Hai Thieân Thaàn
(Nhöõng Chia Seû Muïc Vuï vaø Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ
Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän haèng ngaøy)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 084 -
Naêm môùi theo yù nghóa Thaùnh Kinh
Naêm môùi theo yù nghóa Thaùnh Kinh.
Lm. Giuse Phaïm Ñình Ngoïc SJ.
(WHÑ 02-01-2024) - Treân theá giôùi hieän nay coù nhieàu nieân lòch khaùc nhau. Trong soá ñoù phaûi keå ñeán Taây lòch (Lòch Gregorius) maø chuùng ta vöøa möøng naêm môùi 2024. Lòch söû cuûa Taây lòch cuõng thuù vò khoâng keùm so vôùi yù nghóa cuûa naêm môùi trong Thaùnh Kinh. Baøi vieát döôùi ñaây chuùng ta thöû boùc taùch hai chöõ "naêm môùi - new year" trong lòch söû Thaùnh Kinh. Qua ñoù, chuùng ta thaáy Thieân Chuùa luoân coù nhöõng caùch chaêm soùc con ngöôøi suoát doøng lòch söû thôøi gian.
1. Luùc khôûi ñaàu trong coâng trình saùng taïo
Naêm môùi laø thôøi gian khôûi ñaàu cuûa moät chu kyø môùi. Ngaøy ñaàu tieân cuûa naêm môùi ñöa chuùng ta böôùc vaøo moät giai ñoaïn môùi. Tuy moãi naêm cuõng coù töøng ñoù ngaøy, cuõng töøng ñoù thôøi gian, nhöng haún laø trong lòch söû cuûa moãi ngöôøi luoân coù caùi môùi. Trong Kinh Thaùnh cuõng theá. "Luùc khôûi ñaàu, Thieân Chuùa saùng taïo trôøi ñaát" (St 1,1). Ñoù laø khôûi ñaàu cuûa coâng trình saùng taïo. Danh töø chæ thôøi gian "luùc khôûi ñaàu" ñaùnh daáu moät böôùc ngoaët lòch söû cuûa vuõ truï vaø cuõng laø khôûi ñieåm cuûa thôøi gian. Caùc nhaø chuù giaûi Kinh Thaùnh cho raèng "luùc khôûi ñaàu" naøy coù nghóa laø thôøi gian xuaát hieän vôùi coâng cuoäc taïo thaønh[1].
Trong yù nghóa Thaùnh Kinh, khôûi ñaàu nghóa laø ñi lieàn vôùi saùng taïo. Caùi môùi cho chuùng ta thaáy vieãn caûnh cuûa moät chu kyø môùi. Trong trình thuaät Saùng theá, haún nhieân Thieân Chuùa coù tröôùc "luùc khôûi ñaàu". Ñoái vôùi Thieân Chuùa, thôøi gian khoâng coù khôûi ñaàu vaø keát thuùc. Thieân Chuùa thì vónh haèng, tröôøng toàn vaø luoân môùi. Ñieàu naøy ñöôïc taùc giaû Thaùnh vònh ñònh nghóa nhö sau: "Ngai vaøng Chuùa kieân coá töï ngaøn xöa. Ngaøi hieän höõu töï muoân ngaøn ñôøi." (Tv 93,2). Nhôø caùch hieåu naøy maø chuùng ta coù theå traû lôøi ñöôïc caâu hoûi: "Thieân Chuùa ñeán töø ñaâu?" vaø "Ai ñaõ taïo ra Chuùa?" Caâu traû lôøi ñöôïc tìm thaáy trong ñònh nghóa veà Chuùa, raèng Chuùa laø Ñaáng khoâng ñöôïc taïo ra, vónh cöûu. Ngaøi laø khôûi ñaàu vaø laø cuøng ñích (Ego sum Alpha et Omega, Principium et Finis, Primus et Ultimus). Hoaëc noùi nhö ngoân ngöõ cuûa giaùo sö Kinh Thaùnh James Edwin Orr: "Thieân Chuùa laø duy nhaát, voâ haïn, vónh cöûu vaø khoâng thay ñoåi. Ngaøi laø Ñaáng hoaøn haûo maø trong ñoù moïi söï ñeàu baét ñaàu, tieáp tuïc vaø keát thuùc"[2].
