Töø Ñaïo OÂng Baø
ñeán Ñaïo Thieân Chuùa

Linh Muïc Thieän Caåm, Vieät Nam

Prepared for internet by Vietnamese Missionaries in Taiwan

Noùi tôùi "Ñaïo OÂng Baø", tröôùc tieân coù leõ chuùng ta nghó ngay tôùi baøn thôø toå tieân, tôùi cuùng gioã, vaø taát caû nhöõng thöïc haønh naøy dieãn ra ngay trong nôi sinh soáng haèng ngaøy, taïi nhaø, chöù khoâng phaûi trong ñình chuøa hay thaønh thaát. Moãi gia ñình truyeàn thoáng, ngoaøi Kitoâ giaùo (tröôùc ñaây), duø ngheøo ñeán ñaâu, cuõng daønh rieâng moät choã, thöôøng laø choã trang troïng nhaát, laøm baøn thôø toå tieân. Caùi linh thieâng nhö vaäy raát gaàn guõi, khoâng cöù phaûi laø beân ngoaøi, beân kia hay beân treân cuoäc soáng bình thöôøng, hay thaäm chí taàm thöôøng, cuûa con ngöôøi. "Ñaïo baát vieãn nhaân", Khoång Töû ñaõ noùi nhö theá, quaû thaät ñieàu naøy raát ñuùng ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam chuùng ta. Ñaây cuõng laø moät "toân giaùo khoâng caàn ñeán kinh ñieån hay toå chöùc, chaúng caàn ñeán haøng giaùo só hay baát cöù moät luaät leä naøo thaønh vaên, maø chuû yeáu ôû moät taám loøng thaønh kính vaø nhöõng nghi leã ñôn giaûn, khoâng röôøm raø toán keùm, giaøu ngheøo ñeàu thöïc haønh ñöôïc caû: moät cheùn côm vôùi quaû tröùng luoäc, moät neùn nhang, moät naûi chuoái, moät ñóa cam v.v... cuõng ñuû; moät vaøi laàn vaùi laïy ñaõ laø xong leã, vaø ai laøm cuõng ñöôïc, giaø treû lôùn beù, nam nöõ cuõng ñeàu coù theå "chuû leã", dó nhieân laø trong nhöõng tröôøng hôïp chính thöùc vaø quan troïng thì thöôøng phaûi laø ngöôøi trai tröôûng, hay ngöôøi gia tröôûng.

Noùi ñeán toân giaùo, thöôøng thì ngöôøi ta phaûi nghó ngay tôùi thaàn linh cao caû, sieâu vieät. Neáu theá thì Ñaïo OÂng Baø khoâng theå ñöôïc coi laø moät toân giaùo. Tuy nhieân, neáu ñònh nghóa toân giaùo nhö laø moät yù thöùc töï vöôït cuûa con ngöôøi khoâng chaáp nhaän cuoäc ñôøi chæ laø nhö theá ñoù, maø vì theá coá gaéng vöôn leân, ñi tìm moät yù nghóa cuoái cuøng cho cuoäc soáng, hay ñi tìm caùi maø ngaøy nay ngöôøi ta goïi laø chieàu saâu cuûa hieän höõu, caùi maø Paul Tillich goïi laø "The Ground of our very being" (chieàu saâu hay neàn taûng cuûa chính hieän höõu chuùng ta - Paul Tillich, the Shaking of the Foundations, Pelican 1962. John A.T. Robinson trích daãn ñaêng trong Dieu sang Dieu, Nouvelles Editions Latines, Paris 1964. Trang 31)). Theo ñònh nghóa naøy, con ngöôøi toân giaùo khoâng nhaát thieát phaûi laø höõu thaàn, nghóa laø tin nhaän vaø toân thôø moät thaàn linh naøo, maø chæ caàn coù moät nhaân sinh quan vöôït quaù giôùi haïn cuûa caùi hieän ñaïi cuûa cuoäc ñôøi laø nhö theá ñoù, vaø tin töôûng raèng coøn coù caùi beân kia cuûa hieän höõu (Xin ñoïc G. Van Der Leuuw, La Religion dans essence et ses manifestations, Payot Paris 1955, trang 662. Thieän Caåm, Kitoâ giaùo vôùi caùc toân giaùo khaùc, Ñaminh Thieän Baûn Saøigoøn 1970, trang 66-67).

