Trích Thoâng Ñieäp Tin Möøng Söï Soáng
(EVANGELIUM VITAE)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
“Con chöa thaønh hình maét Ngaøi ñaõ nhìn thaáy con” (Tv 139,16): toäi aùc gheâ tôûm cuûa vieäc phaù thai.
58. Trong taát caû toäi aùc maø con ngöôøi coù theå thöc hieän choáng laïi söï soáng, söï phaù thai do coá yù gaây ra bieåu thò nhöõng ñaëc tröng laøm cho noù ñaëc bieät nghieâm troïng vaø ñaùng keát toäi. Coâng ñoàng Vatican II ñaõ ñònh nghóa noù nhö “moät toäi aùc gheâ tôûm”, cuøng moät luùc vôùi toäi gieát treû sô sinh (54).
Nhöng ngaøy nay trong löông taâm nhieàu ngöôøi, nhaän thöùc veà tính nghieâm troïng cuûa noù ñaõ lu môø daàn. Söï chaáp nhaän phaù thai nôi taâm thöùc con ngöôøi nôi caùc phong tuïc vaø chính trong phaùp luaät laø moät daáu chæ huøng hoàn veà moät côn khuûng hoaûng raát nguy hieåm trong yù thöùc luaân lyù, yù thöùc ñoù ngaøy caøng trôû neân khoâng coù khaû naêng phaân bieät giöõa söï thieän vaø söï aùc, ngay caû khi coù lieân quan ñeán quyeàn cô baûn veà söï soáng. Tröôùc tình hình nghieâm troïng nhö theá, hôn bao giôø heát, caàn thieát phaûi coù can ñaûm nhìn thaúng vaøo söï thaät vaø noùi leân caùc söï vieäc baèng teân cuûa chuùng, khoâng nhöôøng böôùc cho nhöõng thoûa hieäp vì deã daõi hoaëc do söï caùm doã töï löøa phænh mình. Veà vaán ñeà aáy, lôøi quôû traùch cuûa vò ngoân söù vang leân moät caùch döùt khoaùt: “Khoán cho nhöõng ai goïi ñieàu aùc laø thieän vaø ñieàu thieän laø aùc, laáy toái taêm laøm aùnh saùng vaø aùnh saùng laøm toái taêm” (Is 5,20).
Chính trong tröôøng hôïp coù thai, ngöôøi ta tuaân theo söï phaùt trieån cuûa moät heä thoáng thuaät ngöõ nhaäp nhaèng nöôùc ñoâi, nhö thuaät ngöõ “söï ngöøng phaù thai”, voán höôùng tôùi vieäc che daáu thöïc chaát cuûa noù vaø laøm bôùt tính nghieâm troïng cuûa noù trong dö luaän quaàn chuùng. Coù leõ hieän töôïng ngoân ngöõ hoïc naøy, chính noù laø hoäi chöùng cuûa moät söï baát oån maø caùc löông taâm ñaõ caûm nghieäm thaáy. Nhöng khoâng lôøi naøo ñaït ñeán ñöôïc keát quaû thay ñoåi thöïc taïi cuûa caù söï vieäc: söï phaù thai do coá yù gaây ra, duø ñöôïc thöïc hieän baèng caùch naøo, laø vieäc gieát cheát, coù suy nghó vaø tröïc tieáp, moät con ngöôøi trong giai ñoaïn ñaàu cuoäc ñôøi cuûa noù, ôû giöõa söï thuï thai vaø söï sinh ñeû.
