Toaùt Yeáu Giaùo Lyù
cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa UÛy Ban Giaùo Lyù Ñöùc Tin Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam 2006
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Daãn Nhaäp
1. Ngaøy 11 thaùng 10 naêm 1992, Ñöùc Giaùo hoaøng Gioan-Phaoloâ II trao cho caùc tín höõu treân toaøn theá giôùi saùch Giaùo lyù cuûa Hoäi thaùnh Coâng giaùo, nhö moät "baûn vaên qui chieáu" [1] cho Giaùo lyù ñöôïc canh taân töø nguoàn goác soáng ñoäng cuûa ñöùc tin. Ba möôi naêm sau ngaøy khai maïc Coâng ñoàng Vaticanoâ II (1962-1965) moät öôùc mô ñaõ trôû thaønh hieän thöïc, öôùc mô naøy ñaõ ñöôïc Thöôïng Hoäi ñoàng baát thöôøng cuûa caùc Giaùm muïc vaøo naêm 1985 ñaïo ñaït leân, ñoù laø öôùc muoán coù moät saùch Giaùo lyù cuûa Hoäi thaùnh Coâng giaùo trình baøy taát caû ñöùc tin cuõng nhö luaân lyù.
Naêm naêm sau, ngaøy 15 thaùng 08 naêm 1997, khi coâng boá AÁn baûn maãu cuûa saùch Giaùo lyù cuûa Hoäi thaùnh Coâng giaùo, Ñöùc Giaùo hoaøng xaùc nhaän muïc ñích cô baûn cuûa taùc phaåm naøy: "Ñaây laø moät trình baøy ñaày ñuû vaø troïn veïn giaùo lyù coâng giaùo, cho pheùp moãi ngöôøi nhaän ra ñieàu Hoäi thaùnh tuyeân xöng, cöû haønh, soáng vaø caàu nguyeän trong cuoäc soáng haèng ngaøy cuûa mình" [2].
2. Ñeå laøm noåi baät giaù trò giaùo lyù vaø ñeå ñaùp laïi moät yeâu caàu do Ñaïi hoäi Quoác teá veà Giaùo lyù ñaïo ñaït vaøo naêm 2002, Ñöùc Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ thaønh laäp moät UÛy ban ñaëc bieät vaøo naêm 2003, ñöùng ñaàu laø Ñöùc Hoàng y Joseph Ratzinger, Boä tröôûng Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, uûy thaùc cho ngaøi coâng taùc vieát moät baûn Toaùt yeáu saùch Giaùo lyù cuûa Hoäi thaùnh Coâng giaùo, trong ñoù caùc noäi dung ñöùc tin ñöôïc trình baøy moät caùch toång hôïp hôn. Sau hai naêm laøm vieäc, UÛy ban vieát ñöôïc baûn Döï thaûo baûn toaùt yeáu; baûn naøy ñöôïc trao cho caùc Hoàng y vaø Chuû tòch caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc ñeå xin yù kieán. Moät soá ñoâng caùc phuùc ñaùp ñeàu ñaùnh giaù cao baûn döï thaûo naøy. Vì theá UÛy ban baét ñaàu cho duyeät laïi baûn döï thaûo döïa theo caùc ñeà nghò chænh söûa ñeå chuaån bò cho baûn vaên cuoái cuøng.
3. Baûn Toaùt yeáu naøy coù ba ñaëc ñieåm chính nhö sau: leä thuoäc chaët cheõ vaøo saùch Giaùo lyù cuûa Hoäi thaùnh Coâng giaùo; hình thöùc hoûi thöa; vaø vieäc söû duïng caùc hình aûnh ngheä thuaät vaøo trong Giaùo lyù.