Neáu duøng hình aûnh, ta coù theå noùi caùc toân giaùo quan taâm tôùi caùi beân kia cuûa hieän höõu. Nhöng caùi beân kia ñoù coù theå laø ôû beân treân, beân ngoaøi hieän höõu hieän taïi, nhöng cuõng coù theå khoâng phaûi laø ôû beân treân, ôû treân cao, maø laø caùi chieàu saâu, hay caùi phía beân kia ta khoâng thaáy ñöôïc, caùi beân kia coøn bò aån khuaát. Ñaïo OÂng Baø chuû yeáu tröôùc heát laø caùi gì tieáp noái Ñaïo Hieáu. Cha meï toå tieân ta khoâng cheát, nhöng laø "khuaát nuùi", "khuaát boùng", hay laø "sang beân kia theá giôùi", hoaëc "xuoáng aâm phuû", "xuoáng suoái vaøng". Nhöõng thaønh ngöõ nhö "chaàu trôøi" hay "qui tieân" khoâng phaûi coù nguoàn goác Vieät Nam, maø do aûnh höôûng cuûa Ñaïo Tieân, Ñaïo Laõo. Vì oâng baø toå tieân ta khoâng maát hoaøn toaøn hieän höõu, nhöng vaãn coøn hieän dieän ñaâu ñoù, neân phaûi lo sao troïn ñaïo vôùi caùc ngaøi. "Söï töû nhö söï sinh". Phaûi ñoái xöû vôùi caùc ngaøi nhö khi caùc ngaøi coøn soáng, hay noùi ñuùng hôn, nhö caùc ngaøi vaãn soáng. Bôûi theá maø coù vieäc cuùng baùi. "Soáng Teát, cheát Gioã" Gioã ñaây cuõng chæ laø moät caùch Teát oâng baø toå tieân, chaúng theá maø bao giôø ngöôøi Vieät mình cuõng ñi thaêm moà maû oâng baø cha meï toå tieân vaøo dòp Teát Nguyeân Ñaùn.

Neáu duøng hình aûnh, ta coù theå noùi laø caùc toân giaùo khaùc thöôøng tìm ñeán nhöõng ñænh cao, coøn ngöôøi Vieät chuùng ta baûn chaát voán thích cö nguï ôû ñoàng baèng, laïi chæ quan taâm tôùi caùi gì vöøa taàm vôùi cuûa mình. Vì theá toân giaùo ñoái vôùi chuùng ta laø caùi gì gaàn guõi, noù baét ñaàu töø thaùi ñoä toân kính cuûa chuùng ta ñoái vôùi ngöôøi quaù coá, nhaát laø khi ngöôøi aáy laø cha meï, oâng baø toå tieân cuûa ta. Neáu chuùng ta laáy moät chieác thang laøm bieåu töôïng cho nhöõng möùc ñoä cuûa nieàm tin toân giaùo, thì caùc toân giaùo döïa treân nhöõng heä thoáng sieâu hình, ñöôïc coi nhö ôû nhöõng naác thang maõi treân cao, coøn ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam, chuùng ta laïi raát thöïc teá, chæ muoán baùm chaéc vaøo nhöõng naác thang döôùi cuøng! Muoán leân cao, tröôùc tieân phaûi baét ñaàu töø nhöõng baäc thaáp. Cuoäc haønh trình xa baét ñaàu töø nhöõng böôùc nhoû.

Töø naám moà xanh coû cuûa oâng baø toå tieân, ñoâi khi naèm ngay trong ruoäng vöôøn cuûa gia ñình, maø ngöôøi Vieät Nam höôùng veà coõi linh thieâng. Quaû thaät, ñoái vôùi ngöôøi Vieät Nam, "ngöôøi cheát noái linh thieâng vaøo ñôøi" (Trònh Coâng Sôn). Coõi linh thieâng khoâng xa caùch laém, noù gaàn guõi ñaâu ñaây. Noù aån hieän ngay trong thieân nhieân, giöõa caây coû hoa laù. Vì theá Thuùy Kieàu môùi noùi vôùi Thuùy Vaân:

Tröôùc khi Phaät giaùo, Coâng giaùo hay Hoài giaùo v.v... du nhaäp vaøo Vieät Nam, daân ta khoâng coù ñeàn thôø hay thaùnh thaát chuøa chieàn, maø chæ coù am vôùi mieáu, hay thaäm chí chæ coù moät baùt nhang ñaët ñaâu ñaây nôi moät goác caây coå thuï, hay caây ña caây ñeà, thöôøng laø nhöõng caây heûo laùnh ngoaøi laøng hay ñaàu laøng. Nhöng tröôùc tieân phaûi keå ñeán moà maû ngöôøi cheát vaø baøn thôø toå tieân trong nhaø.

