Phaù Thai Laø Chính Ñaùng Hay Khoâng
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chuùng ta haõy duyeät qua nhöõng tröôøng hôïp sau:
1. Moät caëp sinh vieân ñaõ quan heä tình duïc vôùi nhau qua vieäc söû duïng bieän phaùp ngöøa thai döïa theo moät neàn taûng khoâng phuø hôïp. Khi coâ aáy coù thai, thì caû hai ngöôøi môùi laø sinh vieân naêm thöù nhaát. Caäu ta ñeà nghò keát hoân giöõa luùc coâ aáy chöa kòp chuaån bò ñeå ñaûm nhaän nhöõng nghóa vuï vôï choàng vaø traùch nhieäm trong ñôøi soáng hoân nhaân. Ñaëc bieät nhaát laø coâ aáy sôï khoâng bieát cha meï coâ seõ phaûn öùng ra sao khi nghe tin coâ ñang coù mang.
2. Moät ñoâi vôï choàng khoâng theå naøo trôï caáp theâm cho con caùi ñöôïc nöõa, cho neân ngöôøi choàng beøn ñi caét oáng daãn tinh. Moät vaøi thaùng sau, vôï anh ta nhaän thaáy mình coù thai. Ngöôøi ta phaùt hieän ra vieäc phaãu thuaät caét oáng daãn tinh cuûa oâng aáy khoâng ñöôïc chính xaùc vaø keát quaû laø baø ta nay ñaõ coù thai ñöôïc moät thaùng.
3. Trong suoát naêm thaùng mang thai, moät phuï nöõ nhaän thaáy mình coù theå sinh con trong tình traïng bò hoäi chöùng Down. Ngöôøi ta theå naøo xaùc ñònh roõ möùc ñoä cuûa ñöùa treû seõ chòu aûnh höôûng bôûi hoäi chöùng Down.
4. Nhöõng cuoäc caïnh tranh giöõa caùc boä toäc ñaõ daãn ñeán cuoäc noäi chieán gay gaét. Nhieàu ngöôøi phuï nöõ thuoäc phe ñoái laäp bò baét trong cuoäc chieán ñoù ñaõ bò moät nhoùm ngöôøi trong boä toäc naøy cöôõng hieáp. Boä toäc naøy ñaùnh giaù raát cao veà söï trinh khieát. Nhieàu treû em bò sinh ra do nhöõng haønh ñoäng baïo löïc naøy neân chuùng thöôøng bò xaõ hoäi khöôùc töø. Naïn nhaân trong cuoäc cöôõng hieáp naøy ñaõ phaù thai sau khi bieát mình ñaõ coù mang thai moät thaùng.
5. Moät quoác gia ñoâng daân soá nhöng ñieàu kieän sinh soáng treân moät vuøng ñaát nhoû beù. Chính phuû ra chæ thò cho moãi ñoâi vôï choàng chæ ñöôïc coù hai con. Lieäu moät ngöôøi phuï nöõ lôõ mang thai ñöùa thöù ba thì coù phaûi ñi phaù thai hay khoâng?
6. Moät ngöôøi ñaøn baø môùi ly dò choàng ñaõ "ñi chôi ñeâm" vôùi moät ngöôøi tình cuõ. Hoâm sau baø ta nhaän thaáy mình ñang trong thôøi kyø kinh nguyeät neân quyeát ñònh duøng thuoác ngöøa thai ñeå khoâng cho baát kyø moät tröùng naøo thuï tinh trong töû cung.
7. Moät nhaø caàm quyeàn ngöôøi Coâng Giaùo, theo quan nieäm rieâng cuûa oâng, choáng ñoái laïi vieäc phaù thai, nhöng laïi kyù duyeät baûn laäp phaùp ngaàm coå vuõ cho vieäc phaù thai.
8. Moät chính khaùch ñöa ra tröôùc nghò vieän baûn luaät caám söû duïng Quyõ y teá trôï caáp cho nhöõng tröôøng hôïp phaù thai.
9. Moät coâ gaùi möôøi boán tuoåi ñaõ quan heä tình duïc. Sau khi bieát mình coù thai, coâ ta ñi phaù thai maø khoâng caàn bieát phaûi coù söï öng thuaän cuûa cha meï.
10. Caùc thaønh vieân thuoäc moät toå chöùc phaùt trieån söï soáng caên baûn ñaõ leùn luùt ñi phaù thai taïi moät beänh vieän vaøo ban ñeâm.