Tính nghieâm troïng veà maët luaân lyù cuûa söï phaù thai do coá yù gaây ra xuaát hieän trong taát caû söï thaät cuûa noù, neáu ngöôøi ta thöøa nhaän raèng ñoù chính laø vieäc gieát ngöôøi vaø, caùch rieâng, neáu ngöôøi ta quan saùt nhöõng tình tieát ñaëc thuø xaùc ñònh phaåm chaát cuûa noù. Keû bò thuû tieâu laø moät con ngöôøi môùi baét ñaàu hieän höõu, nghóa laø, trong tuyeät ñoái, moät höõu theå voâ toäi nhaát maø ngöôøi ta coù theå töôûng töôïng, khoâng bao giôø noù coù theå ñöôïc coi nhö moät keû taán coâng, laïi caøng khoâng theå coi nhö moät keû taán coâng baát chính! Noù yeáu ñuoái, khoâng bieän phaùp phoøng veä, ñeán möùc ñoä thieáu thoán ngay caû phöông theá phoøng veä nhoû moïn nhaát, laø söï khaån naøi baèng nhöõng tieáng keâu than vaø khoùc loùc cuûa treû sô sinh. Noù hoaøn toaøn ñöôïc giao phoù cho söï baûo veä vaø nhöõng chaêm soùc cuûa ngöôøi mang noù trong daï. AÁy theá maø ñoâi khi chính ngöôøi aáy, baø meï, laïi quyeát ñònh yeâu caàu thuû tieâu noù vaø ñi ñeán choã gaây ra söï thuû tieâu ñoù.
Quaû thaät laø nhieàu laàn, ñoái vôùi baø meï, söï löïa choïn phaù thai mang tính caùch bi thaûm vaø thöông taâm, khi söï quyeát ñònh phaù huûy thaønh quaû cuûa söï thuï thai khoâng ñöôïc thöïc hieän vì nhöõng lyù do thuaàn tuùy laø ích kyû hay vì nheï daï, nhöng bôûi vì ngöôøi ta muoán baûo veä nhöõng lôïi ích quan troïng, nhö söùc khoûe hay moät söùc soáng thích hôïp cho caùc thaønh phaàn khaùc cuûa gia ñình. Ñoâi khi ngöôøi ta sôï cho ñöùa con seõ sinh gaëp phaûi nhöõng ñieàu kieän soáng khieán cho ngöôøi ta nghó raèng toát hôn cho noù laø ñöøng sinh ra. Theá nhöng nhöõng lyù do naøy vaø nhöõng lyù do khaùc töông töï duø nghieâm troïng vaø bi thaûm ñeán ñaâu, cuõng khoâng bao giôø coù theå bieän minh ñöôïc cho söï thuû tieâu coù suy nghó moät con ngöôøi voâ toäi.
59. Ñeå quyeát ñònh veà caùi cheát cuûa ñöùa con chöa sinh ra, beân caïnh baø meï thöôøng coøn coù nhöõng ngöôøi khaùc. Tröôùc heát ngöôøi cha cuûa ñöùa con coù theå mang toäi, khoâng chæ khi oâng ta döùt khoaùt ñaåy ngöôøi phuï nöõ ñoù vaøo vieäc phaù thai, nhöng caû khi giaùn tieáp hoã trôï quyeát ñònh cuûa baø, bôûi vì oâng ta ñeå baø coâ ñoäc moät mình tröôùc nhöõng vaán ñeà do söï mang thai ñaët ra (55): bôûi caùch ñoù, gia ñình bò toån thöông ñeán cheát ñöôïc vaø bò ueá taïp trong baûn chaát coäng ñoàng tình yeâu cuûa noù vaø trong ôn goïi laøm thaønh “cung thaùnh cuûa söï soáng”. Ngöôøi ta cuõng khoâng theå lôø ñi tröôùc nhöõng xuùi giuïc ñoâi khi ñeán töø phaïm vi gia ñình roäng lôùn hôn vaø töø beø baïn.
Thöôøng ngöôøi phuï nöõ phaûi chòu nhöõng aùp löïc maïnh ñeán noãi veà maët taâm lyù hoï caûm thaáy bò baét eùp phaûi ñaønh chòu phaù thai: khoâng coøn nghi ngôø chuùt naøo, trong tröôøng hôïp ñoù, traùch nhieäm tinh thaàn ñaëc bieät ñeø naëng treân nhöõng ai buoäc baø phaûi phaù thai, tröïc tieáp hay giaùn tieáp. Cuõng theá caùc thaày thuoác vaø nhaân vieân y teá ñeàu coù traùch nhieäm khi hoï ñem phuïc vuï cho caùi cheát nhöõng khaû naêng chuyeân moân ñaõ ñaït ñöôïc ñeå thaêng tieán söï soáng.
