Tính Luaân Lyù Cuûa Vieäc Taïo Sinh
Phoù Teá Nguyeãn Vaên Taâm, DCCT
Prepare for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chöông I (tieáp theo)
II. Caùc Hình Thöùc Taïo Sinh
A. Hình Thöùc Thuï Tinh Töï Nhieân:
Moãi tinh truøng ño töø ñaàu ñeán ñuoâi: 50/1.000 mm, caùi ñaàu: 5/1.000 mm, chöùa nhöõng nhieãm saéc theå (chromosomes) cuûa nhaân teá baøo, chöùa ñöïng taát caû nhöõng Tính Di Truyeàn maø ngöôøi cha truyeàn cho ñöùa con. Chính tinh truøng quyeát ñònh giôùi tính trai hay gaùi cuûa ñöùa beù.
Dung tích tinh dòch phoùng ra töø moãi laàn xuaát tinh tính ñöôïc töø 3 ñeán 5 cm3. Vaø moãi cm3 chaát loûng ñoù coù töø 60 ñeán 200 trieäu tinh truøng. Coøn caùi noaõn (tröùng), teá baøo sinh saûn cuûa ngöôøi meï, chaát chöùa caùc tính di truyeàn ngöôøi meï trao cho con. Côõ 80 ngaøn laàn lôùn hôn tinh truøng, vaø chöùa nhöõng chaát dinh döôõng maø tröùng seõ söû duïng trong tröôøng hôïp thuï tinh.
Sau khi cha meï “gaëp gôõ nhau”, raát nhieàu tinh truøng taäp hôïp chung quanh noaõn coù hình gioáng nhö tuùt len. Luùc thuï tinh, chæ coù moät tinh truøng loït vaøo beân trong noaõn vaø khi ñoù noaõn ñoùng kín mít laïi hoaøn toaøn. Töø luùc coù söï phoái hôïp cuûa moät tinh truøng - trong soá khoaûng 300 trieäu moãi laàn xuaát tinh - vôùi moät noaõn - trong soá 400 ngaøn noaõn maø baát cöù ngöôøi coøn gaùi naøo cuõng coù luùc sinh ra ñôøi - laø caû moät chöông trình ñaõ ñöôïc aán ñònh vaø an baøi.
Ba möôi giôø sau khi thuï thai, boä maùy haønh trang kyø dieäu cuûa con ngöôøi baét ñaàu cuoäc haønh trình cuoäc ñôøi. Teá baøo ñoäc nhaát, keát quaû cuûa vieäc thuï tinh cuûa noaõn bôûi tinh truøng, tích chöùa taát caû toaøn boä "maät tín di truyeàn". Teá baøo duy nhaát khôûi ñaàu phaân 2, roài laøm 4, roài laøm 8, 16, 32... cho ñeán coøn soá saùu möôi ngaøn tyû (60.000.000.000.000) caáu taïo neân con ngöôøi khi sinh ra. Chuùng ta seõ thaáy tieán trình phoâi thai phaùt trieån thaät kyø dieäu nhö theá naøo, ñöôïc trình baøy ôû muïc “Khaùm phaù cuûa nghaønh sinh - y hoïc” trong Chöông III seõ ñaêng trong kyø tôùi.
B. Moät Soá Hình Thöùc Khaùc:
Hieän nay, treân theá giôùi coù nhieàu phöông phaùp kyõ thuaät taïo sinh nhaân taïo khaùc nhau. Nhöng, trong phaïm vi baøi luaän naày, nghieân cöùu sinh chæ giôùi haïn trong ba phöông phaùp taïo sinh ñöôïc coi laø thoâng duïng vaø coù nhieàu vaán ñeà caàn baøn luaän lieân quan ñeán luaân lyù - ñaïo ñöùc.
1. Thuï tinh nhaân taïo (AI: Artificial Insemination)
Thuï tinh nhaân taïo laø moät kyõ thuaät truyeàn sinh ñöôïc söû duïng roäng raõi nhaát hieän nay. Trong tieán trình naøy, tinh truøng ñöôïc chích laáy vaø ñöa vaøo trong boä phaän sinh saûn cuûa ngöôøi phuï nöõ moät caùch maùy moùc. Neáu tinh truøng ñöôïc laáy töø ngöôøi choàng cuûa baø, thì tieán trình naøy ñöôïc mang kyù hieäu laø AIH. Neáu tinh truøng cuûa ngöôøi ñaøn oâng khoâng phaûi laø choàng cuûa ngöôøi phuï nöõ, thuû tuïc naøy ñöôïc goïi teân laø AID. Phöông phaùp thuï tinh nhaân taïo do tinh truøng cuûa ngöôøi choàng (AIH) ñöôïc aùp duïng khi ngöôøi choàng coù tinh truøng maø khoâng ñuû khaû naêng hoaït ñoäng tính duïc, nhöng caëp vôï choàng ñoù laïi ao öôùc coù ñöôïc moät ñöùa con. Coøn phöông phaùp thuï tinh nhaân taïo do tinh truøng cuûa moät hieán voâ danh (AID) ñöôïc thöïc hieän khi ngöôøi choàng hoaøn toaøn voâ sinh, töùc laø khoâng coù tinh dòch. Moät baïn gaùi ñoäc thaân ao öôùc coù moät ñöùa con, baïn ñoù cuõng coù theå ñi ñeán ngaân haøng tinh truøng ñeå thuï tinh nhaân taïo.
2. Thuï tinh trong oáng nghieäm (IVF: In Vitro Fertilization)
Kyõ thuaät truyeàn sinh thöù hai laø phöông phaùp thuï tinh trong oáng nghieäm. Ñöùa beù ñaàu tieân cuûa theá giôùi ñaõ ñöôïc sinh ra phöông phaùp naøy teân laø Louise Brown, sinh ngaøy 26.7.1978 taïi Anh quoác. Theo tieán trình naøy, moät phuï nöõ ñöôïc duøng thuoác kích thích cho buoàng tröùng sinh soâi naûy nôû nhieàu hôn. Sau ñoù, nhöõng tröùng naøy ñöôïc huùt ra theo caùch thöùc phaãu thuaät. Nhöõng tröùng naøy ñöôïc nuoâi döôõng vaø cho tieáp xuùc vôùi tinh truøng trong khoaûng möôøi hai cho ñeán möôøi taùm giôø ñeå cho vieäc thuï tinh hoaït ñoäng. Sau 48 ñeán 72 giôø, tröùng ñöôïc thuï tinh trôû thaønh moät phoâi môùi chæ coù töø 4 ñeán 8 teá baøo. Phoâi naøy ñöôïc chuyeån di vaøo töû cung ngöôøi phuï nöõ qua oáng daãn baèng cao su meàm. Neáu thaønh coâng vieäc caáy phoâi thai vaøo töû cung, thì seõ xuaát hieän keát quaû tröùng ñaäu hay khoâng trong voøng hai ñeán ba ngaøy. Trong nhöõng tröôøng hôïp caùc phuï nöõ bò taéc oáng daãn tröùng hoaëc ngöôøi ñaøn oâng coù quaù ít tinh truøng, thì tieán trình naøy seõ giuùp cho hoï coù ñöôïc moät cô hoäi chaéc chaén ñeå mang thai moät ñöùa con.
