Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home PageTrong baøi tröôùc chuùng ta ñaõ coù dòp xeùt qua nhöõng moâ hình thaàn hoïc baûn vò hoùa vaø caùc moâ hình phuùc aâm hoùa nhö laø nhöõng böôùc tieán haønh daãn tôùi thaàn hoïc baûn vò hoùa. Baây giôø chuùng ta tìm hieåu nhöõng moâi tröôøng maø Giaùo Hoäi hieän nay ñang soáng ñeå phaûn tænh baûn vò hoùa cuûa mình.
Nhö baøi tröôùc chuùng ta ñaõ khaúng ñònh: ñaõ laø con ngöôøi taát phaûi soáng trong moät neàn vaên hoùa naøo ñoù, duø khi ñoù hoï coù theå soáng trong giai ñoaïn hoäi nhaäp hoaëc yù thöùc hoùa hay ñang "laøm" vaên hoùa. Neáu phaûn tænh theâm hoï seõ nhaän ra ñöôïc giai ñoaïn naøo hoï cuõng (hoaëc yù thöùc hay voâ yù thöùc) phaûi caàn moät nieàm tin laøm caên baûn. Nieàm tin (lyù töôûng) vaø vaên "hoùa" (ñoäng tính) laø hai bình dieän cuûa moät thöïc theå, song phöông hoã töông nhau. Chính vì theá vaên hoùa môùi coù chieàu höôùng phaùt trieån vaø ngöôïc laïi, nieàm tin môùi coù nhöõng hình thöùc cuï theå. Giaùo Hoäi Coâng Giaùo sau coâng ñoàng Vaticanoâ II ñaõ trôû thaønh Giaùo Hoäi naêm chaâu. Laáy naêm chaâu laø moâi tröôøng ñeå phaûn tænh baûn vò hoùa chuùng ta, moät ñaøng khoâng phaûn ñoái nhöõng khaû theå phaïm truø khaùc nhö "nam-baéc", "ñoâng-taây" v.v... cuõng coù theå duøng laøm "phaïm vi" ñeå baøn luaän, moät ñaøng khaùc coâng nhaän tính caùch "ñaïi cöông" cuûa noù.
Noùi chung, tuïc hoùa laø moät tieán trình laáy "chuû theå hoùa" vaø "ñoäc laäp hoùa lyù trí" laøm caên baûn phaùt huy traøo löu "AÙnh Saùng" (Aufklarung). Chuû thuyeát naøy ñaõ ñoàng hoùa "vaên hoùa" vôùi "vaên minh". Neáu vaên minh naøy coâng nhaän "khoa hoïc" laøm tieâu chuaån, thì neàn vaên hoùa ñoù trôû thaønh vaên minh kyõ thuaät. Do ñoù nhöõng gì phaûn laïi vôùi "khoa hoïc", vôùi söï tieán boä cuûa "kyõ thuaät" ñeàu bò coi laø ñoà pheá thaûi, laø quaù trình. Trong maïch soáng tuïc hoùa naøy, toân giaùo, vaø caû tôùi giaù trò nhaân vaên truyeàn thoáng, ñeàu bò trieät hoùa hay ít nhaát chæ ñöôïc coi laø thöù yeáu. August Comte coù theå ñaïi bieåu cho ñöôøng höôùng naøy, khi oâng chuû tröông ba giai ñoaïn lòch söû noái tieáp ñaøo thaûi nhau: toân giaùo, sieâu hình hoïc, khoa hoïc. Ñoù laø chöa noùi tôùi nhöõng tö töôûng gia voâ thaàn coi toân giaùo nhö laø saûn phaåm cuûa oùc töôûng töôïng con ngöôøi. Neáu con ngöôøi coù theå töôûng töôïng ra "thaàn thaùnh" ñöôïc, thì khi ñoù con ngöôøi seõ laø chuû theå cuûa thaàn thaùnh ñoù. Tôùi ñaây laäp tröôøng chuû theå hoùa con ngöôøi vaø ñoäc toân hoùa lyù trí ñaõ ñaït tôùi tuyeät ñænh.
