nhöõng ai coù nhöõng "neùn baïc" ñaëc bieät, neân chia seû vôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Nhöõng söï khaùc bieät naøy khuyeán khích vaø thöôøng baét buoäc con ngöôøi phaûi soáng haøo hieäp, nhaân töø vaø chia seû. Chuùng thuùc ñaåy caùc neàn vaên hoùa laøm phong phuù laãn nhau.
414. Tình lieân ñôùi nhaân loaïi ñöôïc bieåu loä nhö theá naøo?
1939-1942
1948
Xuaát phaùt töø tình huynh ñeä nhaân baûn vaø Kitoâ giaùo, tình lieân ñôùi tröôùc heát ñöôïc bieåu loä trong vieäc phaân phoái hôïp lyù caùc cuûa caûi, trong vieäc traû löông lao ñoäng moät caùch coâng baèng vaø trong vieäc daán thaân cho moät traät töï xaõ hoäi coâng baèng hôn. Nhaân ñöùc lieân ñôùi ñöôïc thöïc hieän qua vieäc chia seû caùc cuûa caûi tinh thaàn cuûa ñöùc tin, ñieàu naøy coøn quan troïng hôn laø caùc cuûa caûi vaät chaát.
Chöông Ba
Ôn Cöùu Ñoä Cuûa Thieân Chuùa:
Leà Luaät Vaø AÂn Suûng
Luaät Luaân Lyù
415. Luaät luaân lyù laø gì?
1950-1953
1975-1978
Luaät luaân lyù laø coâng trình khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa, chæ cho con ngöôøi nhöõng con ñöôøng vaø qui luaät soáng, daãn ñeán haïnh phuùc Thieân Chuùa ñaõ höùa, vaø ngaên caám nhöõng neûo ñöôøng ñöa con ngöôøi xa lìa Thieân Chuùa.
416. Luaät luaân lyù töï nhieân heä taïi ñieàu gì?
1954-1960
1978-1979
Ñöôïc Ñaáng Saùng Taïo khaéc ghi trong taâm hoàn moïi ngöôøi, luaät töï nhieân heä taïi vieäc tham döï vaøo söï khoân ngoan vaø loøng nhaân töø cuûa Thieân Chuùa. Luaät töï nhieân dieãn taû caûm thöùc luaân lyù nguyeân thuûy, giuùp con ngöôøi söû duïng lyù trí ñeå phaân ñònh ñieàu toát ñieàu xaáu. Luaät töï nhieân mang tính phoå quaùt vaø baát bieán, ñaët neàn taûng cho caùc quyeàn lôïi vaø nghóa vuï caên baûn cuûa con ngöôøi, cuõng nhö cuûa coäng ñoàng nhaân loaïi vaø cuûa chính luaät daân söï.
417. Moïi ngöôøi coù nhaän thöùc ñöôïc luaät töï nhieân khoâng?
1960
Vì toäi loãi, moïi ngöôøi khoâng theå nhaän thöùc luaät töï nhieân caùch roõ raøng vaø tröïc tieáp nhö nhau.
Vì vaäy, "Thieân Chuùa ñaõ vieát treân caùc baûng Luaät, taát caû nhöõng gì maø con ngöôøi khoâng ñoïc noåi trong taâm hoàn hoï" (thaùnh Augustinoâ).
418. Töông quan giöõa luaät töï nhieân vaø Luaät Cöïu Öôùc nhö theá naøo?
1961-1962
1980
Luaät Cöïu Öôùc laø caáp ñoä ñaàu tieân cuûa Luaät maïc khaûi, trình baøy nhieàu chaân lyù maø lyù trí töï nhieân coù theå ñaït tôùi; nhöõng chaân lyù naøy ñöôïc cuûng coá vaø chính thöùc hoùa trong caùc Giao öôùc cöùu ñoä. Caùc qui ñònh luaân lyù cuûa chuùng ñöôïc toùm laïi trong Möôøi ñieàu raên, ñaët neàn taûng cho ôn goïi cuûa con ngöôøi. Caùc qui ñònh naøy ngaên caám nhöõng gì nghòch laïi tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø ñoái vôùi tha nhaân, vaø aán ñònh nhöõng ñoøi hoûi caên baûn cuûa tình yeâu aáy.