Haún nhieân tröôùc luùc khôûi ñaàu, Cöïu öôùc khoâng cho thaáy roõ söï toàn taïi cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi. Duy chæ moät choã trong Cöïu öôùc chuùng ta coù theå ñoaùn ñöôïc Thieân Chuùa ñöôïc chia ôû danh töø soá nhieàu: "Chuùng ta haõy laøm ra con ngöôøi theo hình aûnh chuùng ta, gioáng nhö chuùng ta" (St 1,26-28). Ngöôïc laïi, Taân Öôùc qua maëc khaûi cuûa Ñöùc Gieâsu, Ba Ngoâi Vò hieän dieän trong lòch söû thôøi gian raát roõ raøng: "Laïy Cha, giôø ñaây, xin Cha toân vinh con beân Cha." (Ga 17,5); hoaëc "Ñaáng Baûo Trôï laø Thaùnh Thaàn Chuùa Cha seõ sai ñeán nhaân danh Thaày, Ñaáng ñoù seõ daïy anh em moïi ñieàu vaø seõ laøm cho anh em nhôù laïi moïi ñieàu Thaày ñaõ noùi vôùi anh em" (Ga 14,26).
Nhö vaäy, töø khôûi ñieåm naøy, Thieân Chuùa Ba Ngoâi ñaõ baét ñaàu saùng taïo. Tröôùc laø trôøi ñaát, maët trôøi (ban ngaøy-aùnh saùng[3]), maët traêng (ban ñeâm-boùng toái), vaø cuoái cuøng laø con ngöôøi chuùng ta. Coù leõ vì ñieàu naøy maø toå tieân chuùng ta ñaõ bieát caùch ngaém trôøi traêng, thieân nhieân ñeå hình thaønh nieân lòch maø chuùng ta goïi laø lòch theo maët trôøi (Döông lòch), hoaëc maët traêng (AÂm lòch). Chuùng ta khoâng ngaïc nhieân khi Lòch Do Thaùi luoân mang daáu aán cuûa coâng trình saùng taïo. Chaúng haïn trong lòch Do Thaùi hieän ñaïi, naêm ñöôïc tính laø Anno Mundi ("naêm cuûa theá giôùi"). Ñieàu naøy theå hieän soá naêm truyeàn thoáng keå töø khi taïo ra theá giôùi nhö ñöôïc moâ taû trong saùch Saùng Theá. Nhö vaäy ñaàu naêm 2024 theo lòch cuûa Do Thaùi (Teát Rosh Hashanah) laø 5785. Naêm môùi naøy keùo daøi hai ngaøy vaø baét ñaàu vaøo ngaøy ñaàu tieân cuûa thaùng Tishrei, thaùng thöù baûy trong lòch Do Thaùi, nhaèm vaøo thaùng Chín hoaëc thaùng Möôøi theo Taây lòch.
Môû ngoaët nôi ñaây. Trong lòch söû Do Thaùi, Naêm thaùnh laø thôøi gian ñaëc bieät hôn moät chuùt. Chuùng ta cuõng quen goïi theo tieáng Latinh laø: Annum Jubilaei (Jubilee). Tieáng Hy Laïp ñeàu coù nguoàn goác töø baûn vaên Kinh Thaùnh Do Thaùi: coù nghóa laø keâu vang töø tieáng keøn tuø vaø laøm töø söøng cuûa con cöøu). Ñaây laø aâm thanh baùo hieäu moät tin vui, moät thôøi kyø hoan hyû. Chaúng haïn saùch Leâvi ghi nhaän söï kieän naøy: "Caùc ngöôi seõ thoåi tuø vaø giöõa tieáng reo hoø; vaøo ngaøy Xaù toäi, caùc ngöôi seõ thoåi tuø vaø trong toaøn xöù caùc ngöôi" (Lv 25,9). Khi dòch sang tieáng Latinh, thuaät ngöõ theâm chuùt yù nghóa nhö laø: jubilum, khoùc loùc, keâu la (theå hieän tinh thaàn saùm hoái); hoaëc iubilo, jubilo coù nghóa laø vui möøng, ca haùt trong haân hoan. Neáu hieåu theo nghóa naøy, naêm môùi chuùng ta coù lyù do ñeå chuùc möøng naêm môùi, vì ñaây laø thôøi gian ñöôïc Thieân Chuùa chuùc phuùc. Thöïc vaäy, caùc hoïc giaû ñaõ truy ra nguoàn goác Teát Rosh Hashanah chính laø Leã Hoäi Keøn Trompet ñöôïc nhaéc ñeán trong saùch Leâ-vi 23, 23-25 vaø Daân soá 29,1 cuûa Nguõ Kinh[4].
