Giaùo Hoäi Taïi AÙ Chaâu:
Thaùch Thöùc Ñoái Vôùi Kitoâ Giaùo AÙ Chaâu
Gs. Phan Ñình Cho, Ñaïi Hoïc Georgetown, Washington, USA
Nguyeãn Vaên Noäi chuyeån dòch töø tieáng Anh vaø giôùi thieäu
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
2. Theå Hieän Giaùo Hoäi Moät Caùch Môùi
(A New Way of Being Church)
Coù moät caùch khaùc laøm noåi baät ñieàu maø toâi ñaõ löu yù khi noùi raèng Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu coù moät taùc ñoäng laâu daøi, laø caùc Giaùo Hoäi AÙ Chaâu - vôùi loøng can ñaûm vaø oùc saùng taïo - phaûi tìm cho ra caùch theå hieän Giaùo Hoäi moät caùch môùi vaø töø ñoù xaây döïng moät Giaùo Hoäi hoïc khaùc coù theå thay theá. Ñaây laø moät chuû ñeà ñöôïc Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu nhaán maïnh ñi nhaán maïnh laïi raát nhieàu laàn, ñaëc bieät trong Ñaïi Hoäi Toaøn Theå laàn thöù 3 taïi Baêng-coác (Thaùi Lan) naêm 1982 vaø laàn thöù 5 taïi Baêng-ñung (Indonesia) naêm 1990. Nhö cuoäc caùch maïng Coâ-peùc-nic, Giaùo Hoäi hoïc aáy seõ thöïc hieän moät cuoäc thay ñoåi quyeát lieät: laáy Vöông Quoác cuûa Thieân Chuùa laøm trung taâm ñôøi soáng Ki-toâ höõu thay vì coi Giaùo Hoäi laø trung taâm nhö töø tröôùc ñeán nay. Caùc Ki-toâ höõu khoâng laáy Giaùo Hoäi laøm trung taâm maø laáy Nöôùc Thieân Chuùa laøm trung taâm. Söù maïng cuûa hoï khoâng phaûi laø môû roäng Giaùo Hoäi vaø caùc cô cheá cuûa Giaùo Hoäi (plantatio ecclesiae) ñeå giuùp Giaùo Hoäi môû roäng phaïm vi aûnh höôûng maø ñeå Giaùo Hoäi trôû neân daáu chæ trong saùng vaø duïng cuï höõu hieäu cuûa söï hieän dieän cöùu ñoä cuûa Vöông Quoác Thieân Chuùa, vöông quoác cuûa coâng lyù, hoaø bình, tình thöông maø Giaùo Hoäi laø haït gioáng. Nhö Toâng Huaán Giaùo Hoäi taïi AÙ Chaâu ñaõ noùi: "Ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn hoã trôï vaø laøm cho coù khaû naêng hoaøn taát coâng cuoäc cöùu ñoä cuûa Ñöùc Ki-toâ treân traàn gian, Giaùo Hoäi chính laø haït gioáng cuûa Nöôùc Thieân Chuùa, luoân naùo nöùc mong cho Nöôùc aáy ngöï ñeán. Caên tính vaø söù maïng cuûa Giaùo Hoäi khoâng theå khoâng coù lieân quan vôùi Nöôùc Thieân Chuùa... Chuùa Thaùnh Thaàn nhaéc Giaùo Hoäi nhôù raèng töï Giaùo Hoäi khoâng coù cuøng ñích nôi mình: trong taát caû nhöõng gì Giaùo Hoäi laø vaø trong taát caû nhöõng gì Giaùo Hoäi thöïc hieän, Giaùo Hoäi hieän höõu laø ñeå phuïc vuï Ñöùc Ki-toâ vaø cöùu ñoä theá giôùi" (GHTAC, soá 17). Caùch thöùc môùi ñeå theå hieän Giaùo Hoäi vaø Giaùo Hoäi hoïc mang tính caùch môùi aáy seõ coù nhöõng ñaëc ñieåm sau ñaây:
1. Tröôùc heát, ôû caáp ñòa phöông cuõng nhö ôû caáp toaøn caàu, Giaùo Hoäi phaûi ñöôïc coi laø "söï hieäp thoâng cuûa caùc coäng ñoaøn", trong ñoù giaùo daân, tu só vaø giaùo só nhìn nhaän vaø coi nhau nhö anh em chò em moät nhaø. ÔÛ trung taâm maàu nhieäm Giaùo Hoäi laø söï hieäp thoâng noái keát Thieân Chuùa vôùi con ngöôøi vaø noái keát con ngöôøi vôùi nhau maø Thaùnh Theå laø daáu chæ vaø laø phöông theá tuyeät vôøi.
