Chöông Trình Nghieân Cöùu
Tö Töôûng Trong Vaên Hoùa Vieät
Vaø UÛy Ban Nghieân Cöùu Tö Töôûng Vieät
Gs. Traàn Vaên Ñoaøn
Ñaïi Hoïc Quoác Gia Ñaøi Loan
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
1. Söï Thieát Yeáu
Vaên hoùa voán laø linh hoàn cuûa moät daân toäc. Thaân theå beänh taät, moät phaàn chính vì taâm linh baát toaøn. Theá neân, ta coù theå lyù luaän cho raèng söï troåi vöôït hay thua keùm cuûa baát cöù moät daân toäc naøo ñeàu phaûn aùnh nôi vaên hoùa cuûa hoï. Moät daân toäc baát khuaát hay nhu nhöôïc, thoâng minh hay ngu ñoän, nhaân ñaïo hay taøn aùc... ñeàu coù theå bieát ñöôïc qua chính neàn vaên hoùa. Vôùi moät neàn vaên chöông thi ca toaøn nhöõng caâu taâng boác, nhöõng ngoân töø saëc maùu, ñaày aép khích ñoäng haän thuø, ta khoù coù theå töôûng töôïng ñöôïc daân toäc aáy nhaân ñaïo, cöông tröïc, lieâm chính. Vôùi taäp quaùn xoâi thòt, vôùi phong tuïc tranh quyeàn coá vò, vôùi neàn "ñaïo ñöùc" aên treân ngoài choác, xaõ hoäi nhö vaäy chæ coù tranh chaáp, ñaáu tranh vaø tham nhuõng, nhöng khoâng theå coù tieán boä. Nhöõng nhaän xeùt cuûa nhieàu thöùc gæa -- töø thôøi Nam Phong taïp chí, qua thôøi Töï Löïc Vaên Ñoaøn tôùi thôøi nay, töø thôøi Phan Khoâi, Vuõ Troïng Phuïng tôùi thôøi Nguyeãn Gia Kieång -- veà tính chaát tieâu cöïc cuûa vaên hoùa Vieät haún khoâng phaûi chæ laø saûn phaåm töôûng töôïng cuûa nhoùm trí thöùc "tröôûng giaû" thích "vaïch aùo cho ngöôøi xem löng." Laøm sao chuùng ta coù theå giaûi thích ñöôïc söï kieän, töø nhöõng ñoáng gaïch vuïn, keû baïi traän Nhaät vaø Ñöùc ñaõ thaønh hai cöôøng quoác kinh teá, khoa hoïc vaø kyõ thuaät. Trong khi cuõng treân 20 naêm hoøa bình, taøi nguyeân giaøu hôn Nhaât vaø khoâng keùm Ñöùc, ngöôøi chieán thaéng vaãn caàm ñeøn ñoû trong haàu heát moïi laõnh vöïc. Chuùng ta thöôøng ñoå loãi cho ngoaïi bang. Khoâng chæ coù theá. Nam Haøn, Do Thaùi, Ñaøi Loan ñeàu bò ngoaïi bang ñe doïa vaø chi phoái. Nhöng hoï vaãn phaùt trieån, vaãn giaàu. Hay laø do chính saùch, theå cheá sai laàm? Cuõng khoâng haún nhö vaäy. AÁn Ñoä coù moät theå cheá daân chuû vaøo loaïi nhaát AÙ chaâu, nhöng vaãn tuït luøi gaàn nhö trong moïi laõnh vöïc khaùc, ngay caû nhaân quyeàn. Chính saùch cuûa Taân Gia Ba chaúng coù daân chuû tí naøo, nhöng laïi laøm nöôùc naøy cöôøng thònh. Vaäy thì, nguyeân nhaân chính yeáu coù leõ laø chính vaên hoùa. Bôûi leõ theå cheá, chính saùch luoân gaén lieàn vôùi vaên hoùa, vôùi loái suy tö. Coù phaûi ñoù laø neàn vaên hoùa "nhaãn nhuïc"? Quùa nhaãn nhuïc ñeán thaønh heøn nhaùt, baát löïc! Ñaàu theá kyû thöù 20, Loã Taán ñaõ vaïch traàn maët traùi cuûa moät neàn vaên hoùa nhaãn naïi, phuïc toøng, thuï ñoäng cuûa Taàu. Vaøo cuoái theá kyû, bieát bao trí thöùc Vieät cuõng ñaõ moå xeû caùi böôùu baát trò naøy trong vaên hoùa Vieät. Coù phaûi ñoù laø neàn vaên hoùa "con ruøa" (hay laïc ñaø)? Nhaø Thanh ñaõ laøm gì ñeå ñoái phoù vôùi Taây phöông? Nhaø Nguyeãn ñaõ laøm gì ñeå choáng choïi ngöôøi Phaùp? Beá quan, toûa caûng! Töø choái giao tieáp, töø choái ñoái thoïai, töø choái tieáp nhaän! Saùt haïi nhöõng ai daùm tieáp xuùc vôùi theá giôùi beân ngoaøi. Ñeå roài chòu nhuïc vì baùt quoác Lieân Minh! Ñeå roài bò Phaùp ñoâ hoä caû gaàn 100 naêm! Ñoù laø tö caùch con ruøa ruït coå vaøo voû, con laïc ñaø chui ñaàu trong caùt. Ñoù laø moät neàn vaên hoùa troán traùch nhieäm: treân ñoå cho döôùi, döôùi ñoå cho daân ngu cu ñen. Ñoù laø neàn vaên hoùa kín coång cao töôøng, moät neàn vaên hoùa trì treä. Ñoù laø moät neàn vaên hoùa leä thuoäc, thích laøm boài Taây, boài Myõ, boài Nga, vaân vaân. Moät neàn vaên hoùa nhö vaäy, thì caû ngaøn naêm sau, cho duø baát cöù ai cai trò ñi nöõa, thì chính theå vaãn theá, chính saùch vaãn vaäy.