2. Luùc Khôûi Ñaàu ñaõ coù Ngoâi Lôøi
Theo doøng chaûy cuûa Cöïu öôùc, chuùng ta thaáy thaùnh Gioan khôûi ñaàu Tin Möøng cuûa ngaøi cuøng moät yù nghóa vôùi saùch Saùng Theá. "Luùc khôûi ñaàu ñaõ coù Ngoâi Lôøi (the Logos). Ngoâi Lôøi vaãn höôùng veà Thieân Chuùa, vaø Ngoâi Lôøi laø Thieân Chuùa" (Ga 1,1). Toâi noùi cuøng moät yù nghóa nhöng tính chaát cuûa thôøi gian Taân öôùc raát khaùc so vôùi Cöïu öôùc, nghóa laø töø luùc khôûi ñaàu naøy, Thieân Chuùa chính thöùc ôû vôùi con ngöôøi. Thieân Chuùa laøm ngöôøi vaø ôû giöõa chuùng ta. Ñaây laø böôùc chuyeån voâ cuøng quan troïng veà maët thôøi gian vaø chöông trình cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa:
Thôøi gian laø cuûa Chuùa: Moät Thieân Chuùa vónh haèng vaø voâ bieân ñaõ trôû neân ngöôøi phaøm. Ngaøi chaáp nhaän soáng trong thôøi gian, lòch söû höõu haïn cuûa con ngöôøi. Ñaây laø maàu nhieäm Giaùng Sinh. Chính Ngoâi Lôøi ñaõ, ñang vaø seõ luoân toàn taïi. Nhaõn quan thaàn hoïc cuûa thaùnh Gioan töông ñoái khaùc so vôùi Tin Möøng Nhaát Laõm. Thaùnh nhaân khoâng môû ñaàu Tin möøng baèng caâu chuyeän Giaùng Sinh, nhöng baèng söï hieän höõu cuûa Ngoâi Lôøi. Ngoâi Lôøi chính laø Thieân Chuùa, laø ñaáng Emmaunel. Ngoâi Lôøi laø "khôûi ñaàu cuûa khôûi ñaàu". Hoaëc noùi deã hieåu theo John Dod: "Moâ taû naøy ñöôïc ñöa ra ñeå chuùng ta coù theå naém baét ngay moät lòch söû lieân tuïc traûi daøi töø moät quaù khöù khoâng theå ño löôøng ñöôïc, vaø danh tính cuûa con ngöôøi laø chuû theå cuûa lòch söû ñoù."[5]
Thieân Chuùa vaãn ñang cöùu ñoä con ngöôøi: Maàu nhieäm Giaùng Sinh laø khôûi ñaàu moät giai ñoaïn môùi trong chöông trình cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa. (x. GLHTCG 56, 2604). Theo ngoân ngöõ trieát hoïc cuûa thaùnh Gioan:
- Coù moät "Höõu Theå - Ñaáng-Being" ñöôïc goïi laø Ngoâi Lôøi.
- Höõu Theå naøy laø Thieân Chuùa, bôûi vì Ngaøi laø vónh cöûu (Ban ñaàu).