Ñaøng khaùc, Giaùo Hoäi hoïc naøy nhìn nhaän söï bình ñaúng cô baûn giöõa caùc thaønh phaàn khaùc nhau cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông vôùi tö caùch laø moân ñeä Ñöùc Gieâ-su vaø söï bình ñaúng cô baûn giöõa caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông khaùc nhau vôùi tö caùch laø caùc coäng ñoaøn moân ñeä cuûa Ñöùc Gieâ-su maø söï hieäp thoâng taïo neân Giaùo Hoäi toaøn caàu. Söï hieäp thoâng (koinonia) taïo neân Giaùo Hoäi, caû ôû caáp Giaùo Hoäi ñòa phöông, caû ôû caáp Giaùo Hoäi toaøn caàu vaø töø ñoù xuaát phaùt söï bình ñaúng cô baûn cuûa moïi Ki-toâ höõu, baét nguoàn töø ñôøi soáng thaâm saâu cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi trong ñoù coù söï hieäp thoâng troïn veïn cuûa ba Ngoâi baèng nhau. Neáu söï bình ñaúng cô baûn cuûa taát caû moïi Ki-toâ höõu naøy khoâng ñöôïc nhìn nhaän thì Giaùo Hoäi khoâng theå trôû thaønh "söï hieäp thoâng cuûa caùc coäng ñoaøn" taïi AÙ Chaâu. Soáng söï bình ñaúng cô baûn aáy laø vieäc heát söùc khoù taïi AÙ Chaâu, khoâng chæ vì söï nhaán maïnh ñeán tính phaåm traät cuûa Giaùo Hoäi coù theå laøm lu môø vaø haïn cheá söï bình ñaúng aáy maø coøn vì ñieàu ñoù traùi nghòch vôùi yù thöùc veà giai caáp cuûa nhieàu xaõ hoäi AÙ Chaâu.
Hôn nöõa, nhìn Giaùo Hoäi laø "söï hieäp thoâng cuûa caùc coäng ñoaøn" vaø heä quaû taát nhieân cuûa caùch nhìn aáy laø tính bình ñaúng cô baûn, laø ñieàu kieän khoâng theå thieáu (sine qua non) ñeå chu toaøn söù maïng cuûa Giaùo Hoäi. Neáu Giaùo Hoäi khoâng laø söï hieäp thoâng, Giaùo Hoäi khoâng theå chu toaøn söù maïng truyeàn giaùo cuûa mình, vì Giaùo Hoäi khoâng laø gì khaùc ngoaøi laø söï hieäp thoâng giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi vaø giöõa con ngöôøi vôùi nhau. Nhö Toâng Huaán Giaùo Hoäi taïi AÙ Chaâu ñaõ khaúng ñònh: "hieäp thoâng vaø truyeàn giaùo khoâng theå taùch rôøi nhau" (soá 24).
