Ngaøy 12 Thaùng Saùu
Thaùnh Augustinoâ Phan Vieát Huy, Binh Só;
Nicoâlao Buøi Ñöùc Theå, Binh Só;
Vaø Ña Minh Ñaït, Binh Só
(+ 1839)
Ba thaùnh Augustinoâ Phan Vieát Huy, ngöôøi laøng Haï Ninh, Nocoâlao Buøi Ñöùc Theå queâ taïi Kieân Trung vaø Ña Minh Ñaït sinh quaùn Phuù Nhai ñeàu laø binh só thuoäc phuû Xuaân Tröôøng, tænh Nam Ñònh. Ñôøi soáng cuûa ba ñaáng thaät bình thöôøng, nhöng nhôø ôn Chuùa, caùc ngaøi ñaõ ñöôïc phuùc töû ñaïo.
Ñaàu naêm 1838, quan toång ñoác Nam Ñònh Trònh Quang Khanh môû tieäc khoaûn ñaõi khoaûng 500 binh só Coâng Giaùo trong caùc cô ñoäi thuoäc quyeàn, vôùi yù ñoà xuùi giuïc boû ñaïo. Vì sôï bò kìm keïp, goâng xieàng tuø nguïc vaø tra taán, haàu heát ñaõ quaù khoùa, cuoái cuøng chæ coøn coù ba ngöôøi laø quyeát giöõ vöõng ñöùc tin nôi Thieân Chuùa. Lieàn ñoù, caùc ngaøi phaûi mang goâng xieàng naëng neà, chòu ñaùnh ñaäp, phôi naéng möa vaø chòu sæ nhuïc nhieàu thaùng. Coù laàn bò lính aøo tôùi loâi caùc ngaøi qua Thaùnh Giaù, thaùnh Augustinoâ Huy ñaõ phaân phoâ: "Caùc oâng cöôõng baùch ñöôïc thaân xaùc toâi, khieán chaân toâi chaïm Thaùnh Giaù, nhöng caùc oâng töôûng cuõng lay chuyeån ñöôïc yù chí cuûa toâi sao? Bao laâu yù toâi khoâng ñoàng tình thì vieäc caùc oâng baét eùp toâi khoâng coù hieäu quaû gì heát". Ñeán thaùng 20/1838, tröôùc ñöùc tin saét ñaù cuûa caùc ngaøi, caùc quan ñaõ phaûi leân aùn töû hình vaø göûi vaøo kinh xin chaâu pheâ, nhöng vua Minh Maïng khoâng nghe, baét tìm moïi caùch ñeå buoäc caùc ngaøi boû ñaïo.
Toång ñoác Trònh Quang Khanh lieàn ra leänh ñem cha, meï, vôï, con, hoï haøng vaø chöùc saéc caùc laøng thuoäc queâ quaùn caùc ngaøi tôùi coâng ñöôøng, roài doïa seõ ra cöïc hình neáu neáu hoï khoâng duï ñöôïc caùc vò naøy boû ñaïo. Duø ñaây laø moät ñoøn taâm lyù aùc ñoäc, nhöng caùc ngaøi luoân khích leä nhau trung thaønh vôùi Chuùa cho ñeán cheát. AÂm möu sau cuøng laø taùch moãi vò moät nôi ñeå cho moïi ngöôøi deã daøng xuùi giuïc boû ñaïo.
Moät thaùng sau, ngaøi laïi phaûi ra tröôùc coâng ñöôøng, nhöng khoâng heà bò lay chuyeån. Quan toøa lieàn truyeàn ñaùnh ñoøn moät kyø haøo thuoäc laøng cuûa Chaân Phöôùc Nicoâlao Theå. Do ñoù vì tình ruoät thòt laøng nöôùc vaø ñeå traùnh cho moïi ngöôøi khoûi bò taøn saùt, ba ñaáng ñeàu phaûi laàn löôït quaù khoùa. Quan toång ñoác lieàn traû töï do vaø ban cho moãi vò 10 quan tieàn.
Nhöng sau khi ñöôïc traû töï do, bò löông taâm caén röùt coøn khoå hôn nhöõng hình phaït thaân xaùc phaûi chòu, neân caùc ngaøi ñaõ aên naên thoáng hoái, ñi xöng toäi vaø trôû laïi Nam Ñònh tìm gaëp quan toång ñoác. Caùc ngaøi neùm traû tieàn cho quan thöôïng, cuøng tuyeân xöng ñöùc tin Coâng Giaùo vaø saün saøng cheát vì Chuùa. Toång ñoác Trònh Quang Khanh giaän döõ nhöng vaãn coá tình laøm ngô ñuoåi caùc ngaøi veà vaø trao cho höông chöùc coi chöøng.
Caùc ngaøi baøn vôùi nhau phaûi vaøo taän kinh ñoâ xöng ñöùc tin ñeå chuoäc laïi toäi cuõ vaø caát ñi göông xaáu ñaõ laøm. Thaùng 5/1839, hai thaùnh Augustinoâ Huy vaø Nicoâlao Theå vaøo tôùi kinh ñoâ, coøn thaùnh Ña Minh Ñaït vì maéc coâng vuï phaûi ôû nhaø nhöng luoân ñoàng moät loøng vôùi hai baïn.
Ñaõ hai laàn daâng sôù bieän minh ñöùc tin khoâng ñöôïc chaáp nhaän, hai thaùnh Augustinoâ Huy vaø Nicoâlao Theå lôïi duïng dòp vua Minh Maïng ngöï giaù ngoaøi thaønh hoùng maùt vaø quan saùt daân tình, ñeå baøy toû noãi loøng, vua truyeàn thu tôø sôù kyù teân ba ñaáng, vaø khi bieát noäi dung, ngaøi lieàn noåi giaän ra leänh toáng giam hai ñaáng taïi kinh. Trong tuø, duø chòu tra taán ñoøn voït, ñöôïc khuyeân duï ngon ngoït vôùi baû vinh hoa, hai ñaáng vaãn moät loøng kieân trung giöõ ñaïo thaùnh. Cuoái cuøng vua Minh maïng phaûi ra aùn töû cho hai ngaøi vaø truyeàn boû xaùc xuoáng bieån. Ngaøy 12/6/1839, thaùnh Augustinoâ Huy vaø ngaøy hoâm sau thaùnh Nicoâlao Theå, caû hai cuøng chòu laêng trì, xaùc bò quaêng xuoáng bieån taïi cöûa Huùc Tuaàn (Thöøa Thieân).
Thaùnh Ña Minh Ñaït raát vui möøng khi ñöôïc tin hai baïn ñaõ can ñaûm ñoå maùu vì Chuùa vaø mình cuõng seõ ñöôïc chung soá phaän. Ngaøi bò baét giaûi veà Nam Ñònh vaø chòu xöû giaûo ngaøy 18/7/1839.
Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIII ñaõ phong caùc ngaøi leân haøng Chaân Phöôùc töû ñaïo ngaøy 27/5/1900.
Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ ñaõ toân phong Hieån Thaùnh ngaøy 19/6/1988.