419. Luaät Cöïu Öôùc coù vò trí naøo trong keá hoaïch cöùu ñoä?
1963-1964
1982
Luaät Cöïu Öôùc giuùp chuùng ta nhaän bieát nhieàu chaân lyù maø lyù trí coù theå ñaït ñöôïc. Luaät Cöïu Öôùc chæ cho thaáy ñieàu ngöôøi ta phaûi laøm hay khoâng ñöôïc pheùp laøm, vaø nhaát laø, nhö moät nhaø sö phaïm khoân ngoan, chuaån bò con ngöôøi saùm hoái ñeå ñoùn nhaän Tin Möøng. Tuy nhieân, duø thaùnh thieän, thieâng lieâng vaø toát laønh, Luaät Cöïu Öôùc vaãn baát toaøn, vì töï noù khoâng ban söùc maïnh vaø aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå giuùp ngöôøi ta tuaân giöõ noù.
420. Luaät Môùi hay Luaät Tin Möøng laø gì?
1965-1972
1983-1985
Luaät Môùi hay Luaät Tin Möøng ñöôïc Ñöùc Kitoâ rao giaûng vaø thöïc hieän, laø söï vieân maõn vaø hoaøn thaønh Luaät Thieân Chuùa, töï nhieân vaø maïc khaûi. Luaät Môùi ñöôïc toùm keát trong giôùi raên meán Chuùa yeâu ngöôøi, "yeâu thöông nhau nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ yeâu thöông chuùng ta". Luaät Môùi cuõng laø moät thöïc taïi trong thaâm taâm con ngöôøi, ñoù laø aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn giuùp chuùng ta coù theå thöïc hieän moät tình yeâu nhö theá. Ñoù laø "luaät töï do" (Gc 1,25), höôùng daãn chuùng ta mau maén haønh ñoäng döôùi söï thuùc ñaåy cuûa tình yeâu.
"Tröôùc tieân, Luaät Môùi laø aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ñöôïc ban cho caùc tín höõu trong Ñöùc Kitoâ" (thaùnh Toâma Aquinoâ).
421. Chuùng ta gaëp ñöôïc Luaät Môùi ôû ñaâu?
1971-1974
1986
Chuùng ta gaëp ñöôïc Luaät Môùi trong suoát cuoäc ñôøi vaø lôøi rao giaûng cuûa Ñöùc Kitoâ, cuõng nhö trong huaán giaùo luaân lyù cuûa caùc Toâng ñoà. Baøi giaûng treân nuùi laø caùch dieãn taû chính yeáu cuûa luaät naøy.
AÂn Suûng Vaø Coâng Chính Hoùa
422. Coâng chính hoaù laø gì?
1987-1995
2017-2020
Coâng chính hoaù laø coâng trình tuyeät haûo cuûa tình yeâu Thieân Chuùa. Ñoù laø haønh ñoäng nhaân töø vaø nhöng khoâng cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng tha thöù toäi loãi cho chuùng ta vaø laøm cho chuùng ta neân coâng chính, thaùnh thieän trong con ngöôøi chuùng ta. Ñieàu ñoù ñöôïc thöïc hieän baèng aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, aân suûng ñoù ñöôïc daønh saün cho chuùng ta nhôø cuoäc khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ, vaø ñöôïc trao ban cho chuùng ta qua Bí tích Röûa toäi. Vieäc coâng chính hoùa môû ñöôøng cho lôøi ñaùp traû töï do cuûa con ngöôøi, nghóa laø cho ñöùc tin vaøo Ñöùc Kitoâ vaø cho söï coäng taùc vôùi aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
423. AÂn suûng coâng chính hoùa chuùng ta laø gì?
1996-1998,
2005
2021
AÂn suûng laø hoàng aân nhöng khoâng Thieân Chuùa ban giuùp chuùng ta tham döï vaøo ñôøi soáng cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi vaø coù khaû naêng haønh ñoäng vì tình yeâu daønh cho Ngaøi. AÂn suûng ñöôïc goïi laø ôn thöôøng suûng, ôn thaùnh hoùa hay ôn thaàn hoùa, vì aân suûng thaùnh hoùa vaø thaàn hoùa chuùng ta. AÂn suûng sieâu nhieân, vì tuøy thuoäc hoaøn toaøn vaøo saùng kieán nhöng khoâng cuûa Thieân Chuùa vaø vöôït quaù moïi khaû naêng cuûa lyù trí vaø söùc löïc con ngöôøi. Vì vaäy, aân suûng vöôït khoûi kinh nghieäm cuûa chuùng ta.