Nhö theá, baûn vaên cuûa thaùnh Gioan cho thaáy lòch söû cöùu ñoä baét ñaàu khi Thieân Chuùa taïo döïng trôøi ñaát, ñaït tôùi ñænh cao nôi bieán coá Chuùa Gieâsu vaø keùo daøi ñeán ngaøy taän theá, khi Chuùa Gieâsu seõ ñeán trong vinh quang ñeå phaùn xeùt moïi ngöôøi (x. GLHTCG 280). Neáu yù thöùc ñöôïc doøng chaûy thôøi gian naøy, haún laø con ngöôøi taï ôn Thieân Chuùa. Ngaøi vaãn ñang ñöa con ngöôøi veà vôùi ñieåm khôûi ñaàu laø Alpha vaø cuõng laø ñieåm cuoái laø Omega. Theo Pierre Teilhard de Chardin (1881-1955), ñoù chính laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ: "Moät Thieân Chuùa ñaõ laøm ngöôøi trong ñeâm Giaùng Sinh"[6].
3. Naêm môùi höôùng veà nguoàn coäi
Naêm môùi chuùng ta haõy khôûi ñaàu vôùi lôøi nguyeän thaät ñeïp cuûa thaàn hoïc gia Karl Rahner: "Nguyeän xin Chuùa giuùp con baét ñaàu vaø laïi baét ñaàu, naøy con chieán thaéng, naøy con chieán thaéng töôi saùng hy voïng." Coù lyù do ñeå chuùng ta baét ñaàu trong hy voïng: naêm môùi laø daáu aán ñeå chuùng ta nhôù veà coäi veà nguoàn. Thaät may vì chuùng ta coù nguoàn coäi laø Ñaáng Haèng Soáng, laø Ñaáng Saùng Taïo. Ngaøi luoân môùi trong thôøi gian. Moãi khi naêm môùi ñeán, chuùng ta ñöôïc nhaéc veà nguoàn coäi naøy. Chuùng ta ñöôïc Thieân Chuùa taïo döïng vaø quy höôùng veà Ngaøi.
Vieát ñeán ñaây toâi nhôù ñeán lôøi giaûi thích thaät hay cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñictoâ XVI veà lòch söû thôøi gian. Ngaøi vieát:
"Nieàm tin Kitoâ giaùo khoâng phaûi chæ laø söï hoài töôûng veà nhöõng gì ñaõ xaûy ra, hay laø vieäc baùm saâu vaøo moät nguoàn coäi xa xoâi ñaõ qua. Neáu nghó nhö theá, thì ñoù roát cuoäc chæ laø moät thöù laõng maïn hay chæ laø giaác mô phuïc hoài quaù khöù. Nieàm tin ñoù cuõng khoâng chæ ñôn giaûn laø caùi nhìn veà vónh cöûu, bôûi nhö theá thì chaúng khaùc gì moät thöù trieát thuyeát Platon hay moät thöù sieâu hình hoïc naøo ñoù. Nieàm tin kitoâ giaùo tieân vaøn laø moät caùi nhìn veà phía tröôùc, moät söï vöôn tôùi trong hy voïng. Taát nhieân khoâng chæ coù theá maø thoâi, bôûi leõ hy voïng seõ trôû thaønh aûo voïng, neáu muïc ñích cuûa noù chæ laø saûn phaåm cuûa con ngöôøi. Nieàm tin chæ trôû thaønh nieàm hy voïng ñích thöïc khi noù naèm trong söï phoái hôïp giöõa ba chieàu kích: quaù khöù, töùc laø böôùc vöôït qua ñaõ thöïc hieän - hieän taïi cuûa Vónh Cöûu ñöa thôøi gian bò phaân xeù vaøo trong hieäp nhaát - töông lai, trong ñoù Ñaát Trôøi noái keát vôùi nhau; vaø nhö vaäy, Thieân Chuùa thöïc söï ôû trong Theá Giôùi vaø Theá Giôùi ôû trong Thieân Chuùa, vaø ñaây seõ laø ñieåm chung keát cuûa lòch söû (Omega)"[7].