2. "Tính moân ñeä cuûa nhöõng con ngöôøi bình ñaúng" daãn tôùi ñaëc ñieåm thöù hai cuûa vieäc theå hieän Giaùo hoäi moät caùch môùi taïi AÙ Chaâu, ñoù laø baûn chaát moïi thöøa taùc cuøng tham gia vaø hôïp taùc trong Giaùo hoäi: "Ñoù laø Giaùo hoäi maø moïi ngöôøi ñeàu tham gia trong ñoù hoàng aân maø Thaùnh Thaàn ban cho heát moïi tín höõu - giaùo daân, tu só vaø linh muïc - ñöôïc nhìn nhaän vaø ñöôïc ñöa vaøo haønh ñoäng, ñeå Giaùo hoäi coù theå ñöôïc xaây döïng vaø chu toaøn söù maïng cuûa mình" (5). Baûn chaát moïi ngöôøi cuøng tham gia caàn phaûi ñöôïc soáng khoâng chæ ôû trong noäi boä Giaùo hoäi ñòa phöông maø caû ôû giöõa taát caû caùc Giaùo hoäi ñòa phöông vôùi nhau, keå caû vôùi Giaùo hoäi Roma nöõa, dó nhieân laø vôùi söï nhìn nhaän thaåm quyeàn cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Trong boái caûnh aáy, caàn khuyeán khích vieäc ñoïc laïi khaúng ñònh sau ñaây cuûa Toâng Huaán: "Thaät vaäy, chính khi ñaët mình trong vieãn töôïng hieäp thoâng Giaùo hoäi, ngöôøi ta môùi thaáy roõ hôn thaåm quyeàn cuûa Ñaáng Keá Vò Thaùnh Pheâroâ mang tính phoå quaùt, khoâng phaûi moät quyeàn haønh mang tính phaùp lyù treân caùc Giaùo hoäi ñòa phöông maø laø söï troåi vöôït mang tính muïc vuï nhaèm xaây döïng söï hieäp nhaát trong ñöùc tin vaø ñôøi soáng cuûa toaøn theå Daân Chuùa." (GHTAC, soá 25). "Thaåm quyeàn muïc vuï" phaûi laøm heát söùc coù theå ñeå phaùt huy tính ñoàng traùch nhieäm vaø söï tham gia cuûa taát caû moïi Giaùo hoäi ñòa phöông trong ba söù vuï: giaûng daäy, thaùnh hoùa vaø phuïc vuï trong Giaùo hoäi vaø phaûi laøm theá naøo ñeå nhöõng töø ngöõ aáy khoâng chæ döøng laïi ôû nhöõng lôøi thuyeát giaûng ñaïo ñöùc maø phaûi sinh hoa keát traùi trong caùc cô cheá vaø haønh ñoäng. Neáu Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu chöùng toû ñöôïc raèng caùc Giaùo hoäi AÙ Chaâu coù ñieàu gì ñoù deå daäy Giaùo hoäi Roma vaø Giaùo hoäi toaøn caàu, thì Huaán Quyeàn trong Giaùo hoäi khoâng coøn ñöôïc quan nieäm nhö con ñöôøng moät chieàu töø Roma ñeán caùc Giaùo hoäi ñòa phöông. Thay vaøo ñoù, phaûi laø vieäc hoïc hoûi vaø daïy doã laãn nhau, phaûi laø vieäc khích leä vaø söûa sai laãn nhau giöõa Giaùo hoäi Roma vaø caùc Giaùo hoäi khaùc, töùc giöõa taát caû moïi Giaùo hoäi ñòa phöông. Chæ baèng caùch ñoù thì söï söûa sai môùi coù theå ñöôïc hieåu baèng moät khaùi nieäm roäng raõi, nhaát laø trong caùc quoác gia vôùi caùc Giaùo hoäi ñöôïc meänh danh laø Giaùo hoäi quoác gia hay Giaùo hoäi yeâu nöôùc, raèng thì laø Giaùo hoäi Kitoâ giaùo taïi AÙ Chaâu laø moät toå chöùc nöôùc ngoaøi (thaät ra laø moät toå chöùc quoác teá), coù theå so saùnh ñöôïc vôùi caùc toå chöùc ña quoác gia, raèng Giaùo hoäi aáy phaûi nhaän leänh töø moät quyeàn bính nöôùc ngoaøi. Trong boái caûnh naøy, coù leõ seõ höõu ích