Suy Nghó Vaø Hoïc Hoûi Veà Gia Ñình - Ñeà Taøi X
Gia Ñình Vaø Tình Yeâu
Ñoái Vôùi Nhöõng ngöôøi Yeáu Keùm Nhaát
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
I. Nhaäp Ñeà:
Trong ñeà taøi thöù 9: “Gia ñình laø trung taâm vaø nguoàn phaùt sinh thieän haûo xaõ hoäi” chuùng ta ñaõ thaáy vai troø vaø traùch nhieäm xaõ hoäi vaø chính trò cuûa gia ñình. Ñeà taøi thöù 10 naøy seõ tieáp noái ñeà taøi thöù 9 vaø taäp trung vaøo moät haïng ngöôøi ñaëc bieät cuûa xaõ hoäi: ñoù laø nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát trong xaõ hoäi. Nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát naøy phaûi ñöôïc caùc gia ñình quan taâm chaêm soùc vaø phuïc vuï nhö laø ñoái töôïng öu tieân. Chính Ñöùc Thaùnh Cha Gio-an Phao-loâ 2 cuõng noùi ñeán nhieäm vuï naøy cuûa gia ñình trong Toâng Huaán Ñôøi Soáng Gia Ñình:
“Gia ñình duø bieät laäp hay keát thaønh hieäp hoäi, ñeàu coù theå vaø phaûi daán thaân cho nhieàu coâng cuoäc phuïc vuï xaõ hoäi, caùch rieâng laø lo cho nhöõng ngöôøi ngheøo vaø cho nhöõng ngöôøi vaø nhöõng hoaøn caûnh maø caùc toå chöùc töø thieän vaø cöùu teá coâng coäng khoâng theå lo heát ñöôïc.” (ÑSGÑ, 44).
Vaø neàn thaàn hoïc cuûa caùc Giaùo Hoäi thuoäc theá giôùi thöù ba, caùch rieâng cuûa Giaùo Hoäi Nam Myõ vaø AÙ Chaâu ñaõ mang ñaäm “moät choïn löïa öu tieân daønh cho ngöôøi ngheøo” (Option preùfeùrentielle pour les pauvres).
Vaäy hoâm nay chuùng ta seõ cuøng nhau tìm hieåu: Ai laø nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát trong xaõ hoäi ngaøy hoâm nay? Taïi sao nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát aáy laïi ñöôïc coi laø ñoái töôïng öu tieân cuûa gia ñình vaø tình yeâu? Muoán daønh öu tieân cho nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát trong xaõ hoäi gia ñình Ki-toâ höõu phaûi laøm gì?
II. Trình Baøy:
1. Ai laø nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát trong xaõ hoäi hoâm nay?
- Nhöõng ngöôøi heøn moïn nhaát theo Tin Möøng Maùt-theâu, chöông 25:
Trong caâu chuyeän keå veà Cuoäc Phaùn Xeùt Chung trong Mt 25, 31 - 46, chuùng ta thaáy Ñöùc Gieâ-su ñaõ keå ra moät loaït nhöõng ngöôøi maø Ngöôøi xem laø nhöõng “anh em heøn moïn nhaát” cuûa Ngöôøi. Ñoù laø nhöõng keû ñoùi aên, khaùt uoáng, bô vô khoâng cöûa khoâng nhaø, khoâng ñuû quaàn aùo che thaân, ñau yeáu beänh taät, bò tuø toäi.