"Söï thaät maát loøng" nhöng "thuoác ñaéng ñaõ taät." Ñaõ ñeán luùc maø ta phaûi tröïc dieän vôùi chính neàn vaên hoùa cuûa mình. Nhaän ra khuyeát ñieåm, hoïc hoûi phöông theá chöõa chaïy, ñoù chính laø nhöõng böôùc ñaàu taát yeáu trong coâng cuoäc xaây döïng neàn vaên hoùa cuûa mình. Chaúng coù gì ñaùng xaáu hoå khi nhaän ra söï yeáu keùm cuûa mình. Chæ ñaùng buoàn khi chuùng ta cöù coá yù töï löøa mình, nhö con boø töï thoåi phoàng noù leân. Chæ ñaùng sôï neáu chuùng ta vaãn chöa boû ñöôïc taâm thöùc cuûa con eách naèm döôùi ñaùy gieáng nhìn thieân haï. Chæ coøn trì treä khi maø ta "khoâng bieát mình, cuõng chaúng bieát ngöôøi." Vaø chæ coøn laø caùi cheát khi maø vaên hoùa leä thuoäc, nònh hoùt, ñaàu ñoäc laøm ta chaùn gheùt, haõi sôï söï thaät (trung ngoân nghòch nhó) vaø chaïy theo höôûng thuï.
Chuùng ta thöû hoûi. Cao Baù Quaùt ñaõ coù "coâng gì vôùi nuùi soâng" cho ngay caû khi oâng ñaõ "naém ñöôïc ba boà chöõ trong taát caû boán boà chöõ cuûa thieân haï"? Thöïc ra, Cao Baù Quaùt, Leâ Vaên Sieâu, Tuøng Thieän Vöông, Tuy Lyù Vöông chæ laø ñaïi bieåu cho nhöõng ngöôøi chuû tröông neàn "vaên hoùa trì treä" (noùi theo nöõ syõ Leâ Thò Hueä). Seõ chaúng bao giôø coù tieán boä ngay caû khi caâu khoe khoang "Vaên nhö Sieâu Quaùt voâ Tieàn Haùn, Thi ñaùo Tuøng Tuy thaát thònh Ñöôøng" coù thaät ñi nöõa. Taïi sao cöù phaûi so mình vôùi ngöôøi Taàu, ngöôøi Taây. Taïi sao ta khoâng daùm nghó, daùm laøm, vaø daùm vöôït hoï? Vôùi moät naõo traïng "ngaïo maïn vôùi ngöôøi mình, töï ti vôùi ngöôøi ngoaøi" nhö vaäy, laøm sao maø coù tieán boä. Laøm sao maø ta "ngoùc ñaàu" leân ñöôïc! Taïi sao cöù phaûi ñao to buùa lôùn vôùi boán ngaøn naêm vaên hieán, vôùi haøng ngaøn tieán só khaéc treân bia Vaên Mieáu, khi maø ngay caû moät chieác xe ñaïp ta cuõng khoâng theå töï cheá taïo? Chuùng ta coù haøng vaïn thi só, nhöng coù maáy ai aûnh höôûng tôùi caû nhaân loaïi nhö Dante, Goethe, Shakespear, vaân vaân? Coù phaûi ñaïi thi haøo chæ laø loaïi thôï thô ca tuïng laõnh tuï (goàm caû laõnh tuï nöôùc Nga, nöôùc Taàu), vôùi saùo ngöõ, tuy myõ leä nhöng troáng roãng, voâ thöïc? Neáu chæ coù theá thì, noùi theo Nguyeãn Du, "raèng hay thì thaät laø hay" nhöng maø "nghe nhö ngaäm ñaéng nuoát cay theá naøo"!
