Hai Thieân Thaàn
(Nhöõng Chia Seû Muïc Vuï vaø Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ
Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän haèng ngaøy)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 090 -
Döông Lòch Ñaõ Ra Ñôøi Nhö Theá Naøo?
Döông Lòch Ñaõ Ra Ñôøi Nhö Theá Naøo?
Tröôùc theá kyû 16, theá giôùi Kitoâ giaùo phöông Taây söû duïng lòch Julius laø loaïi lòch do Julius Caesar ban haønh töø thôøi La Maõ Coå Ñaïi.
Tuy nhieân cho tôùi giöõa theá kyû 16, caùc quan saùt thieân vaên cho thaáy lòch Julius ñaõ sai leäch quaù nhieàu so vôùi naêm Maët Trôøi (töùc laø naêm ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch tính toaùn vò trí cuûa Maët Trôøi so vôùi Traùi Ñaát vaø quyõ ñaïo bieåu kieán cuûa noù) duø ñaõ ñöôïc ñieàu chænh baèng caùc quy taéc tính naêm nhuaän khaù raéc roái. Ñieàu naøy laøm cho muøa maøng vaø moät soá ngaøy leã (nhö Leã Phuïc Sinh) bò leäch theo, vaø söï ñoøi hoûi moät boä lòch môùi trôû neân caáp baùch.
Vì vaäy, Giaùo hoaøng Gregorius XIII ñaõ trao phoù traùch nhieäm cho moät nhoùm giaùo só ñöùng ñaàu laø khoa hoïc gia - Linh muïc Doøng Teân Christopher Clavius tieán haønh caùc nghieân cöùu ño ñaïc vaø döïa vaøo, hoaøn thieän nhieàu coâng trình tröôùc ñoù ñeå thöïc hieän cuoäc caûi caùch.
Caùc quan saùt cuûa hoï cho thaáy lòch Julius ñeán theá kyû 16 ñaõ leäch vôùi naêm Maët Trôøi khoaûng 10 ngaøy, vì theá Giaùo hoaøng ra moät saéc chæ ruùt bôùt 10 ngaøy trong thaùng 10 naêm 1582 cho muøa maøng aên khôùp vôùi lòch trôû laïi.
Lòch Gregorius chính thöùc aùp duïng vaøo naêm 1582. Sau moät ñeâm taát caû caùc nöôùc Coâng giaùo chaâu AÂu nhaûy töø ngaøy 4 thaùng 10 sang ngaøy 15 thaùng 10. Vaø do naêm Maët Trôøi coù ñoä daøi xaáp xæ baèng 365.2422 ngaøy, neân lòch Gregorius söû duïng boä quy taéc tính naêm nhuaän (366 ngaøy - ruùt ra ñöôïc töø caùc tính toaùn phöùc taïp) môùi ñeå cho thôøi gian cuûa lòch daàn khôùp laïi vôùi naêm Maët Trôøi nhö sau: cöù 4 naêm laïi coù moät naêm nhuaän, nhöõng naêm coù soá naêm chia heát cho 4 tính laø naêm nhuaän, nhöng tröø nhöõng naêm taän cuøng baèng 00 thì phaûi chia heát cho 400 môùi ñöôïc tính laø naêm nhuaän. Vaãn coù sai soá, nhöng nhoû ôû möùc coù theå chaáp nhaän ñöôïc (chæ khoaûng 26 giaây moät naêm).
Do boä lòch môùi ñöôïc Giaùo hoäi Coâng giaùo ñöa ra, neân caùc nöôùc Tin Laønh phöông Taây tôùi caû traêm naêm sau môùi aùp duïng boä lòch naøy vì lyù do toân giaùo vaø chính trò. Caùc nöôùc AÙ Ñoâng bieát tôùi boä lòch naøy töø theá kyû 19, rieâng Nga vaø caùc nöôùc Ñoâng AÂu vaãn tieáp tuïc xaøi lòch Julius theo nhö truyeàn thoáng Chính Thoáng giaùo, chæ ít naêm tröôùc vaø sau cuoäc Caùch maïng 1917 hoï môùi chuyeån daàn sang söû duïng lòch Gregorius. Neáu vaãn söû duïng lòch Julius, hieän taïi hoï ñang ôû ngaøy 19 thaùng 12 naêm 2021.
Ngaøy nay lòch Gregorius ñöôïc haàu heát caû theá giôùi söû duïng nhö boä lòch chính thöùc, cho muïc ñích tính thôøi gian ñôn thuaàn cuõng nhö trong thöông maïi vaø caùc giao dòch, hieäp ñònh quoác teá.
Töøng coù nhieàu noã löïc nhaèm xoùa boû aûnh höôûng cuûa Coâng giaùo trong nieân lòch baèng caùch thay theá lòch Gregorius. Chính quyeàn Caùch maïng Phaùp muoán xoùa boû hoaøn toaøn "taøn dö Coâng Giaùo" neân ra leänh huûy boû lòch Gregorius maø thay baèng moät loaïi lòch cuûa Caùch Maïng vôùi nhöõng quy taéc khaùc so vôùi lòch Gregorius vaø "Naêm I cuûa Kyû nguyeân Töï do" ñöôïc laáy töø naêm baét ñaàu cuoäc Caùch maïng (1789) thay vì "naêm Chuùa Giaùng Sinh" nhöng roài do phaùt sinh quaù nhieàu sai leäch vaø baát tieän neân sau khi chính quyeàn Caùch Maïng Phaùp bò laät ñoå, nöôùc Phaùp cuõng phaûi quay veà xaøi lòch Gregorius. Trieàu Tieân söû duïng lòch Juche vôùi naêm Juche Thöù Nhaát laø naêm sinh chính thöùc cuûa nhaø laõnh tuï Kim Nhaät Thaønh (1912) muïc ñích ñeå nhoài soï daân chuùng nhöng khi ra quoác teá hoï vaãn buoäc phaûi söû duïng lòch Gregorius do Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïo ra.
(Nguoàn: Internet)