Chöông trình
Giaùo Lyù Theâm Söùc naêm thöù nhaát
Lm. Leâ Quang Uy
cuøng vôùi moät soá thaày Hoïc Vieän Ña-minh Goø Vaáp bieân soaïn
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Baøi 31 (Baøi Ñoïc Theâm)
Laøm Quen Vôùi Kinh Thaùnh
I. Khaùi Quaùt Veà Kinh Thaùnh
1. Kinh Thaùnh laø gì?
Kinh Thaùnh laø boä saùch chöùa ñöïng maëc khaûi cuûa Thieân Chuùa, goàm nhöõng ñieàu Chuùa noùi vaø nhöõng vieäc Chuùa laøm, nhaèm ñöa con ngöôøi vaøo ñôøi soáng cuûa Thieân Chuùa.
2. Kinh Thaùnh chia laøm maáy phaàn?
Kinh Thaùnh chia laøm hai phaàn Cöïu Öôùc vaø Taân Öôùc.
3. Kinh Thaùnh coù taát caû bao nhieâu quyeån?
Kinh Thaùnh coù taát caû 73 quyeån: Cöïu Öôùc goàm 46 quyeån vaø Taân Öôùc goàm 27 quyeån.
4. Troïng taâm cuûa toaøn boä Kinh Thaùnh laø gì?
Troïng taâm cuûa toaøn boä Kinh Thaùnh laø Chuùa Gieâ-su Ki-toâ, vì toaøn boä Kinh Thaùnh quy höôùng veà Ngöôøi vaø hoaøn taát nôi Ngöôøi.
5. Trong Kinh Thaùnh nhöõng quyeån saùch naøo quan troïng nhaát?
Boán quyeån Tin Möøng, vì noùi veà cuoäc ñôøi vaø lôøi daïy cuûa Chuùa Gieâ-su.
6. Cöïu Öôùc vaø Taân Öôùc lieân keát vôùi nhau nhö theá naøo?
Cöïu Öôùc vaø Taân Öôùc lieân keát chaët cheõ vôùi nhau vì Thieân Chuùa chæ coù moät yù ñònh cöùu ñoä nhaân loaïi vaø chæ coù moät maëc khaûi duy nhaát, neân caû 2 Giao Öôùc thoáng nhaát vôùi nhau: Cöïu Öôùc chuaån bò cho Taân Öôùc, Taân Öôùc hoaøn taát Cöïu Öôùc, caû hai soi saùng cho nhau, caû hai ñeàu thaät söï laø Lôøi Thieân Chuùa ( Saùch Giaùo Lyù Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo, soá 140).
7. Ai laø taùc giaû cuûa Kinh Thaùnh?
Thieân Chuùa vaø nhöõng ngöôøi bieân soaïn ñeàu laø taùc giaû cuûa Kinh Thaùnh, vì chính Thieân Chuùa ñaõ linh höùng, nghóa laø soi saùng vaø thuùc ñaåy caùc taùc giaû nhaân loaïi vieát ra.
8. Quy ñieån Kinh Thaùnh laø gì?
Quy ñieån Kinh Thaùnh laø nhöõng saùch maø Hoäi Thaùnh coâng boá laø ñöôïc Thieân Chuùa linh höùng, vaø ñöôïc duøng laøm quy luaät cho ñôøi soáng Ñöùc Tin cuûa moïi tín höõu.
9. Baûn dòch Baûy Möôi laø gì?
Baûn dòch Baûy Möôi laø baûn dòch Kinh Thaùnh Cöïu Öôùc sang tieáng Hy-laïp ñaõ ñöôïc caùc Toâng Ñoà vaø Hoäi Thaùnh sô khai söû duïng. Theo töông truyeàn coâng trình naøy do 70 ngöôøi thöïc hieän vaøo theá kyû thöù III tröôùc coâng nguyeân.
10. Baûn dòch Phoå Thoâng laø gì?
Baûn dòch phoå thoâng laø baûn dòch Kinh Thaùnh sang tieáng La-tinh do thaùnh Gieâ-roâ-ni-moâ (347 - 419) thöïc hieän, nhaèm phoå bieán trong Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo.