Vaäy thì, nghieân cöùu vaên hoùa ñoàng luùc cuõng laø phaûn tænh, pheâ bình vaø hoïc hoûi. Baøi hoïc beá quan toûa caûng cuûa Taàu. Baøi hoïc nöôùc Ñöùc, nöôùc Myõ, nöôùc Nhaät vaø caû nöôùc Taân Gia Ba laø nhöõng baøi hoïc ta khoâng ñöôïc pheùp queân. Ngaãm ngöôøi laïi nghó ñeán ta. Caùi gì ñaõ laøm ngöôøi ta thay ñoåi? Caùi gì ñaõ laøm hoï phaùt trieån? Vaø caùi gì ñaõ laøm ta laïc haäu? Tính ngaïo maïn töø thôøi cha oâng cho tôùi ngaøy nay (töï cho mình caùi gì cuõng nhaát theá giôùi) ñaõ laøm cho nöôùc Taàu "vó ñaïi" leït ñeït, ñaõ laøm boán ngaøn naêm vaên hieán An Nam leõo ñeõo. OÙc töï ti ñaõ khieán ta leä thuoäc vaøo vaên hoùa Taàu, roài Phaùp, roài Nga vaø, ngaøy nay, Myõ. Ta chæ mong ñöôïc phaàn naøo gioáng Taàu, gioáng Taây, gioáng Nga, gioáng Myõ. Ngöôïc laïi, ngöôøi Ñöùc khoâng theá. Baøi hoïc baïi traän, bò cöa caét ñaát ñai, bò phaân taùn thaät chua cay bi ñaùt ñaõ giuùp ngöôøi Ñöùc nhaän ra söï thua keùm cuûa hoï. Chaúng caàn töï haøo vôùi "boán ngaøn naêm vaên hieán," hoï ñaõ coù theå trôû thaønh ñaàu oùc cuûa nhaân loaïi vôùi nhöõng Kant, Hegel, Marx, Einstein, Heisenberg, Beethoven, Brahms, vaân vaân. Töø moät ñaùm daân hoãn taïp, Myõ ñaõ trôû thaønh ñaïi cöôøng quoác trong voøng hai theá kyû, vaø daãn ñaàu theá giôùi gaàn nhö trong taát caû moïi laõnh vöïc. Vôùi moät nguoàn nhieân lieäu ít oûi, taøi nguyeân haïn heïp vaø ñaày thieân tai, Nhaät ñaõ laøm theá giôùi khaâm phuïc vaø khieáp haõi. Gaàn ta hôn, chæ vôùi vaøi ba trieäu daân, moät maûnh ñaát nhoû xíu, vôùi khoaûng 40 naêm laäp quoác, vaø luoân trong tình traïng bò Maõ Lai to lôùn ñe doïa, Taân Gia Ba ñaõ bieán thaønh moät con roàng nhoû. Lôïi töùc ngöôøi daân cao thöù nhì sau Nhaät ôû chaâu AÙ, vaø ñöôïc tieáng thôm laø saïch seõ, traät töï vaø an toaøn vaøo loaïi nhaát theá giôùi. Chaúng caàn phaûi noùi, caùi tinh thaàn laøm cho caùc nöôùc treân tieán boä, chính laø neân vaên hoùa cuûa hoï. Ngöôøi daân Taân Gia Ba khoâng reâu rao boán hay naêm ngaøn naêm vaên hieán. Hoï chæ caàu tieán. Vaên hoùa cuûa hoï laø vaên hoùa caàu tieán, chöù khoâng phaûi laø vaên hoùa hoaøi coå, neä coå vaø trì treä. Hoï khoâng baét chöôùc ngöôøi khaùc nhö con veït hay con khæ. Hoï hoïc töø Myõ vaø AÂu chaâu, khoâng phaûi ñeå gioáng nhö nhöõng nöôùc da traéng, nhöng ñeå vöôït khoûi chính nhöõng nöôùc thaày naøy. Chæ rieâng veà giaùo duïc, vaøo thaäp nieân 1990s, hoï ñaõ ñuû söùc tranh ñua vôùi AÂu Myõ (Naêm 1987, thuû töôùng Lyù Quang Dieäu ñaõ daùm tuyeân boá laø Ñaïi Hoïc Quoác Gia Taân Gia Ba khoâng nhöõng khoâng thua, maø coøn khaù hôn nhieàu ñaïi hoïc lôùn cuûa AÂu chaâu). Vaø gaân ñaây, neàn giaùo duïc cuûa nöôùc tí hon nay ñaõ trôû thaønh maãu möïc nhieàu nöôùc phaûi hoïc. Ñaïi hoïc cuûa Taân Gia Ba tranh ñua nghieâng ngöûa vôùi nhöõng ñaïi hoïc thôøi danh nhaát cuûa Anh nhö Oxford vaø Cambridge. Ngöôïc laïi, ñaïi hoïc toát nhaát cuûa Vieät nam vaãn thua xa caùc ñaïi hoïc Thaùi Lan tôùi 15 hay 20 laàn (theo Giaùo sö Hoaøng Tuïy trong baøi phoûng vaán treân Vietnam Express, 8.2005). Hoïc nôi ngöôøi khoâng phaûi laø töï ti. Hoïc ñeå laøm boài hoï (laøm thoâng, laøm phaùn) môùi laø ñieàu nhuïc. Hoïc ñeå "saùng söõa boø toái saâm banh," "ñeå voõng anh ñi tröôùc, voõng naøng theo sau," ñeå ñeø neùn thieân haï, vinh thaân phì gia "moät ngöôøi laøm quan, caû hoï ñöôïc nhôø," ñoù chính laø caùi hoïc ngu daân vaø noâ leä. Moät caùi hoïc phaûn giaùo duïc. Caùi hoïc thaät phaûi laø caùi hoïc ñeå töï laäp, ñeå vöôn leân, ñeå hay hôn, ñeå hoaøn haûo hôn. Ñoù chính laø caùi hoïc vöôït khoûi tình traïng trì treä hieän taïi. Caùi hoïc tieán boä.