Giaû thuyeát cuûa tuïc hoùa nhö A. Comte ñaõ chuû tröông cho tôùi nay khoâng nhöõng khoâng thöïc hieän, traùi laïi caøng ngaøy con ngöôøi caøng caûm thaáy maët traùi cuûa moät neàn vaên hoùa ñoäc toân khoa hoïc. Nghieân cöùu kyõ toân giaùo, ta seõ thaáy toân giaùo maø caùc trieát gia voâ thaàn coâng kích khoâng phaûi laø Kitoâ giaùo maø laø moät thöù toân giaùo do hoï töï bieán cheá ra maø thoâi. Neáu chöùng minh Thieân Chuùa hieän höõu chæ coù yù nghóa thöïc treân tieàn ñeà: Ñöùc tin tìm kieám lyù trí (fides quaerens intellectum) thì theo ñoù, nhöõng nhaø voâ thaàn cuõng khoâng thoaùt ñöôïc tieàn ñeà treân. Nhöng hoï laáy lyù leõ gì chöùng minh khoâng coù Thieân Chuùa? Neáu khoâng coù Thieân Chuùa thì taïi sao hoï phaûn ñoái? Duø sao ñi nöõa, giaùo hoäi Taây Phöông khoâng theå qui hoài cuoäc soáng tröôùc khi xaåy ra phong traøo tuïc hoùa (nhö nhieàu ngöôøi coâng giaùo baûo thuû thöôøng chuû tröông) vaø cuõng khoâng theå soáng nhö theå khoâng coù phong traøo tuïc hoùa ñöôïc. Vaên minh tuïc hoùa ñaõ trôû thaønh moät thöïc theå thuoäc neàn vaên hoùa taây phöông. ÔÛ trong moâi tröôøng vaên hoùa naøy, giaùo hoäi Taây phöông khoâng phaûn tænh ñeå tìm "baûn vò hoùa" cho mình ñöôïc.
Giaùo hoäi Taây phöông ñang soáng trong côn khuûng hoaûng: moät soá ñoâng Kitoâ höõu ñaõ trôû thaønh tín höõu höõu danh voâ thöïc. Vì trong thöïc teá hoï ñaõ soáng theo nieàm tin tuïc hoùa roài. Moät soá khaùc bò nhöõng giaùo phaùi môùi thu huùt. Moät soá khaùc do döï, hay coøn ñang treân ñöôøng tìm kieám chaân lyù (trong soá naøy cuõng keå caû nhöõng ngöôøi "voâ thaàn" ñang khaùt khao Thieân Chuùa chaân thaät). K. Rahner vaø Zerfass ñaõ moâ taû hieän traïng naøy nhö sau: Giaùo hoäi Taây phöông ñang soáng trong "muøa ñoâng". Noùi theo caùch tích cöïc, muøa ñoâng laø cô hoäi toát ñeå baét ñaàu laïi, moät daáu hieäu muøa xuaân tôùi. Theo höôùng naøy, tuïc hoùa khoâng chæ ñem laïi nhöõng haäu quaû tai haïi, ngöôïc laïi cuõng coù theå nhôø ñoù tín höõu coâng giaùo trôû thaønh "chín chaén", "tröôûng thaønh". Hieåu nhö theá giaùo hoäi khoâng theå tieáp tuïc mô töôûng moät giaùo hoäi quaàn chuùng (maø phaàn lôùn laø nöông theo doøng) nhö xöa, nhöng caàn nhaän ñònh roõ: Kitoâ giaùo laø nhöõng ngöôøi "ñöôïc choïn" ñeå "choïn löïa". Noùi caùch khaùc, ñöôøng höôùng muïc vuï baûn vò hoùa laø cho "thieåu soá" nhöng "cao phaåm". Trong giaùo hoäi thieåu soá nhöng ñaày söùc soáng naøy, moãi ngöôøi môùi thaät laø moät chöùng nhaân tích cöïc, moãi Kitoâ höõu laø moät vò truyeàn giaùo ñeå "taùi thieát" vaên hoùa taây phöông. Giaùo hoäi baét ñaàu soáng töø vieäc giaùo duïc trong gia ñình, töø ñoaøn theå ôû "haï taàng", nôi xöù ñaïo. Nhôø ñoù giaùo hoäi môùi thöïc söï thaønh "AÙnh saùng muoân daân", nhö giaùo hoäi nguyeân thuûy, chôù khoâng phaûi ñoáng löûa taøn. Xöa kia Giaùo Hoäi Taây Phöông ñaõ coù coâng ñöa söùc soáng mình ñi truyeàn giaùo qua caùc nôi khaùc, ngaøy nay hoï coù theå nhaän laïi söùc soáng truyeàn giaùo cuûa caùc nôi khaùc ñoù ñeå taùi thieát Giaùo Hoäi ñòa phöông mình.