Nhöng traùch nhieäm cuõng qui vaøo nhöõng nhaø laäp phaùp ñaõ xuùc tieán vaø pheâ chuaån caùc ñaïo luaät uûng hoä vieäc phaù thai, vaø trong chöøng möïc tuøy thuoäc ôû hoï, caû nhöõng ngöôøi quaûn lyù caùc cô caáu trò lieäu ñöôïc söû duïng ñeå thöïc hieän nhöõng noá phaù thai. Moät traùch nhieäm toaøn boä nghieâm troïng nhö theá ñeø naëng treân nhöõng keû ñaõ giuùp cho vieäc phoå bieán moät naõo traïng buoâng thaû veà tình duïc vaø khinh thöôøng tö caùch laøm meï, cuõng nhö treân nhöõng ngöôøi ñaùng leõ ra ñaõ phaûi tieán haønh nhöõng chính saùch gia ñình vaø xaõ hoäi höõu hieäu ñeå hoã trôï caùc gia ñình, ñaëc bieät laø nhöõng gia ñình gaëp khoù khaên caùch rieâng veà maët kinh teá vaø giaùo duïc, maø laïi ñaõ khoâng chòu laøm. Cuoái cuøng ngöôøi ta khoâng theå ñaùnh giaù thaâp maïng löôùi toøng phaïm ñang phaùt trieån ñeán möùc lieân keát nhöõng cô quan quoác teá, nhöõng toå chöùc do tö nhaân laäp ra vaø nhöõng hieäp hoäi ñaáu tranh moät caùch coù heä thoáng cho vieäc laøm phaùp luaät vaø phoå bieán söï phaù thai treân theá giôùi.
Trong chieàu höôùng ñoù vieäc phaù thai vöôït quaù traùch nhieäm cuûa nhöõng caù nhaân vaø vöôït quaù söï thieät haïi gaây ra cho hoï, vaø noù mang moät taàm quan troïng xaõ hoäi raát lôùn: ñoù laø moät veát thöông raát traàm troïng gaây ra cho xaõ hoäi vaø cho neàn vaên hoùa cuûa xaõ hoäi töø phía nhöõng keû ñaùng leõ phaûi laø nhöõng ngöôøi xaây döïng vaø baûo veä xaõ hoäi vaø vaên hoùa. Nhö toâi ñaõ vieát trong Thö gôûi caùc gia ñình, “chuùng ta ñöùng tröôùc moät ñe doïa raát lôùn choáng laïi söï soáng khoâng-nguyeân söï soáng, cuûa caùc caù nhaân, nhöng coøn laø cuûa toaøn boä neàn vaên minh” (56).Chuùng ta ñöùng tröôùc nhöõng gì coù theå ñöôïc ñònh nghóa nhö laø moät “cô caáu cuûa toäi loãi” choáng laïi söï soáng con ngöôøi chöa sinh ra.
60. Moät soá ngöôøi möu toan bieän minh cho vieäc phaù thai baèng caùch chuû tröông raèng thaønh quaû cuûa moät söï thuï thai, ít ra laø cho ñeán moät soá ngaøy naøo ñoù, chöa coù theå ñöôïc coi nhö laø söï soáng cuûa moät con ngöôøi caù vò. Söï thöïc laø, “ngay töø khi noaõn thuï tinh, ñaõ khôûi ñaàu moät söï soáng voán khoâng phaûi laø söï soáng cuûa ngöôøi cha cuõng khoâng phaûi laø söï soáng cuûa ngöôøi meï, nhöng laø cuûa moät con ngöôøi môùi, phaùt trieån cho chính mình. Noù seõ khoâng bao giôø thaønh ngöôøi, neáu noù khoâng laø ngöôøi ngay töø luùc aáy. [...] khoa hoïc di truyeàn hieän ñaïi ñem laïi cho söï hieån nhieân thöôøng ngaøy nhöõng xaùc ñònh quyù giaù. Noù chöùng toû raèng ngay töø khoaûnh khaéc ñaàu tieân naøy ñaõ ñònh hình chöông trình cuûa caùi maø thöïc theå soáng naøy seõ laø: moät nhaân vò, caùi nhaân vò caù theå aáy vôùi nhöõng ñieåm ñaëc tröng cuûa noù.