Töøng laên loäi trong giaûng ñöôøng ñaïi hoïc nhieàu naêm, chuùng toâi khoâng chæ yù thöùc ñöôïc caùi hay, caøng nhaän thöùc ñöôïc caùi keùm cuûa mình. Chuùng toâi caøng nhaän ra caùi theá ñöùng beù nhoû, khieâm toán (neáu khoâng daùm noùi laø "khoâng hieän höõu") cuûa vaên hoùa nhaø. Vôùi quyeát taâm phaûi laøm moät caùi gì ñeå daân toäc chuùng ta coù theå "ngoùc ñaàu" leân (Kim Ñònh), ñeå chuùng ta coù theå töï haøo vôùi "caây nhaø, laù vöôøn," ta caàn phaûi coù nhieàu nhoùm nghieân cöùu, muïc ñích tìm kieám, tu boå vaø phaùt trieån neàn vaên hoùa Vieät. Tìm kieám tinh hoa, moå xeû khieám khuyeát, tu boå caùi ñöông suy suïp, phaùt trieån thaønh moät caùi gì ñeïp hôn, toát hôn vaø lôïi hôn, ñoù laø nhöõng coâng vieäc taát yeáu laøm thaêng hoa Vieät Nam.
2. Thaønh Laäp
Trong quùa khöù UÛy Ban Nghieân Cöùu Vieät Trieát (UBNCVT) ñaõ töøng coù öôùc voïng truy taàm vaø xaây döïng moät neàn trieát hoïc Vieät. Nhöõng taùc phaåm cuûa Giaùo sö Kim Ñònh (1915-1993), roài nhöõng thaønh quûa cuûa Tieán syõ Vuõ Ñình Traùc (1928-2003), vaø gaàn ñaây nhöõng taùc phaåm cuûa caùc Giaùo sö Phan Ñình Cho, Vuõ Kim Chính, vaø Traàn Vaên Ñoaøn cuõng nhö söï tham gia tích cöïc vaøo nhöõng cuoäc hoäi thaûo quoác teá ñaõ gaây ñöôïc phaàn naøo chuù yù cuûa giôùi haøn laâm Vieät vaø theá giôùi. Tuy nhieân, moät phaàn vì söï ra ñi cuûa Kim Ñònh vaø Vuõ Ñình Traùc, hai thaønh vieân noøng coát, moät phaàn khaùc, do nhu caàu, vaø ñaëc bieät, do tình hình nghieân cöùu tö töôûng Vieät taïi nöôùc nhaø ñöông coù nhöõng bieán ñoåi raát khaû quan, chuùng toâi ñaõ quyeát ñònh nôùi roäng laõnh vöïc nghieân cöùu. Khoâng chæ haïn cheá trong laõnh vöïc trieát hoïc, maø nôùi roäng ra vaøo trong laõnh vöïc quaûng baùc hôn, ñoù chính laø tö töôûng Vieät (bao goàm ngoân ngöõ, thaàn hoïc, toân giaùo, xaõ hoäi, ngheä thuaät, taâm lyù, vaân vaân). Laøm nhö vaäy, chuùng toâi khoâng chæ tieáp noái chí höôùng cuûa hai tieàn boái, cuï Kim Ñònh vaø cuï Vuõ Ñình Traùc, maø coøn coù theå ñaùp öùng ñöôïc söï ñoøi hoûi cuûa giôùi trí thöùc taïi quoác noäi vaø haûi ngoaïi, ñaëc bieät nhöõng nhaø nghieân cöùu treû tuoåi. Ñaây laø nhöõng lyù do chính yeáu taïi sao UBNCVT ñöôïc nôùi roäng thaønh UÛy Ban Nghieân Cöùu Tö Töôûng Vieät (UBNCTTV).
UÛy Ban Nghieân Cöùu Tö Töôûng Vieät chính thöùc ra maét töø muøa Heø naêm 2005 taïi New Orleans, sau cuoäc trao ñoåi giöõa Hoïc giaû Traàn Cao Töôøng, vaø Giaùo sö Traàn Vaên Ñoaøn cuûa Ñaïi Hoïc Quoác Gia Ñaøi Loan.
3. Muïc Tieâu
- Phaùt ñoäng coâng vieäc nghieân cöùu tö töôûng Vieät, vaø aùp duïng vaøo trong caùc laõnh vöïc khaùc nhö ngöõ hoïc, toân giaùo, ngheä thuaät, xaõ hoäi, taâm lyù, vaân vaân.
- Coå voõ theá heä hoïc giaû treû ñi saâu vaøo laõnh vöïc tö töôûng Vieät.
- Giuùp caùc luaän aùn (Thaïc syõ vaø Tieán syõ) trong vaø ngoaøi nöôùc veà tö töôûng Vieät.
- Xuaát baûn taùc phaåm lieân quan (chuû yeáu, Vieät ngöõ vaø Anh ngöõ).
- Coäng taùc vôùi nhöõng cô quan nghieân cöùu Vieät hoïc trong vaø ngoaøi nöôùc nhö Vieän Trieát Ñaïo (Washington, D.C.), The Ellacuria Chair of Catholic Thought (ÑH Georgetown), Center for Research in Values and Culture (ÑH Catholic University of America), Vieän Toân Giaùo (ÑH Phuï Nhaân, Trung Hoa), Khoa Vaên Hoùa vaø Khoa Ñoâng Phöông (ÑH Quoác Gia Tph. Hoà Chí Minh), Boä Moân Tö Töôûng Vieät Nam (Vieän Trieát Hoïc, Haø Noäi), The Council for Research in Values and Philosophy, vaân vaân.