Giaùo hoäi La Tinh Myõ Chaâu (La Myõ) ñang gaëp phaûi nhöõng vaán ñeà nan giaûi: Taïi Chaâu Myõ La Tinh coù hôn 200 trieäu ngöôøi soáng töù coá voâ thaân, ngaøy nay vaát vöôûng ôû ñaàu ñöôøng xoù chôï. Trong nhöõng ngöôøi naøy chaéc coù moät con soá khoâng ít laø naïn nhaân trong soá töø 13 tôùi 18 trieäu ngöôøi cheát ñoùi moãi naêm treân caû theá giôùi. Ñieàu chaéc chaén laø hoï thuoäc vaøo soá 1/5 nhaân loaïi soáng thieáu aên, thieáu maëc. "Chöa coù bao giôø coù nhieàu ngöôøi soáng vöông giaû nhö ngaøy nay. Nhöng cuõng chöa coù bao giôø coù nhieàu ngöôøi soáng trong khoán cuøng vaø ñoùi khaùt nhö ngaøy nay. Con soá ngöôøi cheát ñoùi vöôït xa con soá ngöôøi töû thöông trong hai traän theá chieán vöøa qua. Chöa bao giôø con ngöôøi yù thöùc veà söï phaân phoái taøi saûn baát coâng nhö ngaøy nay. Chuùng ta phaûi laøm gì ñaây? Ñöùng tröôùc vaán naïn treân, giaùo hoäi La Myõ qua hai cuoäc hoïp hoäi ñoàng giaùm muïc thöôïng ñænh ôû Medellin vaø Puebla ñaõ baøy toû roõ ñöôøng höôùng baûn vò hoùa cuûa mình: Tröôùc tieân caùc giaùm muïc nhaän ñònh tình traïng baát coâng treân chæ laø nhöõng hieän töôïng ñaõ ñaâm reã saâu trong cô caáu xaõ hoäi vaø lòch söû vaên hoùa La Myõ, vì vaäy phaûi tìm hieåu taän goác môùi bieát ñöôïc vaø nhôø ñoù môùi trò ñöôïc caên beänh. Cô caáu treân ñaõ bò cheá ñoä thöïc daân xöa vaø cheá ñoä taân thöïc daân ngaøy nay khoáng trò. Cuï theå laø nöôùc Meã Taây Cô, moät phaàn ba soá tieàn chính phuû möôïn ôû ngaân haøng quoác teá, laïi bò nhöõng loã hoång cuûa tö baûn (tö nhaân hay coâng ty quoác teá) daãn ra ngoaïi quoác. Daãn ñi ñaâu? Chaéc coù moät soá nhaäp vaøo kho ngaân haøng Thuïy Só (theo thoáng keâ naêm 1984 coù khoaûng 230 tæ Frank Thuïy Só). Noùi caùch khaùc, tình traïng xaõ hoäi La Myõ khoâng theå giaûi quyeát ñöôïc theo thuyeát "keùm môû mang", (desarrollo) vì caên nguyeân thöïc söï cuûa trình ñoä thieáu môû mang naøy laø hoï "bò leä thuoäc" caùc nöôùc La Myõ laø "thuoäc ñòa" laø "veä tinh" cuûa caùc cöôøng quoác. Thuoäc tính naøy ñaõ hoaønh haønh trong lòch söû vaø trôû thaønh moät phaàn cuûa vaên hoùa La Myõ. Söï yù thöùc nay ñaõ ñaët giaùo hoäi La Myõ tröôùc moät quyeát ñònh: ñöùng haún veà phía ngöôøi ngheøo ñeå thaønh giaùo hoäi cuûa ngöôøi ngheøo haàu theo chaân Ñöùc Kitoâ "giaûi phoùng" nhöõng daây troùi ñang raøng buoäc ngöôøi ngheøo khoù, bò öùc hieáp: "chaân lyù giaûi phoùng con ngöôøi". Moãi ngöôøi ñeàu ñöôïc Chuùa taïo thaønh theo hình aûnh Ngaøi vaø ñöôïc Ñöùc Kitoâ cöùu chuoäc, neân ñeàu coù nhaân vò nhö nhau. Nhaân vò naøy phaûi ñöôïc khaån ñònh baét ñaàu baèng quyeàn soáng toái thieåu, töø ñoù môùi coù theå hoäi nhaäp vaên hoùa cuõng nhö caûi thieän vaên hoùa. Trong kyø coâng du qua boán nöôùc La