Xem nhö theá caùi Ñaïo OÂng Baø khoâng ñöa ngöôøi ta ñi xa laém. Caùi ñaïo aáy khoâng coù tham voïng ñöa ngöôøi Vieät, daãu töï nhaän mình laø doøng Laïc Vieät - nghóa laø nöûa ngöôøi nöûa chim - leân Thieân ñaøng, Nieát baøn hay coõi Thieân Thai, hoaëc moät coõi sieâu vieät naøo maàu nhieäm. Ngöôøi Vieät Nam chæ mong ñöôïc veà vôùi toå tieân mình.

Quan nieäm haïnh phuùc cuûa ngöôøi Vieät Nam cho raèng con ngöôøi chæ thöïc söï haïnh phuùc khi cuøng chia seû haïnh phuùc ñoù vôùi nhöõng ngöôøi thaân yeâu nhaát cuûa mình. Bôûi vì kinh nghieäm ôû ñôøi naøy cho thaáy con ngöôøi chæ ñöôïc haïnh phuùc trong moät gia ñình hoøa thuaän ñaàm aám. Chính vì leõ ñoù maø Töø Thöùc xöa ñaõ töø giaõ coõi tieân ñeå trôû veà coõi traàn, vì oâng khoâng theå haïnh phuùc nôi ñoù, bao laâu coøn xa caùch nhöõng ngöôøi thaân yeâu vaø baïn beø.

Chính Ñöùc Gieâsu cuõng ñaõ caàu nguyeän vôùi Chuùa Cha cho caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi, tröôùc giôø ra ñi chòu khoå naïn: "Laïy Cha, con muoán raèng con ôû ñaâu, thì nhöõng ngöôøi Cha ñaõ ban cho con cuõng ôû ñoù vôùi con, ñeå hoï chieâm ngöôõng vinh quang cuûa con, vinh quang maø Cha ñaõ ban cho con, vì Cha ñaõ yeâu thöông con tröôùc khi theá gian ñöôïc taïo thaønh" (Ga 17,24).

Hieän höõu con ngöôøi laø "hieän höõu vôùi", cho neân haïnh phuùc cuûa noù cuõng phaûi laø "haïnh phuùc vôùi", nghóa laø moät haïnh phuùc cuøng chia seû vôùi tha nhaân. Khoâng theå coù moät thöù haïnh phuùc ích kyû coâ ñôn. Kabir, nhaø huyeàn bí AÁn Ñoä theá kyû XV ñaõ coù lyù khi noùi raèng: "Haïnh phuùc vieân maõn laø haïnh phuùc ngöôøi ta chia seû vôùi nhau". Ngöôøi Vieät Nam ta noùi: "Soáng cheát coù nhau", vì theá, keû soáng ngöôøi cheát tuy coù khuaát hình khuaát boùng, nhöng khoâng xa caùch vaø vaãn hieän dieän beân nhau, trong yeâu thöông, töôûng nhôù, vaø trong nhöõng haønh vi cuï theå, nhö ñaët moät taám aûnh treân baøn thôø, saép moät ñóa traùi caây, hay thaép moät neùn nhang. Nhöõng cöû chæ ñoù coù theå chöa phaûi laø ñaõ coù tính chaát toân giaùo theo quan nieäm Taây Phöông, nhöng ñoù ít ra cuõng laø böôùc ñaàu cuûa toân giaùo, bôûi vì duø sao nieàm tin vaø nhöõng cöû chæ aáy cuõng ñaõ ñaët con ngöôøi vaøo trong töông quan vôùi caùi "beân kia" cuûa cuoäc ñôøi.

