Vaán ñeà Ñoái Thoaïi vôùi Hoài Giaùo theo lôøi phaùt bieåu cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Bernardini, Thoå Nhæ Kyø.
Trong phieân hoïp chung chieàu thöù Tö 13.10.1999, caùc nhoùm ñaõ trình baøy veà coâng vieäc cuûa mình. Thöù Naêm 14/10/1999 vaø thöù Saùu 15/10/1999, caùc nhoùm trôû laïi laøm vieäc ñeå ñuùc keát nhöõng ñeà nghò cuûa töøng nhoùm thaønh caùc ñeà nghò (propositiones) chung veà nhöõng ñieåm chính ñaõ ñöôïc thaûo luaän vaø ñaøo saâu.
Thöù Baåy 16/10/1999, leã kyû nieäm 21 naêm Trieàu Giaùo Hoaøng cuûa ÑTC; vaø Chuùa Nhaät, caùc nghò phuï nghæ. Thöù Hai 18/10/1999, caùc ngaøi seõ trôû laïi hoïp chung ñeå trình baøy caùc ñeà nghò vaø boû phieáu. Trong khi chôø ñôïi keát quaû cuûa nhöõng ngaøy tôùi ñaây, trong baøi naøy, chuùng toâi xin töôøng thuaät veà baøi phaùt bieåu cuûa Ñöùc Cha Giuseppe Germano Bernardini, Toång Giaùm Muïc giaùo phaän Smyrne, beân Thoã Nhó Kyø, ñöôïc ñaêng nguyeân vaên treân baùo "Quan Saùt Vieân Roâma" (L'Osservatore Romno) soá ra ngaøy 15.10.99. Nhôø baøi phaùt bieåu naøy vaø baøi phaùt bieåu cuûa Giaùo Sö Alain Besançon, ngöôøi Phaùp, moät Döï Thính Vieân cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÂu Chaâu, caùc nghò phuï ñöôïc baùo ñoäng veà nhöõng nguy hieåm vaø ñe doïa cuûa Khoái Hoài Giaùo, caùch rieâng Hoài Giaùo cuoàng tín, quaù khích. Sau ñaây laø nguyeân vaên cuûa baøi phaùt bieåu cuûa Ñöùc Cha Bernardini:
"Toâi soáng 42 naêm taïi Thoå Nhó Kyø. moät quoác gia Hoài Giaùo tôùi 99,9% vaø toâi laø Toång Giaùm Muïc giaùo phaän Ismir (tröôùc ñaây laø Smyrne) - Tieåu AÙ - töø 16 naêm nay. Ñeà taøi baøi phaùt bieåu cuûa toâi, do ñoù coi nhö ñaõ ñöôïc bieát roài: Vaán ñeà Hoài Giaùo taïi Chaâu AÂu hieän nay vaø trong tieán trình töông lai. Toâi xin caûm ôn Ñöùc Cha Pelaâtre vaø taát caû caùc vò ñaõ noùi veà ñeà taøi naøy trong Hoäi Tröôøng theá giaù naøy, nhö vaäy giuùp toâi khoûi daøi lôøi vaø giaûi thích theâm veà ñeà taøi. Baøi phaùt bieåu cuûa toâi ñöôïc laøm, tröôùc heát ñeå noùi leân ÑTC moät lôøi thænh caàu khieâm toán. Ñeå vaén taét vaø roõ raøng, toâi xin neâu leân ba tröôøng hôïp cuï theå, vì nguoàn goác xuaát xöù cuûa noù, toâi coi laø thöïc söï ñaõ xaåy ra.
1 - Trong moät cuoäc gaëp gôõ chính thöùc veà ñoái thoaïi Hoài Giaùo - Kitoâ Giaùo, moät nhaân vaät theá giaù Hoài Giaùo, trong luùc ngoû lôøi vôùi caùc tín höõu Kitoâ, vôùi söï bình tónh vaø chaéc chaén, ñaõ noùi nhö sau: Nhôø vaøo nhöõng luaät leä daân chuû cuûa caùc ngaøi, chuùng toâi seõ xaâm laêng caùc ngaøi; vaø nhôø vaøo nhöõng luaät leä toân giaùo cuûa chuùng toâi, chuùng toâi seõ thoáng trò caùc ngaøi". Ñaây laø ñieàu ñaùng tín, vì vieäc thoáng trò ñaõ baét ñaàu cuøng vôùi Myõ kim daàu hoûa, ñöôïc xöû duïng khoâng phaûi ñeå taïo coâng aên vieäc laøm taïi caùc quoác gia ngheøo naøn cuûa mieàn Baéc Phi hay mieàn Trung Ñoâng, nhöng ñeå xaây caát caùc ñeàn thôø vaø caùc trung taâm vaên hoùa Hoài Giaùo taïi caùc Nöôùc Kitoâ giaùo ñoùn nhaäïn caùc nguôøi Hoài Giaùo di cö, keå caû Roma nöõa. Taïi Sao ta laïi khoâng thaáy roõ chöông trình cuûa baønh tröôùng vaø xaâm chieám naøy?
2 - Trong dòp gaëp gôõ khaùc Hoài Giaùo - Kitoâ Giaùo, luoân luoân do caùc tín höõu Kitoâ toå chöùc, moät tín höõu Kitoâ tham döï coâng khai hoûi caùc ngöôøi Hoài Giaùo coù maët: Taïi sao caùc ngöôøi Hoài Giaùo laïi khoâng toå chöùc nhöõng cuoäc hoïp nhö vaäy, ít ra moät laàn thoâi. Moät nhaân vaät Hoài Giaùo uy tín luoân luoân coù maët traû lôøi nguyeân vaên nhö sau: "Taïi Sao chuùng toâi laïi phaûi laøm chuyeän naøy? Caùc oâng khoâng coù gì ñeå daïy chuùng toâi vaø chuùng toâi khoâng caàn hoïc nôi caùc oâng ñieàu gì caû".