khi ñöa ra nhaän ñònh raèng ñeå khoâng gaây hieåu laàm, chuùng ta neân traùnh xöû duïng moät vaøi kieåu dieãn taû moái quan heä giöõa Giaùm muïc ñòa phöông vaø Giaùm muïc Roma, thònh haønh trong moät soá giôùi thuoäc giaùo hoäi. Toâi muoán nhaéc ñeán töø "trung thaønh" vaø "vaâng phuïc" laø hai töø ñaëc tröng cho thaùi ñoä cuûa caùc Giaùm muïc ñoái vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng. Nhöng ñoái vôùi ngöôøi AÙ chaâu thì caùc töø aáy khoâng theå khoâng gôïi leân nhöõng cam keát phuïc tuøng cuûa caùc chö haàu ñoái vôùi caùc laõnh chuùa trong cheá ñoä phong kieán. Khoâng keå söï kieän laø trong Giaùo hoäi söï "trung thaønh" khoâng thuoäc veà moät ngöôøi naøo khaùc ngoaøi moät mình Ñöùc Ki-toâ maø thoâi vaø vò Giaùm muïc khoâng mang ôn ñoái vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng veà chöùc vuï Giaùm muïc cuûa mình cuõng khoâng phaûi laø phuï taù cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, neân theo thaàn hoïc maø noùi thì vieäc thích hôïp hôn laø phaûi dieãn taû vaø soáng moái quan heä giöõa Giaùo hoäi ñòa phöông vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng baèng caùc yù nieäm cuûa töø Giaùm muïc ñoaøn vaø tình lieân ñôùi. Chæ baèng caùch aáy thì traùch nhieäm giaûng daäy cuûa Giaùo Hoäi vaø thöøa taùc vuï coå voõ söï hieäp nhaát cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng môùi coù theå ñöôïc thöïc thi moät caùch coù hieäu quaû, khi hoïc hoûi ñöôïc nhieàu kinh nghieäm phong phuù khaùc nhau veà caùch theå hieän Giaùo hoäi töø khaép boán phöông trôøi treân ñòa caàu naøy vaø khi ñoùn nhaän söï söûa loãi ñaày kính troïng nhöng chaân thaønh trong tröôøng hôïp coù sai phaïm loãi laàm do taâm trí heïp hoøi, do kieâu caêng veà luaân lyù vaø do u toái veà taâm linh.
3. Ñaëc ñieåm thöù ba cuûa vieäc theå hieän Giaùo Hoäi moät caùch môùi taïi AÙ Chaâu laø tinh thaàn ñoái thoaïi: "Ñöôïc xaây döïng giöõa loøng caùc daân toäc, ñoù laø Giaùo Hoäi maø chöùng töø ñaày loøng tin vaø tình yeâu thöông ñoái vôùi Chuùa Phuïc Sinh vaø truyeàn tôùi nhöõng ngöôøi coù nieàm tin vaø xaùc tín toân giaùo khaùc nhôø söï ñoái thoaïi veà söï giaûi phoùng toaøn dieän cuûa taát caû moïi ngöôøi" (6). Ngay töø Ñaïi hoäi toaøn theå laàn ñaàu tieân hoïp taïi Taipei, Ñaøi Loan, naêm 1974, Lieân Hoäi ñoàng Giaùm muïc AÙ chaâu ñaõ nhaéc ñi nhaéc laïi raèng troïng traùch ñaàu tieân cuûa caùc Giaùo hoäi AÙ chaâu laø Loan Baùo Tin Möøng. Nhöng Lieân Hoäi ñoàng Giaùm muïc AÙ chaâu cuõng thöôøng chuû tröông raèng Giaùo hoäi chæ coù theå thöïc hieän ñöôïc troïng traùch aáy taïi AÙ Chaâu baèng con ñöôøng ñoái thoaïi vôùi caùc Neàn Vaên Hoaù AÙ Chaâu, vôùi caùc Toân Giaùo AÙ chaâu vaø vôùi chính ngöôøi AÙ Chaâu, nhaát laø nhöõng ngöôøi ngheøo (7). Toâng Huaán nhaéc laïi söï caàn thieát cuûa cuoäc