Ngay töø luùc thuï tinh ñaõ baét ñaàu cuoäc phieâu löu cuûa moät söï soáng con ngöôøi maø moãi khaû naêng lôùn ñoøi hoûi coù thôøi gian ñeå naèm vaøo vò trí vaø saün saøng haønh ñoäng” (57). Duø cho söï kieän cuûa moät linh hoàn thieâng lieâng khoâng theå ñöôïc ghi nhaän baèng baát cöù phöông tieän thöïc nghieäm naøo, caùc keát luaän cuûa khoa hoïc veà phoâi ngöôøi cung caáp moät chæ daãn quyù giaù ñeå phaân ñònh baèng lyù trí moät söï hieän dieän caù nhaân ngay töø söï xuaát hieän ñaàu tieân naøy cuûa moät söï soáng con ngöôøi: laøm sao moät caù theå ngöôøi seõ khoâng laø moät ngoâi vò ngöôøi?” (58).
Vaû chaêng, caùi ñöôïc thua quan troïng ñeán noãi, treân quan ñieåm nghóa vuï ñaïo ñöùc, duy chæ khaû naêng ñöùng tröôùc moät ngoâi vò ñaõ ñuû ñeå bieän minh cho söï caám chæ roõ raøng nhaát moïi can thieäp daãn tôùi thuû tieâu phoâi ngöôøi. Chính vì lyù do ñoù, vöôït treân nhöõng cuoäc tranh luaän khoa hoïc vaø treân caû nhöõng khaúng ñònh trieát hoïc, maø quyeàn giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi ñaõ khoâng döùt khoaùt toû roõ thaùi ñoä, Giaùo hoäi ñaõ luoân luoân giaûng daïy vaø vaãn coøn giaûng daïy raèng phaûi baûo ñaûm cho thaønh quaû cuûa söï sinh saûn con ngöôøi, töø khoaûnh khaéc ñaàu tieân trong hieän höõu cuûa noù, moät söï toân troïng voâ ñieàu kieän voán phaûi coù, veà maët ñaïo ñöùc ñoái vôùi con ngöôøi trong toaøn vaø trong tính ñôn nhaát theå xaùc cuõng nhö tinh thaàn cuûa noù: “Con ngöôøi phaûi ñöôïc toân troïng vaø ñoái xöû nhö moät ngoâi vò ngay töø khi ñöôïc thuï thai, vaø vaäy thì ngay töø luùc ñoù, ngöôøi ta phaûi thöøa nhaän cho noù nhöõng quyeàn cuûa ngoâi vò, trong ñoù ñöùng haøng ñaàu laø quyeàn ñöôïc soáng, moät quyeàn baát khaû xaâm phaïm cuûa moïi con ngöôøi voâ toäi” (59).
61. Caùc vaên baûn Thaùnh Kinh, voán khoâng bao giôø noùi ñeán söï coá tình phaù thai vaø vì theá khoâng bao haøm nhöõng söï keát aùn tröïc tieáp vaø chuyeân bieät veà vaán ñeà naøy, ñeå bieåu loä söï quyù troïng ñoái vôùi höõu theå ngöôøi coøn trong daï meï ñeán noãi ñieàu aáy ñoøi hoûi, nhö haäu quaû loâ-gích, phaûi noùi roäng ra veà caû höõu theå aáy nöõa giôùi raên cuûa Thieân Chuùa: “Ngöôi chôù gieát ngöôøi”.
