Gôïi yù muïc vuï
trong Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt.
Ñeà taøi 8
Taân Phuùc aâm hoaù moâi sinh vaên hoaù
Gôïi yù muïc vuï trong Naêm Thaùnh Loøng Thöông Xoùt
Ñeà taøi 8. Taân Phuùc aâm hoaù moâi sinh vaên hoaù
Vaên hoaù phaûi laø laõnh vöïc öu tieân cho söï hieän dieän vaø daán thaân cuûa Hoäi Thaùnh vaø caù nhaân caùc Kitoâ höõu. Coâng ñoàng Vatican II nhaän thaáy söï taùch rôøi cuûa ñöùc tin Kitoâ giaùo vaø ñôøi soáng haèng ngaøy laø moät trong nhöõng sai laïc traàm troïng nhaát cuûa thôøi ñaïi chuùng ta[1].[...] Caàn phaûi ghi nhôù raèng "nhôø vaên hoaù, con ngöôøi, vôùi tö caùch laø ngöôøi, seõ trôû thaønh ngöôøi hôn, vaø moät khi 'laø' ngöôøi hôn nhö theá, thì cuõng laøm cho söï hieän höõu coù giaù trò hôn"[2].
1. Caùc thaùch thöùc vaên hoaù
- Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ noùi: "Trong neàn vaên hoaù ñang thònh haønh, theá thöôïng phong ñöôïc daønh cho caùi beà ngoaøi, caùi tröïc tieáp, caùi coù theå thaáy ñöôïc, caùi nhanh nhaåu, caùi phuø phieám vaø taïm bôï. Caùi thaät nhöôøng choã cho caùi aûo" (Evangelii Gaudium, 62). Coù theå thaáy ñöôïc söï goùp phaàn raát lôùn cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi hieän ñaïi cho thöïc teá naøy. Coù moät nguy cô laø goác reã vaên hoaù truyeàn thoáng caùc nöôùc ñang bò xaâm nhaäp thöôøng xuyeân bôûi caùc loái suy nghó vaø haønh ñoäng cuûa caùc neàn vaên hoaù khaùc "tieán boä hôn" veà maët kinh teá nhöng yeáu keùm hôn veà ñaïo ñöùc. Caùc maãu haønh vi môùi ñang xuaát hieän nhö laø keát quaû cuûa vieäc chòu aûnh höôûng quaù nhieàu vaøo caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi. Haäu quaû laø caùc khía caïnh tieâu cöïc cuûa caùc coâng ngheä truyeàn thoâng vaø giaûi trí ñang ñe doïa caùc giaù trò truyeàn thoáng, ñaëc bieät ñe doïa söï thaùnh thieâng cuûa hoân nhaân vaø söï beàn vöõng cuûa gia ñình (x. Ibid., 6).
- Ngaøy nay nôû roä caùc phong traøo toân giaùo, moät soá coù khuynh höôùng cöïc ñoan trong khi moät soá khaùc ñeà nghò moät linh ñaïo khoâng coù Thieân Chuùa. Trong hoaøn caûnh vaên hoaù ñaäm neùt caù nhaân chuû nghóa, caùc traøo löu toân giaùo naøy coù theå phaàn naøo laáp ñaày khoaûng troáng do chuû nghóa duy lyù theá tuïc ñeå laïi. Phaûi nhìn nhaän raèng, sôû dó moät soá Kitoâ höõu chaïy theo caùc traøo löu ñoù laø vì moät ñaøng do thieáu yù thöùc thuoäc veà Hoäi Thaùnh, ñaøng khaùc do taïi caùc giaùo xöù vaø coäng ñoaøn cuûa chuùng ta thieáu cô caáu vaø baàu khí thaân thieän, do tính quan lieâu trong xöû söï caùc vaán ñeà trong ñôøi soáng caùc tín höõu, do phöông thöùc quaûn trò laán aùt phöông thöùc muïc vuï, do taäp trung vaøo vieäc ban caùc bí tích taùch rôøi vôùi caùc hình thöùc truyeàn giaùo khaùc (x. Ibid., 63).
- Tieán trình tuïc hoaù giaûn löôïc ñöùc tin vaø Hoäi Thaùnh vaøo phaïm vi caù nhaân rieâng tö. Naõo traïng theá tuïc hoaù, phuû nhaän Ñaáng sieâu vieät, laøm cho ñaïo ñöùc ngaøy caøng xuoáng caáp, yù thöùc veà toäi loãi cuûa caù nhaân vaø taäp theå suy yeáu daàn, vaø chuû nghóa duy töông ñoái ngaøy caøng lan roäng. Tình traïng naøy laøm con ngöôøi maát phöông höôùng, nhaát laø ôû löùa tuoåi thanh thieáu nieân voán deã bò toån thöông tröôùc nhöõng thay ñoåi (x. Ibid., 64)
2. Chieàu kích ñaïo ñöùc cuûa neàn vaên hoaù laø thieát yeáu
Nieàm tin vaøo Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Ñaáng dieãn taû chính mình nhö "laø con ñöôøng, laø söï thaät vaø laø söï soáng" (Ga 14,6), thuùc baùch caùc Kitoâ höõu ngaøy nay daán thaân caùch kieân quyeát vaø môùi meû ñeå xaây döïng moät neàn vaên hoaù chính trò xaõ hoäi ñöôïc gôïi höùng töø Tin Möøng. "Söï toaøn haûo cuûa con ngöôøi vaø phuùc lôïi cuûa toaøn xaõ hoäi laø nhöõng cöùu caùnh thieát yeáu cuûa vaên hoaù: vì theá chieàu kích ñaïo ñöùc cuûa vaên hoaù laø moät öu tieân cuûa ngöôøi tín höõu trong hoaït ñoäng xaõ hoäi chính trò. Khoâng chuù yù ñeán chieàu kích naøy seõ deã daøng bieán vaên hoaù thaønh moät coâng cuï laøm ngheøo naøn nhaân loaïi"[3].