Tröôùc heát, baûn Toaùt yeáu naøy khoâng phaûi laø moät taùc phaåm hoaøn toaøn ñoäc laäp vaø cuõng khoâng phaûi ñeå thay theá cho saùch Giaùo lyù cuûa Hoäi thaùnh Coâng giaùo; ngöôïc laïi luoân qui höôùng veà saùch Giaùo lyù, baèng caùch ghi nhöõng soá lieân heä vaø theo saùt caáu truùc, caùch trình baøy vaø noäi dung cuûa saùch Giaùo lyù. Ngoaøi ra baûn Toaùt yeáu muoán khôi daäy moái quan taâm vaø loøng nhieät thaønh ñoái vôùi saùch Giaùo lyù, saùch vaãn luoân laø baûn vaên neàn taûng cho giaùo lyù cuûa Hoäi thaùnh ngaøy nay bôûi caùch trình baøy khoân ngoan vaø chieàu saâu thieâng lieâng cuûa noù.
Nhö saùch Giaùo lyù, baûn Toaùt yeáu cuõng chia ra laøm boán phaàn töông öùng vôùi nhöõng leà luaät caên baûn cho ñôøi soáng trong Ñöùc Kitoâ.
Phaàn ñaàu tieân - coù töïa ñeà "Tuyeân xöng ñöùc tin" - goàm moät toång hôïp cô baûn veà Lex credendi, coù nghóa laø Luaät ñöùc tin ñöôïc Hoäi thaùnh Coâng giaùo tuyeân xöng, moät toång hôïp ruùt ra töø Kinh Tin Kính cuûa caùc thaùnh Toâng ñoà, ñöôïc boå tuùc baèng baûn Kinh Tin Kính cuûa hai Coâng ñoàng Nicea vaø Constantinopoli, maø vieäc coâng boá lieân tuïc trong nhöõng buoåi hoïp maët giuùp ngöôøi Kitoâ höõu luoân nhôù caùc chaân lyù neàn taûng cuûa ñöùc tin.
Phaàn thöù hai - coù töïa ñeà "Cöû haønh maàu nhieäm Kitoâ giaùo" - trình baøy caùc yeáu toá caên baûn cuûa Lex celebrandi. Vieäc rao giaûng Tin Möøng tìm ñöôïc caâu traû lôøi thích öùng trong ñôøi soáng Bí tích. Trong ñôøi soáng naøy, caùc tín höõu coù kinh nghieäm vaø laøm chöùng trong moãi giaây phuùt cuoäc ñôøi mình hieäu naêng cöùu ñoä cuûa maàu nhieäm Vöôït qua, trong ñoù Ñöùc Kitoâ hoaøn taát coâng trình cöùu ñoä chuùng ta.
Phaàn thöù ba - coù töïa ñeà "Ñôøi soáng trong Ñöùc Kitoâ" - nhaéc nhôù laïi Lex vivendi, coù nghóa laø söï daán thaân maø caùc tín höõu bieåu loä trong thaùi ñoä vaø söï choïn löïa ñaïo ñöùc cuûa mình, söï trung thaønh vôùi ñöùc tin ñaõ ñöôïc tuyeân xöng vaø ñöôïc cöû haønh. Chuùa Gieâsu môøi goïi caùc tín höõu thöïc hieän nhöõng haønh ñoäng phuø hôïp vôùi phaåm giaù laø con cuûa Chuùa Cha trong tình yeâu cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
Phaàn thöù tö - coù töïa ñeà "Kinh nguyeän Kitoâ giaùo" - trình baøy moät toång hôïp veà Lex Orandi, coù nghóa laø veà ñôøi soáng caàu nguyeän. Theo göông Chuùa Gieâsu, maãu möïc tuyeät vôøi cho keû caàu nguyeän, ngöôøi Kitoâ höõu ñöôïc môøi goïi ñoái thoaïi vôùi Thieân Chuùa trong kinh nguyeän, maø moät trong nhöõng caùch dieãn taû öu theá nhaát laø Kinh Laïy Cha, ñoù laø kinh do chính Chuùa Gieâsu daïy chuùng ta.