424. Caùc loaïi aân suûng khaùc laø gì?
1999-2000
2003-2004
2023-2024
Ngoaøi ôn thöôøng suûng, coøn coù ôn hieän suûng (aân suûng tuøy hoaøn caûnh), caùc ôn Bí tích (aân suûng ñaëc bieät cuûa moãi Bí tích), caùc aân suûng ñaëc bieät hay ñaëc suûng (coù muïc ñích laø söï thieän ích cuûa Hoäi thaùnh), trong ñoù coù ôn chöùc phaän, laø ôn ñi keøm theo vieäc thi haønh caùc thöøa taùc vuï trong Hoäi thaùnh vaø caùc traùch nhieäm cuûa ñôøi soáng.
425. Ñaâu laø töông quan giöõa aân suûng vôùi töï do con ngöôøi?
2001-2002
AÂn suûng doïn ñöôøng, chuaån bò vaø khôi daäy lôøi ñaùp traû töï do cuûa con ngöôøi. AÂn suûng thoûa maõn nhöõng khaùt voïng thaâm saâu cuûa söï töï do con ngöôøi, môøi goïi töï do coäng taùc, vaø höôùng daãn töï do ñeán söï toaøn thieän.
426. Coâng phuùc laø gì?
2006-2010
2025-2026
Coâng phuùc laø ñieàu ñem laïi quyeàn ñöôïc thöôûng cho moät haønh ñoäng toát. Trong nhöõng lieân heä vôùi Thieân Chuùa, con ngöôøi töï mình khoâng coù gì ñöôïc goïi laø coâng phuùc, vì hoï laõnh nhaän taát caû töø Thieân Chuùa. Tuy nhieân, Thieân Chuùa cho con ngöôøi khaû naêng laäp coâng nhôø keát hôïp vaøo ñöùc aùi cuûa Ñöùc Kitoâ, nguoàn maïch caùc coâng phuùc cuûa chuùng ta tröôùc maët Thieân Chuùa. Vì vaäy, coâng phuùc cuûa nhöõng vieäc laønh tröôùc heát laø do aân suûng cuûa Thieân Chuùa, thöù ñeán môùi do yù chí töï do cuûa con ngöôøi.
427. Chuùng ta coù theå laäp coâng ñeå laõnh nhaän nhöõng ñieàu thieän haûo naøo?
2010-2011
2027
Döôùi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, chuùng ta coù theå laäp coâng ñeå laõnh nhaän, cho chính mình vaø cho ngöôøi khaùc, nhöõng aân suûng höõu ích cho vieäc thaùnh hoaù baûn thaân vaø cho vieäc ñaït tôùi ñôøi soáng vónh cöûu, cuõng nhö cuûa caûi vaät chaát caàn thieát cho chuùng ta, theo keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa. Tuy nhieân, khoâng ai coù theå laäp coâng ñeå laõnh nhaän aân suûng ñaàu tieân, laø aân ban luùc khôûi ñaàu ñeå saùm hoái vaø ñöôïc neân coâng chính.
428. Coù phaûi moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc môøi goïi tieán ñeán söï thaùnh thieän Kitoâ giaùo khoâng?