Töôûng nieäm ngöôøi cheát, tìm gaëp ngöôøi khuaát boùng, baèng caùch thaû hoàn vaøo theá giôùi thieâng lieâng huyeàn nhieäm, ñaõ laø moät caùch khaúng ñònh raèng hieän höõu con ngöôøi khoâng giôùi haïn trong cuoäc soáng hieän taïi, traùi laïi, caùi cheát ñöa con ngöôøi vaøo moät kieáp soáng môùi, vaøo moät caùch thöùc hieän höõu môùi, ñoù laø hieän höõu trong coõi linh thieâng, trong cuoác soáng neáu khoâng phaûi laø cuûa thaàn linh, thì ít ra cuõng coù caùi gì ñoù laø thieâng lieâng, ñaùng kính, ñaùng sôï. Vaø söï kính sôï laø bieåu hieän ñaàu tieân cuûa thaùi ñoä toân giaùo. Ñaây khoâng phaûi laø söï sôï haõi nhö khi ta ñöùng tröôùc moät nguy cô haïi ñeán tính maïng, nhö sôï huøm sôï coïp, maø laø thaùi ñoä toân kính tröôùc moät caùi gì huyeàn bí, linh thieâng, ñoù laø nieàm kính sôï cuûa oâng Moâseâ ñöùng tröôùc hieän töôïng laï luøng treân nuùi Xinai (x. Xh 3,6), hay cuûa oâng Pheâroâ ñoái dieän vôùi Ñöùc Gieâsu sau meû caù laï luøng (x. Lc 5,8-10).

Ngöôøi ta sôï ngöôøi cheát. Coù theå tröôùc tieân laø sôï xaùc cheát. Xaùc cheát laø moät söï hieän dieän khoâng hieän dieän cuûa moät con ngöôøi. Ngöôøi aáy coù ñaáy nhöng im laëng vaø trong moät traïng thaùi phi lyù, vì chæ laø moät caùi xaùc voâ hoàn. Caùi xaùc voâ hoàn aáy nhaéc nhôû moãi ngöôøi troâng thaáy phaûi nghó ñeán soá phaän töông lai cuûa mình. Noãi sôï xaùc cheát ñöa ñeán noãi sôï mình phaûi cheát, phaûi trôû thaønh xaùc cheát. Nhöng khi xaùc cheát khoâng coøn ñoù nöõa, thì ngöôøi cheát laïi laøm cho chuùng ta coù theå sôï haõi veà söï vaéng boùng cuûa hoï: ngöôøi cheát ñaõ khuaát boùng, khoâng coøn ai troâng thaáy nöõa, nhöng ngöôøi cheát vaãn nhö aån hieän ñaâu ñaây. Ta khoâng thaáy hoï, khoâng bieát gì veà hoï nöõa, nhöng coù theå laø hoï vaãn thaáy ta, vaãn bieát ta laøm gì, nghó gì vaø coù thaùi ñoä naøo ñoái vôùi hoï. Vaø ñieàu ñoù laøm cho ta phaûi kính sôï hoï. Nhö vaäy laø ngöôøi cheát ñöa chuùng ta vaøo coõi voâ hình, vaøo trong theá giôùi neáu chöa phaûi laø sieâu nhieân, thì cuõng chaúng coøn laø töï nhieân, bình thöôøng. Ñoù coù leõ laø kinh nghieäm ñaàu tieân maø con ngöôøi coù theå coù ñoái vôùi caùi ñöôïc goïi laø "theá giôùi beân kia", hay "coõi aâm", aâm phuû", ñeå roài töø ñoù ñi xa hôn tôùi theá giôùi cuûa caùc vò thaàn, tröôùc tieân laø caùc baäc anh huøng, nhöõng ngöôøi coù coâng vôùi xaõ hoäi, nhöõng con ngöôøi phi thöôøng, xuaát chuùng. Roài töø ñoù, con ngöôøi ñi xa hôn hôn nöõa, leân cao hôn nöõa tôùi choán cao xanh, sieâu nhieân, huyeàn bí, coõi linh thieâng cuûa thaàn thaùnh, nôi Ñaáng Cao Caû, Ñaáng Chí Toân, Thöôïng Ñeá ngöï trò.

