Thoâng Ñieäp Söï Soáng Con Ngöôøi (Humanae Vitae)
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI
Baûn dòch cuûa Lm Phan Du Sinh, Senatus Saigon xuaát baûn naêm 1969
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Humanae Vitae
Thoâng Ñieäp Cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI
Veà Vieäc Ñieàu Hoøa Sinh Saûn
25 Thaùng 7 Naêm 1968
Thaân göûi Chö Huynh ñaùng kính, caùc Vò Thöôïng Phuï,
caùc Vò Toång Giaùm Muïc, Giaùm Muïc vaø caùc vò Giaùo Quyeàn
taïi nhöõng nôi giao haûo vaø hieäp thoâng vôùi Toøa Thaùnh,
caùc Tu Só, caùc Giaùo Höõu thuoäc theá giôùi Coâng Giaùo
vaø toaøn theå nhöõng Ngöôøi Thieän Taâm Thieän Chí
Kính chaøo chö huynh khaû kính vaø caùc con thaân meán,
xin göûi ñeán taát caû pheùp laønh Toøa thaùnh
Söï löu truyeàn ñôøi soáng
1. Nhieäm vuï löu truyeàn ñôøi soáng laø moät nhieäm vuï troïng ñaïi cuûa ñoâi phoái ngaãu, moät nhieäm vuï khieán hoï trôû neân nhöõng ngöôøi töï ñoäng tham döï vaøo traùch nhieäm taïo döïng cuûa Ñaáng Taïo Hoùa, moät nhieäm vuï luoân luoân mang laïi cho hoï nhieàu nguoàn an uûi, vui söôùng lôùn lao, song ñoàng thôøi thænh thoaûng cuõng gaây cho hoï khoâng bieát bao nhieâu khoù khaên, cöïc loøng.
Trong moïi thôøi ñaïi, vieäc thi haønh nhieäm vuï löu truyeàn ñôøi soáng thöôøng ñaët caùc ñoâi phoái ngaãu tröôùc nhieàu vaán ñeà thaéc maéc, khoù giaûi quyeát; vaø ñaëc bieät nhöõng tieán hoùa cuûa xaõ hoäi hieän ñaïi ñaõ gaây raát nhieàu bieán chuyeån, vaø taïo ra nhieàu vaán ñeà môùi, Giaùo hoäi khoâng theå khoâng löu taâm ñeán nhöõng vaán ñeà naøy, vì ñaây laø moät laõnh vöïc coù lieân heä maät thieát vôùi ñôøi soáng vaø haïnh phuùc con ngöôøi.
I. Nhöõng Khía Caïnh Môùi Cuûa Vaán Ñeà
Veà Quyeàn Haïn Cuûa Giaùo Quyeàn
Nhöõng döõ kieän môùi
2. Nhöõng bieán chuyeån môùi xaûy ra heát söùc roõ raøng, quan troïng vaø thuoäc nhieàu laõnh vöïc. Bieán chuyeån ñaàu tieân laø vieäc daân soá treân theá giôùi gia taêng mau leï. Nhieàu ngöôøi toû yù lo ngaïi: vôùi nhòp ñoä naøy, khoâng maáy luùc nöõa, caùc taøi nguyeân thöïc phaåm seõ khoâng ñuû cung öùng cho nhu caàu cuûa con ngöôøi, vì nhòp ñoä saûn xuaát chaäm hôn. Vieãn töôïng ñoù ñaõ taïo ra moät taâm traïng khaéc khoaûi, khieán nhieàu gia ñình, nhieàu daân toäc chaäm tieán phaûi lo aâu, vaø caùc nhaø caàm quyeàn raát deã ngaõ theo chuû tröông laøm maïnh ñeå chaën ñöùng nguy cô naøy. Ngoaøi ra, caùc ñieàu kieän laøm vieäc, tình traïng nhaø ôû, vaø caùc nhu caàu ñoøi hoûi môùi cuûa nhaân loaïi trong laõnh vöïc kinh teá, giaùo duïc ñaõ gaây raát nhieàu khoù khaên trôû ngaïi cho vieäc döôõng duïc con caùi moät caùch ñaày ñuû, neáu chuùng ñoâng quaù.