2012-2016
2028-2029
Moïi tín höõu ñeàu ñöôïc môøi goïi tieán ñeán söï thaùnh thieän Kitoâ giaùo. Söï thaùnh thieän naøy laø söï vieân maõn cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu, söï toaøn haûo cuûa tình yeâu, ñöôïc thöïc hieän trong vieäc keát hôïp maät thieát vôùi Ñöùc Kitoâ vaø, trong Ngöôøi, vôùi Thieân Chuùa Ba Ngoâi. Con ñöôøng neân thaùnh cuûa ngöôøi Kitoâ höõu, sau khi kinh qua thaäp giaù, seõ ñöôïc hoaøn thaønh trong cuoäc phuïc sinh chung cuoäc cuûa nhöõng ngöôøi coâng chính, trong ñoù "Thieân Chuùa coù toaøn quyeàn treân moïi loaøi."
Giaùo Hoäi, Meï Vaø Thaày
429. Hoäi thaùnh nuoâi döôõng ñôøi soáng luaân lyù cuûa ngöôøi Kitoâ höõu nhö theá naøo?
2030-2031
2047
Hoäi thaùnh laø coäng ñoaøn caùc ngöôøi Kitoâ höõu. Trong Hoäi thaùnh, hoï ñoùn nhaän lôøi Chuùa vaø nhöõng giaùo huaán veà "Luaät cuûa Ñöùc Kitoâ" (Gl 6,2), laõnh nhaän aân suûng caùc Bí tích, keát hôïp baûn thaân vaøo hy leã Thaùnh Theå cuûa Ñöùc Kitoâ, ñeå ñôøi soáng luaân lyù cuûa hoï trôû thaønh moät phöôïng töï thieâng lieâng. Trong Hoäi thaùnh, hoï hoïc göông thaùnh thieän cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria vaø cuûa caùc thaùnh.
430. Taïi sao Huaán quyeàn Hoäi thaùnh can thieäp vaøo laõnh vöïc luaân lyù?
2032-2040
2049-2051
Traùch nhieäm cuûa Huaán quyeàn Hoäi thaùnh laø rao giaûng ñöùc tin ñeå moïi ngöôøi tin vaø aùp duïng vaøo ñôøi soáng cuï theå. Traùch nhieäm naøy cuõng bao goàm caû nhöõng giôùi luaät ñaëc thuø cuûa luaät töï nhieân, bôûi vì tuaân giöõ nhöõng giôùi luaät ñoù raát caàn thieát cho ôn cöùu ñoä.
431. Caùc ñieàu raên cuûa Hoäi thaùnh coù muïc ñích gì?
2041
2048
Naêm ñieàu raên cuûa Hoäi thaùnh coù muïc ñích baûo ñaûm cho ngöôøi tín höõu nhöõng ñieàu toái thieåu thieát yeáu veà tinh thaàn caàu nguyeän, ñôøi soáng Bí tích, daán thaân luaân lyù vaø taêng tröôûng tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø tha nhaân.
432. Naêm ñieàu raên cuûa Hoäi thaùnh laø gì?
2042-2043
Naêm ñieàu raên cuûa Hoäi thaùnh laø: (1) tham döï Thaùnh leã Chuùa nhaät cuõng nhö caùc ngaøy leã buoäc, kieâng vieäc xaùc vaø nhöõng hoaït ñoäng coù theå caûn trôû vieäc thaùnh hoaù nhöõng ngaøy ñoù; (2) xöng toäi ñeå laõnh nhaän Bí tích Giao hoaø ít laø moãi naêm moät laàn; (3) Röôùc leã ít laø trong muøa Phuïc sinh; 4) Kieâng thòt vaø giöõ chay trong nhöõng ngaøy Hoäi thaùnh quy ñònh; (5) Moãi ngöôøi theo khaû naêng, ñoùng goùp cho caùc nhu caàu vaät chaát cuûa Hoäi thaùnh.
433. Taïi sao ñôøi soáng luaân lyù cuûa ngöôøi Kitoâ höõu raát caàn thieát ñeå loan baùo Tin Möøng?
2044-2046
Nhôø ñôøi soáng luaân lyù phuø hôïp vôùi Chuùa Gieâsu, caùc ngöôøi Kitoâ höõu loâi keùo moïi ngöôøi tin vaøo Thieân Chuùa thaät; hoï xaây döïng Hoäi thaùnh; ñem tinh thaàn Phuùc AÂm vaøo giöõa loøng ñôøi vaø chuaån bò cho Nöôùc Thieân Chuùa ñeán.