Thieân Chuùa: Nguoàn goác moïi gia toäc

Nhöng Ñaáng Cao Caû, Ñaáng Chí Toân hay Thöôïng Ñeá thì ôû quaù cao, quaù xa. ngöôøi ngöï treân chín taàng trôøi, coøn ngöôøi daân Vieät Nam laïi nghó mình chæ laø nhöõng con ngöôøi traàn theá, khoâng sao coù theå ñaït tôùi nôi cao sieâu vôøi vôïi ñoù. Ngöôøi ta khoâng theå leo leân ñaàu thang, neáu khoâng baét ñaàu töø nhöõng naác thaáp nhaát. Moät caây cuõng khoâng theå moïc leân vaø vöôn cao, neáu khoâng baét ñaàu töø vieäc aên reã saâu vaøo trong ñaát. Ngöôøi ta cuõng khoâng theå naøo laàn moø tôùi nguoàn cuûa doøng suoái, neáu khoâng baét ñaàu töø khuùc soâng gaàn nhaát. Do ñoù neáu töø choái loøng hieáu thaûo ñoái vôùi oâng baø cha meï toå tieân, laøm sao chuùng ta coù theå hy voïng ñaït tôùi Thieân Chuùa laø "nguoàn goác moïi gia toäc treân trôøi döôùi ñaát" (Ep 3,14)?

Theá môùi hieåu ngöôøi Vieät Nam tha thieát gaén boù vôùi toå tieân, vaø baän taâm ñeán chuyeän moà maû oâng baø cha meï. Maát moà cha laø maát taát caû. Moà maû cha meï maø khoâng ñöôïc choân caát ñaøng hoaøng, ñuùng nôi ñuùng choã vaø ñuùng höôùng, thì con caùi coù theå laän ñaän caû ñôøi. Cha meï maø ñöôïc yeân moà yeân maû, con caùi môùi coù theå ñöôïc may maén, laøm aên troâng leân.

Vì moät quan nieäm thaàn hoïc sai leäch cuûa nhöõng theá kyû tröôùc, cho raèng chæ nhöõng ngöôøi "coù ñaïo", nghóa laø nhöõng keû ñöôïc röûa toäi ñaøng hoaøng môùi hy voïng ñöôïc "roãi linh hoàn", coøn nhöõng keû "chaúng coù ñaïo vaø chaúng giöõ ñaïo neân" ñeàu laø "keû döõ", thì phaûi sa hoûa nguïc (Kinh boån cuõ), vì quan nieäm sai leäch aáy, khieán caùc nhaø truyeàn giaùo khoâng thuyeát phuïc ñöôïc nhöõng ai theo ñaïo oâng baø tin theo Ñöùc Kitoâ, nhaát laø chuyeän leân aùn vieäc thôø kính toå tieân, caøng laøm cho hoï khoâng theå naøo dung hoøa ñöôïc ñaïo hieáu vôùi ñaïo thôø Chuùa.

Trong kinh nghieäm, khoâng moät ai ñaõ caûm nghieäm tình yeâu Thieân Chuùa tröôùc khi caûm nghieäm tình yeâu cuûa con ngöôøi. Chính tình yeâu nhaân loaïi giuùp chuùng ta coù theå khaùm phaù vaø caûm nghieäm ñöôïc tình yeâu Thieân Chuùa. Khi Gioan noùi: "Ai yeâu thöông thì bieát Thieân Chuùa" (x. 1 Ga 4,7), chaéc chaén oâng khoâng coù yù noùi raèng "ai yeâu thöông Thieân Chuùa thì bieát Ngöôøi", maø yeâu thöông ôû ñaây laø yeâu thöông anh em, vì taùc giaû noùi ôû caâu treân: "Anh em thaân meán, chuùng ta haõy yeâu thöông nhau, vì tình yeâu baét nguoàn töø Thieân Chuùa" (1 Ga 4,7).