Ngaøy nay, vaán ñeà phaù thai ñang lan traøn nhö moät vaán naïn luaân lyù ñang ñöôïc tranh caõi gay gaét nhaát taïi Hoa Kyø. Vaøo 22.01.1973, toøa aùn toái cao phaùp vieän Hoa Kyø ñaõ phaùn quyeát coù tính caùch laäp phaùp cho tröôøng hôïp cuûa moät phuï nöõ ôû tieåu bang Texas maø hoà sô thuï lyù cuûa toøa aùn ñaët cho baø teân "Jane Roe". Luùc ñoù, baø ta coá yù ñi phaù thai trong khi luaät phaùp cuûa tieåu bang Texas caám nhöõng tröôøng hôïp phaù thai, chæ tröø ra nhöõng tröôøng hôïp caàn phaûi cöùu laáy sinh maïng cuûa ngöôøi meï. Trong vieäc phaùn quyeát giöõa vuï kieän cuûa Roe choáng laïi Wade, toøa aùn chuû tröông raèng: Ñieàu luaät hieán phaùp cho raèng vieäc phaù thai thuoäc quyeàn caù nhaân nhaèm baûo ñaûm cho ngöôøi phuï nöõ coù quyeàn phaù thai trong ba thaùng ñaàu (nghóa laø ba thaùng ñaàu tieân cuûa thôøi kyø thai ngheùn).
Trong suoát ba thaùng keá ñeán cuûa thai nhi, luaät tieåu bang "coù theå ñaët ra ñieàu leä cho tieán trình phaù thai theo nhieàu caùch thöùc phuø hôïp vôùi söùc khoûe cuûa ngöôøi meï, neáu hoï thaáy caàn thieát". Vaäy laø chæ trong ba thaùng cuoái cuûa thôøi kyø mang thai, hieán phaùp cuûa nhaø nöôùc coù theå caám phaù thai, ngoaïi tröø tröôøng hôïp nhaèm baûo veä maïng soáng hoaëc söùc khoeû cuûa ngöôøi meï. Ñaây laø phaàn trích daãn cuûa luaät phaùp do toaø aùn ñöa ra: "Trong vieäc khuyeán khích söï quan taâm ñeán khaû naêng söï soáng con ngöôøi, tieåu bang coù theå choïn löïa, ñaët ra vaø thaäm chí caám phaù thai, chæ tröø tröôøng hôïp khaån thieát, trong khi xeùt kyõ thuaät y khoa thích ñaùng nhaèm baûo veä sinh maïng vaø söùc khoûe cuûa ngöôøi meï". Phaùn quyeát naøy ñaõ gaây ra moät cuoäc tranh luaän nhö côn baõo löûa trong khaép nöôùc Hoa Kyø maø coøn tieáp tuïc keùo daøi cho ñeán ngaøy nay. Tröôùc tieân, chuùng ta ñeà caäp ñeán nhöõng ai maø phaûn baùc laïi nhöõng phaùn quyeát cuûa toøa aùn.
Laäp tröôøng baûo veä söï soáng noùi caùch ñôn giaûn nhö sau:
1. Söï soáng (hay theå traïng ngöôøi) ñaõ baét ñaàu ngay töø luùc thuï thai.
2. Tröïc tieáp cöôùp ñi maïng soáng cuûa moät con ngöôøi voâ toäi luoân luoân laø ñieàu sai traùi.
3. Ngay töø giaây phuùt thuï thai ñaõ coù söï soáng cuûa moät ngöôøi voâ toäi.
4. Do ñoù, phaù thai tröïc tieáp thì luoân luoân laø ñieàu phi luaân.
Caùc Cuoäc Tranh Caõi Veà Laäp Tröôøng Baûo Veä Söï Soáng:
Cuoäc tranh caõi veà vieäc phaù thai xoay quanh hai tieàn ñeà ñaàu tieân. Nhöõng ngöôøi leân tieáng baûo veä söï soáng nhaán maïnh raèng söï soáng (hay theå traïng laø ngöôøi) ñaõ baét ñaàu ngay giaây phuùt thuï thai vaø raèng tröïc tieáp cöôùp ñi söï soáng cuûa ngöôøi voâ toäi thì luoân laø ñieàu sai traùi. Tieàn ñeà thöù ba chæ xaùc ñònh laïi hai tieàn ñeà tröôùc. Cuoäc tranh caõi veà vieäc phaù thai aáy, duø beà ngoaøi thaät phöùc taïp, song chuùng quy laïi cuõng chæ laø cuoäc tranh caõi veà tính ñuùng ñaén cuûa hai lôøi ñeà xuaát naøy.
Laäp Tröôøng Baûo Veä Söï Soáng Keát Thuùc Vôùi Vieäc Caám "Phaù Thai Tröïc Tieáp".
Ñeå coù theå hieåu keát luaän naøy cho ñaày ñuû, chuùng ta caàn xem laïi moät luaän ñieåm chuyeân moân trong thaàn hoïc luaân lyù. Vaø tröôùc khi quay sang phaàn thaûo luaän chuyeân moân ñoù, chuùng ta cuøng xem xeùt moät tröôøng hôïp giaû ñònh sau ñaây:
Giaû söû coù moät caëp vôï choàng coù moät ñöùa con trai nhoû vöøa caâm vöøa ñieác. Ta haõy töôûng töôïng theâm laø ñöùa beù aáy ñang thô thaån ñi ra ñöôøng maø khoâng ñeå yù laø coù moät chieác xe ñang lao nhanh ñeán phía sau löng caäu. Ngöôøi cha thaáy con mình ñang laâm phaûi caûnh huoáng hieåm ngheøo, lieàn chaïy ra ñöôøng vaø cöùu noù thoaùt khoûi caûnh hieåm hoïa, song chính oâng laïi bò xe toâng vaø cheát. Baây giôø, ta haõy taïm gaùc qua moät beân moät ñieåm quan yeáu, ñoù laø ngöôøi cha duôøng nhö ñaõ haønh ñoäng vì caûm xuùc hoaëc vì baûn naêng hôn laø coù suy tính hay yù thöùc. Lieäu ngöôøi cha ñoù ñaõ laøm moät ñieàu ñuùng chaêng? Neáu oâng khoâng haønh ñoäng thì con oâng phaûi cheát, song neáu oâng ra tay thì chính oâng laïi maát maïng.