- Nhöõng ngöôøi caàn ñöôïc quan taâm nhaát veà muïc vuï gia ñình theo Toâng Huaán Ñôøi Soáng Gia Ñình:
Trong phaàn thöù ba noùi veà Muïc Vuï Gia Ñình. Toâng Huaán Ñôøi Soáng Gia Ñình coù neâu leân moät soá tröôøng hôïp ñaëc bieät maø Muïc Vuï Gia Ñình caàn quan taâm caùch rieâng. Phaûi chaêng chuùng ta cuõng coù theå coi ñaây laø nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát, khoâng phaûi vì hoï theá naøy theá noï maø vì hoï caàn ñeán söï quan taâm cuûa Giaùo Hoäi. Ñoù laø: gia ñình di daân; gia ñình nhöõng ngöôøi bò boù buoäc phaûi vaéng maët laâu ngaøy nhö quaân nhaân, thuûy thuû, du muïc, tuø nhaân, tî naïn hay bò löu ñaøy; nhöõng gia ñình giuõa ñoâ thò maø thöïc teá laïi soáng beân leà; caùc gia ñình khoâng nhaø cöûa; caùc gia ñình khoâng ñaày ñuû, chæ coù cha hoaëc chæ coù meï; nhöõng gia ñình coù con bò taøn taät hay nghieän ma tuùy; nhöõng gia ñình coù ngöôøi nghieän röôïu; nhöõng gia ñình bò taùch khoûi moâi tröôøng vaên hoùa vaø xaõ hoäi cuûa hoï hay coù nguy cô maát moâi tröôøng aáy; nhöõng gia ñình bò kyø thò vì chính trò hay vì nhöõng leõ khaùc; nhöõng gia ñình bò xaâu xeù vì yù thöùc heä; nhöõng gia ñình khoâng theå deã daøng tieáp xuùc vôùi Giaùo Xöù; nhöõng gia ñình bò baïo haønh hay bò ngöôïc ñaõi vì Ñöùc Tin; nhöõng gia ñình vò thaønh nieân; nhöõng ngöôøi giaø caû coâ ñôn vaø tuùng thieáu (xem ÑSGÑ, 77).
Ngoaøi ra coøn coù nhöõng hoaøn caûnh ñaëc bieät khaùc nhö hoân nhaân hoãn hôïp; hoân nhaân traùi qui taéc (hoân nhaân thöû, chung soáng khoâng hoân nhaân, ngöôøi Coâng Giaùo chæ keát hoân theo luaät daân söï, ly thaân vaø ly dò khoâng taùi hoân, ly dò taùi hoân) vaø nhöõng ngöôøi khoâng coù gia ñình vaø caùc gia ñình treû... (xem ÑSGÑ, 78 - 85).
- Nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát trong xaõ hoäi Vieät Nam hoâm nay:
Trong cuoäc hoäi thaûo “40 naêm sau Vatican 2 nhìn laïi” do UÛy Ban Giaùm Muïc veà Vaên Hoùa toå chöùc taïi Toaø Toång Giaùm muïc Saøi-goøn trong ba ngaøy 11,12 vaø 13.12.2002, Linh Muïc Vuõ Khôûi Phuïng, Doøng Chuùa Cöùu Theá ñaõ trình baøy ñeà taøi: “Linh muïc, con nôï ñaëc bieät cuûa ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi yeáu ñuoái”. Ngoaøi nhöõng ngöôøi soáng trong caùc döôõng laõo, caùc treû cuûa caùc Lôùp Hoïc Tình Thöông, caùc treû khuyeát taät, nhöõng ngöôøi phong cuøi, nhöõng naïn nhaân caùc teä naïn xaõ hoäi nhö phaù thai, ma tuùy, HIV, AIDS,... ngaøi ñaõ keå ra 5 loaïi ñoái töôïng khaùc maø ngaøi cho laø nhöõng ngöôøi ñang caàn vaø ñang tìm Ñöùc Tin. Ñoù laø: Anh chò em caùc daân toäc thieåu soá; Caùc baïn treû, sinh vieân, hoïc sinh; Nhöõng ngöôøi goác Coâng Giaùo, nhöng ñaõ nhaït Ñöùc Tin; Nhöõng ngöôøi coù thaønh kieán, aùc caûm hoaëc laõnh ñaïm vôùi ñaïo, nhöng sau ñoåi yù; Nhöõng naïn nhaân cuûa caùc gia ñình tan vôõ.
Khoâng ai caám chuùng ta xeáp taát caû naêm haïng ngöôøi naøy vaøo haøng nguõ nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát cuûa xaõ hoäi hoâm nay, tuy veà moät soá maët naøo ñoù, hoï khoâng heà yeáu keùm.
2. Taïi sao gia ñình Ki-toâ höõu phaûi daønh tình yeâu thöông ñaëc bieät cho nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát trong xaõ hoäi?