Phöông phaùp IVF coù theå aùp duïng cho nhieàu haïng ngöôøi khaùc nhau lieân quan ñeán vieäc sinh saûn con caùi. Phöông phaùp IVF coù theå lieân quan ñeán nhieàu ngöôøi hôn laø chæ moät mình vôï choàng. Cuõng coù theå coù nhieàu ngöôøi hieán vöøa tröùng vöøa tinh truøng hoaëc vöøa phoâi thai. Coù theå coù nhöõng ngöôøi mang thai möôùn khoâng coù cuøng gien vôùi ñöùa con. Chaúng haïn, xeùt veà maët lyù thuyeát, coù theå xaûy ra laø coù nhieàu taùc nhaân lieân quan ñeán tieán trình sinh saûn: ngöôøi phuï nöõ hieán tröùng, ngöôøi ñaøn oâng hieán tinh, baùc só thöïc hieän vieäc thuï tinh, ngöôøi ñaøn baø tình nguyeän mang thai ñöùa treû theo haïn ñònh, vaø vôï choàng seõ nhaän nuoâi ñöùa treû.
3. Taïo sinh doøng voâ tính (Cloning)
Trong laõnh vöïc sinh hoïc, ngöôøi ta coù theå nhaân gioáng voâ tính cho con ngöôøi. Danh töø voâ tính bôûi tieáng Hy Laïp “KLON”, coù nghóa laø maàm non moïc töø thaân caây. Kyõ thuaät naøy ñöôïc duøng nhieàu naêm ñeå nhaân gioáng caây, baèng caùch caét moät maàm non cuûa caây vaø ñaët trong nöôùc cho ñeán khi moïc reã, roài caáy vaøo trong ñaát ñeå moïc thaønh caây gioáng heät nhö caây meï.
AÙp duïng cho ñoäng vaät: laáy moät tröùng ñaõ giaø nhöng chöa thuï tinh, roài tìm caùch laáy ñi nhaân cuûa tröùng ñoù vaø thay theá nhaân baèng nhaân cuûa moät teá baøo thaân theå ñaëc bieät naøo ñoù cuûa moät cô quan ñaõ tröôûng thaønh, thí duï teá baøo ruoät hay da. Nhaân môùi naøy mang ñeán cho teá baøo tröùng ñuû boä cuûa 46 nhieãm saéc theå caàn thieát cho söï phaùt sinh töï nhieân laø toång hôïp cuûa 23 nhieãm saéc theå cuûa teá baøo ñöïc vôùi 23 nhieãm saéc theå cuûa teá baøo cuûa tröùng. Khi teá baøo tröùng ñaõ phaân chia ít laàn, thì ñöôïc ñaët trong loøng meï vaø aáp.
AÙp duïng cho con ngöôøi. Chuùng ta nhaéc laïi nhöõng böôùc thöïc hieän taïo sinh voâ tính con cöøu Dolly. Ngöôøi ta ñaõ tieán haønh 5 giai ñoaïn:
1. Laáy teá baøo töø tuyeán vuù moät con cöøu caùi coù teân laø Finn Dorset ñeå nuoâi soáng trong moät oáng nghieäm.
2. Laáy tröùng cuûa moät con cöøu caùi khaùc coù teân laø Blackface, ruùt boû nhieãm saéc theå di truyeàn (AND) ñeå bieán caùi tröùng ñoù thaønh moät tröùng troáng roãng.
3. Baèng xung ñieän keát hôïp teá baøo cuûa Finn Dorset vaø tröùng roãng cuûa Blackface ñeå thaønh moät phoâi thai.
4. Caáy phoâi thai naøy vaøo töû cung cuûa moät con cöøu caùi thöù ba.
5. Con cöøu caùi naøy mang thai vaø sinh ra moät con cöøu con gioáng heät cöøu meï Finn Dorset.
Tieán só Wilmut cho bieát trong 23 naêm vôùi 277 laàn thí nghieäm, oâng ñaõ taïo ñöôïc 29 phoâi soáng ñöôïc hôn saùu ngaøy roài bò cheát. Duy nhaát coù con cöøu Dolly ñöôïc sinh ra. OÂng noùi raèng neáu phaùp luaät cho pheùp, baèng baát cöù teá baøo naøo cuûa cô theå con ngöôøi nhö töø maùu, da, thòt, pheøo, phoåi, tim, gan... phöông phaùp sinh saûn voâ tính coù theå taïo ra nhöõng con ngöôøi nhö baûn sao cuûa chính mình, vaø coù khaû naêng taïo ra haøng loaït theo yù muoán. Nhöõng teá baøo coøn toát cuûa nhöõng xaùc öôùp coù theå ñöôïc nhaân baûn vaø laøm taùi xuaát hieän nhöõng vua chuùa tieàn nhaân.
III. Nguyeân Nhaân
1. Do tình traïng voâ sinh hay hieám muoän nôi caùc vôï choàng
Voâ sinh laø hieän töôïng traùi töï nhieân trong ñôøi soáng sinh lyù cuûa con ngöôøi. Noù laø noùãi khoå taâm cuûa nhöõng caëp vôï choàng muoán coù con caùi vaø muoán nghe döôùi maùi aám gia ñình roän raõ tieáng cöôøi treû thô. Töø laâu, caùc nhaø khoa hoïc ñaõ lao taâm khoå trí ñeå tìm hieåu, nghieân cöùu nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán voâ sinh, vôùi hy voïng giuùp chöõa trò cho nhöõng caëp vôï choàng laâm vaøo hoaøn caûnh bò voâ sinh hay hieám muoän.
Theo moät thoáng keâ môùi ñaây, ngöôøi ta cho bieát raèng:
Coù 21% cuûa toång soá nhöõng caëp vôï choàng hieám muoän laø do nam giôùi, vôùi nhöõng nguyeân nhaân nhö: khoâng coù tinh truøng, tinh truøng quaù ít, tinh truøng khoâng di chuyeån toát, tinh truøng khoâng bình thöôøng (dò daïng), hoaëc quaù nöûa tinh truøng ñaõ cheát hay coù nhöõng roái loaïn veà xuaát tinh...
Coù 33% voâ sinh do nöõ giôùi, vôùi nhöõng nguyeân nhaân nhö: khoâng coù hieän töôïng thuï tinh, hoaëc thuï tinh thaát thöôøng, bò taéc hoaëc beänh lyù ôû voøi tröùng laøm cho tinh truøng khoâng theå gaëp noaõn (tröùng), nieâm dòch coå töû cung khoâng ñuû hoaëc khoâng thuaän lôïi ñeå tinh truøng ñi qua, noäi maïc töû cung keùm phaùt trieån caûn trôû söï thuï tinh hoaëc söï laøm toå...
Coù 39% voâ sinh laø do caû hai vôï choàng, ví duï nhö ngöôøi vôï ñaõ coù hieän töôïng ruïng tröùng khoâng ñeàu laïi gaëp ngöôøi choàng coù soá löôïng tinh truøng quaù ít. Hoaëc tinh truøng ñaõ di ñoäng keùm laïi phaûi ñi qua moät lôùp nieâm dòch coå töû cung khoâng thuaän lôïi...
Coù 7% soá tröôøng hôïp voâ sinh khoâng theå giaûi thích ñöôïc hay coøn goïi laø voâ sinh taâm lyù, ví duï nhö moät soá phuï nöõ thöïc söï cho mình khoù coù theå trôû thaønh ngöôøi meï.