Myõ (Urugay, Bollivia, Peru, Paraguay) töø 7 ñeán 19 thaùng 5, naêm 1988, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ nhaán maïnh söï töông quan giöõa vaên hoùa vaø chuû thuyeát nhaân baûn cuõng nhö nhöõng giaù trò cuûa caùc neàn vaên hoùa ñòa phöông thieåu soá maø trong quaù khöù ñaõ bò khinh reû hay queân soùt. Phuùc aâm hoùa vaên hoùa La Myõ töùc laø baûn vò hoùa taát caû nhöõng giaù trò nhaân baûn cuûa caùc neàn vaên hoùa coå truyeàn ñeå cuøng phaùt trieån vaø hoøa hôïp (intergral). Cuï theå hoùa, chöông trình thöïc hieän baûn vò hoùa naøy ñöôïc caùc nhaø thaàn hoïc giaûi phoùng moâ taû nhö sau: Trong ñôøi soáng Kitoâ höõu thöôøng nhaät yù thöùc ñöôïc nhöõng hieän traïng baát coâng vaø tìm roõ nguyeân do. Nhö vaäy caàn coi ñôøi soáng thöïc tieãn coù quyeàn öu tieân treân lyù thuyeát. Nhôø vaäy muïc vuï coù moät söï löïa choïn roõ raøng: ñöùng vôùi ngöôøi ngheøo vaø soáng cho ngöôøi ngheøo. Taát caû nhöõng ñieàu noùi treân ñeàu nhaèm tôùi muïc ñích theo chaân Ñöùc Kitoâ ñeå tieáp tuïc chöông trình nhaäp theå haàu giaûi thoaùt cuûa Ngaøi nhö tinh thaàn Luca 4, 18-24 vaø tinh thaàn taùm moái phuùc thaät. Vì giaùo hoäi laø giaùo hoäi thuoäc veà ngöôøi ngheøo, neân ngöôøi ngheøo phaûi coù moät choã quan troïng trong giaùo hoäi: Giaùo hoäi trôû thaønh söùc soáng trong coäng ñoaøn caên baûn Kitoâ höõu (basic Christian Community), vaø qua hoï Giaùo Hoäi baûn vò hoùa mình.
Maëc daàu giaùo hoäi Phi Chaâu cuõng coù nhöõng vaán ñeà ngheøo khoù, coù ngöôøi bò ñaøn aùp nhö ôû La Myõ, nhöng baûn vò hoùa cuûa giaùo hoäi Phi Chaâu laø baûn vò hoùa cuûa nhöõng nöôùc truyeàn giaùo, ñaëc bieät laø trong vieäc phuùc aâm hoùa vaên hoùa ña daïng. Vaên hoùa naøy moät thôøi gian khaù daøi bò coi nhö "moïi rôï", thieáu "nhaân baûn". Hay duøng ngoân ngöõ cuûa L. Leùvy Bruhl: vaên hoùa phi chaâu thuoäc veà "giai ñoaïn tieàn luaän lyù hoïc" (prelogic). Bôûi vaäy caùc nhaø truyeàn giaùo tröôùc kia cuõng bò aûnh höôûng tieân kieán naøy coi vieäc truyeàn giaùo laø gaït boû moïi "meâ tín" cuûa neàn vaên hoùa nguyeân thuûy coå huû ñeå baét ñaàu töø "soá khoâng" (tabula rasa). Daàn daàn caùc nhaø truyeàn giaùo bò caùc phong traøo phaûn khaùng chuû nghóa thöïc daân ñoäc laäp aûnh höôûng, ñoåi thaùi ñoä chuû tröông "Thaàn hoïc chuûng toäc" (ethno-theology) vaø "thaàn hoïc thích öùng" (adaptation theology). Nhöng vì thaàn hoïc chuûng toäc döïa theo nhöõng keát quaû nghieân cöùu cuûa ngöôøi AÂu Chaâu, neân chæ chaáp nhaän nhöõng gì hôïp "lyù luaän", hôïp "khoa hoïc", neân khoâng hieåu thaáu ñöôïc giaù trò vaên hoùa thuaàn tuùy cuûa Phi Chaâu. Cuõng vì theá chuû tröông thaàn hoïc thích öùng chæ thöïc hieän hôøi hôït theo caùch theá beân ngoaøi hôn laø baûn vò hoùa.