ñoái thoaïi naøy. Trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc Neàn Vaên Hoùa AÙ chaâu (hoäi nhaäp vaên hoùa), Toâng Huaán laøm noåi baät caùc laõnh vöïc Thaàn Hoïc, Phuïng Vuï vaø Thaùnh Kinh (GHTAC, soá 22). Trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc Truyeàn Thoáng Toân Giaùo khaùc, Toâng Huaán nhaán maïnh cuoäc ñoái thoaïi mang tính ñaïi keát vaø giöõa caùc toân giaùo. Toâng Huaán laäp laïi ñeà nghò 41 cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ Chaâu: "Nhöõng quan heä giöõa caùc Toân Giaùo seõ ñöôïc môû mang caùch toát ñeïp, nhaát laø khi moïi ngöôøi soáng trong baàu khí côûi môû vôùi nhau, coù yù muoán laéng nghe, toân troïng vaø thoâng caûm ngöôøi khaùc trong nhöõng khaùc bieät cuûa hoï. Ñeå laøm ñöôïc taát caû nhöõng vieäc naøy, caàn phaûi bieát yeâu thöông tha nhaân. Töø ñoù môùi coù söï hôïp taùc, hoøa hôïp vaø laøm giaàu cho nhau" (GHTAC, soá 31). Trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi ngöôøi ngheøo, Toâng Huaán khaúng ñònh caàn phaûi coù tình yeâu öu tieân daønh cho ngöôøi ngheøo (caùch rieâng nhöõng ngöôøi daân nhaäp cö, caùc daân toäc vaø boä laïc goác baûn xöù, phuï nöõ vaø treû em), beânh vöïc quyeàn con ngöôøi, chaêm soùc veà y teá, giaùo duïc, kieán taïo hoaø bình, huûy boû nôï nöôùc ngoaøi vaø baûo veä moâi sinh (GHTAC, soá 32-41). Haún nhieân neáu Giaùo Hoäi Ki-toâ giaùo phaûi trôû thaønh Giaùo Hoäi cuûa AÙ Chaâu thöïc söï, thì caùc Ki-toâ höõu AÙ Chaâu phaûi daán thaân, moät caùch kieân cöôøng vaø toaøn taâm toaøn yù, vaøo cuoäc ñoái thoaïi baèng "cuoäc soáng vaø traùi tim" vôùi ba ñoái taùc treân. Vaø baèng caùch ñoù hoï thöïc thi quyeàn vaø traùch nhieäm cuûa mình laø Loan Baùo Ñöùc Gieâ-su cho nhöõng ngöôøi ñoàng höông AÙ Chaâu khaùc.
Trong boái caûnh Loan Baùo Tin Möøng vaø ñoái thoaïi vôùi caùc Neàn Vaên Hoùa, vôùi caùc Toân Giaùo vaø vôùi ngöôøi ngheøo AÙ Chaâu, coù leõ seõ naåy sinh vaán ñeà ñang ñöôïc tranh caõi laø phaûi Loan Baùo Ñöùc Ki-toâ laø Ñaáng Cöùu Ñoä vaø laø Ñaáng Cöùu Ñoä duy nhaát nhö theá naøo taïi AÙ Chaâu. Toâng Huaán khaúng ñònh raèng "Khoâng theå coù söï Phuùc AÂm hoùa thaät söï neáu khoâng coù vieäc coâng khai loan baùo Ñöùc Gieâsu laø Chuùa" (GHTAC, soá 19) vaø raèng söï Loan Baùo aáy "khoâng phaûi laø do moät ñoäng cô phe phaùi hay do tinh thaàn chieâu moä tín ñoà hoaëc bôûi söï tròch thöôïng naøo" maø "chæ vì muoán tuaân theo meänh leänh cuûa Ñöùc Kitoâ" (GHTAC, soá 20). Vì theá cho neân söï Loan Baùo aáy phaûi ñöôïc thöïc hieän vôùi loøng kính troïng ñoái vôùi caû hai phía: "moät ñaøng toân troïng con ngöôøi trong haønh trình tìm kieám nhöõng giaûi ñaùp cho nhöõng vaán naïn saâu xa nhaát cuûa cuoäc soáng, ñaøng khaùc toân troïng hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn nôi con ngöôøi" (GHTAC, soá 20).