- Tröôùc heát, gia ñình Ki-toâ höõu phaûi daønh tình yeâu thöông ñaëc bieät cho nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát trong xaõ hoäi vì tình ñoàng loaïi, ñoàng baøo. Cha oâng ta ñaõ noùi: “Laù laønh ñuøm laù raùch” hay “Baàu ôi thöông laáy bí cuøng, tuy raèng khaùc gioáng nhöng chung moät giaøn” ñeå giaùo duïc chuùng ta veà tình lieân ñôùi, nghóa ñoàng baøo (ngöôøi cuøng trong moät boïc theo truyeàn thuyeát 100 tröùng con Laïc chaùu Hoàng) phaûi bieát ñuøm boïc laãn nhau, nhaát laø trong caûnh khoù khaên, hoaïn naïn.
- Keá ñeán, gia ñình Ki-toâ höõu phaûi daønh tình yeâu thöông ñaëc bieät cho nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát trong xaõ hoäi vì ñoù laø tinh thaàn vaø Giaùo Lyù cuûa Ñöùc Ki-toâ:
“Ñöùc Gieâ-su ñaùp: Ngöôi phaûi yeâu meán Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa cuûa ngöôi, heát loøng, heát linh hoàn vaø heát trí khoân ngöôi. Ñoù laø ñieàu raên lôùn nhaát vaø ñieàu raên ñöùng ñaàu. Coøn ñieàu raên thöù hai, cuõng gioáng ñieàu raên aáy, laø: ngöôi phaûi yeâu ngöôøi thaân caän nhö chính mình. Taát caû Luaät Moâ-seâ vaø caùc Saùch Ngoân Söù ñeàu tuøy thuoäc vaøo hai ñieàu raên aáy” (Mt 22, 37 - 40).
- Sau cuøng, gia ñình Ki-toâ höõu phaûi daønh tình yeâu thöông ñaëc bieät cho nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát trong xaõ hoäi vì chính Ñöùc Ki-toâ:
Ñöùc Ki-toâ ñaõ neâu göông cho chuùng ta trong vieäc yeâu thöông chaêm soùc chöõa trò nhöõng ngöôøi bò thaàn oâ ueá nhaäp, ñau oám, bò quyû aùm, phong huûi vaø Ngöôøi ñaõ laøm vieäc heát söùc mình cho ngöôøi ngheøo aáy: “Ñöùc Gieâ-su ñi khaép caùc thaønh thò, laøng maïc, giaûng daïy trong caùc hoäi ñöôøng cuûa hoï, rao giaûng Tin Möøng Nöôùc Trôøi vaø chöõa heát beänh hoaïn taät nguyeàn... “Ñöùc Gieâ-su thaáy ñaùm ñoâng, Ngöôøi chaïnh loøng thöông, vì hoï laàm than vaát vöôûng, nhö baày chieân khoâng ngöôøi chaên daét” (Mt 10, 35 - 36; ñoïc theâm Mc 1, 21 - 45).
Ñöùc Ki-toâ ñaõ daïy doã Ñöùc Thöông Ngöôøi: “Anh em phaûi coù loøng nhaân töø, nhö Cha anh em laø Ñaáng nhaân töø. Anh em haõy cho, thì seõ ñöôïc Thieân Chuùa cho laïi.” (Lc 6, 36.39) vaø ñöa ra cho chuùng ta khuoân vaøng thöôùc ngoïc laøm tieâu chuaån cho caùch soáng vaø haønh ñoäng: “Vaäy taát caû nhöõng gì anh em muoán ngöôøi ta laøm cho mình, thì chính anh em haõy laøm cho ngöôøi ta, vì Luaät Moâ-seâ vaø lôøi caùc ngoân söù laø theá ñoù.” (M7 7, 13 - 14).