Ñaõ haún tình yeâu baét nguoàn töø Thieân Chuùa, nhöng ñeå ñeán ñöôïc vôùi chuùng ta, tình yeâu ñoù thöôøng qua trung gian cuûa tha nhaân, maø tröôùc heát laø oâng baø cha meï chuùng ta. Doøng soâng naøo cuõng coù ngoïn nguoàn, nhöng khoâng phaûi ai ai cuõng uoáng ñöôïc nöôùc taän nguoàn cuûa noù, bôûi vì nguoàn ñích thöïc cuûa moïi doøng soâng khoâng phaûi laø nhöõng taûng baêng tuyeát hay nhöõng maïch suoái ngaàm, maø laø chính nhöõng côn möa, vaø möa thì laïi chæ laø hôi nöôùc tuï laïi töø nhöõng ñaùm maây gaëp laïnh. Cuõng vaäy, moïi tình yeâu ñeàu baét nguoàn töø loøng traéc aån cuûa Thieân Chuùa, roài qua trung gian cuûa toå tieân, oâng baø, cha meï maø ñeán vôùi chuùng ta, töïa nhö nöôùc töø trôøi möa xuoáng, chaûy töø treân nhöõng ñænh nuùi, hay thaám vaøo ñaát ñai, taïo ra nhöõng doøng suoái, keát tuï laïi thaønh nhöõng doøng soâng, chaûy vaøo nhöõng hoà ao hay nhöõng con keânh, roài môùi ñeán ñöôïc vôùi chuùng ta.

Kitoâ giaùo laø Ñaïo ñi töø con ngöôøi tôùi Thieân Chuùa. Neáu khoâng qua Con Ngöôøi Gieâsu thì khoâng ai coù theå ñeán ñöôïc vôùi Thieân Chuùa Cha (x. Ga 14,6), bôûi vì Ñöùc Gieâsu chính laø con ñöôøng daãn tôùi Ñaáng maø moïi toân giaùo ôû moïi thôøi vaø moïi nôi haèng höôùng tôùi, nhöng vaãn coøn phaûi moø maãm vaø nhieàu khi chaúng nhöõng khoâng tôùi ñöôïc maø laïi coøn laïc xa. Ñöùc Gieâsu laø Ñöôøng (Ga 14,6), laø AÙnh Saùng (Ga 8,12), con Ñöôøng ñöôïc laøm ra baèng chính cuoäc ñôøi cuûa Ngöôøi laø Lôøi Nhaäp Theå giöõa chuùng ta (Ga 1,14), soáng vaø cheát cho chuùng ta, vaø AÙnh Saùng ñöôïc thaép leân khi maø Ñöùc Gieâsu bò giöông cao, nghóa laø chòu ñoùng ñinh treân thaäp giaù, bôûi chính caùi cheát ñoù maïc khaûi cho chuùng ta bieát Ngöôøi laø hieän thaân cuûa Thieân Chuùa tình yeâu (x. Ga 8,28). Ñaây quaû laø "Ñaïo baát vieãn nhaân", Ñaïo gaàn nhaát ñoái vôùi con ngöôøi, bôûi vì Ñaïo aáy ñi vaøo chính giöõa loøng ñôøi, ñaõ nhaäp theå vaøo chính cuoäc ñôøi.

Ñöùc Gieâsu ñaõ vaøo ñôøi töïa nhö doøng nöôùc trong, nhö söông maùt töø trôøi rôi xuoáng, thaám vaøo trong loøng ñaát, taïo thaønh nhöõng khe suoái, thaùc gheành, trôû thaønh nhöõng doøng soâng, vaø roài qua nhöõng con keânh, nhöõng maùng nöôùc hay oáng nöôùc maø ñeán vôùi chuùng ta, taém röûa chuùng ta cho saïch, laøm cho chuùng ta ñöôïc töôi maùt, vaø nuoâi döôõng chuùng ta. Ngöôøi ñaõ nhaäp theå trong loøng Ñöùc Trinh Nöõ Maria, ñaõ sinh ra vaø lôùn leân aâm thaàm laëng leõ giöõa loøng daân Do Thaùi, hoøa mình vôùi hoï trong cuoäc soáng lao ñoäng, roài töø chính kinh nghieäm cuoäc soáng aáy maø Ngöôøi daïy doã, höôùng daãn moïi ngöôøi bieát yeâu thöông laãn nhau, phuïc vuï laãn nhau. Cuoái cuøng, caùi cheát cuûa Ngöôøi, ñaëc bieät qua bieåu töôïng traùi tim bò ñaâm thaâu (Ga 19,34), Ngöôøi ñaõ khôi nguoàn maïch nöôùc haèng soáng ñôøi ñôøi cho taát caû nhöõng ai ñeán vôùi Ngöôøi (x. Ga 6,35).