Böôùc vaøo Naêm Môùi 2024, lòch söû tieáp tuïc môû ra cho nhaân loaïi moät trang môùi. Moãi ngöôøi duø muoán duø khoâng ñeàu phaûi böôùc vaøo. Laø con caùi cuûa Thieân Chuùa, chuùng ta haõnh dieän vì Kinh Thaùnh maëc khaûi cho chuùng ta veà moät lòch söû luoân coù Thieân Chuùa ñoàng haønh. Khoâng bieát naêm 2024 seõ nhö theá naøo? Tuy nhieân, Thieân Chuùa khoâng keùo lòch söû cuûa töøng ngöôøi vaø cuûa nhaân loaïi vaøo trong boùng toái. Ngöôïc laïi: "Nhôø Ngoâi Lôøi, vaïn vaät ñöôïc taïo thaønh, vaø khoâng coù Ngöôøi, thì chaúng coù gì ñöôïc taïo thaønh. Ñieàu ñaõ ñöôïc taïo thaønh ôû nôi Ngöôøi laø söï soáng, vaø söï soáng laø aùnh saùng cho nhaân loaïi. AÙnh saùng chieáu soi trong boùng toái, vaø boùng toái ñaõ khoâng dieät ñöôïc aùnh saùng." (Ga 1,3-5).
Öôùc gì AÙnh Saùng Chuùa Kitoâ luoân laø ngoïn ñeøn cho moãi ngöôøi böôùc ñi trong naêm môùi naøy. Khi ñoù, nhöõng lôøi chuùc trong Kinh Thaùnh döôùi ñaây seõ hieän thöïc cho moãi ngöôøi chuùng ta:
- "Naøy Ta saép laøm moät vieäc môùi, vieäc ñoù manh nha roài, caùc ngöôi khoâng nhaän thaáy hay sao? Phaûi, Ta seõ môû moät con ñöôøng giöõa sa maïc, khôi nhöõng doøng soâng taïi vuøng ñaát khoâ caèn" (Is 43,19).
- "Ta seõ ban cho chuùng moät traùi tim vaø ñaët thaàn khí môùi vaøo loøng chuùng. Ta seõ laáy khoûi mình chuùng traùi tim chai ñaù vaø ban cho chuùng moät traùi tim baèng thòt" (Ed 11,19).
- "Phaøm ai ôû trong Ñöùc Kitoâ ñeàu laø thoï taïo môùi. Caùi cuõ ñaõ qua, vaø caùi môùi ñaõ coù ñaây roài" (2 Cr 5,17).
- "Anh em ñaõ maëc laáy con ngöôøi môùi, con ngöôøi haèng ñöôïc ñoåi môùi theo hình aûnh Ñaáng Taïo Hoùa" (Cl 3,10). "Naøy ñaây Ta ñoåi môùi moïi söï." Roài Ngöôøi phaùn: "Ngöôi haõy vieát: Ñaây laø nhöõng lôøi ñaùng tin caäy vaø chaân thaät" (Kh 21,5)
- - - - - - - - - - - - -
[1] Kinh Thaùnh, Caùc Giôø Kinh Phuïng Vuï chuyeån ngöõ, 2011, tr. 29.
[2] https://enduringword.com/bible-commentary/genesis-1/
[3] Kinh Thaùnh duøng chöõ naøy ñeå chæ veà ngaøy (St 1,14). Tuy nhieân danh töø naøy cuõng laø thôøi gian hoaëc naêm. Caùc dòch giaû Kinh Thaùnh cuõng dòch laø hoâm qua, hoâm nay vaø ngaøy mai.
[4] https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/dan-do-thai-mung-nam-moi-ra-sao--41420
[5] https://enduringword.com/bible-commentary/john-1/
[6] https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/pierre-teilhard-de-chardin-1881-1955-va-canh-vuc-than-linh-42544
[7] X. Ñöùc Tin Kitoâ Hoâm Qua vaø Hoâm Nay, tr 256
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)