Söï soáng cuûa con ngöôøi laø thaùnh thieâng vaø baát khaû xaâm phaïm trong taát caû caùc khoaûnh khaéc cuûa söï hieän höõu cuûa noù, caû trong khoaûnh khaéc khôûi ñaàu coù tröôùc söï sinh ra. Töø trong daï meï, con ngöôøi thuoäc veà Thieân Chuùa laø Ñaáng doø xeùt vaø thaáu bieát taát caû, laø Ñaáng hình thaønh vaø taùc taïo noù töø tay Ngaøi, ñaõ nhìn thaáy noù khi noù coøn laø moät phoâi nhoû khoâng coù hình daïng xaùc ñònh vaø ñoaùn thaáy nôi noù con ngöôøi tröôûng thaønh noù seõ trôû neân ngaøy mai, maø ngaøy giôø ñaõ ñöôïc ñeám vaø ôn goïi ñaõ ñöôïc ghi vaøo “Saùch söï soáng” (Tv 139/138,1.13-16). Cuõng nôi ñoù khi noù coøn trong daï meï - nhö nhieàu vaên baûn Thaùnh Kinh chöùng toû (60) - con ngöôøi laø ñoái töôïng thaân nhaát cuûa söï quan phoøng trong tình yeâu thöông vaø trong tình hieàn phuï cuûa Thieân Chuùa.
Töø thuôû ñaàu cho ñeán ngaøy nay - nhö tuyeân ngoân do Thaùnh Boä Giaùo lyù ñöùc tin (61) coâng boá veà vaán ñeà naøy cho thaáy - Truyeàn thoáng Ki-toâ giaùo raát roõ vaø nhaát trí ñaùnh giaù phaåm chaát vieäc phaù thai laø söï hoãn loaïn ñaëc bieät nghieâm troïng veà maët luaân lyù. Töø luùc ñöông ñaàu vôùi theá giôùi Hy-La, trong ñoù vieäc phaù thai vaø gieát treû em sô sinh laø nhöõng vieäc thoâng thöôøng, coäng ñoaøn Ki-toâ höõu ñaàu tieân ñaõ trieät ñeå choáng laïi nhöõng thoùi tuïc traøn lan trong xaõ hoäi aáy, baèng ñaïo lyù vaø caùch aên ôû cuûa mình, nhö saùch Didacheø ñaõ daãn treân ñaây cho thaáy (62).
Trong haøng nguõ caùc nhaø vaên thuoäc Giaùo Hoäi cuûa theá giôùi Hy laïp, Athenagore nhaéc laïi raèng nhöõng ngöôøi Ki-toâ höõu coi nhö keû gieát ngöôøi caùc phuï nöõ ñaõ duøng ñeán phöông tieän phaù thai, vì leõ raèng caùc ñöùa con tuy coøn trong loøng meï cuõng ñöôïc “Thieân Chuùa chaêm soùc chuùng” (63). Trong haøng caùc vaên só La-tinh, Tertuliano khaúng ñònh: “Chæ caàn caûn trôû sinh ra thì ñaõ laø keû gieát ngöôøi roài, ngöôøi ta töôùc ñoaït söï soáng ñaõ sinh ra hay laø ngöôøi ta huûy dieät noù trong luùc noù sinh ra thì khoâng coù gì khaùc bieät nhau caû. Caùi phaûi trôû thaønh moät con ngöôøi thì ñoù laø con ngöôøi roài” (64).
Traûi qua lòch söû gaàn hai ngaøn naêm cuûa mình, cuõng moät ñaïo lyù naøy ñaõ ñöôïc kieân trì giaûng daïy bôûi caùc giaùo phuï, caùc muïc töû vaø caùc vò tieán só. Ngay caû caùc cuoäc tranh luaän coù tính caùch khoa hoïc vaø trieát hoïc veà thôøi ñieåm chính xaùc cuûa vieäc phuù baåm linh hoàn thieâng lieâng cuõng khoâng bao giôø gaây ra do döï nhoû nhaát naøo cho söï keát aùn veà maët luaân lyù ñoái vôùi vieäc phaù thai.