11. Ngoaøi Kinh Thaùnh ra chuùng ta coøn tìm thaáy Lôøi Chuùa ôû ñaâu nöõa?
Ngoaøi Kinh Thaùnh ra, chuùng ta coøn tìm thaáy Lôøi Chuùa trong Thaùnh Truyeàn goàm nhöõng ñieàu Chuùa ñaõ noùi vaø nhöõng vieäc Chuùa ñaõ laøm ñöôïc löu truyeàn caùch soáng ñoäng trong Hoäi Thaùnh.
II. Kinh Thaùnh Cöïu Öôùc
12. Cöïu Öôùc laø gì?
Cöïu Öôùc laø nhöõng saùch ghi cheùp Lôøi Thieân Chuùa noùi vôùi con ngöôøi qua daân toäc Do-thaùi nhaèm chuaån bò cho Ñöùc Ki-toâ Cöùu Theá xuaát hieän.
13. Cöïu Öôùc goàm nhöõng saùch naøo?
Cöïu Öôùc goàm taát caû 46 quyeån, xeáp theo 4 loaïi sau ñaây:
- Moät laø 5 quyeån Luaät Moâ-seâ (Nguõ Kinh): Saùng Theá, Xuaát Haønh, Leâ-vi, Daân Soá, Ñeä Nhò Luaät.
- Hai laø 16 quyeån Lòch Söû: Gioâ-sueâ, Thuû Laõnh (Thaåm Phaùn), Ruùt, 2 saùch Sa-mu-en, 2 saùch caùc Vua, 2 saùch Söû Bieân nieân, EÙt-ra, Nô-khe-mi-a, Toâ-bi-a, Giu-ñi-tha, EÙt-te, 2 saùch Ma-ca-beâ.
- Ba laø 7 quyeån Khoân Ngoan: Gioùp, Thaùnh vònh, Chaâm Ngoân, Giaûng Vieân, Dieãm Ca, Khoân Ngoan, Huaán Ca.
- Boán laø 18 quyeån Ngoân Söù: I-sai-a, Gieâ-reâ-mi-a, Ai Ca, Ba-ruùc, EÂ-deâ-ki-en, Ña-ni-en, Hoâ-seâ, Gio-en, A-moát, OÂ-va-ñi-a, Gio-na, Mi-kha, Na-khum, Kha-ba-cuùc, Xoâ-phoâ-ni-a, Khaùc-gai, Da-ca-ri-a, Ma-la-khi.
14. Ñoái vôùi ngöôøi Ki-toâ höõu Cöïu Öôùc coù giaù trò naøo?
Moät laø Cöïu Öôùc noùi veà Lôøi höùa cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa vaø nhöõng gì Ngaøi ñaõ thöïc hieän trong lòch söû daân Do-thaùi ñeå doïn ñöôøng cho Ñaáng Cöùu Theá ra ñôøi. Hai laø Cöïu Öôùc cho ta thaáy ñöôøng loái giaùo duïc ñaày nhaân haäu vaø khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi loaøi ngöôøi. Ba laø Cöïu Öôùc ñem laïi cho ta moät kho taøng kinh nghieäm phong phuù veà cuoäc soáng vaø Ñöùc Tin.
III. Kinh Thaùnh Taân Öôùc
15. Taân Öôùc laø gì?
Taân Öôùc laø nhöõng saùch ghi cheùp Lôøi Thieân Chuùa noùi vôùi con ngöôøi nôi Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ.
16. Taân Öôùc goàm nhöõng saùch naøo?
Taân Öôùc goàm 27 quyeån. Ñoù laø:
- Boán quyeån Tin Möøng (Phuùc AÂm): do caùc thaùnh Maùt-theâu, Maùc-coâ, Lu-ca vaø thaùnh Gio-an ghi cheùp.
- Saùch Coâng Vuï Toâng Ñoà.
- Möôøi ba Thö cuûa thaùnh Phao-loâ gôûi cho caùc giaùo ñoaøn taïi Roâ-ma, Coâ-rin-toâ (2), Ga-laùt, EÂ-pheâ-xoâ, Phi-líp-pheâ, Coâ-loâ-xeâ, Theâ-xa-loâ-ni-ca (2), cho oâng Ti-moâ-theâ (2), oâng Ti-toâ, oâng Phi-leâ-moân.
- Thö gôûi tín höõu Do-thaùi.
- Baûy Thö Chung cuûa caùc thaùnh Gia-coâ-beâ, thaùnh Pheâ-roâ (2), thaùnh Gio-an (3), thaùnh Giu-ña.