4. Cô Quan
UÛy ban Nghieân Cöùu Tö Töôûng Vieät khoâng coù cô sôû coá ñònh. Tuy nhieân, nhöõng Ñaïi Hoïc, nhöõng Vieän Nghieân Cöùu (nôi caùc thaønh vieân phuïc vuï) vaø moät soá Gia trang Ñieän töû sau ñaây, treân nguyeân taéc, uûng hoä coâng vieäc cuûa nhoùm. Taïi nhöõng ñaïi hoïc naøy, vaø nhöõng cô quan sau, sinh vieân coù theå nghieân cöùu, hay tìm hieåu theâm veà tö töôûng Vieät:
- Vieän Trieát Ñaïo vôùi Taäp san Trieát Ñaïo (Washington, D.C., Myõ)
- ÑH Georgetown, Chair Ellacuria (Washington, D.C.)
- ÑH Phuï Nhaân, Vieän Nghieân Cöùu Toân Giaùo (Ñaøi Baéc, Ñaøi Loan, Trung Hoa)
- ÑH Khoa Hoïc Xaõ Hoäi Nhaân Vaên, Khoa Vaên Hoùa Hoïc vaø Ñoâng Phöông Hoïc (Saigon, Vieät Nam)
- ÑH Salburg, Vieän Thaàn Hoïc, Institut der interkulturel Theologie (Salzburg, AÙo)
- ÑH Catholic University of America, Center for Research in Values and Culture (Washington, D.C).
- ÑH Seatlle (Myõ) (Giaùo sö Tieán syõ Leâ Xuaân Hy vaø Giaûng vieân Trònh Ñình Thaûo).
- ÑH Quoác Gia Ñaøi Loan, Tröôøng Trieát Hoïc (Ñaøi Baéc, Trung Hoa)
- ÑH Harvard, Yenching Institute (Boston, Myõ)
- ÑH Baéc Kinh, Tröôøng Trieát Hoïc vaø Toân Giaùo (Trung Quoác)
- The Asian Journal of Philosophy (Nhaät, Ñaïi haøn, Phi, Ñaøi Loan)
- The Council for Research in Values and Philosophy (Myõ)
- www.catholic.org.tw/vntaiwan
5. Thaønh Vieân:
Bao goàm nhöõng thaønh vieân cuõ cuûa UBNCVT nhö Phan Ñình Cho (USA), Vuõ Kim Chính (Ñaøi Loan) vaø Traàn Vaên Ñoaøn (Austria / Ñaøi Loan), theâm vaøo Giaùo sö Traàn Ngoïc Theâm cuûa ÑH Khoa Hoïc Xaõ Hoäi Nhaân vaên, Saigon, vaø hoïc giaû Traàn Cao Töôøng (New Orleans, USA):
(1) Phan Ñình Cho (Phan Peter C.)
- Tieán syõ Thaàn Hoïc (ÑH St. Anselm, Rome), Tieán syõ Trieát Hoïc (ÑH London), Tieán syõ Danh döï (ÑH Chicago Theological Union). Giaùo sö Giaûng Toïa Ellacuria veà Tö Töôûng Xaõ Hoäi Coâng Giaùo, ÑH Georgetown, Myõ. Giaùo sö Thænh Giaûng, ÑH Columbia (New York), ÑH Ateneo de Manila (Phi). Vieän syõ, Hoäi Thaàn Hoïc Gia Baéc Myõ.
- Gs Cho töøng giöõ chöùc Vieän tröôûng Vieän Thaàn Hoïc, Catholic University vaø ÑH Dallas; OÂng laø ngöôøi AÙ chaâu (da maàu) ñaàu tieân ñöôïc baàu laøm Chuû tòch, Hieäp Hoäi Thaàn Hoïc Baéc Myõ. Taùc gæa gaàn 20 taäp saùch nghieân cöùu baèng Anh ngöõ, trong ñoù coù hai taäp ñöôïc giaûi thöôûng vaø 1 taäp "baùn chaïy nhaát". Gs Cho saùng laäp Vieän Trieát Ñaïo, vaø chuû bieân taäp san Trieát Ñaïo. OÂng chuyeân veà Thaàn hoïc AÙ chaâu, vaø thaàn hoïc Vieät treân ñaát Myõ. OÂng ñöôïc coi nhö laø moät trong nhöõng nhaø thaàn hoïc noåi tieáng cuûa Myõ hieän nay.
- Giaùo sö Cho ñaõ xuaát baûn gaàn 20 taùc phaåm (Anh ngöõ) vaø raát nhieàu luaän vaên khoa hoïc ñaêng treân nhöõng Taäp san quan troïng cuûa AÂu, Myõ vaø AÙ chaâu. Caùc Taùc Phaåm ñaïi bieåu (lieân quan vôùi Tö Töôûng Vieät): (1) Mission and Catechesis, (2) In Our Own Tongues - Perspectives from Asia on Mission and Inculturation, (3) Christianity with an Asian Face, (4) Being Religìous Interreligiosity: Asian Perspective on Interfaith Dialogue.
(2) Vuõ Kim Chính
- Tieán syõ Trieát Hoïc (ÑH Innsbruck, AÙo), Tieán syõ Thaàn Hoïc (ÑH Phuï Nhaân, Trung Hoa). Giaùo sö Toân Giaùo Hoïc, Ñaïi Hoïc Phuï Nhaân, Trung Hoa Daân Quoác.