Ngöôøi ta cho bieát raèng ngaøy nay, cöù moät trong baûy phuï nöõ thì coù moät ngöôøi ñi khaùm veà voâ sinh. Giaûi thích ñieàu naøy, tröôùc heát, caùc chuyeân gia cho raèng phuï nöõ ñaõ ñeå cho tuoåi sinh saûn cuûa hoï troâi ñi (tuoåi taùc laø nguyeân nhaân ñaàu tieân cuûa voâ sinh, döôùi 35 tuoåi laø giai ñoaïn lyù töôûng ñeå sinh con). Tieáp ñeán, nam giôùi ñang giaûm daàn khaû naêng sinh saûn cuûa hoï (trong 20 naêm gaàn ñaây, soá löôïng tinh truøng giaûm khoaûng 2% moãi naêm, coù theå laø do moâi tröôøng oâ nhieãm). Cuoái cuøng laø do caùc caëp vôï choàng ngaøy caøng yû laïi vaøo Y hoïc, vaøo coâng ngheä sinh saûn môùi.
2. Do moät soá nguyeân nhaân khaùc nhö sau:
Ngöôøi ta muoán aùp duïng phöông phaùp sinh saûn voâ tính cho con ngöôøi vôùi raát nhieàu lyù do nhö öu sinh: ñeå choïn moät gioáng khoeû maïnh, moät gioáng taøi naêng, gioáng ñeïp, hoaëc muoán choïn gioáng cho ñöùa con; muoán coù moät ñöùa con mang di saûn di truyeàn cuûa choàng hay vôï; hoaëc laøm nguoàn döï tröõ caùc cô quan con ngöôøi khi caàn thay theá; ñeå toå chöùc caû ñaïo binh tinh nhueä huøng maïnh, ñeå taêng theâm söï hieåu bieát veà loaøi ngöôøi; hoaëc vì lo sôï ñöùa con bò dò taät, muoán traùnh caùc beänh taät di truyeàn cuûa gia ñình...
Ngöôøi ta coøn vieän daãn lyù do raèng ngöôøi phuï nöõ coù theå töï choïn löïa caùc phöông phaùp thuï tinh nhaân taïo ñeå cung caáp teá baøo goác hay teá baøo maàm, vôùi muïc ñích chöõa beänh cho ngöôøi thaân. Nhöõng caëp phuï nöõ ñoàng tính luyeán aùi muoán coù con, muoán laøm meï maø khoâng caàn ñaøn oâng.
Moät baøi khaûo cöùu veà phaùt trieån doøng voâ tính cuûa taäp san Time, soá phaùt haønh ngaøy 19.2.2001, töôøng thuaät tröôøng hôïp cuûa oâng Randolfe Wicker, 63 tuoài, phaùt ngoân vieân cuûa Quyõ Taøi trôï Phaùt Trieån Doøng Voâ Tính (Human Cloning Foundation). OÂng naøy ñònh giöõ laïi moät soá teá baøo da cuûa chính oâng ñeå sau naøy phaùt trieån doøng voâ tính. OÂng noùi: "Neáu toâi khoâng ñöôïc phaùt trieån con ngöôøi toâi baèng doøng voâ tính tröôùc khi toâi cheát, toâi seõ saép ñaët duøng gia taøi cuûa toâi ñeå laïi ñeå laøm vieäc ñoù”. Theo tôø Time, oâng Wicker laø moät ngöôøi ñoàng tình luyeán aùi, raát baát maõn vì khoâng coù con.
Nhöõng caëp vôï choàng hay nhöõng ngöôøi tuyeät voïng sau caùi cheát cuûa con caùi hoï, nay hoï muoán nhôø phöông phaùp sinh saûn voâ tính ñeå coù ñöôïc moät ñöùa con gioáng nhö ñöùa con ñaõ cheát. Chaúng haïn nhö moät giaùo sö taøi ba ngöôøi Myõ bò maát ñöùa con duy nhaát, ñaõ giao vaøi loïn toùc cuûa con cho ngaân haøng “AND Cells for Life” vôùi hy voïng laøm soáng laïi gen cuûa con gaùi.
Hoaëc moät tröôøng hôïp khaùc nhö Linda Rader, moät nöõ giaùo vieân 40 tuoåi, ôû California ñaõ coù moät con gaùi 13 tuoåi. Nhöng baø mong muoán coù theâm moät con trai. Baø maõn kinh sôùm, baø khoâng muoán nhôø ñeán phöông phaùp thuï tinh trong oáng nghieäm: “Toâi khoâng muoán moät ngöôøi thöù ba tham gia vaøo vieäc töôïng hình ñöùa treû naøy. Phaûi nhôø ñeán tröùng cuûa ngöôøi phuï nöõ xa laï laø moät troø may ruûi veà di truyeàn. Toâi thích sinh saûn voâ tính teá baøo cuûa choàng toâi. Ít ra, toâi bieát anh aáy” . Nhöõng chuû tröông thöïc hieän phöông phaùp sinh saûn voâ tính nhaèm muïc ñích trò lieäu; nghóa laø sinh saûn voâ tính phoâi ñeå trích laáy teá baøo goác caáy vaøo cô theå caùc beänh nhaân, vôùi hy voïng chöõa trò nhöõng caên beänh nan y naøo ñoù.
3. Do söï loâi cuoán bôûi nhöõng kyõ thuaät taïo sinh hieän ñaïi
Trong boái caûnh vaên hoùa xaõ hoäi hieän ñaïi khi maø nghaønh sinh-y hoïc phaùt trieån maïnh meõ, vôùi nhöõng khaùm phaù taân kyø cuûa khoa hoïc kyõ thuaät, nhieàu nhaø nghieân cöùu ñaõ lieàu lónh boû qua chieàu kích luaân lyù töï nhieân cuûa chính mình vaø nhieàu khi hoï bò cöôõng böùc loâi cuoán trôû neân nhöõng taùc nhaân thöïc hieän vieäc taïo sinh thay theá cho vôï choàng vaø xöû lyù treân söï soáng. Hoï phaûn boäi lôøi theà Hippocrate coå xöa, moät lôøi theà ñoøi buoäc taát caû moïi baùc só tuyeân höùa tuyeät ñoái toân troïng söï soáng con ngöôøi vaø ñaëc tính thaùnh thieâng cuûa söï soáng ñoù. Nhaát laø trong vaøi thaäp nieân gaàn ñaây, tröôùc nhöõng khaùm phaù môùi meõ cuûa nghaønh sinh-y hoïc veà caùc kyõ thuaät taïo sinh, ngöôøi ta bò caùm doã khoâng cöôõng laïi ñöôïc, ñeå roài ngöôøi ta lao mình vaøo nhöõng cuoäc thí nghieäm voâ ñaïo ñöùc, phi luaân lyù, chaúng haïn nhö vieäc söû duïng caùc phoâi thai ngöôøi laøm “vaät tö sinh hoïc” cho nhöõng cuoäc thí nghieäm - nghieân cöùu, vôùi lyù do ñöôïc vieän daãn laø nhaèm lôïi ích cho söï tieán boä cuûa vieäc nghieân cöùu sinh y.