- Saùch Khaûi Huyeàn.
17. Taân Öôùc vöôït haún Cöïu Öôùc ôû ñieåm naøo?
Taân Öôùc vöôït haún Cöïu Öôùc ôû ñieåm naøy: Cöïu Öôùc laø Lôøi Thieân Chuùa noùi qua trung gian cuûa loaøi ngöôøi. Taân Öôùc laø Lôøi Thieân Chuùa noùi qua chính con cuûa Ngaøi laø Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ, Lôøi hoaøn haûo vaø sau cuøng cuûa Thieân Chuùa (Dt 1, 1 - 2).
18. Ñeå hieåu roõ caùc baûn vaên Taân Öôùc, chuùng ta caàn bieát nhöõng gì?
Ñeå hieåu roõ caùc baûn vaên Taân Öôùc, chuùng ta caàn bieát veà boái caûnh xaõ hoäi, chính trò, toân giaùo cuûa ñeá quoác Roâ-ma, cuõng nhö cuûa xöù Pa-leùt-tin, nôi Ñöùc Gieâ-su, Ngoâi Lôøi laøm ngöôøi ñaõ sinh soáng.
19. Tin Möøng laø gì?
- Tin Möøng laø chính Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ, nieàm vui cöùu ñoä.
- Tin Möøng laø Lôøi loan baùo cöùu ñoä cuûa caùc Toâng Ñoà vaø Hoäi Thaùnh.
- Tin Möøng cuõng laø boán saùch Tin Möøng.
20. Tin Möøng Nhaát Laõm laø gì?
Ñoù laø ba saùch Tin Möøng theo thaùnh Maùt-theâu, Maùc-coâ vaø Lu-ca. Caû ba saùch Tin Möøng naøy ñeàu coù moät daøn yù gioáng nhau, neân coù theå xeáp caùc chöông, caùc caâu thaønh ba coät song song ñeå deã daøng nhaän ra nhöõng ñieåm töông ñoàng vaø dò bieät vôùi nhau.
IV. Kinh Thaùnh Trong Ñôøi Soáng Hoäi Thaùnh Vaø Ñôøi Soáng Cuûa Töøng Kitoâ Höõu
21. Hoäi Thaùnh toân kính Kinh Thaùnh nhö theá naøo?
Hoäi Thaùnh toân kính Kinh Thaùnh nhö toân kính Mình Maùu Chuùa. Caû hai nuoâi döôõng vaø höôùng daãn toaøn theå ñôøi soáng Ki-toâ giaùo.
22. Kinh Thaùnh coù caàn cho ñôøi soáng chuùng ta khoâng?
Kinh Thaùnh raát caàn cho ñôøi soáng chuùng ta, vì “khoâng bieát Kinh Thaùnh laø khoâng bieát Ñöùc Ki-toâ” (thaùnh Gieâ-roâ-ni-moâ).
23. Chuùng ta ñoïc Kinh Thaùnh ñeå laøm gì?
Chuùng ta ñoïc Kinh Thaùnh: Moät laø ñeå caàu nguyeän, gaëp gôõ Thieân Chuùa, vaø soáng thaân maät vôùi Ngaøi. Hai laø ñeå ñöôïc Thieân Chuùa nuoâi döôõng vaø höôùng daãn soáng ñôøi laøm con cuûa Ngaøi.
24. Chuùng ta phaûi laøm gì ñeå môû ñuùng ñoaïn Kinh Thaùnh muoán tìm?
- Moät laø phaûi naém vöõng moät soá kyù hieäu vieát taét. Ví duï: Lc: Tin Möøng theo thaùnh Lu-ca; Mc: Tin Möøng theo thaùnh Maùc-coâ.
- Hai laø naém vöõng thöù töï chöông vaø caâu. Ví duï:
* Is 61, 9 - 11: trích saùch Ngoân Söù I-sai-a, chöông 61, töø caâu 9 ñeán heát caâu 11.
* Lc 9, 7 - 9: trích Tin Möøng theo thaùnh Lu-ca, chöông 9 töø caâu 7 ñeán heát caâu 9.
* 2 V 2,1.6 - 14: trích saùch Caùc Vua quyeån thöù 2, chöông 2, caâu 1 vaø tieáp ngay caâu 6 ñeán heát caâu 14.