Baûn vò hoùa vaên hoùa ña daïng laø moät nhieäm vuï khoù khaên phöùc taïp, vì moät ñaøng phaûi tìm hieåu ñuùng ñaén nhöõng neàn vaên hoùa thuaàn tuùy cuûa Phi Chaâu, ñoàng thôøi khoâng ñöôïc coi nhöõng neàn vaên hoùa naøy nhö nhöõng di vaät cuûa baûo taøng vieän, nghóa laø ñaõ qua vaø thieáu soáng ñoäng. Ñaøng khaùc cuõng khoâng ñöôïc pheùp coi nhöõng neàn vaên hoùa naøy laø "tieàn thaân", laø "baøn ñaïp" ñeå ñöa tôùi vieäc hôïp lyù hoùa, giaùo hoäi coøn phaûi traùnh veát xe cöïc ñoan cuûa "Giaùo Hoäi Phi Chaâu ñoäc laäp"; hoï maëc duø chaáp nhaän Kitoâ Giaùo, nhöng hoaøn toaøn hieåu Kitoâ Giaùo döôùi laêng kính Phi Chaâu, neân Kitoâ Giaùo bò tha hoùa vaø trôû thaønh moät môù quan nieäm chaép vaù, thieáu heä thoáng. Vì theá khoâng ñöôïc giôùi thaàn hoïc coi troïng.
Trong cuoäc coâng du Phi Chaâu laàn thöù naêm (töø ngaøy 23-4 tôùi ngaøy 6-5 naêm 1989) Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ thaêm vieáng boán quoác gia: Madagascar, Reunion, Zambia vaø Malawi. Nhaân dòp naøy, ngaøi ñaõ nhaán maïnh vieäc baûn vò hoùa phaûi ñöôïc ñaët treân neàn vaên hoùa ñöôïc phong phuù hoùa do nhöõng goùp phaàn môùi, nhöng ñoàng thôøi khoâng maát reã thöïc cuûa noù". Ngaøi nhaén nhuû caùc giaùm muïc ñòa phöông tìm caùch ñöa phuùc aâm thaám nhaäp vaøo ñôøi soáng daân baûn xöù, khaùm phaù ra "Söùc Soáng" (Batu) khoân ngoan ñöôïc bieåu taû nôi caùc caùch ngoân, taâm tình ñoái vôùi Thöôïng Ñeá vaø loøng bieát ôn ñoái vôùi caùc baäc tieàn nhaân cuõng nhö nhöõng giaù trò nhaân baûn cuûa gia ñình, xaõ hoäi. Nhö vaäy nguoàn soáng ñoù giuùp phuùc aâm gia nhaäp vaøo moãi neàn vaên hoùa cuï theå vaø khaån ñònh giaù trò naøy haàu trôû thaønh moät söùc soáng môùi, phaùt huy truyeàn thoáng toát ñeïp nhaát, goùp phaàn vaøo neàn vaên hoùa chung cuûa nhaân loaïi. trong chieàu höôùng naøy khoâng nhöõng chæ traùnh nhöõng tieàn kieán gaây neân tranh chaáp, nhöng ñoàng thôøi quan taâm tôùi nhöõng vaán ñeà môùi ñang thaønh hình trong neàn vaên hoùa Phi Chaâu, nhö thaùi ñoä ñoái vôùi nhöõng ngöôøi bò beänh AIDS. Vaán ñeà tranh chaáp caùc yù thöùc heä chính trò, vaán ñeà trang traûi nôï naàn quoác teá, vaán ñeà ngöôøi tò naïn... "Ñöùc Kitoâ caàn tôùi baèng chöùng tình yeâu cuûa caùc con ñeå phuùc aâm caøng ngaøy caøng ñaâm reã saâu trong vaên hoùa cuûa caùc con". Toùm laïi, "Nguoàn Soáng" ñöôïc phaùt huy trong ña daïng laø neàn taûng vaø phöông chaâm cuûa baûn vò hoùa Phi Chaâu.