Ñöùc Gio-an Phao-loâ II ñaõ noùi raèng: “Chính vieäc nghieân cöùu y hoïc, moät laõnh vöïc ñaày quyeán ruõ vaø tieân baùo nhieàu lôïi ích môùi meõ vó ñaïi cho nhaân loïai [...], kyø thöïc nhöõng vieäc naøy khoâng coøn phuïc vuï con ngöôøi nöõa, khi choái boû phaåm giaù baát khaû xaâm phaïm cuûa con ngöôøi vaø töï bieán mình thaønh nhöõng thöïc theå aùp cheá con ngöôøi trong khi laïi coù veû giuùp ñôõ con ngöôøi”
Ñöùc Thaùnh Cha coøn cho thaáy maët traùi cuûa caùc kyõ thuaät truyeàn sinh nhaân taïo raèng: “Ngay caû caùc kyõ thuaät truyeàn sinh nhaân taïo khaùc nhau, laø nhöõng kyõ thuaät döôøng nhö phuïc vuï söï soáng vaø laø nhöõng thöïc haønh nhaém ñeán muïc tieâu naøy, thöïc teá cuõng ñang môû ra nhöõng caùch thöùc môùi choáng laïi söï soáng. Ngoaøi vieäc caùc kyõ thuaät naøy khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc veà maët luaân lyù, bôûi vì chuùng taùch rôøi söï truyeàn sinh thuoäc laõnh vöïc hoaøn toaøn nhaân baûn khoûi haønh vi vôï choàng, chuùng coøn coù tyû leä thaát baïi cao, khoâng nhöõng trong vieäc thuï tinh maø coøn trong vieäc phaùt trieån sau naøy cuûa phoâi, coù nguy cô töû vong trong thôøi gian thöôøng laø raát ngaén. Hôn nöõa, ñoâi khi ngöôøi ta saûn xuaát phoâi vôùi soá löôïng nhieàu hôn nhu caàu ñeå caáy vaøo töû cung cuûa ngöôøi phuï nöõ vaø caùc phoâi dö naøy, nhö ngöôøi ta goïi, sau ñoù bò loaïi boû hoaëc ñöôïc duøng cho nhöõng cuoäc nghieân cöùu döôùi danh nghóa vì söï tieán boä khoa hoïc hoaëc y hoïc. Thöïc ra, ñaây laø nhöõng cuoäc nghieân cöùu bieán söï soáng con ngöôøi thaønh moät thöù “chaát lieäu sinh hoïc” ñôn giaûn maø ngöôøi ta coù theå tuøy yù söû duïng moät caùch töï do”.
4. Do con ngöôøi quaù tin töôûng hay yû vaøo khaû naêng cuûa nhöõng kyõ thuaät taïo sinh nhaân taïo.
Töø muoân thuôû, vieäc taïo sinh thöïc chaát laø haønh vi ñaëc thuø cuûa vôï choàng. Tuy nhieân, ngaøy nay vieäc taïo sinh moät ñöùa beù coù theå dieãn ra do ñoäng taùc cuûa caùc baùc só, hay nhöõng nhaø sinh hoïc, trong moät caùi oáng cuûa nhaø thí nghieäm. Tuy hieäu naêng cuûa caùc phöông phaùp taïo sinh nhaân taïo khaùc nhau coøn raát thaáp, nhöng nghaønh sinh-y hoïc ñaõ cho phoå bieán roäng raõi moät soá keát quaû maø ngöôøi ta cho laø kyø dieäu, ñeå töø ñoù nhöõng ngöôøi phuï nöõ ñoäc thaân muoán laøm meï, caùc vôï choàng voâ sinh khaùt voïng coù con vaø nhieàu gia ñình muoán choïn löïa gioáng toát, öu sinh hoaëc traùnh beänh di truyeàn, hoaëc muoán nhaân baûn hay sao cheùp laïi chính baûn thaân ngöôøi choàng hay ngöôøi vôï hoaëc ñöùa con yeâu daáu cuûa hoï ñaõ bò cheát, ñaõ ñi choïn löïa caùc phöông phaùp kyõ thuaät taïo sinh nhö: thuï tinh nhaân taïo, thuï tinh trong oáng nghieäm... hoaëc laø taïo sinh doøng voâ tính. Hoï chæ muoán thöïc hieän baèng moïi giaù ñeå coù moät ñöùa con, baát chaáp phöông dieän ñaïo ñöùc luaân lyù vaø lôø ñi caû nhöõng giaù trò cuûa hoân nhaân cuõng nhö quyeàn cuûa ñöùa con phaûi ñöôïc thuï thai, ñöôïc cöu mang vaø ñöôïc sinh ra do hoân nhaân.
5. Do quan nieäm leäch laïc veà quyeàn töï do daân chuû
Ngaøy nay, xaõ hoäi con ngöôøi ñang chuû tröông moät quan nieäm veà töï do khoâng phaûi ñeå laøm ñieàu thieän, maø laø moät söï töï do muoán laøm gì thì laøm, keå caû nhöõng haønh vi phi luaân lyù ñaïo ñöùc. Bôûi vaäy, xaõ hoäi hoâm nay ñang bò xaùo troän nghieâm troïng, vì caùi khuynh höôùng giaûi thích caùc toäi aùc choáng laïi söï soáng nhö laø nhöõng bieåu loä hôïp phaùp cuûa töï do caù nhaân maø ngöôøi ta seõ phaûi coâng nhaän vaø baûo veä nhö laø nhöõng quyeàn thöïc söï.
Trong khi Thieân Chuùa ban töï do cho con ngöôøi, moät söï töï do bao haøm chieàu kích lieân heä chuû yeáu phaûi ñöôïc duøng ñeå phuïc vuï con ngöôøi vaø hoaøn thaønh con ngöôøi do chính vieäc töï hieán vaø tieáp nhaän tha nhaân, thì traùi laïi, ngöôøi ta chuû tröông tuyeät ñoái hoùa chieàu kích töï do caù nhaân chuû nghóa: töï cho mình quyeàn quyeát ñònh moïi söï, töï do choïn löïa baát cöù phöông phaùp taïo sinh naøo, mieãn laø ñaït ñöôïc “caùi maø ngöôøi ta muoán”, chöù khoâng caàn xeùt tôùi haäu quaû cuûa caùi ñoù laø gì. Roát cuoäc, töï do bò maát ñi yù nghóa ñaàu tieân cuûa noù, roài chính ôn goïi vaø phaåm giaù cuûa noù cuõng bò choái boû. Töï do khoâng coøn coâng nhaän vaø toân troïng moái daây caáu thaønh noù vôùi söï thaät, khi töï do choái boû chính mình, töï do loaïi boû caùc giaù trò muoân thuôû cuûa hoân nhaân, xaâm phaïm quyeàn soáng cuûa con ngöôøi vaø huûy hoaïi tha nhaân.
Ñöùc Thaùnh Cha cho thaáy söï maâu thuaãn veà quan nieäm töï do cuûa con ngöôøi ngaøy nay raèng: “Ngaøy nay, ngöôøi ta ñi ñeán moät khuùc quanh nhöõng haäu quaû bi thaûm trong moät quaù trình lòch söû daøi laø quaù trình ngaøy nay ñang ñöùng tröôùc moät söï maâu thuaãn ñaùng ngaïc nhieân: vaøo moät thôøi kyø maø ngöôøi ta long troïng coâng boá nhöõng quyeàn baát khaû xaâm phaïm cuûa con ngöôøi vaø coâng khai khaúng ñònh giaù trò cuûa söï soáng, thì chính caùi quyeàn ñöôïc soáng thöïc ra laïi bò töø choái vaø xaâm phaïm, nhaát laø trong nhöõng luùc coù yù nghóa nhaát cuûa cuoäc soáng, ñoù laø khi sinh ra vaø khi cheát”
Ngaøi noùi tieáp: “Nguoàn goác cuûa söï maâu thuaãn giöõa vieäc long troïng khaúng ñònh quyeàn con ngöôøi vôùi söï phuû ñònh bi ñaùt caùc quyeàn naøy trong thöïc teá naèm ôû caùch quan nieäm veà töï do. Quan nieäm naøy tuyeät ñoái ca tuïng caù nhaân vaø khoâng chuaån bò cho caù nhaân coù ñöôïc söï lieân ñôùi, söï tieáp nhaän khoâng ñaén ño cuõng nhö söï phuïc vuï tha nhaân”.