3. "Sinh thaùi toaøn dieän" phaûn aùnh neàn "vaên minh cuûa Tình Thöông"
Ñöùc giaùo hoaøng Phanxicoâ keâu goïi chuù taâm ñeán "neàn sinh thaùi vaên hoaù" nhaèm baûo veä caùc kho taøng vaên hoaù cuûa nhaân loaïi. "Vaên hoaù laø caùi gì coøn hôn caû nhöõng gì chuùng ta ñaõ thöøa höôûng töø quaù khöù; noù cuõng laø, vaø treân heát laø moät thöïc taïi soáng ñoäng, naêng ñoäng vaø hieän höõu thoâng döï, laø ñieàu khoâng theå bò loaïi tröø khi chuùng ta nghó laïi veà moái quan heä giöõa con ngöôøi vaø moâi tröôøng"[4].
Söï suy thoaùi ñaïo ñöùc vaø vaên hoaù ñi keøm theo vôùi söï laøm hoûng moâi sinh buoäc chuùng ta töï chaát vaán nhöõng caâu hoûi cô baûn veà cuoäc soáng: "Ñaâu laø muïc ñích cuûa cuoäc soáng chuùng ta treân theá giôùi naøy? Taïi sao chuùng ta ôû ñaây? Ñaâu laø muïc ñích cuûa vieäc chuùng ta ñang laøm vaø taát caû nhöõng noã löïc cuûa chuùng ta nhaèm tôùi caùi gì? Traùi ñaát caàn gì töø chuùng ta?
Ñöùc giaùo hoaøng keâu goïi theo ñuoåi moät neàn sinh thaùi toaøn dieän bieát xem xeùt caùc vaán ñeà trong theá lieân keát hoã töông veà moïi phöông dieän: moâi tröôøng, kinh teá, chính trò, xaõ hoäi, vaên hoaù, vaø ñaïo ñöùc. Moät neàn sinh thaùi nhö theá ñoøi hoûi taàm nhìn nghó ñeán caùc giaûi phaùp toaøn dieän cho caû khuûng hoaûng veà moâi sinh vaø nhaân vaên.
Ñeå laøm cho xaõ hoäi nhaân baûn hôn, xöùng ñaùng hôn vôùi con ngöôøi, phaûi ñem moät giaù trò môùi cho tình yeâu vaøo trong ñôøi soáng xaõ hoäi - bao goàm chính trò, kinh teá vaø vaên hoaù - baèng caùch laøm cho tình yeâu ñoù trôû thaønh moät chuaån möïc vöõng beàn vaø cao nhaát cho moïi hoaït ñoäng. Chæ coù tình yeâu bao goàm loøng nhaân töø goïi laø "loøng thöông xoùt", môùi coù theå hoaøn toaøn bieán ñoåi con ngöôøi. "Baùc aùi laø ñieàu raên mang tính xaõ hoäi cao caû nhaát. Baùc aùi toân troïng ngöôøi khaùc vaø caùc quyeàn lôïi cuûa hoï. Baùc aùi ñoøi buoäc thöïc thi coâng lyù vaø chæ coù baùc aùi môùi laøm cho ta coù khaû naêng ñaït tôùi ñieàu ñoù. Baùc aùi gôïi höùng cho ta moät cuoäc soáng töï hieán: 'Ai tìm caùch giöõ maïng soáng mình thì seõ maát, nhöng ai lieàu maát maïng soáng mình seõ baûo toàn ñöôïc maïng soáng aáy' (Lc 17,33)"[5]. Chæ khi naøo "neàn vaên minh tình yeâu" ngöï trò thì nhaân loaïi môùi coù theå höôûng moät neàn hoaø bình chaân chính vaø vöõng beàn"[6].
Caâu hoûi chia seû vaø thaûo luaän
1. Ñaâu laø nhöõng thaùch thöùc veà vaên hoaù ñaùng chuù yù nhaát taïi thaønh phoá, vuøng mieàn cuûa anh chò?
2. Nhöõng baïn treû Kitoâ höõu cuûa giaùo xöù, giaùo phaän cuûa anh chò chòu aûnh höôûng bôûi vaên hoaù du nhaäp coù yù thöùc vaø phaûn öùng nhö theá naøo tröôùc nhöõng laøn soùng theá tuïc ñang xaâm thöïc ñöùc tin töøng giôø töøng ngaøy?
3. Theo anh chò ngöôøi Kitoâ höõu caàn laøm gì ñeå laøm cho tình yeâu mang moät giaù trò môùi trong ñôøi soáng vaên hoaù xaõ hoäi hoâm nay?
- - - - - - - - - -
[1] x. Gaudium et spes, 43.
[2] Gioan Phaoloâ II, Göûi cho UNESCO (23.06.1980), 7 : L'Osservatore Romano, baûn dòch Anh Ngöõ (23.06.1980), tr.9. x. HÑTT veà Coâng lyù vaø Hoaø bình, Toùm löôïc Hoïc thuyeát Xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo, 554.
[3] X. HÑTT veà Coâng lyù vaø Hoaø bình, Toùm löôïc Hoïc thuyeát Xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo, 556.
[4] Phanxicoâ, Laudato Si', 143.
[5] GLHTCG, 1889.
[6] x. Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Ngaøy Theá giôùi Hoaø bình naêm 2004, 10. Id., Dives in Misericordia, 14; GLHTCG, 2212.
Vaên phoøng HÑGMVN