Khoâng caàn phaûi nhaéc laïi, chuùng ta cuõng thöøa bieát nhöõng vaán ñeà noùng hoåi ôû AÂu Chaâu, La Myõ, Phi Chaâu, khoâng nhieàu thì ít ñeàu coù theå laø vaán ñeà cuûa moät giaùo hoäi ñòa phöông naøo ñoù ôû AÙ Chaâu. Daàu vaäy, giaùo hoäi AÙ Chaâu tuy cuõng laø giaùo hoäi truyeàn giaùo nhö ôû Phi Chaâu, nhöng neàn taûng vaên hoùa ña daïng naøy ñaõ ñöôïc caùc toân giaùo coù tính caùch quoác teá vaø coå truyeàn "baûn vò hoùa" roài, neân noùi tôùi baûn vò hoùa giaùo hoäi AÙ Chaâu laø baøn tôùi vieäc ñoái thoaïi giöõa caùc toân giaùo.
Khoaûng 2/3 toång soá nhaân loaïi hieän nay thuoäc veà caùc toân giaùo khaùc. Phaàn lôùn caùc toân giaùo naøy soáng ôû AÙ Chaâu. Noùi caùch cuï theå: Naêm 1985 AÙ Chaâu coù 2.874 trieäu daân. trong soá ñoù soá ngöôøi Coâng Giaùo chæ chieám 72 trieäu, töùc laø 0.9%. Neáu coäng theâm 24 trieäu caùc giaùo hoäi Kitoâ giaùo khaùc thaønh 1.74% toång soá!
Soáng trong moät moâi tröôøng toái thieåu tuyeät ñoái naøy, leõ ñöông nhieân giaùo hoäi phaûi tieáp xuùc vôùi caùc toân giaùo khaùc. Tröôùc kia Giaùo Hoäi taây phöông laáy tieâu chuaån: "ngoaøi giaùo hoäi khoâng coù ôn cöùu roãi" (extra ecclesia nulla salus) vaø hieåu theo nghóa cô caáu heïp hoøi, neân coi taát caû caùc toân giaùo khaùc ñeàu laø taø ñaïo, töø Coâng Ñoàng Vaticanoâ II trôû ñi quan nieäm "giaùo hoäi" vaø ôn "cöùu roãi" ñaõ ñöôïc phaûn tænh laïi, coi Chuùa Kitoâ laø trung taâm cuûa moïi ôn. Ngöôøi cöùu chuoäc moïi ngöôøi. Ngöôøi tôùi ñeå chöùng thöïc Chuùa laø Ñaáng taïo hoùa, yeâu thöông moïi taïo vaät, nhaát laø con ngöôøi, "hình aûnh cuûa Thieân Chuùa", mang trong mình "tieáng löông taâm" luoân thoâi thuùc hoï tìm Ngaøi, laøm theo yù Ngaøi, caû nhöõng khi hoï chöa nhaän ra Ngaøi. K. Rahner ñaõ goïi nhöõng ngöôøi Thieän Taâm laø "Kitoâ höõu voâ danh". Trong tuyeân ngoân "Nostra Aetate", Coâng ñoàng khi nhaéc tôùi "AÁn ñoä giaùo", "Phaät giaùo" vaø "caùc toân giaùo khaùc" ñaõ khaúng ñònh: "Vôùi loøng kính troïng chaân thaønh, Giaùo hoäi xeùt thaáy nhöõng phöông thöùc haønh ñoäng vaø loái soáng, nhöõng huaán giôùi vaø giaùo thuyeát kia, tuy raèng coù nhieàu ñieåm khaùc nhau vôùi chuû tröông maø Giaùo hoäi duy trì, nhöng cuõng thöôøng ñem laïi aùnh saùng cuûa Chaân Lyù, Chaân Lyù chieáu soi cho heát moïi ngöôøi".