Veà vieäc phaûi loan baùo nhö theá naøo veà Ñöùc Gieâsu laø Ñaáng Cöùu Ñoä duy nhaát thì Toâng Huaán thaúng thaén nhìn nhaän raèng söï loan baùo aáy "ñaõ ñuïng phaûi nhöõng khoù khaên veà trieát hoïc, vaên hoùa vaø thaàn hoïc, nhaát laø nhìn töø nhöõng nieàm tin coù trong caùc Toân Giaùo lôùn cuûa AÙ chaâu, voán quyeän raát chaët vôùi caùc Neàn Vaên Hoùa vaø caùc theá giôùi quan rieâng bieät" (GHTAC, soá 20). Noãi khoù khaên naøy laø do söï kieän ñaõ ñöôïc nhaéc ñeán ôû treân laø, Ñöùc Ki-toâ ñöôïc coi laø ngöôøi xa laï ñoái vôùi AÙ chaâu, nhö moät göông maët Taây phöông hôn laø moät göông maët AÙ chaâu. ÔÛ ñaây Toâng Huaán ñaùng ñöôïc ca tuïng vì ñaõ yeâu caàu ba ñieàu quan troïng sau ñaây:
* moät coâng cuoäc giaùo duïc tieäm tieán veà vieäc Loan Baùo Ñöùc Gieâ-su laø Ñaáng Cöùu Ñoä duy nhaát (8),
* xöû duïng caùch keå chuyeän ñeå boå sung cho caùc heä (thaàn hoïc) trong vieäc Loan Baùo aáy (9) vaø
* nhìn nhaän coù söï khaùc bieät chính ñaùng trong caùc caùch tieáp caän ñeå Loan Baùo veà Ñöùc Gieâsu (10).
Ñaây khoâng phaûi laø choã ñeå tranh luaän thaàn hoïc veà chuû nghóa khöû tröø, dung naïp vaø ña daïng, nhöng theo söï phaùn ñoaùn cuûa toâi, vaán ñeà Ñöùc Gieâsu laø Ñaáng Cöùu Ñoä duy nhaát laø vaán ñeà lyù thuù coù leõ trong thaàn hoïc, nhöng laø moät kieàu noùi voâ boå trong giaûng daäy vaø giaùo lyù. Nguyeân do laø vì muïc tieâu tröïc tieáp cuûa vieäc Loan Baùo Tin Möøng laø laøm cho ngöôøi ta ñoùn nhaän Ñöùc Gieâsu laø "Ñaáng Cöùu Ñoä cuûa hoï" (Personal Savior) - neáu muoán duøng caùch noùi maø caùc Kitoâ höõu thuoäc Phong traøo Thaùnh Linh raát thích duøng - chöù khoâng phaûi laø "Ñaáng Cöùu Ñoä duy nhaát". Ñieàu ñöôïc nhaém tôùi laø söï daán thaân coù tính caù nhaân vaø troïn veïn cuûa ngöôøi taân toøng ñoái vôùi Ñöùc Gieâsu chöù khoâng phaûi laø söï khöôùc töø vieäc coù theå coù nhöõng caùch thöùc khaùc maø Thieân Chuùa coù theå duøng ñeå ñeán vôùi ngöôøi khaùc. Caâu hoûi mang tính soáng coøn vöôït treân taát caû khoâng phaûi laø caùc daân toäc khaùc coù theå ñöôïc cöùu ñoä hay khoâng vaø ñöôïc cöùu ñoä baèng caùch naøo nhöng laø caâu hoûi "baèng caùch naøo toâi coù theå ñi vaøo moái quan heä caù vò (personal) vôùi Thieân Chuùa moät caùch sung maõn?" Khi moät ngöôøi naøo ñoù ñaõ khaùm phaù ra raèng Ñöùc Gieâ-su laø con ñöôøng giuùp ngöôøi aáy ñaït tôùi Thieân Chuùa thì luùc ñoù vôùi kinh nghieäm caù nhaân cuûa mình, ngöôøi aáy coù theå laøm chöùng veà söï kieän aáy vôùi ngöôøi khaùc. Söùc maïnh vaø loøng nhieät thaønh cuûa chöùng nhaân khoâng phaùt sinh töø söï xaùc tín coù tính thaàn hoïc raèng Ñöùc Gieâsu laø Ñaáng Cöùu Ñoä duy nhaát nhöng xuaát phaùt töø kinh nghieäm saâu xa raèng Ngöôøi laø Ñaáng Cöùu Ñoä cuûa toâi (Personal Savior for me). Trong giaûng daäy khi toâi bò hoûi veà caùc toân giaùo khaùc vaø veà caùc khuoân maët cöùu ñoä khaùc thì toâi seõ phaûi coâng nhaän, moät caùch vui veû vaø bieát ôn raèng caùc toân giaùo vaø caùc khuoân maët cöùu ñoä khaùc coù nhieàu yeáu toá toát vaø coù söï hieän dieän cöùu ñoä cuûa Thaùnh Thaàn Thieân Chuùa nôi hoï; nhöng toâi seõ laøm chöùng raèng Ñöùc Gieâ-su laø con ñöôøng cho toâi ñeán vôùi Thieân Chuùa vaø toâi seõ môøi hoï thöû ñi vaøo con ñöôøng naøy xem. Neáu hoï chaáp nhaän Ñöùc Gieâsu laø con ñöôøng cuûa hoï ñeå tôùi Thieân Chuùa thì khi aáy toâi seõ cho thaáy raèng Ñöùc Gieâsu laø Ñaáng Cöùu Ñoä phoå quaùt vaø duy nhaát, nghóa laø Ñaáng Cöùu Ñoä cuûa toâi cuõng nhö cuûa nhöõng ngöôøi khaùc.