Ñaõ töø laâu, caùc nhaø thaàn hoïc luaân lyù ñaõ nhaän ra raèng cuoäc soáng ñoâi khi ñöa ra cho ta nhöõng tình huoáng maø trong ñoù, moät haønh ñoäng seõ ñöa ñeán hai keát quaû: moät toát vaø moät xaáu. Caùc thaàn hoïc gia thöôøng coi ñieàu naøy laø "heä quaû song keát". Vaán naïn luaân lyù ôû ñaây laø: Lieäu ngöôøi ta coù ñöôïc pheùp, veà maët luaân lyù, ñeå thöïc hieän moät haønh ñoäng maø bieát raèng seõ xaûy ra moät keát quaû xaáu? Caùc thaàn hoïc gia Coâng Giaùo töø töø ñi ñeán choã nhaát trí raèng: Ngöôøi ta coù theå daán thaân thöïc hieän moät haønh ñoäng khi hoï hoäi ñöôïc nhöõng ñieàu kieän naøo ñoù. Vaø Andrew Vagar ñaõ ñöa ra nhöõng ñieàu sau nhö moät baûn toùm taét nhöõng ñieàu kieän maø ngöôøi ta nghó thoâng thöôøng caàn phaûi coù:
1. Nhöõng haønh ñoäng ngöôøi ta ñònh laøm laø toát hoaëc ít nhaát laø töï noù voâ can.
2. Nhöõng heä quaû toát vaø xaáu ñi lieàn vôùi nhau töø haønh ñoäng ñoù.
3. Ngöôøi ta chæ coù yù ñònh nhaém ñeán heä quaû toát vaø chæ cam chòu heä quaû xaáu baát öng.
4. Heä quaû toát troåi vöôït hôn heä quaû xaáu, hay ít nhaát coù lyù do quan troïng thích ñaùng ñeå chaáp nhaän heä quaû xaáu.
Chuùng ta caàn phaûi giaûi thích ñoâi chuùt veà töøng ñieàu kieän naøy. Ñieàu kieän thöù nhaát cho thaáy roõ raèng haønh ñoäng ñoù laø khoâng ñöôïc laø moät haønh ñoäng xaáu (ví duï ngoaïi tình). Ñieàu kieän thöù hai thu heïp chaët cheõ hôn söï löôïng xeùt cuûa chuùng ta vaøo moät tröôøng hôïp moät haønh ñoäng maø sinh ra hai heä quaû moät luùc. Caùi ñieåm maø ñieàu kieän naøy muoán loaïi tröø laø nhöõng tröôøng hôïp chuùng ta thöïc hieän moät haønh ñoäng xaáu luùc naøy chæ ñeå ngaên ngöøa nhöõng haäu quaû xaûy ra veà sau. Ñieàu kieän thöù ba laø: trong khi laøm moät haønh vi, ta phaûi coù taâm höôùng toát.
Trong hoaøn caûnh giaû ñònh nhö ñaõ neâu treân, ngöôøi ta saün saøng cho raèng ngöôøi cha chaéc chaén coù yù cöùu ñöùa con chöù khoâng haún laø coù yù töï töû döôùi chieâu baøi cöùu ñöùa con. Ñieàu kieän thöù tö noùi ñeán "moät lyù do quan troïng xaùc ñaùng" cho pheùp moät haäu quaû xaáu xaûy ra. Trong tröôøng hôïp giaû ñònh treân, ngöôøi cha ñaõ maát maïng trong khi muoán cöùu con mình. Ñaây laø moät ñieàu hôïp lyù. Coøn neáu oâng ta maát maïng vì muoán cöùu moät con vaät yeâu quyù cuûa gia ñình thì gaàn nhö phaûi xeùt raèng ñieàu ñoù thaät khoâng hôïp lyù.