62. Gaàn ñaây, Quyeàn giaùo huaán cuûa Giaùo hoaøng ñaõ nhaéc laïi ñaïo lyù chung aáy heát söùc maõnh lieät. Ñaëc bieät Ñöùc Pi-oâ XI, trong thoâng ñieäp Casti connubii, ñaõ phi baùc nhöõng luaän cöù maïo xöng laø bieän minh cho vieäc phaù thai (65). Ñöùc Pi-oâ XI ñaõ loaïi tröø moïi vieäc phaù thai tröïc tieáp, nghóa laø moïi haønh ñoäng tröïc tieáp daãn ñeán huûy dieät söï soáng con ngöôøi chöa sinh ra, “duø söï huûy dieät ñoù ñöôïc quyeát ñònh nhö moät muïc ñích hay chæ nhö moät phöông theá nhaèm tôøi muïc ñích” (66); Ñöùc Gio-an XXIII ñaõ khaúng ñònh laïi raèng söï soáng con ngöôøi laø thaùnh thieâng, vì “ngay töø trong coäi nguoàn cuûa noù, noù ñoøi hoûi haønh ñoäng saùng taïo cuûa Thieân Chuùa” (67). Nhö ñaõ nhaéc tôùi treân ñaây, Coâng ñoàng Vatican II ñaõ leân aùn söï phaù thai raát nghieâm khaéc: “Vaäy söï soáng phaûi ñöôïc baûo veä vôùi moät chaêm soùc toät ñoä töø luùc thuï thai: vieäc phaù thai vaø gieát treû sô sinh laø nhöõng toäi aùc gheâ tôûm” (68).
Töø nhöõng theá kyû ñaàu, kyû luaät Giaùo Hoäi ñaõ tröøng phaït nhöõng ai töï laøm nhô nhuoác baèng vieäc phaù thai, vaø vieäc tröøng phaït ñoù, vôùi nhöõng hình phaït hoaëc ít hoaëc nhieàu naëng neà, ñaõ ñöôïc xaùc nhaän vaøo nhöõng giai ñoaïn lòch söû khaùc nhau. Boâ Giaùo luaät 1917 qui ñònh vaï tuyeät thoâng cho vieäc phaù thai (69).Giaùo luaät canh taân hieän nay naèm trong ñöôøng loái ñoù, khi tuyeân boá raèng keû naøo “phaù thai maø coù hieäu quaû, thì töùc khaéc bò vaï tuyeät thoâng” (70). Vaï tuyeät thoâng ñaùnh vaøo taát caû nhöõng ai phaïm toäi aùc naøy trong khi bieát hình phaït hoï seõ phaûi chuoác laáy, cuõng keå caû nhöõng keû toøng phaïm maø neáu khoâng coù hoï thì vieäc thöïc hieän toäi aùc ñoù khoâng theå xaûy ra (71); baèng söï xaùc nhaän hình phaït aáy, Giaùo Hoäi chæ roõ toäi aùc naøy nhö moät trong nhöõng toäi aùc nghieâm troïng vaø nguy hieåm nhaát, ñeå thuùc ñaåy nhöõng keû phaïm toäi nhanh choùng tìm laïi con ñöôøng hoaùn caûi. Vì chöng, trong Giaùo Hoäi, Vaï tuyeät thoâng nhaèm muïc ñích laøm cho ngöôøi ta yù thöùc troïn veïn tính nghieâm troïng cuûa moät toäi aùc ñaëc bieät vaø giuùp hoï deã daøng hoaùn caûi vaø ñeàn toäi thích ñaùng.