- Giaùo sö Chính töøng ñöôïc baàu laøm moät trong nhöõng giaùo sö xuaát saéc nhaát cuûa Ñaïi Hoïc Phuï Nhaân. OÂng hieän giöõ chöùc töông ñuông vôùi Phoù Giaùm Ñoác ÑH Phuï Nhaân, moät trong nhöõng ñaïi hoïc tö thuïc noåi tieáng ôû AÙ chaâu. OÂng chuyeân veà Trieát hoïc Toân giaùo, Thaàn hoïc giaûi phoùng. Ñoàng thôøi raát chuù taâm vaøo neàn Thaàn hoïc vaø Trieát hoïc Vieät Nam.
- Vuõ Kim Chính laø taùc giaû nhieàu taäp khaûo luaän nghieân cöùu vieát baèng Ñöùc ngöõ veå hieän töôïng hoïc vaø Trung ngöõ veà thaàn hoïc hieân ñaïi, cuõng nhö haøng chuïc luaän vaên khoa hoïc vieát baèng Anh ngöõ, Trung ngöõ vaø Vieät ngöõ ñaêng treân nhieàu Taäp san nghieân cöùu taïi Hoàng Koâng, Ñaøi Loan, Myõ vaø Ñöùc.
- Caùc phaåm ñaïi bieåu lieân quan tôùi tö töôûng Ñoâng phöông: (1) Thaàn Hoïc Maïch Laïc trung ñích Thuyeân Thích (Trung Ngöõ ), (2) Nhaân Thaàn Hoäi Thoâng (Trung ngöõ).
(3) Traàn Ngoïc Theâm
- Tieán syõ Ngöõ Hoïc (ÑH St. Peterburg, Nga), Vieän syõ Haøn Laâm Vieän Nga. Giaùo sö Vaên Hoaù Hoïc, Ñaïi Hoïc Quoác Gia Tph. HCM, Vieät Nam.
- Giaùo sö Theâm laø moät trong nhöõng giaùo sö treû vaø noåi tieáng ôû Vieät nam hieän nay. OÂng töøng giaûng daäy ôû ÑH Haø Noäi. Hieän laø chuû nhieäm boä moân Vaên Hoùa Hoïc, ÑHKHXHNV, Ñaïi Hoïc Quoác Gia Saigon.
- Traàn Ngoïc Theâm laø taùc giaû cuûa nhieàu coâng trình nghieân cöùu veà ngöõ hoïc vaø vaên hoùa Vieät. Taùc phaåm cuûa oâng ñöôïc duøng ñeå giaûng daäy trong nhieàu giaûng ñöôøng ôû Vieät Nam. OÂng thuoäc soá raát ít hoïc giaû trong nöôùc ñöôïc coäng ñoàng Vieät kieàu trí thöùc chuù yù ñeán.
- Taùc phaåm ñaïi bieåu: (1) Cô Sôû Vaên Hoùa Vieät Nam, (2) Tìm Veà Baûn saéc Vaên Hoùa Vieät Nam. TVBSVHVN laø moät taäp saùch ñöôïc giôùi nghieân cöùu vaên hoùa Vieät raát traân troïng. Taäp saùch sau ñaõ ñöôïc taùi baûn nhieàu laàn. Hieän hai baûn Anh vaø Phaùp ngöõ ñöông ñöôïc söûa soaïn xuaát baûn.
(4) Traàn Cao Töôøng
- Thaïc syõ Trieát hoïc (ÑH Latran, Rome), Thaïc syõ Thaàn hoïc (ÑH Loyola, Myõ).
- Traàn Cao Töôøng laø moät vaên só toân giaùo ñöôïc raát nhieàu ngöôøi bieát tieáng khoâng phaûi chæ vôùi loái vaên trong saùng, vui töôi nhöng coøn mang moät söù ñieäp saâu roäng: coå voõ giôùi treû Vieät vöôn leân cho xöùng ñaùng vôùi con chaùu Tieân Roàng. Chuû tröông "veà nguoàn Vieät" cuûa oâng töøng ñöôïc trieát gia Kim Ñònh chuù yù vaø uûng hoä. OÂng saùng laäp vaø chuû tröông Gia trang dunglac.net cuõng nhö bieân taäp vieân cuûa moät soá taäp san vaên hoùa, toân giaùo taïi Myõ.
- Thaïc syõ Töôøng ñaõ xuaát baûn treân 10 taäp saùch, trong ñoù coù Veà Nguoàn Vieät Ñaïo. Caùc taùc phaåm cuûa oâng ñöôïc giôùi treû Vieät taïi Myõ raát öa thích.
(5) Traàn Vaên Ñoaøn
- Tieán syõ Trieát hoïc (Innsbruck, AÙo), Giaûng sö Ñaïi hoïc (Habilitation) (Salzburg). Tieán syõ Danh döï (ÑH St. Francis Xavier). Vieän syõ caùc Vieän: Academia di Lincei (YÙ), Paulus Gesellschaft (Ñöùc-YÙ-AÙo), The Philippines Academy of Philosophy (Phi), The Academy of Universalism (Ba Lan), vaø Triglav Circle (Myõ). Hieän oâng giöõ gheá Giaùo sö moân Lòch söû Trieát hoïc Taây phöông taïi Ñaïi Hoïc Quoác Gia Ñaøi Loan.