Vôùi moät quan nieäm veà töï do nhö theá, ñôøi soáng con ngöôøi trong xaõ hoäi ñang bò bieán chaát saâu saéc: xaõ hoäi seõ trôû thaønh moät toång theå nhöõng caù nhaân ñöùng beân nhau, khoâng coøn moái lieân heä gì vôùi nhau; moãi ngöôøi, döïa vaøo quyeàn töï do cuûa mình, muoán töï khaúng ñònh mình bieät laäp vôùi ngöôøi khaùc, muoán ñeà cao tö lôïi cuûa rieâng mình vaø muoán thao tuùng ngöôøi khaùc. Töø ñoù, daãn ñeán ñieàu gì cuõng laø vaán ñeà quy öôùc, ñieàu gì cuõng laø thöông löôïng ñöôïc, keå caû quyeàn ñaàu tieân trong caùc quyeàn caên baûn ñoù laø quyeàn ñöôïc thuï thai vaø ñöôïc cöu mang, ñöôïc sinh ra vaø ñöôïc soáng cuûa ñöùa con trong hoân nhaân vaø do hoân nhaân cuõng nhö quyeàn ñöôïc soáng cuûa moïi con ngöôøi. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Gio-an Phao-loâ II noùi roõ raèng:
“Treân thöïc teá, vieäc aáy cuõng ñang xaûy ra trong phaïm vi chính trò noùi rieâng cuûa Nhaø nöôùc: quyeàn ñöôïc soáng, moät quyeàn nguyeân thuûy vaø baát khaû nhöôïng, maø vaãn bò ñöa ra thaûo luaän vaø phuû quyeát, döïa treân söï bieåu quyeát ôû Nghò vieän hoaëc yù muoán cuûa moät phaàn daân chuùng -coù theå laø moät phaàn lôùn nöõa. Ñoù laø keát quaû baát haïnh cuûa chuû nghóa töông ñoái ñang hoaønh haønh maø khoâng heà bò choáng ñoái: caùi quyeàn maø heát coøn laø moät quyeàn, vì noù khoâng coøn ñöôïc ñaët vöõng chaéc treân phaåm giaù baát khaû xaâm phaïm cuûa nhaân vò, nhöng laïi bò ngöôøi ta baét leä thuoäc yù muoán cuûa keû maïnh hôn. Theá laø neàn daân chuû, maëc daàu coù nguyeân taéc ñaáy, nhöng laïi ñi tôùi moät chuû nghóa chuyeân cheá coù haïn. Nhaø Nöôùc khoâng coøn laø “ngoâi nhaø chung” maø ôû ñoù, ai cuõng coù theå soáng theo nhöõng nguyeân taéc bình ñaúng caên baûn, nhöng noù ñaõ bieán thaønh nhaø nöôùc ñoäc taøi baù ñaïo, vôùi nhöõng tham voïng coù theå quyeát ñònh veà söï soáng cuûa con ngöôøi yeáu keùm vaø nhöõng con ngöôøi khoâng coù chi baûo veä, töø haøi nhi chöa sinh ra ñeán ngöôøi giaø caû, nhaân danh lôïi ích coâng coäng maø thöïc chaát chæ laø lôïi ích cuûa moät soá ngöôøi thoâi”.
6. Do söï thieáu vaéng yù thöùc veà Thieân Chuùa vaø yù thöùc veà con ngöôøi
Coù theå noùi ñöôïc raèng coù moät nguyeân nhaân, treân heát moïi nguyeân nhaân, ñang gaây ñaûo loän cuoäc soáng cuûa con ngöôøi trong theá giôùi hoâm nay, ñoù laø do con ngöôøi thieáu vaéng yù thöùc veà Thieân Chuùa vaø yù thöùc veà con ngöôøi. Vì lyù do ñoù, xaõ hoäi con ngöôøi ñöa tôùi chuû nghóa duy vaät thöïc duïng, khieán cho chuû nghóa caù nhaân, chuû nghóa duy ích vaø chuû nghóa khoaùi laïc lan roäng. Con ngöôøi chæ lo vieäc “haønh ñoäng”, nhôø vaøo moïi khaû naêng kyõ thuaät vaø hoï coá gaéng toái ña ñeå ñaït ñöôïc chöông trình, kieåm soaùt, khoáng cheá söï sinh töû cuûa con ngöôøi maø khoâng coøn quy chieáu veà Thieân Chuùa nöõa.
Nhaø vaät lyù sinh hoïc Gregori Stock cuûa Ñaïi hoïc California ôû Los Angeles ñaõ noùi, sau khi nghaønh sinh y hoïc ñaõ khaùm phaù ra ñöôïc lieäu phaùp gen môùi, raèng: “Nhö vaäy, cuoäc soáng cuûa gia ñình seõ böôùc vaøo giai ñoaïn môùi. Chuùng ta ñaõ chieám ñöôïc quyeàn kieåm soaùt söï tieán hoùa cuûa Thöôïng Ñeá”.
Khi khoâng coøn quy höôùng veà Thieân Chuùa nöõa, con ngöôøi seõ khoâng coøn coâng nhaän chaân lyù veà cuoäc saùng taïo cuûa Thieân Chuùa vaø cuõng nhö khoâng toân troïng hay nhìn nhaän quyeàn taïo sinh cuûa Thieân Chuùa ñöôïc thieát laäp nôi baûn tính ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ. Luùc ñoù, ngöôøi ta chuû tröông vieäc taïo sinh chæ coøn laø haønh vi thuaàn tuyù cuûa kyõ thuaät khoa hoïc, töùc laø haønh vi taïo sinh chæ do kyõ thuaät cuûa con ngöôøi chuû trì vaø söï soáng môùi ñöôïc sinh ra chæ laø keát quaû cuûa con ngöôøi.
Ñöùc Gio-an Phao-loâ II noùi veà nguyeân nhaân coäi reã saâu xa nhaát cuûa taán thaûm kòch maø con ngöôøi hieän ñaïi ñang soáng, raèng:
“Söï khuaát boùng yù thöùc veà Thieân Chuùa vaø yù thöùc veà con ngöôøi laø ñaëc ñieåm cuûa tình hình xaõ hoäi vaø vaên hoaù maø chuû nghóa tuïc hoaù ñang thao tuùng, chuû nghóa naøy, vôùi nhöõng caùi voøi vöôn daøi, ñoâi khi ñaõ thöû thaùch nhöõng coäng ñoaøn Ki-toâ giaùo. Nhöõng ai töï ñeå mình laây nhieãm taâm traïng aáy, seõ deã bò loâi cuoán vaøo côn loác cuûa moät voøng xoaùy ñoài baïi kinh khuûng: boû maát yù thöùc veà Thieân Chuùa, ngöôøi ta lao tôùi choã ñaùnh maát caû yù thöùc veà con ngöôøi, veà phaåm giaù vaø söï soáng con ngöôøi”.