- Ba laø neân hoïc thuoäc loøng thöù töï caùc saùch Kinh Thaùnh. Ví duï: Thöù töï 13 Thö cuûa thaùnh Phao-loâ vaø thö Do-thaùi ñöôïc ñoïc taét thaønh moät caâu nhö sau: Roâ-Coâ-Coâ / Ga-EÂ-Phi / Coâ-Theâ-Theâ / Tim-Tim-Tit / Phi-Do.
25. Chuùng ta coù theå ñoïc Kinh Thaùnh khi naøo?
Chuùng ta coù theå ñoïc Kinh Thaùnh:
- Trong Thaùnh Leã .
- Trong nhöõng buoåi cöû haønh suy toân Lôøi Chuùa.
- Trong nhoùm chia seû Lôøi Chuùa.
- Trong caùc buoåi hoïc hoûi, thaûo luaän veà Kinh Thaùnh.
- Trong giôø kinh gia ñình.
- Trong giôø caàu nguyeän rieâng.
26. Coù nhöõng phöông tieän naøo giuùp chuùng ta hoïc hoûi Lôøi Chuùa?
Coù nhieàu phöông tieän giuùp chuùng ta hoïc hoûi Lôøi Chuùa: truyeàn hình, truyeàn thanh, Internet, baêng caùt-xeùt, baêng hình video vaø caùc saùch baùo Coâng Giaùo.
27. Khi ñoïc Kinh Thaùnh chuùng ta caàn coù taâm tình vaø thaùi ñoä naøo?
Chuùng ta caàn phaûi coù nhöõng taâm tình vaø thaùi ñoä sau ñaây:
- Moät laø tin raèng Thieân Chuùa ngoû lôøi vôùi mình qua Saùch Thaùnh.
- Hai laø muoán tìm ñeán vôùi Thieân Chuùa.
- Ba laø thinh laëng noäi taâm: ñaët mình tröôùc maët Thieân Chuùa, xin Ngöôøi ban Thaùnh Thaàn giuùp hieåu Lôøi Chuùa.
- Boán laø ñoùn nhaän Lôøi Chuùa vôùi loøng con thaûo.
- Naêm laø ñaùp laïi Lôøi Chuùa vôùi vôùi taâm tình ngôïi khen, caûm taï.
28. Muoán hieåu ñuùng Lôøi Chuùa trong Kinh Thaùnh, phaûi laøm gì?
Muoán hieåu ñuùng Lôøi Chuùa trong Kinh Thaùnh, chuùng ta caàn phaûi:
- Moät laø xin Chuùa Thaùnh Thaàn soi saùng.
- Hai laø hieåu Kinh Thaùnh trong toaøn boä maëc khaûi, nghóa laø khoâng ñöôïc ñaët caùc chaân lyù trong Kinh Thaùnh ñoái nghòch vôùi nhau.
- Ba laø tuaân theo Huaán Quyeàn vì Hoäi Thaùnh coù quyeàn giaûi thích chính thöùc Lôøi Chuùa.
29. Muoán thu ñöôïc nhieàu lôïi ích töø vieäc ñoïc Kinh Thaùnh, phaûi laøm gì?
Muoán thu ñöôïc nhieàu lôïi ích, chuùng ta caàn phaûi:
- Moät laø laéng nghe, hoïc hoûi, suy gaãm Lôøi Chuùa haèng ngaøy.
- Hai laø aùp duïng vaøo ñôøi soáng nhöõng gì maø Chuùa Thaùnh Thaàn soi saùng ñeå thaêng tieán moái quan heä vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi tha nhaân.
- Ba laø tieáp tuïc söù vuï “Ñoïc Kinh Thaùnh - Noùi Lôøi Chuùa” cho ngöôøi muoán nghe.
30. Ai coù nhieäm vuï rao giaûng Lôøi Chuùa?
Moïi tín höõu ñeàu coù nhieäm vuï rao giaûng Lôøi Chuùa: Caùc giaùo só, tu só, cuõng nhö giaùo daân (trong ñoù ñaëc bieät phaûi keå ñeán caùc Giaùo Lyù Vieân).
Nhoùm Toâng Ñoà Thaùnh Kinh
(Trích daãn töø Ephata Vieät Nam soá 73 naêm 2002)