- Traàn Vaên Ñoaøn töøng laø Giaùo sö Thænh giaûng taïi nhieàu Ñaïi hoïc treân theá giôùi nhö ÑH Vienna (AÙo), ÑH Baéc Kinh (Trung Quoác), ÑH Oxford (Anh), ÑH Louvain (Bæ), ÑH Frankfurt (Ñöùc), ÑH Haø Noäi, ÑH Kyoto (Nhaät), ÑH Lisbon (Boà), vaân vaân.
- Ngoaøi ra, oâng hieän kieâm chöùc Chuû tòch, Hieäp Hoäi Trieát Gia AÙ Chaâu (Union of Asian Philosophers), vaø UÛy Vieân Ñieàu Haønh (Steering Committee), Lieân Hieäp Hoäi Trieát Hoïc Theá Giôùi (Feùdeùration internationale des socieùteùs de philosophie), cuõng nhö phoái hôïp vieân, The Council for Research in Values and Philosophy (Washington, D.C.). Giaùm ñoác, The Asian Journal of Philosophy; chuû buùt Trung Quoác Trieát Hoïc Ñaïi Töø Thö (Trung ngöõ, Trung Hoa).
- OÂng laø Taùc giaû treân 15 taäp saùch vaø treân 150 luaän vaên nghieân cöùu vieát baèng Anh, Ñöùc, Trung, Phaùp, YÙ vaø Vieät ngöõ. Moät soá taùc phaåm ñaõ ñöôïc dòch sang tieáng Nhaät, Nga vaø Nam Döông. Taùc phaåm ñaïi bieåu: Vieät Trieát Luaän Taäp (3 Taäp, 2000-2006) cuõng nhö The Idea of a Viet-Philosophy (2 Taäp).
6. Coäng Taùc Vieân
Ngoaøi 5 thaønh vieân noøng coát treân, nhöõng hoïc giaû sau ñaây ñaõ nhaän lôøi coäng taùc vôùi UBNCTTV:
(1) Nguyeãn Töï Cöôøng (Nhö Haïnh)
- Tieán syõ Phaät Hoïc (ÑH Harvard). Hieän laø Giaùo sö Toân Giaùo hoïc, ÑH George Mason, Virginia (Myõ). Giaûng vieân, Vieän Trieát Ñaïo (Washington, D.C.)
- Ngoaøi nhöõng ngoân ngöõ hieän ñaïi, Giaùo sö Cöôøng thoâng thaïo nhieàu coå ngöõ, ñaëc bieät tieáng Phaïn, Taây Taïng vaø Haùn ngöõ. OÂng ñaõ xuaát baûn moät soá taùc phaåm quan troïng veà Phaät giaùo Vieät baèng Anh ngöõ. Ñaëc bieät nhöõng nghieân cöùu vaø baûn dòch Anh ngöõ Thieàn Uyeån Taäp Anh cuûa oâng ñöôïc ñaùnh giaù raát cao. OÂng cuõng laø dòch giaû (töø Vieät sang Anh ngöõ) cuûa taäp thô Du Töû Leâ.
- OÂng ñöôïc coi nhö moät trong nhöõng chuyeân gia haøng ñaàu veà Phaät Giaùo Vieät Nam vaø Taây Taïng taïi Myõ.
(2) Traàn Vaên Toaøn
- Tieán syõ Trieát Hoïc (ÑH Louvain).
- Giaùo sö Toaøn nguyeân laø Giaùo sö Trieát Hoïc, ÑH Coâng Giaùo Lilles, Phaùp. Traàn Giaùo sö töøng daäy taïi ÑH Hueá, Saøi Goøn vaø ÑH Lovanium (Congo). Hieän oâng laø Giaùo sö baùn phaàn boä moân Thaàn Hoïc taïi Lilles, vaø laø thaønh vieân moät soá Uyû Ban Nghieân Cöùu veà tö töôûng Coâng giaùo Vieät vaøo theá kyû 19.
- Traàn Vaên Toaøn laø moät hoïc giaû noåi tieáng veà chuû thuyeát Maùc-Xít, Feuerbach. Vaøo thaäp nieân 1960s, oâng vaø Traàn Ñöùc Thaûo laø hai hoïc gæa Vieät duy nhaát coù nhöõng baùo caùo khoa hoïc ñaêng treân caùc Taäp san Trieát hoïc taïi ngoaïi quoác. OÂng töøng xuaát baûn moät soá luaän vaên quan troïng baèng Phaùp ngöõ treân Revue philosophique de Louvain. Taùc giaû cuûa Trieát Hoïc Karl Marx, vaân vaân.
(3) Nguyeãn Thaùi Hôïp
- Tieán syõ Trieát Hoïc (ÑH Fribourg, Thuïy Syõ), Tieán syõ Thaàn Hoïc (ÑH Sao Paulo, Ba Taây).
- Giaùo sö Hôïp töøng giaûng daäy taïi Nam Myõ, vaø hieän laø Giaùo sö baùn phaàn, ÑH Angelicum (St. Thomas), Rome, Italy. Ñoàng thôøi Giaùo sö Hôïp cuõng kieâm nhieäm chöùc Vieän Tröôûng, Hoïc Vieän Ña Minh (Saigon), vaø giaûng thuyeát taïi nhieàu hoïc vieän Coâng giaùo taïi Vieät Nam. OÂng cuõng laø Giaûng vieân, Vieän Trieát Ñaïo (Washington, D.C.).