Trong taøi lieäu "Nieàm tin vaø baûn vò hoùa", uûy ban thaàn hoïc quoác teá ñaõ ñaëc bieät quan taâm tôùi vieäc ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo khaùc vaø coi ñoù nhö laø moät trong boán vaán ñeà quan troïng nhaát cuûa baûn vò hoùa: "Ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo khaùc laø moät phaàn linh ñoäng cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu", vì söï ñoái thoaïi naøy ñaët treân caên baûn tin töôûng: "Chuùa Thaùnh Linh hieän höõu vaø hoaït ñoäng treân toaøn theá giôùi, goïi moãi neàn vaên hoùa sieâu vöôït chính mình". Cuï theå, "baûn vò hoùa" cuûa giaùo hoäi AÙ Chaâu laø nghieân cöùu caùc toân giaùo baïn ñeå hieåu thaáu ñaùo giaùo lyù vaø cuoäc soáng ñaïo cuûa hoï ñeå traùnh nhöõng ngoä nhaän hay tieân kieán, nhôø ñoù coù theå hoïc hoûi nôi hoï caùch dieãn ñaït naøo phuø hôïp vôùi Kitoâ giaùo, nhaát laø treân laõnh vöïc tu ñöùc, nhôø ñoù coù theå hôïp taùc ñeå phaùt huy Nhaân Baûn.
Tôùi ñaây chuùng ta ñaõ thaûo luaän vai troø vaên hoùa trong cuoäc soáng moãi ngöôøi cuõng nhö moãi neàn vaên hoùa ñeàu nhaèm giuùp con ngöôøi ñaït tôùi nhaân baûn toaøn dieän. Ñoái vôùi ngöôøi Coâng giaùo maãu möïc cuûa neàn nhaân baûn toaøn dieän naøy laø Ñöùc Gieâsu Kitoâ. Baûn vò hoùa töùc laø moät cuoäc haønh trình phuùc aâm hoùa moãi nôi vaø moãi thôøi, nhôø ñoù ngöôøi Coâng Giaùo soáng döôùi aùnh saùng chaân lyù phuùc aâm nhaän ra nhöõng khía caïnh nhaân baûn ñaëc thuø cuûa moãi vaên hoùa, qua ñoù luyeän loïc vaø hoaøn haûo haàu giuùp moãi neàn vaên hoùa thaêng hoùa chính mình.
Ngöôøi Vieät Nam ôû haûi ngoaïi soáng raûi raéc khaép nôi treân theá giôùi, neân baûn vò hoùa ñoái vôùi chuùng ta laø moät vaán ñeà phöùc taïp. Chuùng ta phaûi nhaän dieän baûn vò hoùa nôi maø chuùng ta ñang soáng. Nhö treân chuùng ta noùi tôùi nhöõng troïng taâm khaùc nhau ôû AÂu Myõ, La Myõ, Phi Chaâu vaø AÙ Chaâu. Coøn ôû Ñaïi Döông Chaâu thì sao? Xin daønh caâu hoûi naøy ñeå anh chò em thaûo luaän, vì ñoù laø moâi tröôøng soáng cuûa caùc ngöôøi Coâng Giaùo Vieät Nam taïi ñaây. Coù leõ phaàn dieãn ñaït baûn vò hoùa cuûa boán Chaâu khaùc giuùp anh chò em so saùnh ñeå tìm ra nhöõng ñieåm dò ñoàng vaø tính caùch ñaëc thuø cuûa vaên hoùa nôi mình soáng.
Chuùng ta khoâng nhöõng caàn nhaän dieän neàn vaên hoùa ôû Ñaïi Döông Chaâu, vaø ñaëc tính baûn vò hoùa cuûa noù, nhöng laø ngöôøi Vieät, chuùng ta coù coäi reã vaên hoùa rieâng cuûa chuùng ta. Bôûi ñoù baûn vò hoùa ñoái vôùi ngöôøi Coâng Giaùo Vieät Nam caøng khoù khaên phöùc taïp hôn: laøm sao chuùng ta hoäi nhaäp vaên hoùa ôû ñaây maø khoâng maát goác? Laøm sao ñöa tinh thaân nhaân chöùng nhaân baûn cuûa tieàn nhaân boå tuùc vaø hoøa ñoàng vôùi neàn vaên hoùa ôû ñaây? Laøm sao tinh thaàn phuùc aâm giuùp chuùng ta toång hôïp vaø tinh luyeän nhöõng baûng giaù trò, neáp soáng, phong tuïc... khaùc nhau naøy? Hy voïng qua nhöõng baøi khaùc, chuùng ta nhaän thöùc ñöôïc vaán ñeà baûn vò hoùa cuûa chuùng ta hôn.
LM. Vuõ Kim Chính, SJ. Taiwan
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page