Nguyeân taéc heä quaû song keát ñöôïc aùp duïng cho moät soá nhoû caùc tröôøng hôïp coù lieân quan ñeán vieäc phaù thai. Khi tröùng ñaõ ñöôïc thuï tinh naèm laïi nôi oáng daãn tröùng thì xaûy ra vieäc mang thai ngoaøi daï non. Trong hoaøn caûnh mang thai khoâng ñuùng caùch naøy, neáu oáng daãn tröùng vôõ ra ngöôøi phuï nöõ coù theå bò maát maùu vaø cheát. Khi phaùt hieän ra tình huoáng naøy, baùc só seõ caét boû phaàn oáng daãn tröùng maø caùi tröùng ñaõ ñöôïc thuï tinh ñang naèm taïi ñoù. Neáu ngöôøi ta tin raèng söï soáng ñaõ baét ñaàu ngay luùc thuï thai thì vò baùc só kia ñaõ cöôùp ñi moät maïng soáng, nhöng neáu ngöôøi ta hoäi ñuû boán ñieàu kieän cuûa nguyeân taéc heä quaû song keát thì haønh ñoäng kia cuûa vò baùc só seõ ñöôïc chaáp nhaän. Haønh ñoäng cuûa vò baùc só xeùt veà maët luaân lyù laø toát, chí ít laø voâ can. Vieäc caét boû phaàn oáng daãn tröùng phaùt sinh ra hai heä quaû cuøng moät luùc.
Vò baùc só nhaém ñeán vieäc cöùu maïng soáng cuûa baø meï cuõng khaùc nhö coù lyù do thích ñaùng ñeå thöïc hieän tieán trình phaãu thuaät ñoù. Chính vì hoäi ñuû caû boán ñieàu kieän treân neân haønh vi "phaù thai giaùn tieáp" naøy ñaõ ñöôïc chaáp nhaän. Nguyeân taéc naøy cuõng ñöôïc aùp duïng cho tröôøng hôïp cuûa moät ngöôøi phuï nöõ bò ung thö töû cung, vaø ngöôøi ta buoäc phaûi caét boû phaàn moâ bò ung thö ñoù ñeå cöùu baø khoûi cheát. Nguyeân taéc naøy coù veû ñaõ taïo neân moät loã hoång luaän cöù baûo veä söï soáng, song trong thöïc teá, thaät hieám coù nhöõng tröôøng hôïp naøo hoäi ñuû caû boán ñieàu kieàn naøy.
Nhöõng Thaùch Ñoá Ñoái Vôùi Lôøi Ñeà Xuaát: "Söï Soáng Baét Ñaàu Ngay Töø Luùc Thuï Thai"
Tieàn ñeà thöù nhaát cuûa laäp tröôøng baûo veä söï soáng cho raèng söï soáng baét ñaàu ngay töø luùc thuï thai. Laäp tröôøng naøy ñaõ ñöa ra nhieàu thôøi ñieåm khaùc nhau nhö laø ñieåm khôûi ñaàu cuûa tính traïng ngöôøi trong chín thaùng ngöôøi phuï nöõ mang thai. Laäp tröôøng haäu thuaãn cho vieäc lyù luaän ñeå choïn moät thôøi ñieåm khi caùi thai chöa töôïng hình ñoù laø: neáu vieäc phaù thai xaûy ra tröôùc thôøi ñieåm ñoù thì noù hôïp luaân, bôûi vì chöa coù moät khôûi ñieåm ñích thöïc. Giöõa nhöõng luaän cöù khaû dó coù theå xeùt ñeán 4 lôøi ñeà nghò ñöôïc nhieàu nhaø tö töôûng uûng hoä coù lieân quan ñeán khôûi ñieåm cuûa tính traïng ngöôøi.
Thôøi ñieåm khaû dó coù theå ñöôïc chaáp nhaän nhö laø khôûi ñieåm cuûa söï soáng con ngöôøi trong suoát caû chín thaùng cöu mang thì haún seõ laø chính thôøi ñieåm sinh ra. Duø khoâng thöôøng xuyeân tranh luaän nhöng tröôøng hôïp naøy luoân coi baøo thai nhö moät phaàn cô theå cuûa baø meï maø chæ coù baø môùi coù theå kieåm nhaän ñuùng veà hoaït ñoäng cuûa noù. Caùc pheâ bình gia phaûn ñoái raèng khoâng coù söï khaùc bieät bao nhieâu veà sinh lyù giöõa moät ñöùa treû môùi sinh vaø moät ñöùa treû ñöôïc hai tuaàn tuoåi. Ngay caû ñöùa treû bò sinh non, noù vaãn coù theå soáng ñöôïc.
Lôøi ñeà nghò thöù hai choïn thôøi ñieåm khi caùi thai coù khaû naêng soáng töï laäp khoûi meï laøm khôûi ñieåm cho tính traïng ngöôøi. Trong quaù trình phaùt trieån cuûa thai nhi thì thôøi ñieåm naøy töông öùng vôùi luùc thai nhi coù khaû naêng töï soáng, vaø theo thöïc teá noù ôû vaøo quaõng thaùng thöù saùu. Tröôùc thôøi ñieåm ñoù, beân caïnh caùc raéc roái khaùc, phoåi cuûa thai nhi vaãn chöa phaùt trieån ñuû ñeå coù theå töï soáng beân ngoaøi töû cung ñöôïc. Toøa AÙn Phaùp Vieän Toái Cao cuûa Hoa Kyø ñaõ chuù taâm xeùt caên cöù treân khaû naêng söï soáng khi toøa coù phaùn quyeát thuaän lôïi cho baø Roe choáng laïi Wade.