Phaûi chaêng ñaây laø moät ñoái thoaïi giöõa caùc ngöôøi ñieác? Ñaây laø moät söï kieän cho thaáy nhöõng danh töø nhö "ñoái thoaïi, coâng bình, hoã töông" (coù ñi coù laïi) hoaëc nhöõng quan nieäm nhö "quyeàn con ngöôøi, daân chuû"... coù moät yù nghóa hoaøn toaøn khaùc vôùi chuùng ta. Nhöng toâi nghó raèng: nhöõng ñieàu nay moïi ngöôøi ñaõ bieát vaø coâng nhaän nhö vaäy.
3 - Trong moät Tu Vieän Coâng Giaùo ôû Gieârusalem ñaõ coù - coù leõ nay vaãn coøn - moät gia nhaân ngöôøi Hoài Giaùo. Moät ngöôøi töû teá vaø lieâm khieát, ñöôïc caùc tu só toân troïng. Moät ngaøy kia vôùi khuoân maët buoàn saàu, anh ta noùi vôùi caùc Tu Só trong Doøng: Caùc vò laõnh ñaïo cuûa chuùng toâi hoïp nhau vaø quyeát ñònh raèng "taát caû nhöõng ngöôøi baát trung tín" phaûi bò haï saùt, nhöng caùc ngaøi khoâng phaûi sôï haõi chi, bôûi vì chính toâi ñaây seõ gieát caùc ngaøi maø khoâng laøm cho caùc ngaøi phaûi ñau ñôùn.
Dó nhieân chuùng ta phaûi bieát phaân bieät thieåu soá cuoàng tín vaø baïo haønh vôùi ñaïi ña soá bình thaûn vaø lieâm khieát; nhöng ña soá naøy, khi ñöôïc leänh ban ra nhaân danh Allah hay Coran, seõ luoân luoân thi haønh chaët cheõ vaø khoâng ngaàn ngaïi chi. Hôn nöõa lòch söû daïy chuùng ta raèng thieåu soá cöông quyeát luoân luoân thaønh coâng aùp ñaët treân ña soá thuï ñoäng vaø yeân laëng. Khoâng löu yù hay teä hôn nöõa, nhaïo cöôøi ba tröôøng hôïp vöøa keå laïi treân ñaây, thöïc laø quaù ngay thô. Ñoái vôùi toâi, caàn phaûi suy tö nghieâm chænh veà giaùo huaán bi thaûm naøy. Toâi khoâng bi quan, duø beân ngoaøi xem ra nhö vaäy. Ngöôøi tín höõu Kitoâ khoâng theå laø ngöôøi bi quan, bôûi vì Chuùa Kitoâ ñaõ soáng laïi vaø vaãn soáng maõi. Ngöôøi laø Thieân Chua, khaùc haún vôùi baát cöù vò tieân tri naøo hay töï coi mình laø tieân tri. Chieán thaéng sau cuøng laø cuûa Chuùa Kitoâ, nhöng thôøi gian cuûa Thieân Chuùa coù theå seõ raát laâu daøi, vaø thöôøng laø nhö vaäy. Ngöôøi raát nhaãn nhuïc vaø chôø ñôïi vieäc trôû laïi cuûa ngöôøi toäi loãi; nhöng trong khi chôø ñôïi Ngöôøi môøi goïi Giaùo Hoäi toå chöùc vaø hoaït ñoäng ñeå Nöôùc cuûa Ngöôøi choùng ñeán.
Vaø giôø ñaây con xin pheùp ñeà nghò leân ÑTC, moät ñeà nghò nghieâm chænh: xin toå chöùc choùng heát söùc coù theå, neáu khoâng moät Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, thì ít ra moät Hoäi Nghò caùc Giaùm muïc vaø caùc nhaân vieân muïc vuï nôi caùc ngöôøi di cö, caùch rieâng nôi ngöôøi Hoài Giaùo, vaø môøi caû caùc ñaïi dieän cuûa Giaùo Hoäi Chính Thoáng vaø Tin Laønh nöõa. Coâng vieäc toå chöùc coù theå trao cho Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Chaâu AÂu, coù nhieàu kinh nghieäm trong vaán ñeà naày, cuøng vôùi söï coäng taùc cuûa Hoäi Ñoàng caùc Giaùo Hoäi Kitoâ. Hoäi nghò phaûi cuøng nhau ñaøo saâu vaán ñeà caùc ngöôøi Hoài Giaùo taïi caùc nöôùc Kitoâ Giaùo, vaø ñeå tìm ra moät keá hoaïch chung nhaøm ñoái phoù vaø giaûi quyeát vaán ñeà theo caùch thöùc tinh thaàn Kitoâ vaø khaùch quan. Caàn phaûi tìm ra nhöõng nguyeân taéc chung, duø vieäc aùp duïng seõ thay ñoåi tuøy nôi, tuøy ngöôøi. Khoâng coù gì gaây haïi cho baèng vieäc khoâng ñoàng yù vôùi nhau treân nguyeân taéc.
Toâi xin keát thuùc baèng lôøi khuyeân do kinh nghieäm thuùc ñaåy: ñöøng bao giôø nhöôøng moät nhaø thôø Coâng Giaùo cho vieäc phuïng töï cuûa ngöôøi Hoài Giaùo, bôûi vì ñoái vôùi ngöôøi Hoài Giaùo, vieäc laøm naày laø chöùng côù chaéc chaén hôn caû cho vieäc boû ñaïo cuûa chuùng ta.