Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home PageTrong Baûn goùp yù, phaàn C: Ñöôøng höôùng muïc vuï cuï theå, HÑGMVN coù ñeà caäp tôùi
1- Vieäc ñoái thoaïi
vôùi caùc toân giaùo. Thaùi ñoä
khieâm toán phaûi coù.
2- Giôùi thieäu Giaùo hoäi nhö moät
gia ñình cuûa Thieân Chuùa: hieäp
thoâng, tình nghóa gia ñình.
3- Ngaên ngöøa xu höôùng giaùo
só trò ñöôïc gia troïng theâm
bôûi naõo traïng phong kieán coá
höõu cuûa neàn vaên hoaù AÙ
chaâu.
4- Duøng ngoân ngöõ vaø hình aûnh
cuûa AÙ chaâu trong vieäc huaán giaùo.
Qua nhöõng ñieàu neâu treân Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam töï vaïch cho mình caùch haønh xöû phaûi thöïc hieän:
* Ñoái noäi:
- Traùnh xu höôùng giaùo só trò.
- Goät röûa neáp soáng lai Taây phöông;
soáng vôùi nhau theo tinh thaàn AÙ ñoâng.
* Ñoái ngoaïi:
- Boû cung caùch "tròch thöôïng"
kieåu Roâma vôùi caùc Giaùo hoäi
ñòa phöông AÙ chaâu ñeå
ñoái thoaïi khieâm toán vôùi
caùc toân giaùo laâu ñôøi
taïi AÙ chaâu.
- Loan baùo Tin Möøng nhö keû ñöôïc
sai ñi ñeå phuïc vuï chöù khoâng
ñeå chinh phuïc.
* Phöông tieän:
- Ngheøo vôùi keû ngheøo
- Duøng ngoân ngöõ vaø hình aûnh
thích hôïp vôùi vaên hoaù AÙ
chaâu.
Toâi seõ laàn löôït ñoùng goùp nhöõng yù kieán lieân quan tôùi caùc ñieåm treân. Phaàn döôùi ñaây thöû tìm hieåu theá naøo laø ñoái thoaïi trong tinh thaàn khieâm toán vôùi caùc toân giaùo; laøm theá naøo traùnh ñöôïc thaùi ñoä tròch thöôïng vôùi ngöôøi ñoái thoaïi.
Noùi ñeán ñoái thoaïi laø noùi ñeán vieäc söû duïng ngoân ngöõ. Ngoân ngöõ laø ñeå xaùc nhaän chính mình, ngoâi vò mình (ego) ñeå môû ñaàu moät caâu noùi, moät phaùt ngoân. Ñeå phaùt ngoân trong moät cuoäc ñoái thoaïi phaûi coù hai ngoâi vò: ngoâi vò 1 vaø 2. Trong ngoân ngöõ AÂu - Myõ ñoù laø ñaïi danh töø "Je - Tu; I - You". Ngoân ngöõ AÙ chaâu khoâng haún coù phaïm truø xeáp loaïi nhö vaäy, nhaát laø khi ñeà caäp ñeán Vieät ngöõ, bôûi leõ xeùt theo vaên phaùp AÂu - Myõ, tieáng Vieät khoâng coù ñaïi danh töø? Vaäy caáp "tao-maày" laø gì, khoâng phaûi ñaïi danh töø sao? Thöa khoâng theá, vì phaïm vi noù giôùi haïn vaø ngöõ nghóa keùm lòch söï vaø thieáu vaên hoaù. Coøn "toâi" thì sao? Cuõng khoâng coù töø ñoái xöùng, noù laïc loõng ñöùng rieâng moät mình; vaõ laïi noù coù nguoàn goác xa xöa aùm chæ "toâi laø toâi tôù" trong töông quan "vua toâi", thaàn daân vôùi vua chuùa. Ngaøy nay trong choã baïn beø thaân thieát, nhaát laø mieàn Baéc, coøn duøng caáp " tôù-caäu" ñeå xöng hoâ: aâu chæ laø moät daáu veát xöa coøn soùt laïi ñeå theå hieän yù nghóa toâi laø toâi tôù.