Maàu nhieäm Nhaäp Theå laø maàu nhieäm Con Thieân Chuùa laøm Con loaøi ngöôøi ñeå trôû thaønh con Ñöôøng, thaønh chieác thang (x. Ga 1,51) noái lieàn trôøi vôùi ñaát, ñöa con ngöôøi leân taän trôøi cao, nhôø caùi cheát cuûa Con Ngöôøi Gieâsu, nhö chính Ngöôøi ñaõ tuyeân boá: "phaàn toâi, khi ñöôïc giöông cao leân khoûi maët ñaát, toâi seõ keùo moïi ngöôøi leân vôùi toâi" (Ga 12,32).

"Khoâng ai ñaõ leân trôøi, ngoaïi tröø Con Ngöôøi, Ñaáng töø trôøi xuoáng" (Ga 3,13), Ñöùc Gieâsu ñaõ khaúng ñònh nhö vaäy vôùi oâng Nicoâñeâmoâ. Taát caû caùc vò saùng laäp toân giaùo ñeàu chæ laø nhöõng ngöôøi höôùng ñaïo, chæ ñöôøng, nhöng khoâng ai laø Ñöôøng, traùi laïi chính baûn thaân caùc vò ñoù cuõng phaûi tìm ñöôøng. Nhöng hình nhö vì ngöôøi ta cho raèng ñöôøng ñi tôùi coõi sieâu vieät phaûi laø ñöôøng cao sieâu huyeàn bí, neân ñoøi hoûi nhöõng coá gaéng phi thöôøng, hay ít ra cuõng ñoøi hoûi moät cuoäc ñôøi khoå haïnh, vôùi nhöõng luaät leä khaét khe, hay moät cuoäc ñôøi xuaát theá. Ñöùc Gieâsu khoâng chæ baèng loøng laøm ngöôøi höôùng ñaïo, chæ ñöôøng, maø chính Ngöôøi ñaõ trôû thaønh con ñöôøng aáy. Ngöôøi ñaõ khoâng chæ coù daïy doã, maø coøn laø göông saùng, laø maãu möïc cho moïi ngöôøi, nhöng laø moät maãu möïc ñôn sô giaûn dò maø ai cuõng coù theå noi theo. Ngöôøi noùi: "Anh em haõy hoïc vôùi toâi, vì toâi coù loøng hieàn haäu vaø khieâm nhöôøng" (Mt 11,29), vaø "Anh em haõy yeâu thöông nhau nhö Thaày ñaõ yeâu thöông anh em" (Ga 13,34; 15,12.17). Ngöôøi ñaõ yeâu thöông anh em nhaân loaïi cuûa mình baèng caùch nhaäp theå laøm ngöôøi, ôû giöõa moïi ngöôøi, neân gioáng moïi ngöôøi trong moïi söï, ngoaïi tröø toäi loãi (x. Dt 2,17; 4,15); Ngöôøi ñaõ cho keû ñoùi aên, ñaõ chöõa laønh moïi beänh hoaïn taät nguyeàn, an uûi, cöùu chöõa vaø giaûi thoaùt nhöõng ai laâm côn nguy khoán, vaø cuoái cuøng ñaõ hy sinh maïng soáng cuûa mình ñeå cöùu ñoä theá gian.

Con ñöôøng cuûa Chuùa Gieâsu laø con ñöôøng maø moïi ngöôøi, moïi thaønh phaàn ñeàu coù theå ñi vaøo: nhöõng ngöôøi chaát phaùc queâ muøa nhö anh em Anreâ vaø Pheâroâ, Giacoâbeâ vaø Gioan, nhöõng chaøng thanh nieân ñaùnh caù ven hoà Galileâ, hay caû moät Matthew ngöôøi thu thueá, Maria Maùcñala, coâ gaùi hoaøn löông v.v... cuõng coù theå ñi vaøo.

Quaû thaät chieác thang ñeå ñöa ngöôøi leân cao, thì baét ñaàu phaûi ñöôïc ñaët vöõng chaéc treân neàn ñaát buïi baëm. Ñöùc Gieâsu ñaõ khôûi ñaàu söù vuï cuûa mình sau khi chòu pheùp röûa cuûa oâng Gioan Taåy Giaû ôû soâng Gioñan, vaø sau moät thôøi gian chòu thöû thaùch, chòu caùm doã trong hoang ñòa. Suoát cuoïc ñôøi, vaø nhaát laø nhöõng naêm thi haønh söù vuï, Ngöôøi ñaõ coá gaéng hoaøn thaønh ñôøi mình thaønh moät chieác thang, moät nhòp caàu, Pontifex. Chieác thang aáy ñöôïc döïng leân moät caùch vöõng chaéc vaø vónh vieãn treân ñoài Goângoâtha, vaø ngöôøi ñaàu tieân ñaõ söû duïng ñeå leân ñöôïc tôùi thieân ñang, laïi laø moät keû troäm cöôùp! (x. Lc 23,39-43).