4. Ñaëc ñieåm thöù hai cuûa baûn toaùt yeáu naøy laø hình thöùc ñoái thoaïi, laáy laïi hình thöùc coå xöa cuûa saùch giaùo lyù, goàm caùc caâu hoûi vaø caâu thöa. Ñaây laø caùch ñoái thoaïi giöõa thaày vaø troø qua moät loaït caâu hoûi gaây chuù yù cho ngöôøi ñoïc, môøi goïi hoï khaùm phaù nhöõng phöông dieän luoân luoân môùi cuûa chaân lyù ñöùc tin cuûa mình. Hình thöùc hoûi thöa thu ngaén baûn vaên, ñuùc keát vaøo ñieåm chính yeáu, tieän cho vieäc hoïc thuoäc loøng noäi dung.
5. Ñaëc ñieåm thöù ba laø coù nhieàu hình aûnh laøm noåi baät caùch phaân chia baûn toaùt yeáu. Caùc tranh aûnh naøy ñöôïc ruùt töø gia saûn phong phuù cuûa ngheä thuaät tranh aûnh thaùnh cuûa Kitoâ giaùo. Töø truyeàn thoáng caû nghìn naêm cuûa caùc Coâng ñoàng, chuùng ta hoïc bieát raèng tranh aûnh cuõng laø moät caùch rao giaûng Tin Möøng. Caùc ngheä nhaân cuûa moïi thôøi ñaïi trình baøy cho caùc tín höõu chieâm ngaém vaø kinh ngaïc tröôùc nhöõng söï kieän noåi baät cuûa maàu nhieäm cöùu ñoä vôùi söï huy hoaøng cuûa maøu saéc vaø veû ñeïp tuyeät vôøi. Ñoù laø moät daáu chæ cho thaáy tranh aûnh thaùnh, trong vaên hoùa hình aûnh ngaøy nay, coù theå dieãn taû nhieàu hôn laø ngoân töø, vì trong söï sinh ñoäng cuûa noù, söù ñieäp Tin Möøng seõ coù nhieàu hieäu quaû hôn khi ñöôïc dieãn taû baèng ngoân töø vaø ñöôïc tieáp tuïc truyeàn ñaït.
6. Boán möôi naêm sau ngaøy keát thuùc Coâng ñoàng Vaticanoâ II vaø trong naêm Thaùnh Theå, baûn Toaùt yeáu coù theå xem nhö laø moät coâng cuï môùi ñeå thoûa maõn khaùt voïng tìm kieám chaân lyù cuûa caùc tín höõu thuoäc moïi löùa tuoåi vaø trong moïi hoaøn caûnh, cuõng nhö öôùc muoán cuûa nhöõng ai, duø chöa phaûi laø tín höõu, ñang khao khaùt chaân lyù vaø coâng baèng. Vieäc coâng boá baûn Toaùt yeáu naøy ñöôïc dieãn ra trong ngaøy Ñaïi leã hai thaùnh Toâng ñoà Pheâroâ vaø Phaoloâ, coät truï cuûa Hoäi thaùnh toaøn caàu vaø laø nhöõng ngöôøi rao giaûng göông maãu Tin Möøng cho theá giôùi trong thôøi ñaïi cuûa caùc ngaøi. Caùc vò Toâng ñoà naøy bieát roõ ñieàu caùc ngaøi rao giaûng vaø chöùng minh cho chaân lyù Ñöùc Kitoâ ñeán hy sinh maïng soáng. Chuùng ta haõy baét chöôùc caùc ngaøi trong söï daán thaân truyeàn giaùo vaø caàu xin Chuùa cho Hoäi thaùnh luoân doõi theo giaùo huaán cuûa caùc Toâng ñoà, nhôø caùc ngaøi maø Hoäi thaùnh ñaõ laõnh nhaän tröôùc tieân lôøi tuyeân xöng vinh phuùc cuûa ñöùc tin.
Leã Laù, ngaøy 20 thaùng 03 naêm 2005
Hoàng Y Joseph Ratzinger
Chuû tòch UÛy Ban ñaëc bieät
Chuù thích:
[1] ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Fidei depositum, 11.10.1992, DC 91 (1993) trang 1.
[2] ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng thö Laetamur magnopere, 1508, 1997, DC 94 (1997) trang 851.