IV. Haäu Quaû
1. Ñoái vôùi phöông phaùp thuï tinh nhaân taïo
Kyõ thuaät thuï tinh nhaân taïo naûy sinh ra haøng loaït haäu quaû rieâng cuûa noù. Caùc nhaø thaàn hoïc luaân lyù Coâng Giaùo ñaõ tranh luaän veà nhöõng phöông tieän khaùc nhau ñeå löu giöõ tinh dòch cuûa ngöôøi choàng. Theo phöông phaùp thuï tinh nhaân taïo vôùi tinh truøng cuûa moät ngöôøi hieán voâ danh (AID), nhieàu nhaø thaàn hoïc luaân lyù e ngaïi raèng trong tröôøng hôïp cuûa moät caëp vôï choàng, vieäc ñöa tinh dòch cuûa ñeä tam nhaân vaøo hoaït ñoäng thuï thai cuûa vôï choàng thì ñaõ phaïm ñeán luaät hoân nhaân. Trong tröôøng hôïp cuûa ngöôøi phuï nöõ ñoäc thaân, caùc nhaø pheâ bình caùo buoäc: Thaät laø baát coâng khi sinh ñöùa treû ra maø chuùng khoâng coù quyeàn bieát ai laø cha cuûa noù. Veà maët thöïc teá, ñöùa treû mang nhieàu moái baát lôïi khi khoâng coù nhöõng thoâng tin lieân quan ñeán nhöõng nguoàn beänh-söû, ñieàu naøy coù theå raát quan troïng trong cuoäc ñôøi sau naøy cuûa noù. Caùc nhaø luaân lyù cuõng raát lo laéng veà nhöõng hoaït ñoäng cuûa vieäc hieán tinh: Vieäc hieán tinh hoaëc vieäc baùn tinh truøng thöôøng sinh ra moät ñöùa treû maø ngöôøi ta seõ khoâng bao giôø bieát ñöùa con ñoù coù hôïp vôùi ñaïo ñöùc hay khoâng?
Moät nhaän ñònh cuoái cuøng coù theå taùc ñoäng ñeán nhieàu ngöôøi ra nhö theå hoaøn toaøn khoù tin, ngoaïi tröø tröôøng hôïp ñaõ xaûy ra roài. Moät ngöôøi hieán tinh coù theå thöïc söï laø ngöôøi cha cuûa raát nhieàu ñöùa con cuøng huyeát thoáng vôùi oâng. Trong moät tröôøng hôïp noåi tieáng, moät baùc só chuyeân thuï tinh nhaân taïo ñaõ duøng chính tinh truøng cuûa oâng ñeå caáy vaøo beänh nhaân cuûa oâng. Ñieàu naøy coù theå sinh ra nhieàu tröôøng hôïp anh chò em cuøng cha khaùc meï hoaëc cuøng meï khaùc cha sau naøy cöôùi nhau maø khoâng bieát.
Phöông phaùp AID coù theå aùp duïng cho tình traïng cuûa nhöõng baø meï mang thai möôùn, trong ñoù ngöôøi phuï nöõ (tröôøng hôïp ñoù ñöôïc keå ñeán nhö laø "ngöôøi theá maãu") ñöôïc thuï tinh nhaân taïo ñoàng thôøi thoûa thuaän vieäc giao traû laïi ñöùa con cho ngöôøi hieán tinh vaø vôï cuûa oâng, khi baø aáy sinh ñöùa treû ra. Nhöõng cuoäc xeáp ñaët nhö theá coù theå gaây ra khoù khaên veà maët ñaïo ñöùc, tình caûm vaø phaùp lyù caøng gia taêng. Tröôùc heát, xeùt theo bình dieän ñaïo ñöùc, nhöõng ai phaûn ñoái caùch thöùc thöïc hieän naøy ñeàu cho raèng toaøn boä tieán trình naøy giaûn löôïc ñôøi soáng con ngöôøi nhö laø moät moùn haøng ñöôïc saûn xuaát vaø mua baùn. Vieäc naøy cuõng coù theå daãn ñeán tình traïng khai thaùc phuï nöõ ngheøo khoå. Nhöõng ngöôøi khaùc cho raèng nhöõng cuoäc daøn xeáp khoâng ñeám keå ñeán moái töông giao veà tình caûm do ngöôøi mang thai möôùn hình thaønh cho ñöùa treû trong suoát chín thaùng cöu mang. Nhöõng nhaø chuyeân moân phaùp lyù phaûn ñoái söï hôïp lyù cuûa nhöõng thoûa thuaän nhö theá. Coù phaûi vieäc thöïc hieän naøy chaúng khaùc gì vôùi hình thöùc buoân baùn treû em hay khoâng? Neáu vaäy, moät thoûa thuaän nhaèm thöïc hieän moät haønh vi baát hôïp phaùp khoâng coù hieäu quaû raøng buoäc veà maët phaùp lyù vaø nhö theá nhöõng thoûa thuaän mang thai möôùn seõ khoâng ñaët treân neàn taûng phaùp lyù.
2. Ñoái vôùi phöông phaùp thuï tinh trong oáng nghieäm (IVF)
Toaøn boä tieán trình naøy aûnh höôûng ñeán theå lyù, tình caûm cuõng nhö taøi chính. Tröôùc heát, ngöôøi phuï nöõ phaûi traûi qua thôøi gian ñieàu trò hoùc-moân vôùi muïc tieâu saûn sinh theâm tröùng vaø sau ñoù coù nhöõng cô hoäi chaéc chaén ñeå caáy taïo tröùng ñaõ thuï thai vaøo töû cung. Tieán trình naøy ñoøi hoûi hoï caàn phaûi tieâm chích haèng ngaøy. Moät soá nhaø pheâ bình e ngaïi raèng vieäc ñieàu trò hoùc-moân coù theå gaây ra beänh ung thö töû cung nôi nhieàu ngöôøi phuï nöõ. Beänh truïy tim vaø côn tuyeät voïng coù nguy cô xaûy ñeán cho nhieàu ngöôøi vì phaàn lôùn caùc chuyeân gia ñeà ra möùc ñoä thaønh coâng vaøo khoaûng giöõa 15% vaø 20% ñoái vôùi taát caû moïi phuï nöõ baét ñaàu böôùc vaøo moät chu kyø IVF. Cuoäc thöû nghieäm toán maát vaøi ngaøn ñoâ-la, neân phöông phaùp IVF laø tieán trình toán keùm raát nhieàu tieàn cuûa, noù chaúng ñöôïc buø loã baèng baûo hieåm y teá beänh nhaân.
Bôûi vì, tieán trình IVF ñoøi hoûi beänh nhaân coù tình traïng söùc khoeû toát ñoàng thôøi taâm lyù phaûi oån ñònh, neân nhieàu beänh vieän thöïc hieän phöông phaùp IVF ñaõ phaùt huy moät soá phöông phaùp khaùc nhaèm laøm giaûm soá laàn thöû nghieäm thuï tinh maø moät ngöôøi phuï nöõ caàn phaûi aùp duïng. Moät ví duï ñieån hình coù theå ñöôïc tröng daãn ra ñaây: Moät baùc só coù khaû naêng thu hoaïch ñöôïc saùu tröùng cuûa moät ngöôøi phuï nöõ vaø roài naêm tröùng ñöôïc thuï tinh trong dóa bieán hoaù. Baùc só ñöa ba tröùng ñöôïc thuï tinh vaøo laïi trong cô theå ngöôøi phuï nöõ. Tieán trình naøy coù veû ñi ngöôïc laïi vôùi qui luaät töï nhieân. Baùc só seõ ñöa ba tröùng ñöôïc thuï tinh vaøo laïi cô theå vôùi hy voïng raèng moät hoaëc hai seõ ñaäu thai. Trong vaøi tröôøng hôïp, taát caû caùc tröùng ñöôïc thuï tinh ñeàu ñaäu thai caû. Trong tröôøng hôïp ñoù, chuùng ta khaùm phaù ra moät trong nhöõng ñieåm maø cuoäc tranh luaän naøy ñuïng chaïm ñeán cuoäc thaûo luaän veà vieäc phaù thai. Tieán trình IVF naøy hieám khi lieân quan ñeán vieäc thuï tinh vaø ñeán vieäc ñeå moät tröùng duy nhaát laïi choã cuõ. Vieäc ñoù seõ taïo ra moät tieán trình daøi hôn, toán keùm nhieàu hôn vaø ñoøi hoûi phaûi coù nhieàu söùc khoûe hôn nhöng noù ít ñaït ñöôïc hieäu quaû thaønh coâng.