4. Ñaëc ñieåm thöù boán vaø laø ñaëc ñieåm cuoái cuøng cuûa vieäc theå hieän Giaùo hoäi moät caùch môùi taïi AÙ chaâu laø tính ngoân söù: "Giaùo hoäi laø men bieán ñoåi trong theá giôùi naøy vaø laø daáu chæ ngoân söù daùm nhìn xa hôn theá giôùi hieän taïi ñeå höôùng tôùi Nöôùc Thieân Chuùa laø Trieàu Ñaïi ñang ñeán nhöng chöa ñeán troïn veïn" (11). Trong nhöõng gì coù lieân quan tôùi AÙ chaâu, thì neáu muoán laøm "men bieán ñoåi theá giôùi", Ki-toâ giaùo phaûi töø boû tham voïng cuûa mình ñaõ gaén lieàn vôùi nhöõng giai ñoaïn truyeàn giaùo hoài ñaàu theá kyû 20, ñeå keùo ñaïi ña soá ngöôøi AÙ chaâu veà vôùi Ñöùc Ki-toâ. Noùi veà caùi cheát cuûa caùc toân giaùo AÙ chaâu xem ra coù veû quaù sôùm vaø ñaõ ñöôïc phoùng ñaïi moät caùch quaù ñaùng. Taïi AÙ chaâu, nôi maø caùc Kitoâ höõu vaãn coøn laø moät thieåu soá raát khieâm toán trong daân chuùng sau 4 theá kyû truyeàn giaùo vaø nôi maø caùc toân giaùo khoâng phaûi laø Kitoâ giaùo ñaõ toû cho thaáy coù söùc caïnh tranh lôùn lao, thì vieãn töôïng ngöôøi ta trôû laïi haøng loaït vôùi ñöùc Tin Kitoâ giaùo laø hoaøn toaøn khoâng theå xaåy ra. Caùc Kitoâ höõu AÙ chaâu phaûi ñi ñeán choã nhaän ra söï kieän naøy laø hoï seõ maõi maõi laø moät "nhoùm nhoû coøn soùt laïi" ñoàng haønh vôùi caùc tín ñoà cuûa caùc toân giaùo khaùc trong cuoäc haønh trình tieán veà Vöông Quoác cuûa Thieân Chuùa.
Muïc tieâu cuûa vieäc truyeàn giaùo "laøm cho muoân daân trôû thaønh moân ñeä" (Mt 28, 19) cuûa Giaùo hoäi taïi AÙ chaâu vì theá khoâng theå laø caøng coù theâm nhieàu tín höõu caøng toát, baèng pheùp röûa "nhaân danh Cha vaø Con vaø Thaùnh Thaàn" (Mt 28,19) maø seõ ñöôïc coi nhö laø muïc tieâu ñaùng öôùc ao cuûa vieäc truyeàn giaùo cuûa Giaùo hoäi. Ñuùng hôn thì traùch nhieäm öu tieân haøng ñaàu cuûa Giaùo hoäi laø trôû neân "daáu chæ ngoân söù" ñaùng tin caäy cuûa Nöôùc Thieân Chuùa ñang ñeán. Troïng taâm môùi naøy cuûa vieäc truyeàn giaùo cuûa Giaùo hoäi phaûi laø ngoïn ñeøn soi saùng vieäc saép ñaët caùc moái öu tieân vaø söï choïn löïa caùc chieán löôïc khoâng nhaèm muïc tieâu phuïc vuï caùc lôïi ích noäi boä cuûa Giaùo hoäi maø nhaèm Loan Baùo Tin Möøng xuyeân qua cuoäc ñoái thoaïi vôùi ba ñoái taùc ñaõ ñeà caäp ôû treân.