Tröôùc söï nhaát trí nhö theá cuûa truyeàn thoáng ñaïo lyù vaø kyû luaät Giaùo Hoäi, Ñöùc Phao-loâ VI ñaõ coù theå tuyeân boá raèng giaùo huaán naøy khoâng bao giôø thay ñoåi vaø laø baát di baát dòch (72). Vì vaäy, vôùi uy quyeàn Chuùa Ki-toâ ñaõ trao cho Pheâ-roâ vaø nhöõng ngöôøi keá vò ngaøi, trong söï hieäp thoâng vôùi caùc Giaùm Muïc - voán ñaõ nhieàu laàn lieân tieáp leân aùn vieäc phaù thai vaø, ñeå traû lôøi cho söï tham khaûo yù kieán coù noùi ñeán treân ñaây, maëc duø taûn maùc khaép theá giôùi, ñaõ nhaát trí baøy toû söï ñoàng yù vôùi ñaïo lyù naøy - toâi tuyeân boá raèng vieäc phaù thai tröïc tieáp, nghóa laø ñöôïc muoán nhö muïc ñích hay nhö phöông theá, luoân luoân laø moät thaùc loaïn luaân lyù nghieâm troïng xeùt nhö laø söï coá yù gieát cheát moät con ngöôøi voâ toäi. Ñaïo lyù naøy döïa treân cô sôû leà luaät töï nhieân vaø Lôøi cuûa Thieân Chuùa, ñaõ ñöôïc vieát ra ñöôïc truyeàn thoáng Giaùo Hoäi truyeàn laïi vaø quyeàn giaùo huaán thoâng thöôøng vaø phoå quaùt giaûng daïy (73).
Khoâng bao giôø moät tröôøng hôïp naøo, moät muïc ñích naøo, moät luaät phaùp naøo treân theá giôùi coù theå laøm cho trôû thaønh hôïp phaùp moät haønh ñoäng voán thöïc chaát laø khoâng hôïp phaùp, bôûi vì traùi vôùi leà luaät cuûa Thieân Chuùa ghi khaéc trong taâm hoàn moïi ngöôøi maø ta coù theå phaân bieät nhôø chính lyù trí, vaø ñaõ ñöôïc Giaùo Hoäi coâng boá.
63. Söï ñaùnh giaù vieäc phaù thai veà maët luaân lyù cuõng phaûi ñöôïc aùp duïng cho nhöõng hình thöùc can thieäp treân caùc phoâi ngöôøi môùi ñaây, maëc duø theo ñuoåi nhöõng muïc ñích töï noù laø chính ñaùng, caùc can thieäp aáy khoâng coù theå traùnh ñöôïc vieäc gieát cheát noù. Ñoù laø nhöõng tröôøng hôïp cuûa söï thí nghieäm treân caùc phoâi, ngaøy caøng lan roäng trong lónh vöïc nghieân cöùu y sinh hoïc, vaø ñöôïc chính thöùc chaáp nhaän bôûi moät soá Nhaø Nöôùc. Neáu “ngöôøi ta phaûi coi nhö ñöôïc pheùp laøm nhöõng söï can thieäp treân phoâi ngöôøi, vôùi ñieàu kieän chuùng toân troïng söï soáng vaø söï toaøn veïn cuûa phoâi vaø neáu chuùng khoâng gaây cho noù nhöõng baát traéc khoâng caân xöùng, nhöng nhaèm chöõa trò noù, nhaèm caûi thieän nhöõng ñieàu kieän söùc khoûe hoaëc söï soáng coøn caù nhaân cuûa noù” (74), thì traùi laïi phaûi khaúng ñònh raèng vieäc söû duïng nhöõng phoâi hoaëc nhöõng thai ngöôøi nhö nhöõng ñoà vaät thí nghieäm laø moät toäi aùc nghòch vôùi phaåm giaù ngöôøi cuûa chuùng, voán coù quyeàn ñöôïc toân troïng ngang haøng vôùi ñöùa treû ñaõ sinh ra vaø vôùi moïi ngöôøi (75).