Nhieàu ngöôøi ñaõ nhìn nhaän khaû naêng coù theå ñoäc laäp veà maët theå lyù naøy nhö laø khôûi ñieåm cuûa tính traïng ngöôøi. Caùc ngöôøi phaûn baùc ñaõ voäi vaõ ñöa ra luaän ñieåm laø: Söï soáng khaû dó cuûa thai nhi chæ phuï thuoäc vaøo kyõ thuaät trôï sinh taát yeáu cuûa y khoa hieän nay. Ngaøy nay, ngöôøi ta söû duïng nhöõng kyõ thuaät coù theå cöùu soáng nhöõng ñöùa treû sinh non, maø neáu tröôùc ñaây ba möôi naêm, thaät khoù maø soáng soùt. Vaø trong töông lai nöõa, ngöôøi ta seõ laïi coù theå coù nhöõng kyõ thuaät hoaëc nhöõng tieán boä y khoa coù khaû naêng cöùu soáng nhöõng ca sinh sôùm. Coù leõ ñeán moät ngaøy naøo ñoù, ngöôøi ta seõ cheá ra nhöõng töû cung nhaân taïo ñeå nuoâi döôõng baøo thai cho ñeán khi noù hình thaønh ñaày ñuû.
Ñeà xuaát thöù ba ñaùnh daáu moät khôûi ñieåm cuûa tính traïng ngöôøi vaøo luùc noù xuaát hieän nhöõng daáu hieäu hoaït ñoäng ñaàu tieân cuûa naõo boä vaøo quaõng tuaàn thöù taùm. Nhöõng ngöôøi uûng hoä laäp tröôøng naøy tranh luaän raèng: Chính bôûi vì vieäc chaám döùt moät ñôøi ngöôøi ñöôïc xaùc ñònh nhö moät tình traïng naõo khoâng coøn hoaït ñoäng, cho neân khôûi ñieåm cuûa tính traïng ngöôøi caàn phaûi ñöôïc coi laø khi xuaát hieän nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tieân cuûa boä naõo.
Ñeà xuaát thöù tö coi tính traïng ngöôøi xuaát hieän khi caùi thai ñöôïc hai - ba tuaàn tuoåi. Cho ñeán luùc naøy, caùi tröùng ñöôïc thuï tinh ôû vaøo moät thôøi ñieåm quan yeáu ñoù laø xaùc ñònh ñöôïc caùi thai coù phaûi laø song sinh hay khoâng. Tröôùc thôøi ñieåm naøy thì ngöôøi ta khoâng roõ laø coù moät hay hai ñöùa beù. Vì vaäy, nhöõng ngöôøi uûng hoä ñeà xuaát thöù tö cho raèng thaät laø quaù sôùm khi noùi tính traïng ngöôøi ñaõ hình thaønh thích ñaùng trong giai ñoaïn mang thai naøy. Ñeà xuaát thöù tö naøy laïi gaëp moät khoù khaên thöïc teá laø ngöôøi phuï nöõ laïi coù theå khoâng bieát mình coù thai; tuy nhieân, hoï vaãn ñöôïc pheùp duøng nhöõng loaïi thuoác voán coù theå caûn ngaên tröùng ñaõ thuï tinh ñöôïc ñaäu cuõng nhö khieán cho cô theå ngöôøi nöõ töø choái caùi tröùng ñaõ ñaäu.
Nhöõng ngöôøi leân tieáng baûo veä söï soáng quy loãi cho raèng döï tính thaät söï cuûa vieäc xaùc ñònh ôû thôøi ñieåm naøo sau khi thuï thai laø khôûi ñieåm cuûa söï soáng thì ñaõ bò hieåu sai. Khaû naêng töï soáng, söï xuaát hieän nhöõng hoaït ñoäng cuûa naõo hay vieäc xaùc ñònh ñöôïc song sinh thì chæ xaûy ra vôùi tröôøng hôïp tröùng ñaõ ñöôïc thuï tinh. Nhöõng heä quaû ñoù seõ khoâng xaûy ra neáu tröùng khoâng ñöôïc thuï tinh hoaëc cuõng seõ xaûy ra vôùi baát cöù teá baøo naøo khaùc cuûa cô theå.
Theo nhoùm baûo veä söï soáng, nhöõng söï kieän ñoù cho thaáy raèng söï soáng ñaõ baét ñaàu luùc thuï thai vaø trong chín thaùng mang thai, tính traïng ngöôøi ngaøy caøng trôû neân phöùc taïp hôn. Nhöõng hoaït ñoäng cuûa naõo boä khoâng xuaát hieän moät caùch ñôn giaûn; noùi cho ñuùng hôn, söï xuaát hieän nhöõng hoaït ñoäng ñoù laø moät böôùc tieán trong quaù trình thuùc ñaåy soâi ñoäng cuûa söï phaùt trieån baøo thai baét ñaàu luùc thuï thai.