Coù moät caùch dieãn taû raát höõu ích veà söù maïng cuûa Giaùo hoäi maø Thomas Thangaraj ñaõ thöïc hieän laø nhìn söù maïng aáy laø moät phaàn vaø laø söï hoaøn taát söù maïng cuûa chính nhaân loaïi bao goàm ba nhieäm vuï cô baûn laø: tính traùch nhieäm, tình lieân ñôùi vaø söï hoã töông. "Tính traùch nhieäm" theo Thangaraj coù nghóa laø con ngöôøi laø sinh vaät thoaùt ra khoûi chính mình vaø quay laïi vôùi chính mình trong löông taâm coù suy nghó, lyù giaûi chính mình vaø vôùi moät caûm nhaän tính hieäu quaû bieát laõnh laáy traùch nhieäm veà chính mình vaø veà caùc haønh ñoäng cuûa mình. Nhieäm vuï naøy con ngöôøi phaûi chu toaøn trong tình lieân ñôùi vaø hoã töông giöõa ngöôøi naøy vôùi ngöôøi khaùc (12). Ñieàu maø söù maïng cuûa ngöôøi Kitoâ höõu theâm vaøo söù maïng cuûa nhaân loaïi - nhôø nieàm tin cuûa mình - laø laøm cho ba nhieäm vuï treân coù moät cung caùch môùi: tính traùch nhieäm mang daáu tích "bò ñoùng ñinh thaäp giaù", tình lieân ñôùi "coù tính giaûi phoùng" vaø söï hoã töông "mang tính caùnh chung" (13).
Heä quaû cuûa caùch nhìn söù maïng truyeàn giaùo nhö treân laø caùc Giaùo Hoäi cuûa AÙ Chaâu phaûi thieát laäp khoâng chæ caùc Coäng Ñoaøn Ki-toâ Cô Baûn (Basic Christian Communities) maø Toâng Huaán ñaõ khuyeán caùo caùch maïnh meõ (ñoïc TH.GHTAC, soá 25) maø coøn phaûi xaây döïng caû caùc Coäng Ñoaøn Nhaân Sinh Cô Baûn (Basic Human Communities). Vì caùc Kitoâ höõu AÙ Chaâu caàn phaûi hôïp taùc vôùi nhöõng ngöôøi ñoàng höông AÙ Chaâu cuûa mình trong nhieäm vuï thaêng tieán nhaân sinh, neân caùc Coäng Ñoaøn Nhaân Sinh Cô Baûn cuõng caàn thieát khoâng keùm caùc Coäng Ñoaøn Ki-toâ Cô Baûn ñeå Giaùo Hoäi trôû thaønh daáu chæ ngoân söù cuûa Nöôùc Thieân Chuùa. Caùc Coäng Ñoaøn Nhaân Sinh Cô Baûn laøm cho ngöôøi Kitoâ höõu môû roäng caùc moái quan taâm cuûa mình vöôït ra ngoaøi khuoân khoå cuûa caùc böùc töôøng chaät heïp cuûa caùc ngoâi thaùnh ñöôøng vaø ñaët hoï vaøo tö theá ñoái thoaïi "baèng ñôøi soáng vaø traùi tim" vôùi caùc toân giaùo khaùc keå caû vôùi nhöõng ngöôøi khoâng tin.
Gs. Phan Ñình Cho, Ñaïi Hoïc Georgetown, Washington, USA
Nguyeãn Vaên Noäi chuyeån dòch Vieät ngöõ töø tieáng Anh