Cuøng moät söï leân aùn veà maët luaân lyù ñoù cuõng lieân quan ñeán phöông phaùp khai thaùc caùc phoâi vaø caùc thai ngöôøi coøn soáng - ñoâi khi ñöôïc saûn xuaát cho muïc ñích ñoù baèng söï thuï tinh trong oáng nghieäm - hoaëc nhö “vaät tö sinh hoïc” ñeå söû duïng, hoaëc nhö keû cho cô quan hay cho moâ ñeå ñem gheùp nhaèm chöõa trò moät soá beänh. Gieát cheát nhöõng höõu theå ngöôøi voâ toäi, duø coù vì lôïi ích cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, thöïc teá laø moät haønh ñoäng tuyeät ñoái khoâng theå chaáp nhaän.
Ngöôøi ta phaûi ñaëc bieät chuù yù ñeán söï ñaùnh giaù veà maët luaân lyù nhöõng kyõ thuaät chaån ñoaùn tieàn saûn, voán cho pheùp sôùm phaùt hieän roõ raøng nhöõng dò daïng thöôøng coù theå xaûy ra nôi con treû seõ sinh ra. Quaû thaät, do tính phöùc taïp cuûa nhöõng kyõ thuaät aáy, söï ñònh giaù naøy phaûi ñöôïc thöïc hieän raát caån thaän vaø thaät chaët cheõ. Caùc kyõ thuaät seõ hôïp taùc veà maët luaân lyù khi chuùng khoâng coù nguy cô gaây ra nhöõng baát traéc khoâng caân xöùng cho ñöùa con vaø cho baø meï, vaø ñöôïc boá trí ñeå coù theå tieán haønh moät lieäu phaùp sôùm hoaëc ít ra giuùp cho deã daøng chaáp nhaän ñöùa con saép sinh ra moät caùch bình thaûn vaø coù yù thöùc. Nhöng vì ngaøy nay nhöõng khaû naêng chaêm soùc tröôùc khi sinh coøn giôùi haïn, neân thöôøng xaûy ra laø nhöõng kyõ thuaät ñoù ñöôïc ñem phuïc vuï cho moät taâm ñòa öu sinh, voán chaáp nhaän vieäc phaù thai choïn loïc ñeå ngaên caûn söï sinh ra nhöõng ñöùa con coù nhöõng kieåu daïng dò hình khaùc nhau. Moät taâm ñòa nhö theá thaät nhuïc nhaõ vaø luoân luoân ñaùng cheâ traùch, bôûi vì noù coù yù ñònh ño löôøng giaù trò cuûa moät söï soáng con ngöôøi chæ theo nhöõng tham soá cuûa “tính hôïp chuaån” vaø cuûa söï thoaûi maùi vaät chaát, nhö theá laø môû ñöôøng cho vieäc hôïp phaùp hoùa vieäc gieát treû sô sinh vaø vieäc laøm cheát eâm dòu.
Nhöng thöïc teá laø söï duõng caûm vaø söï bình thaûn maø moät soá ñoâng nhöõng ngöôøi anh em cuûa chuùng ta, bò taøn taät traàm troïng, soáng cuoäc soáng cuûa hoï khi ñöôïc chuùng chaáp nhaän vaø yeâu meán, hôïp thaønh moät baèng chöùng ñaëc bieät maïnh meõ veà nhöõng giaù trò ñích thöïc laøm roõ neùt ñaëc tính cuûa söï soáng vaø laøm cho söï soáng trôû thaønh quyù giaù cho mình vaø cho nhöõng ngöôøi khaùc, duø laø trong nhöõng ñieàu kieän khoù khaên. Giaùo Hoäi gaàn guõi vôùi nhöõng ñoâi vôï choàng, trong lo sôï vaø ñau khoå lôùn lao, chaáp nhaän ñoùn tieáp nhöõng ñöùa con taät nguyeàn traàm troïng; Giaùo Hoäi cuõng bieát ôn nhöõng gia ñình tieáp nhaän laøm con nuoâi nhöõng ñöùa con bò cha meï cuûa chuùng boû rôi vì taøn taät hay beänh hoaïn...
Ñöùc Giaùo Hoaøng GIO-AN PHAO-LOÂ II
(Trích daãn töø Ephata Vieät Nam soá 16, naêm 2001)