Baáy nhieâu ñuû cho thaáy Ñaïo Chuùa Kitoâ laø Ñaïo cho moïi ngöôøi, Ñaïo cuûa moïi ngöôøi, vì theá maø goïi laø Coâng Giaùo, Coâng ñaây khoâng theo nghóa laø cuûa coâng, nhö "tröôøng coâng", "nhaø thöông coâng", maø laø phoå caäp.

vaäy neáu moät keû cöôùp cuõng coù theå leân Thieân Ñaøng nhôø nieàm tin vaøo Ñöùc Gieâsu, thì phöông chi laø keû coù loøng hieáu thaûo vôùi cha meï cuûa mình, keû gaén boù vôùi laøng xoùm queâ höông vaø ñoàng baøo. Giöõa tình yeâu queâ höông gia ñình vôùi tình yeâu Thieân Chuùa vaø Nöôùc Trôøi khoâng heà coù söï maâu thuaãn ñoái laäp, maø traùi laïi chæ laø nhö hai maët cuûa moät ñoàng tieàn, hai ñaàu cuûa moät con ñöôøng: ñaàu naøy lieân keát vôùi ñaàu kia, vaø heã coù ñaàu naøy thì phaûi coù ñaàu kia. Khoâng theå coù tình yeâu meán Thieân Chuùa maø khoâng coù tình yeâu meán tha nhaân, maø tröôùc heát laø oâng baø cha meï toå tieân. Dó nhieân ngöôïc laïi thì khoâng phaûi heã coù loøng yeâu meán oâng baø cha meï toå tieân thì ñöông nhieân seõ coù loøng yeâu meán Thieân Chuùa. Tuy nhieân, ñieàu maø Gioan noùi vôùi chuùng ta vaãn luoân luoân laø chaân lyù: "Ai khoâng yeâu thöông ngöôøi anh em maø hoï troâng thaáy, thì khoâng theå yeâu meán Thieân Chuùa maø hoï khoâng troâng thaáy" (1 Ga 4,20). Keû ñang khaùt nöôùc maø khoâng chòu uoáng nöôùc ngay taïi doøng nöôùc chaûy ngay döôùi chaân mình, maø laïi ñoøi ngöôïc doøng soâng ñeå uoáng nöôùc taän ñaàu nguoàn, thì chaéc chaén seõ cheát khaùt tröôùc khi leân tôùi ñöôïc ñænh cao, nôi baét nguoàn cuûa doøng soâng. Cuõng vaäy, keû khoâng yeâu meán, hieáu thaûo vôùi cha meï oâng baø toå tieân, khoâng yeâu thöông nhöõng ngöôøi thaân yeâu cuûa mình, thì laøm sao coù theå yeâu meán Thieân Chuùa ñöôïc? Noùi toùm laïi, yeâu ngöôøi chöa phaûi laø yeâu Chuùa, nhöng laø böôùc ñaàu, laø ñieàu kieän ñeå chöùng toû loøng yeâu Chuùa.

Ñaïo OÂng Baø khoâng nhöõng chaúng ñoái nghòch hay laø moät caûn trôû ñoái vôùi Ñaïo Thieân Chuùa, maø coøn laø moät ñieåm töïa, moät böôùc khôûi ñaàu thuaän lôïi, laø moät loái ñi deã daøng vaø gaàn guõi nhaát coù theå ñöa ta vaøo Ñaïo Thieân Chuùa. Tình yeâu ñoái vôùi oâng baø cha meï toå tieân khoâng laøm cho chuùng ta caùch tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa, maø coøn ñaët chuùng ta vaøo trong töông quan vôùi "Thieân Chuùa laø nguoàn goác moïi gia toäc treân trôøi döôùi ñaát" vaäy.

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page