Tuy nhieân, vieäc thuï tinh caùc tröùng laøm naûy sinh ra nhieàu vaán ñeà veà maët ñaïo ñöùc. Ngöôøi ta neân chuù yù raèng: khoâng phaûi taát caû caùc beänh vieän ñeàu thöïc hieän phöông phaùp IVF ñeå laøm ñoâng laïnh caùc phoâi thai; moät soá caùc beänh vieän chæ thöïc hieän vieäc thuï tinh ôû moät soá tröùng ñoàng thôøi ñöa taát caû caùc tröùng ñöôïc thuï tinh vaøo cô theå ngöôøi phuï nöõ. Neáu naêm tröùng ñöôïc thuï tinh vaø chæ coù ba tröùng ñöôïc ñöa vaøo laïi trong cô theå ngöôøi phuï nöõ, hai tröùng ñang coøn thuï tinh coù theå ñöôïc ñoâng laïnh. Neáu khoâng coù tröùng naøo trong ba tröùng ñöôïc caáy vaøo cô theå, coøn hai tröùng naøy ñöôïc thuï tinh roài coù theå ñöa vaøo cô theå ngöôøi phuï nöõ maø khoâng caàn phaûi thöïc hieän moät chu trình IVF naøo khaùc nöõa. Nhieàu ngöôøi lo ngaïi veà tieán trình naøy coù theå naûy sinh ra laém vaán ñeà. Tröôùc tieân, quaù trình laøm tan laïnh coù theå gaây ra nhieàu hieåm hoaï.
Theo baùo caùo cuûa Richard Mc Cormick, vôùi thuû thuaät laøm tan baêng, thì töø 30% cho ñeán 40% tröùng khoâng theå soáng soùt noåi. Lieäu ñieàu kieän baát thöôøng nhö theá coù laøm cho vieäc ñoâng laïnh nhöõng tröùng ñaõ thuï tinh roài trôû thaønh haønh vi voâ luaân hay khoâng? Thöù ñeán, giaû söû hai trong ba tröùng ñaäu thai vaø ngöôøi ñaøn baø sinh ra ñöôïc hai ñöùa con maïnh khoeû, sau ñoù vôï choàng hoï khoâng muoán sinh con nöõa. Vaäy, ñieàu gì seõ xaûy ñeán cho hai tröùng ñoâng laïnh ñaõ ñöôïc thuï tinh roài? Noù coù theå ñöôïc duøng ñeå nghieân cöùu hay khoâng? Noù coù theå bò huûy hoaïi hay khoâng? Ñieàu naøy ñaõ ñaët ra nhieàu vaán ñeà veà tình traïng cuûa nhöõng phoâi thai ñoâng laïnh maø ngöôøi ta thaáy coù moät moái daây lieân heä tröïc tieáp giöõa nhöõng cuoäc tranh luaän veà caùc kyõ thuaät truyeàn sinh vôùi vaán ñeà phaù thai.
3. Ñoái vôùi phöông phaùp sinh saûn voâ tính nôi con ngöôøi (Human Cloning)
Neáu aùp duïng phöông phaùp sinh saûn voâ tính cho con ngöôøi thì seõ ñaët ra nhieàu vaán ñeà veà ñaïo ñöùc, veà toân giaùo, xaõ hoäi, phaùp luaät, taâm - theå lyù... Bôûi vì, neáu ñöùa treû ra ñôøi thì seõ khoâng coù cha meï, noù chæ laø moät baûn goác, moät teá baøo laáy töø ngöôøi naøo ñoù muoán laøm baûn sao cho chính mình. Noù seõ ñöôïc yeâu thöông, chaêm soùc, ñuøm boïc theá naøo khi thöïc söï khoâng coù ai laø cha meï caû? Ñaâu laø gia ñình cuûa noù? Xaõ hoäi seõ coi noù laø gì vaø ñoái xöû vôùi noù ra sao? Neáu ñöùa treû ñöôïc sinh ra töø teá baøo cuûa ngöôøi ñaõ cheát thì caû ngöôøi laøm baûn goác cuõng khoâng coøn soáng ñeå nhaän baûn sao cuûa mình. Ñöùa treû phaùt trieån ra sao? Vaø nhaát laø linh hoàn cuûa ñöùa treû theá naøo? Phaûi chaêng ñoù laø moät phaàn linh hoàn cuûa ngöôøi cho baûn sao?
Kyõ thuaät sinh saûn voâ tính treân con ngöôøi coøn naûy sinh ra haøng loaït haäu quaû nghieâm troïng khaùc cho con ngöôøi. Theo giaùo sö Jean - Paul Renard, thuoäc Vieän Quoác Gia Nghieân Cöùu Noâng Hoïc Phaùp:
“Ñeå sinh saûn voâ tính moät con ngöôøi, caàn moät nhoùm tieán haønh goàm 5 ngöôøi vaø khoaûng 123.000 ñoâ-la duïng cuï. Nhoùm naøy goàm moät nhaø khoa hoïc töøng laøm vieäc veà sinh saûn voâ tính nôi loaøi vaät vaø moät chuyeân vieân veà kyõ thuaät thuï tinh trong oáng nghieäm. Khoù khaên chính laø phaûi thöïc hieän thí nghieäm nhieàu laàn”.
Caàn nhaéc laïi veà tröôøng hôïp con cöøu Dolly: ngöôøi ta phaûi maát 277 laàn caáy thí nghieäm thì môùi cho ra ñöôïc con cöøu Dolly, moät con cöøu caùi beùo phì vaø coù daáu hieäu giaø sôùm tröôùc tuoåi. Thaät vaäy, ña soá phoâi töø sinh saûn voâ tính ñeàu khoâng soáng cho ñeán heát haïn kyø vaø nhöõng phoâi soáng soùt laïi mang ñuû loaïi dò taät ôû thaän, tim, phoåi, naõo, dò daïng theå xaùc hay suy yeáu heä mieãn dòch.
Veà nguyeân do cuûa haäu quaû teä haïi naøy, caùc khoa hoïc gia cöù ngôø raèng coù moät sai laàm trong laäp trình teá baøo cuûa ngöôøi hieán taëng. Nhöng thöïc teá khoâng ñôn giaûn nhö vaäy. Nôi loaøi boø, maø hieän nay laø loaøi coù vuù deã tieán haønh sinh saûn voâ tính nhaát, cuõng caàn phaûi gheùp bình quaân 200 phoâi thì môùi cho ra ñöôïc 7 con beâ khoâng bò dò taät. Nôi loaøi chuoät, tyû leä thaønh coâng coøn keùm hôn 6 laàn so vôùi loaøi boø. Coøn nôi con ngöôøi, tyû leä aáy chæ xaáp xæ 3%. Ñeå cho ra ñôøi moät em beù bình thöôøng, ngöôøi ta caàn söû duïng toái thieåu 100 noaõn baøo. Nghóa laø phaûi tuyeån 20 phuï nöõ cho noaõn vaø phaûi tieán haønh kích thích buoàng tröùng baèng hooùc-moân (Hormone) ñeå coù ñöôïc bình quaân 10 noaõn baøo moãi phuï nöõ. Vieäc kích thích khoâng hoaøn toaøn voâ haïi: moãi phuï nöõ ñöôïc tieâm hooùc-moân vaø choïc huùt tröùng trong voøng 15 ngaøy ñeán 3 tuaàn. Nhieàu taùc duïng phuï coù theå xaûy ra cho ngöôøi phuï nöõ nhö: taêng caân, côn boác hoûa vaø caû nguy cô töû vong trong tröôøng hôïp taêng kích thích buoàng tröùng. Ngöôøi mang thai hoä coù theå bò saåy thai hay phaûi naïo thai. Khoaûng 30% ñöùa beù bò cheát ngay tröôùc hoaëc sau khi ra ñôøi.