Moät soá nhaø tö tuôûng khoâng coi söï phaùt trieån veà sinh lyù nhö laø yeáu toá duy nhaát (hoaëc laø yeáu toá quan troïng nhaát) khi xaùc ñònh khôûi ñieåm cuûa söï soáng. Caùc nhaø tö tuôûng naøy khoâng coi moät tröùng thuï tinh laïi coù giaù trò luaân lyù ngang baèng vôùi moät ñöùa treû sô sinh. Hoï nhaán maïnh raèng caùi tröùng ñaõ thuï tinh ñoù vaãn thieáu moät soá phaåm tính giuùp phaân bieät "moät baûn vò ngöôøi" vôùi nhöõng daïng thöùc khaùc cuûa söï soáng (ví duï: töï yù thöùc, saùng taïo...). Caùc pheâ bình gia e ngaïi raèng caùch ñònh nghóa tính traïng ngöôøi nhö theá döôøng nhö thöôøng loaïi tröø nhöõng ngöôøi chaäm phaùt trieån, giaø yeáu hoaëc nhöõng ngöôøi bò hoân meâ.
Nhöõng Thaùch Ñoá Ñoái Vôùi Lôøi Ñeà Xuaát: "Tröïc Tieáp Cöôùp Ñi Maïng Soáng Cuûa Moät Con Ngöôøi Voâ Toäi Thì Luoân Luoân Laø Moät Ñieàu Sai Traùi".
Tieàn ñeà thöù hai cuûa laäp tröôøng baûo veä söï soáng laø tröïc tieáp cöôùp ñi maïng soáng voâ toäi thì luoân laø moäi ñieàu sai traùi. Gioáng tröôøng hôïp noùi nôi tieàn ñeà thöù nhaát, laäp thuyeát naøy cuõng ñaõ gaây neân nhieàu söï tranh caõi. Chuùng ta xem xeùt 4 thaùch ñoá ñoái vôùi lôøi ñeà xuaát naøy.
Luaän cöù thöù nhaát xoay quanh khaùi nieäm "phaåm tính cuûa söï soáng". Caùc cuoäc tranh luaän veà phaåm tính cuûa söï soáng ñaõ ñöa ra moät soá möùc ñoä taïo neân moät chuaån möïc soáng coù theå chaáp nhaän ñöôïc xeùt döôùi moät goùc ñoä toái thieåu maø thoâi. Neáu phaåm tính cuûa moät ai naøo ñoù naèm döôùi möïc söï soáng, thì ngöôøi ta khoâng chæ ñöôïc pheùp phaù thai maø trong nhieàu tröôøng hôïp, noù coøn ñöôïc coi laø kieåu haønh ñoäng khaû ñaùng. Cuoäc tranh caõi veà phaåm tính cuûa söï soáng trong tröôøng hôïp phaù thai coù moät trong hai hình thöùc. Hình thöùc thöù nhaát taäp chuù vaøo ñieåu kieän theå lyù cuûa ñöùa treû, coøn hình thöùc thöù hai thì löu taâm ñeán moâi tröôøng ñöùa treû ñöôïc sinh ra.
Phaù Thai Ñeå Traùnh Cho Ñöùa Beù khoûi Phaûi Khoå Trong Töông Lai?
Trong tröôøng hôïp thöù nhaát, neáu cha meï ñöùa beù xeùt thaáy caàn phaûi khaùm phaù ra ñöùa beù maéc moät caên beänh voâ phöông chöõa trò hoaëc beänh suy thoaùi vaø caên beänh naøy seõ boäc phaùt ra khi ñöùa beù ñöôïc hai ba tuoåi. Moät soá ngöôøi tranh luaän raèng: cha meï ñöùa beù, veà maët luaân lyù, coù theå choïn giaûi phaùp phaù thai.
Trong tröôøng hôïp thöù hai, chuùng ta ñöôïc yeâu caàu xem xeùt tröôøng hôïp moät ñöùa beù sinh ra trong caûnh ngheøo ñoùi khoå sôû. Neáu chaéc chaén ñöùa beù seõ phaûi chòu caûnh ñoùi khaùt hoaëc thieáu söï chaêm soùc söùc khoûe, thì veà maët luaân lyù, moät soá ngöôøi ñoàng yù cho pheùp phaù thai.
Nhieàu ngöôøi leân tieáng baûo veä söï soáng khöôùc töø nhöõng cuoäc tranh caõi veà "phaåm tính söï soáng" nhö theá. Tröôùc heát, hoï khaúng ñònh raèng taát caû moïi söï soáng ñeàu thaùnh thieâng, bôûi vì moïi söï soáng ñeàu laø moät moùn quaø cuûa Thieân Chuùa ban cho con ngöôøi. Phaåm giaù maø moãi ngöôøi coù ñöôïc khoâng phaûi do nôi söï ñoàng tình cuûa hoï ñoái vôùi moät soá heä thoáng nhöõng tieâu chuaån ñaõ ñöôïc xaùc ñònh theo lôïi ích cuûa xaõ hoäi, nhöng do söï theå laø moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc döïng neân theo hình aûnh cuûa Thieân Chuùa.