Nhaát laø Ñöùc Ki-toâ ñaõ ñoàng hoùa mình vôùi ngöôøi ngheøo, vôùi nhöõng ai yeáu keùm nhaát, coi nhöõng haønh ñoäng laøm cho vaø laøm vì ngöôøi ngheøo laø laøm cho vaø laøm vì chính Chuùa: “Ta baûo thaät caùc ngöôi: moãi laàn caùc ngöôi laøm nhö theá cho moät trong nhöõng anh em beù nhoû nhaát cuûa Ta ñaây laø caùc ngöôi ñaõ laøm cho chính Ta vaäy.” - “Ta baûo thaät caùc ngöôi: moãi laàn caùc ngöôi khoâng laøm nhö theá cho moät trong nhöõng anh em beù nhoû nhaát cuûa Ta ñaây laø caùc ngöôi ñaõ khoâng laøm cho chính Ta vaäy.” ( Mt 25, 40 vaø 45).
Chuùng ta bieát raát roõ: “laøm hay khoâng laøm nhö theá” coù nghóa laø cho hay khoâng cho aên, cho hay khoâng cho uoáng, cho hay khoâng cho maëc, thaêm vieáng hay khoâng thaêm vieáng, ñoùn tieáp hay khoâng ñoùn tieáp. Coøn “cho nhöõng anh em beù nhoû nhaát cuûa Ta ñaây” laø cho nhöõng ngöôøi ñang ñoùi, ñang khaùt, ñang reùt, ñang bô vô, ñang khoâng cöûa khoâng nhaø, ñang ñau yeáu beänh taät, ñang bò tuø toäi, giam caàm!
3. Muoán daønh öu tieân cho nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát trong xaõ hoäi, gia ñình Ki-toâ höõu phaûi laøm gì?
Muoán daønh öu tieân cho nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát trong xaõ hoäi gia ñình Ki-toâ höõu phaûi coù yù thöùc saâu saéc vaø maõnh lieät veà tình lieân ñôùi giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, veà traùch nhieäm cuûa nhöõng ngöôøi may maén ñoái vôùi nhöõng ngöôøi keùm may maén trong coäng ñoàng xaõ hoäi, daân toäc vaø theá giôùi. Khoâng chæ laø yù thöùc xuoâng, maø laø yù thöùc ñöôïc hieän thöïc hoùa baèng haønh ñoäng cuû theå vaø thieát thöïc nhö giuùp ñôõ, uûi an, taïo coâng aên vieäc laøm, naâng cao giaùo duïc... hoaëc ñaáu tranh deïp boû goác reã cuûa vaán ñeà (thôø ô hay baát coâng cuûa xaõ hoäi).
Muoán daønh öu tieân cho nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát trong xaõ hoäi, gia ñình Ki-toâ höõu phaûi laøm thaám nhuaàn giaùo lyù Ki-toâ giaùo vaø tinh thaàn Tin Möøng vaø phaûi hoïc cuøng Chuùa Gieâ-su nhö Ngöôøi môøi goïi: “Haõy hoïc cuøng Ta vì Ta ...” Moät ngöôøi caøng yeâu Chuùa thì caøng thöông yeâu anh em ñoàng loaïi: Lòch söû Giaùo Hoäi khoâng thieáu nhöõng taám göông thaùnh thieän vaø daán thaân cuûa caùc Linh Muïc, Tu Só vaø Giaùo Daân soáng queân mình vì ngöôøi ngheøo.
Muoán coù yù thöùc saâu saéc vaø maõnh lieät veà tình lieân ñôùi giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, veà traùch nhieäm cuûa ngöôøi may maén ñoái vôùi ngöôøi keùm may maén cuõng nhö muoán thaám nhuaàn giaùo lyù Ki-toâ giaùo vaø tinh thaàn Tin Möøng vaø muoán hoïc cuøng Chuùa Gieâ-su ñeå bieát yeâu thöông nhöõng ngöôøi yeáu keùm nhaát trong xaõ hoäi moät caùch öu tieân, thì moãi ngöôøi vaø moãi gia ñình Ki-toâ höõu khoâng theå coi thöôøng caùc phöông theá truyeàn thoáng cuûa Giaùo Hoäi: caàu nguyeän, ñoïc vaø suy nieäm Lôøi Chuùa, tham döï caùc Bí Tích, caùc buoåi tónh taâm, hoïc hoûi vaø reøn luyeän caùc nhaân ñöùc Ki-toâ giaùo coù tính xaõ hoäi nhö quaûng ñaïi, hy sinh, chia seû...