- Nguyeãn Thaùi Hôïp laø moät hoïc giaû ña daïng, vôùi moät kieán thöùc saâu roäng veà nhieàu boä moân khoa hoïc xaõ hoäi, toân giaùo vaø nhaân vaên. OÂng töøng xuaát baûn nhieàu taùc phaåm cuõng nhö luaän vaên baèng Phaùp ngöõ, Boà ngöõ vaø Vieät ngöõ. Taùc phaåm ñaïi bieåu lieân quan ñeán tö töôûng Vieät: (1) Ñöôøng Vaøo Thaàn Hoïc veà Toân Giaùo, (2) Gía Trò Ñaïo Ñöùc trong Côn Loác Thò Tröôøng.
(4) Nguyeãn Taøi Thö
- Giaùo sö Nguyeãn Taøi Thö töøng du hoïc taïi Ñaïi Hoïc Sôn Ñoâng, Trung Quoác. Trôû veà nöôùc, oâng phuïc vuï taïi Vieän Trieát Hoïc. Tieán syõ Trieát hoïc, Vieän Trieát Hoïc. OÂng töøng giöõ chöùc Phoù Vieän Tröôûng Vieän Trieát Hoïc, vaø laøm chuû nhieäm boä moân Tö Töôûng Vieät Nam. OÂng ñöôïc Nhaø Nöôùc phong haøm Giaùo sö naêm 2002.
- Ngoaøi ra, oâng cuõng giaûng daïy taïi ÑH Haø Noäi, vaø laø Nghieân Cöùu Vieân Danh Döï, Vieän Khoa Hoïc Xaõ Hoäi tænh Thieåm Taây, Trung Quoác (1999).
- Laø taùc gæa cuûa nhieàu taùc phaåm veà Nho gia Vieät Nam nhö Cao Baù Quaùt, Leâ Quùy Ñoân, Nguyeãn Bænh Khieâm, Nguyeãn Traõi, Nguyeãn Coâng Tröù, Nguyeãn Ñình Chieåu, Phan Huy Chuù. Ngoaøi ra oâng cuõng xuaát baûn moät soá baøi vieát quan troïng veà Phaät Giaùo.
- Taùc phaåm ñaïi bieåu: (1) Cao Baù Quaùt - Con Ngöôøi vaø Tö Töôûng, (2) Nho Hoïc vaø Nho Hoïc ôû Vieät Nam. Ngoaøi ra chuû bieân: (1) Maáy Vaán Ñeà veà Lòch Söû Tö Töôûng Vieät Nam, (2) Lòch Söû Tö TöôûngVieät Nam (Taäp 1), (3) Lòch Söû Phaät Giao Vieät Nam.
(5) Ñoã Quang Höng
- Giaùo sö Tieán syõ Ñoã Quang Höng töøng du hoïc taïi Nga veà moân söû hoïc. Trôû veà nöôùc, oâng giaûng daïy taïi ÑH Haø Noäi. Hieän oâng giöõ chöùc Vieän Tröôûng, Vieän Toân Giaùo, Vieän Khoa Hoïc Xaõ Hoäi Vieät Nam, vaø Chuû buùt, taäp san Toân Giaùo. Ñoàng thôi, cuõng laø Giaùo sö Söû hoïc taïi ÑHKHXHNV, Ñaïi Hoïc Quoác Gia Haø Noäi. Chuû nhieäm kieâm chuû buùt, taäp san Nghieân Cöùu Toân Giaùo.
- OÂng nghieân cöùu veà Thieân Chuùa Giaùo ôû Vieät Nam, vaø ñaõ xuaát baûn moät soá baøi vieát veà laõnh vöïc naøy.
(6) Hoàng Kim Linh
- Tieán syõ Khoa Söû Ngöõ hoïc (E.P.H.E., ÑH Paris Sorbonne), Tieán syõ AÙ Ñoâng hoïc (ÑH Paris), Cöû nhaân Thaàn hoïc (ÑH St. Thomas, Rome), Thaïc syõ Trieát hoïc (Institut Catholique de Paris).
- Tieán syõ Linh töøng nghieân cöùu taïi Nhaät, vaø hieän nay laøm vieäc taïi Phaùp. OÂng töøng giaûng thuyeát taïi Ñaïi Hoïc Heø (Thuïy Syõ vaø Phaùp) cuõng nhö taïi Myõ veà vaên hoùa Vieät cuõng nhö ngöõ hoïc Vieät.
- Hoàng Kim Linh laø taùc giaû cuûa Ngöôøi Vieät (2 Taäp) (Paris, 1985-1999), Ngöôøi Nhaät döôùi maét Ngöôøi Vieät (Tokyo, 1995).
7. Lieân Laïc:
Moïi thö töø, yù kieán, pheâ bình, ñoùng goùp, xin lieân laïc veà ñòa chæ sau:
Tran Van Doan
Department of Philosophy
National Taiwan University
106 Taipei, Taiwan, Republic of China
E-mail: Tran@ntu.edu.tw
Tel. & Fax. 886.2.33663389