Thöù ñeán, nhöõng ngöôøi baûo veä söï soáng e ngaïi veà haäu quaû cuûa loái suy nghó nhö theá. Neáu chuùng ta baét ñaàu xaùc ñònh ai soáng vaø ai cheát thì ñieàu naøy ñeán ñaâu môùi keát thuùc? Ngöôøi ta coi vaán ñeà naøy nhö moät luaän chöùng "tröôït doác". Vôùi quyeát ñònh caám ngaët moïi cuoäc phaù thai tröïc tieáp, chuùng ta ñang ñöùng treân moät laäp tröôøng vöõng chaéc, nhöng moät khi baøn ñeán khía caïnh "phaåm tính söï soáng " thì chuùng ta ñaõ böôùc ra khoûi laäp tröôøng vöõng chaéc treân ñeå böôùc vaøo moät söï "tröôït doác".
Moät khi chuùng ta ñaõ cho pheùp phaù thai, chaúng haïn, trong nhöõng tröôøng hôïp caùi thai bò dò daïng naëng thì coøn coù ñieàu gì laïi ngaên chuùng ta khoâng bieän minh cho nhöõng cuoäc phaù thai ñoái vôùi nhöõng caùi thai bò dò daïng töông ñoái vaø tieáp sau ñoù laø ñoái vôùi nhöõng caùi thai chæ bò dò daïng nheï?
Chuùng ta seõ ñi töø laäp tröôøng vöõng chaéc laø vieäc caám phaù thai xuoáng ñeán ñeán baäc thaáp nhaát laø cho pheùp phaù thai vì nhöõng lyù do taàm thöôøng nhaát. Cuoái cuøng ra, chuùng ta khoâng theå traùnh khoûi vieäc bieän minh cho haønh ñoäng "tieãu tröø” taát caû nhöõng ai toû ra laø gaùnh naëng cho chuùng ta. Sau cuøng, nhöõng ngöôøi baûo veä söï soáng nhaán maïnh raèng ñoái vôùi nhöõng tröôøng hôïp mang thai baát ñaéc dó hoaëc tröôøng hôïp caùi thai gaây ra baát cöù loaïi khoù khaên naøo thì caâu traû lôøi khoâng theå laø söï phaù ñoå nhöng laø moät söï nhieäm yù.
Phaù Thai Ñeå Giaûi Quyeát Tröôøng Hôïp Bò Hieáp Daâm Hoaëc Loaïn Luaân?
Thaùch ñoá thöù hai maø nhoùm uûng hoä moãi ngöôøi coù quyeàn töï quyeát veà ñôøi mình ñöa ra laø tröôøng hôïp hieáp daâm hoaëc loaïn luaân. Nhoùm naøy nhaán maïnh raèng: "Ngöôøi phuï nöõ naøo bò hieáp daâm thì veà maët luaân lyù, hoï khoâng buoäc phaûi mang caùi thai ñoù. Tröôøng hôïp töông töï noåi tieáng nhaát veà maët naøy ñaõ ñöôïc Judith Jarvis Thomson ñöa ra caùch ñaây hai möôi naêm."
Haõy töôûng töôïng coù moät ngöôøi phuï nöõ noï vaøo moät buoái saùng thöùc daäy boãng phaùt hieän thaáy saùt beân caïnh mình chaøng ngheä só vó caàm noåi tieáng ñang laâm vaøo côn ñau thaän hieåm ngheøo. Ngöôøi phuï nöõ ñoù laø choã döïa nöông duy nhaát cuûa chaøng. OÂng Thomson môùi hoûi: lieäu ngöôøi phuï nöõ ñoù, veà maët luaân lyù, coù buoäc phaûi tieáp tuïc chaêm soùc cho chaøng ngheä só ñoù khoâng. Theo oâng, veà maët luaân lyù, ngöôøi aáy khoâng "bò buoäc" phaûi haønh xöû nhö theá. Theá nhöng, neáu ngöôøi phuï nöõ aáy vaãn cöù choïn laøm ñieàu ñoù thì dó nhieân ngöôøi aáy coù quyeàn, song khoâng heà bò buoäc phaûi laøm theá. Cuøng moät caùch thöùc nhö theá, ngöôøi phuï nöõ bò hieáp daâm, thì veà phöông dieän luaân lyù, coâ aáy khoâng bò buoäc phaûi mang caùi thai voán laøm cho coâ aáy khoå sôû vì bieán coá ñaõ qua.
Nhöõng ngöôøi baûo veä söï soáng ñaùp laïi raèng: khi tieán haønh phaù thai trong truôøng hôïp ngöôøi phuï nöõ bò hieáp daâm laø ta ñaõ tröøng phaït laàm ñoái töôïng. Thuû phaïm ñaùng bò tröøng phaït chính laø keû hieáp daâm vaø chæ moät mình anh ta maø thoâi. Ngöôøi phuï nöõ hoaøn toaøn voâ toäi vaø baøo thai coâ ta ñang mang trong loøng cuõng hoaøn toaøn voâ toäi. Tröøng phaït baát cöù ai trong hai ngöôøi naøy thì ñeàu thaät laø phi luaân.