Vaäy trong ñoái thoaïi, ngöôøi ta phaûi duøng caáp "anh- em, con-cha, chò-em, chaùu-baùc, v.v... laø nhöõng caáp ñoái xöùng, vay möôïn trong kho lieäu ngoân ngöõ "baø con thaân toäc". Caùc töø ngöõ naày ñöùng ñaàu moät phaùt ngoân (eùnonce) ñeå taïm xaùc ñònh ngoâi vò 1 (ego) vaø 2 (tu). Vaäy ta phaûi coi laø trong ngoân ngöõ Vieät chæ coù "töø nguyeân lyù" (mot principe) taïm goïi nhö theá ñeå laøm chuaån cho vieäc phaùt ngoân. Chaúng haïn khi phaûi noùi chuyeän vôùi moät giaùm muïc ta phaûi xöng hoâ baèng töø nguyeân lyù "con-ñöùc giaùm muïc (ñöùc cha) vaø khi giaùm muïc noùi vôùi giaùo daân thì xöng hoâ "ñöùc cha (giaùm muïc)-con, hoaëc ta-con; ta-ngöôøi (thôøi xöa) hoaëc "toâi-anh" (thôøi nay); caùch xöng hoâ tuøy thôøi, tuøy mieàn, tuøy tuoåi taùc, tuøy ngöôøi.v.v...
Xöng hoâ trong ngoân ngöõ Vieät Nam tuøy thuoäc vaøo danh xöng. Mình xöng theá naøo thì ngöôøi ta lòch söï ñoái ngaãu phaûi hoâ, phaûi goïi nhö vaäy, vì ñoù laø töø nguyeân lyù. Trong theá töông giao giöõa Kitoâ giaùo (coâng giaùo) vôùi caùc toân giaùo khaùc, cuõng nhö giöõa phaåm caáp trong ñaïo vôùi nhau hoaëc vôùi ngöôøi khaùc goàm caù nhaân ñaïo ñôøi, coù nhöõng danh xöng caàn ñöôïc ñieàu chænh vaø gaïn loïc, sao cho hôïp vôùi tinh thaàn khieâm toán ñeà ra vaø ñoàng thôøi hôïp vôùi vaên hoaù vaø ngoân ngöõ Vieät. Vaên hoaù Vieät cuõng nhö AÙ ñoâng coù caùch töï haï khi noùi veà mình vaø thaêng leân khi noùi vôùi ngöôøi khaùc, töùc laø "xöng phaûi haï, hoâ phaûi thaêng". Ngoân ngöõ Vieät coù aâm saéc, taâm tình, yù nghóa, hình aûnh, caáu truùc theo trình töï thöù baäc, ta coù theå goïi cho goïn laø ngöõ aâm, ngöõ caûm, ngöõ nghóa, ngöõ caûnh, ngöõ baäc, ngöõ hieäu. v.v... Ví duï moät danh xöng coù yù nghóa nhö "linh muïc" thì ñoù laø moät töø ngöõ coù nghóa laø moät "ngöõ nghóa" vì noùi leân ñöôïc chöùc vuï coi soùc caùc linh hoàn; cuõng theá, danh xöng giaùm muïc laø moät töø coù "ngöõ nghóa" aùm chæ vieäc "giaùm saùt troâng nom", danh xöng ñaõ thuaän, danh goïi (hoâ) cuõng thuaän chieàu. Nhöng trong hai danh xöng linh muïc vaø giaùm muïc, khoâng coù chieàu kích gôïi caûm tính, noù khoâng laø moät "ngöõ caûm" nhö danh xöng "cha, ñöùc cha vaø danh hoâ (goïi) "con"; töø ngöõ naày coù hai chieàu kích ngöõ nghóa, ngöõ caûm vì dieãn taû ñöôïc lieân heä cha con phaàn hoàn vôùi giaùo daân; nhöng khoâng thuaän chieàu vôùi ngöôøi khoâng toân giaùo, vaø caùc toân giaùo khaùc hay ngöôøi coù tuoåi taùc lôùn hôn. Vì ñoái vôùi vaên hoaù AÙ chaâu, nhaát laø Vieät Nam goïi ai baèng cha, khi khoâng coù lieân heä maùu muû laø moät vieäc raát khoù. Môùi ñaây danh xöng "ñöùc oâng" ñöôïc aùp duïng laïi caøng gaây khoù khaên hôn trong loái giao tieáp thöôøng tình cuûa ngöôøi Vieät Nam vì töø ngöõ aáy gôïi nhôù khoâng nhöõng chieàu kích lòch söû phong kieán, noù khoâng hôïp vôùi thôøi ñaïi hoâm nay, maø coøn sai veà trình töï caáu truùc ngoân ngöõ, caûm tình, yù nghóa töùc laø ngöõ baùc, ngöõ caûm, ngöõ nghóa.
Ñaây chæ laø phaùt bieåu sô khôûi, vaán ñeà seõ ñöôïc ñaøo saâu ôû nhöõng baøi tieáp theo.
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page