III. Keá Luaän:
Trong Phuùc AÂm, coù laàn Ñöùc Gieâ-su ñaõ noùi vôùi caùc moân ñeä caâu naøy: “Ngöôøi ngheøo thì luùc naøo anh em cuõng coù vôùi anh em” (Mt 26, 11). Quaû ñuùng nhö lôøi Chuùa noùi. Loaøi ngöôøi, nhôø caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät, ñaõ thöïc hieän ñöôïc nhöõng ñieàu voâ cuøng kyø dieäu (nhö phi thuyeàn con thoi leân vuõ truï, nhö veä tinh thoâng tin, nhö caùc phöông phaùp vaø thuoác chöõa beänh...).
Nhöng thôøi ñaïi naøo cuõng saûn sinh ra theâm nhöõng haïng ngöôøi ngheøo môùi. Vaán ñeà cuûa chuùng ta laø coù bieát môû loøng, môû trí, môû tuùi tieàn, môû cöûa... ñeå ñoùn tieáp vaø naâng ñôõ nhöõng ngöôøi yeáu keùm cuûa xaõ hoäi ngaøy nay hay khoâng. Neáu gia ñình chuùng ta soáng bo bo chæ bieát coù mình, thì laø töï maâu thuaãn vôùi tính danh Ki-toâ höõu cuûa mình.
IV. Chia Seû:
OÂng baø anh chò haõy chia seû nhöõng noã löïc maø gia ñình mình ñaõ thöïc hieän ñeå yeâu thöông chaêm lo cho nhöõng anh chò em yeáu keùm nhaát maø mình gaëp.
OÂng baø anh chò haõy chia seû veà nhöõng caùch coù theå xoa dòu nhöõng noãi ñau thöông vaø giaûm bôùt nhöõng thieät thoøi cuûa nhöõng thaønh phaàn yeáu keùm nhaát trong xaõ hoäi hieän nay noùi chung vaø trong ñòa baøn daân cö cuûa oâng baø anh chò noùi rieâng.
V. Thöïc Haønh:
Giaû nhö Chuùa Gieâ-su böôùc vaøo nhaø chuùng toâi hay baám chuoâng ôû coång nhaø chuùng toâi, thì gia ñình chuùng toâi seõ coù phaûn öùng theá naøo? Giaû nhö chuùng toâi ñi ra ñöôøng, ñi veà mieàn queâ gaëp Chuùa Gieâ-su, thì gia ñình chuùng toâi seõ laøm gì? Giaû nhö coù ngöôøi baùo cho gia ñình chuùng toâi bieát Chuùa Gieâ-su ñang coù maët taïi nhaø döôõng laõo A, beänh vieän B, nhaø môû C, nhaø nuoâi treû khuyeát taät D, traïi giaùo duïc lao ñoäng E, nhaø oå chuoät G, nhaø troï coâng nhaân H, traïi cai nghieän L, thì gia ñình chuùng toâi coù tin chuyeän aáy khoâng vaø coù thu xeáp moïi vieäc ñeå chaïy ñeán nôi ñoù gaëp Chuùa khoâng?
Moãi ngöôøi vaø moãi gia ñình Ki-toâ höõu ñeàu bieát chuùng ta seõ laøm gì trong nhöõng tröôøng hôïp neâu treân. Chæ khaùc laø Chuùa Gieâ-su khoâng xuaát hieän baèng xöông baèng thòt nhö caùch ñaây hôn hai ngaøn naêm, thôøi Ngöôøi soáng ôû Na-da-reùt, Ga-li-leâ, Giu-ñeâ vaø Sa-ma-ri maø nay Ngöôøi coù maët moät caùch voâ hình vaø trong nhöõng con ngöôøi yeáu keùm nhaát cuûa xaõ hoäi chuùng ta ngaøy nay thoâi!
Gs. Nguyeãn Vaên Noäi
(Trích daãn töø Ephata Vieät Nam soá 100, naêm 2003)