Veà thaùi ñoä daønh cho nhöõng naïn nhaân bò haõm hieáp, thì Vicent. J. Genovesi, S.J ñaõ vieát: "Huaán quyeàn chính thöùc cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo veà thaùi ñoä caàn phaûi coù ñoái vôùi nhöõng ngöôøi bò haõm hieáp coù theå ñöôïc toùm keát nhö sau: Veà maët luaân lyù, ngöôøi ta ñöôïc pheùp, thaäm chí laø xaùc ñaùng, ñeå coá ngaên khoâng cho tieán trình thuï thai xaûy ra, khi laâm vaøo nhöõng hoaøn caûnh nhö theá, mieãn laø coù söï hoaøi nghi hôïp lyù khoâng bieát caùi thai ñaõ baét ñaàu töôïng hình hay chöa; ngöôøi ta coù theå duøng nhöõng thuû thuaät y khoa thích hôïp ñaõ ñöôïc cho pheùp ñeå ngaên chaën vieäc thuï thai. Nhöng ngöôøi ta buoäc phaûi ñeå vaäy neáu ñaõ ñeán moät thôøi ñieåm thoûa ñaùng chöùng thöïc vieäc thuï tinh ñaõ xaûy ra. Hoäi thaùnh chaáp nhaän laäp tröôøng naøy, bôûi vì theo Hoäi Thaùnh, ngay töø giaây phuùt thuï thai ñaõ coù moät con ngöôøi môùi maø ta caàn phaûi toân troïng vaø baûo veä söï soáng cuûa con ngöôøi ñoù."
Genovesi ñaõ vieän daãn moät vaên baûn veà ñaïo ñöùc y khoa xuaát baûn naêm 1955, theo ñoù, cho ñeán giôø thöù möôøi sau khi bò hieáp daâm, naïn nhaân vaãn ñöôïc pheùp söû duïng caùc bieän phaùp ngöøa thai.
Phaù Thai Ñeå Cöùu Soáng Ngöôøi Meï?
Hoaøn caûnh thöù ba maø nhöõng ngöôøi uûng hoä quyeàn töï quyeát ñöa ra laø tröôøng hôïp maïng soáng baø meï bò ñe doïa. Coù hai luaän chöùng ñöôïc söû duïng ñeå bieän minh cho vieäc phaù thai trong nhöõng tröôøng hôïp naøy. Tröôùc tieân, ñoù laø söï ñang daïng cuûa luaän chöùng töï veä. Neáu caùi thai ñe doïa maïng soáng cuûa baø meï thì caùi thai gaàn nhö laø trôû thaønh moät nhaân toá taán coâng maïng soáng cuûa baø meï. Do ñoù, phaù thai luùc naøy laø moät haønh vi baûo toàn maïng soáng.
Luaän chöùng thöù hai ñeå yù nhieàu hôn ñeán khía caïnh lôïi ích. Giaû söû baø meï ñoù laø moät goùa phuï moät naùch nuoâi ba ñöùa con. Neáu baø chaáp nhaän mang thai, baø phaûi göûi ba ñöùa treû vaøo traïi moà coâi. Do ñoù, baø quyeát ñònh phaù thai. Nhöõng ngöôøi baûo veä söï soáng khöôùc töø laäp luaän ñoù vaø nhaán maïnh raèng moïi söï soáng ñeàu quyù giaù vaø khoâng theå ñaùnh ñoåi ngang baèng vôùi caùc giaù trò ñoù ñöôïc, cho duø vieäc phaù thai coù vì moät yù höôùng ñuùng theá naøo cuõng ñaønh maëc.
Phaù Thai Ñeå Haïn Cheá Daân Soá?
Tình huoáng thöù tö maø nhoùm uûng hoä quyeàn töï quyeát ñöa ra ñoù laø vieäc kieåm soaùt daân soá. ÔÛ ñaây, moät laàn nöõa, luaän chöùng laïi xoay quanh khía caïnh vò lôïi. Neáu moät quoác gia (Trung Hoa chaúng haïn) coù maät ñoä daân soá quaù cao, thì khi ñoù, ngöôøi ta caàn phaûi löu taâm ñeán caû theá heä hieän taïi laãn nhöõng theá heä töông lai. Neáu nguoàn thöïc phaåm khoâng ñuû ñeå cung caáp cho tình traïng gia taêng daân soá aøo aït, thì luùc ñoù, chính phuû coù quyeàn thaäm chí coù theå buoäc phaûi giôùi haïn tyû leä taêng daân soá. Cuõng vì vaäy, vieäc chính phuû baét buoäc phaù thai laø chính ñaùng. Nhöõng ngöôøi baûo veä söï soáng baùc boû luaän cöù naøy ñoàng thôøi vieän daãn nguyeân taéc söï soáng con ngöôøi laø linh thaùnh vaø khoâng ai ñöôïc pheùp ñaùnh ñoåi cho duø ñeå laáy nhöõng thieän ích xaõ hoäi lôùn hôn.
Trích ABORTION trong WHERE DO YOU STAND ? cuûa GREGORY C. HIGGINS.
NHT dòch
(Trích töø Ephata Vieät Nam soá 15, naêm 2001)