Kyõ thuaät sinh saûn voâ tính coøn naûy sinh ra nhöõng haäu quaû khaùc nöõa. Phöông phaùp naøy caàn nhieàu noaõn, ñöa ñeán nguy cô buoân baùn noaõn baøo. Taïi moät soá quoác gia, nhieàu phuï nöõ ñaõ ñi baùn noaõn baøo cuûa mình ñeå kieám tieàn. Taïi Phaùp, Luaät chæ cho pheùp taëng noaõn, cho neân caùc cô sôû y teá gaëp phaûi tình huoáng thieáu noaõn ñeå thöïc hieän vieäc thuï tinh trong oáng nghieäm. Theo giaùo sö Jacques Testard, giaùm ñoác nghieân cöùu cuûa Vieän quoác gia veà söùc khoûe vaø nghieân cöùu y hoïc cuûa Phaùp (INSERM), ngöôøi cho ra ñôøi ñöùa beù Phaùp ñaàu tieân baèng phöông phaùp thuï tinh trong oáng nghieäm: “Chypre laø trung taâm buoân baùn noaõn. Töø nhieàu naêm nay, moät baùc só phuï khoa ngöôøi Myõ vaãn ñöa caùc phuï nöõ treû ngöôøi Nga ñeán ñaây baèng maùy bay rieâng, taïi ñaây caùc phuï nöõ naøy baùn noaõn baøo cho oâng ta”. Taïi Myõ, ngöôøi cho noaõn ñöôïc traû thuø lao gaàn 1000 ñoâ-la, moät soá rao vaët baùn noaõn xuaát hieän treân Internet. Nguy cô treân cuõng seõ coù theå xaûy ra ñoái vôùi phöông phaùp sinh saûn voâ tính.
Tôø Washington Post hoâm 7.3.2001 töôøng thuaät raèng 95% ñeán 97% nhöõng coá gaéng phaùt trieån doøng voâ tính nôi suùc vaät ñaõ thaát baïi. Döïa treân kinh nghieäm ruùt ra töø thöû nghieäm treân suùc vaät, tôø Washington Post thuaät laïi nhöõng lôøi cuûa caùc chuyeân gia thuù nhaän raèng trong 100 cuoäc thöû nghieäm nôi ngöôøi thì haàu nhö taát caû seõ hö hoûng vì nhöõng lyù do veà gien hay vaät lyù baát thöôøng, gaây nguy hieåm ñeán tính maïng cuûa caùc baø meï.
Baøi töôøng thuaät cuûa tôø Washington Post coøn noùi raèng vaøi tröôøng hôïp soáng soùt seõ coù nhau lôùn quaù côõ, coù gan nhieãm môõ. Ba hay boán haøi nhi soáng soùt seõ coù taàm voùc quaù möùc bình thöôøng, naëng ñeán 7 ki-loâ-gam vaø seõ cheát sau moät hai tuaàn ñaàu tieân vì taät baåm sinh tim maïch, vì phoåi khoâng phaùt trieån, vì beänh tieåu ñöôøng hay beänh thieáu mieãn nhieãm (immune system deficiencies). Caùc khoa hoïc gia noùi raèng neáu ñöôïc ñöa vaøo phoøng hoài söùc, may ra 1 trong 100 tröôøng hôïp seõ soáng soùt vaø mang nhöõng ñaëc tính cuûa ña soá suùc vaät ñöôïc phaùt trieån baèng doøng voâ tính nhö roán to quaù côõ, taøn tích cuûa cuoán nhau to lôùn, ñöôïc tìm thaáy maø khoâng giaûi thích ñöôïc, trong nhöõng tröôøng hôïp thuï thai baèng doøng voâ tính.
Theo tôø Washington Post, nhieàu ngöôøi nghó raèng vaán ñeà naøy lieân heä ñeán moät “daáu in saâu” (imprinting) cuûa gien - moät cô cheá chöa ñöôïc hieåu roõ cuûa teá baøo tinh truøng (spermatozoid) vaø noaõn saøo (ovum) - chuyeån bieán sau khi hai teá baøo naøy keát hôïp laøm neân tröùng phaùt trieån thaønh phoâi thai. Vì trong phaùt trieån doøng voâ tính khoâng duøng tinh truøng vaø noaõn saøo neân khoâng coù “daáu in saâu” DNA, do ñoù, coù vaán ñeà. Vaû laïi hieän nay, chöa coù caùch naøo ñeå bieát ñöôïc gien cuûa teá baøo phoâi thai caáy baèng doøng voâ tính coù “daáu in saâu” hay khoâng, cho neân, khoâng theå loaïi boû nhöõng phoâi thai xaáu, daãu coù ñöôïc söï chaáp thuaän treân phöông dieän ñaïo ñöùc ñi nöõa.
Tôø New York Times cuõng nghieân cöùu vaán ñeà naøy trong soá ra ngaøy 25.3.2001 vaø theo baùc só Brigid Hogan, moät giaùo sö veà sinh hoïc teá baøo thuoäc Trung Taâm Y Khoa Ñaïi Hoïc Vanderbilt ôû Nashville, bang Tennessee vaø laø moät ñieàu tra vieân cuûa Vieän Y teá Howard Hughes Hoa Kyø, thì "ñöùng veà phöông dieän ñaïo ñöùc hoïc, chuùng ta khoâng theå naøo beânh vöïc ñöôïc cho phaùt trieån doøng voâ tính con ngöôøi trong hoaøn caûnh hieän nay". Tôø Guardian töôøng thuaät hoâm 29.3.2001 raèng moät khoa hoïc gia khaùc, oâng Ivan Wilmut, nhaân vaät haäu thuaãn cho cuoäc phaùt sinh con cöøu Dolly baèng doøng voâ tính, ñaõ leân aùn vieäc aùp duïng doøng voâ tính treân con ngöôøi vì tyû soá thaát baïi raát cao khi aùp duïng treân suùc vaät. OÂng Welmut noùi: “Thaät laø voâ cuøng thoâ baïo ñoái vôùi caùc baø meï vaø con cuûa hoï”.
Trong moät baøi ñaêng treân taäp san Science ôû Hoa Kyø, OÂng Welmut toá caùo döï ñònh öùng duïng phaùt trieån doøng voâ tính treân con ngöôøi cuûa nhöõng chuyeân gia veà hieám muoän ngöôøi YÙ laø Antinori vaø ngöôøi Hoa Kyø laø Zavos. OÂng Wilmut caûnh caùo raèng, boán naêm thöû nghieäm treân suùc vaät ñaõ cho thaáy kyõ thuaät phaùt trieån doøng voâ tính coøn coù nhieàu thieáu soùt gaây neân moät soá saåy thai vaø taät baåm sinh khoång loà vaø khoâng coù lyù do naøo ñeå tin raèng haäu quaû cuûa phaùt trieån doøng voâ tính treân con ngöôøi seõ khaù hôn. Moät soá khoa hoïc gia coøn chöùng minh ñöôïc raèng phaùt trieån doøng voâ tính treân con ngöôøi coù theå taïo neân nhöõng quaùi thai.
Phoù Teá Nguyeãn Vaên Taâm, DCCT
(Trích daãn töø Ephata Vieät Nam soá 78 naêm 2002)