Bieán chuyeån thöù hai ñöôïc phaùt hieän trong vai troø ngöôøi ñaøn baø: giaù trò cuõng nhö vò trí cuûa hoï trong xaõ hoäi hieän ñang ñöôïc ngöôøi ta thaûo luaän, caân nhaéc, xeùt laïi. Söï bieán chuyeån coøn thaáy ngay vaán ñeà tình yeâu hoân nhaân, trong yù nghóa cuûa caùc taùc ñoäng hoân nhaân xeùt theo khía caïnh cuûa tình yeâu.
Cuoái cuøng, bieán chuyeån quan troïng nhaát hieän nay treân theá giôùi laø vieäc con ngöôøi ñaõ tieán nhöõng böôùc khoång loà trong ñòa haït chinh phuïc vaø toå chöùc laïi caùc löïc löôïng thieân nhieân, vaø vì theá, hoï cuõng muoán aùp duïng khaû naêng chinh phuïc aáy ñoái vôùi chính baûn thaân (xeùt trong khía caïnh toaøn boä) cuûa hoï: thaân xaùc, ñôøi soáng vaät lyù, ñôøi soáng xaõ hoäi vaø ngay caû caùc ñònh luaät voán duøng laøm tieâu chuaån ñieàu haønh trong vieäc löu truyeàn ñôøi soáng, hoï cuõng muoán söûa ñoåi thay theá.
3. Leõ taát nhieân tình traïng treân ñaây ñaõ phaùt sinh nhieàu vaán ñeà môùi. Ngöôøi ta nghó raèng: Khi caùc ñieàu kieän sinh hoaït ñaõ thay ñoåi, khi yù nieäm veà caùc haønh vi hoân nhaân ñaõ xoay chieàu ñeå taïo söï hoøa hôïp vaø trung thaønh giöõa ñoâi vôï choàng, coá nhieân khoâng theå khoâng löu taâm xeùt laïi caùc ñònh luaät luaân lyù coù lieân heä ñeán hoân nhaân, nhaát laø khi ngöôøi ta nhaän thaáy, muoán tuaân giöõ caùc ñònh luaät treân, nhieàu khi phaûi hy sinh, phaûi coù moät chí can ñaûm phi thöôøng.
Ñem aùp duïng nguyeân taéc "toaøn boä" veà vaán ñeà naøy, nhieàu ngöôøi töï hoûi: lieäu coù theå, vôùi yù thöùc vaø muïc ñích haïn cheá bôùt vieäc sinh saûn vaø ñieàu hoøa noù moät caùch khoa hoïc, ngöôøi ta coù theå bieán cheá vieäc voâ hieäu hoùa naêng löïc sinh saûn thaønh moät haønh vi hôïp phaùp vaø khoân ngoan khoâng? Noùi caùch khaùc, lieäu ngöôøi ta coù quyeàn chaáp nhaän quan ñieåm naøy: cöùu caùnh, muïc ñích cuûa vieäc sinh saûn khoâng phaûi chæ bao goàm moãi haønh vi, maø traùi laïi, bao goàm toaøn theå ñôøi soáng hoân nhaân khoâng?
Ngöôøi ta coøn ñi xa hôn nöõa vaø töï hoûi raèng: vôùi tinh thaàn traùch nhieäm ngaøy moät lôùn cuûa con ngöôøi caän ñaïi, lieäu ñaõ ñeán luùc neân cho pheùp hoï caên cöù vaøo lyù trí, yù muoán cuûa mình ñeå töï ñieàu hoøa laáy vaán ñeà sinh saûn, hôn laø cöù phoù maëc cho caùc ñònh luaät sinh lyù.
Quyeàn haïn cuûa giaùo quyeàn
4. Nhöõng vaán ñeà treân ñaây ñoøi hoûi Giaùo hoäi phaûi suy nghó caân nhaéc laïi moät caùch kyõ caøng caùc nguyeân taéc cuûa hoïc thuyeát luaân lyù lieân quan ñeán hoân nhaân: moät hoïc thuyeát tuy caên cöù treân caùc ñònh luaät thieân nhieân, song laïi ñöôïc Thieân Chuùa maëc khaûi, soi saùng vaø phong phuù hoùa theâm.
Coá nhieân khoâng ngöôøi giaùo höõu naøo phuû nhaän quyeàn haïn cuûa Giaùo hoäi trong vieäc giaûi thích luaät, daàu luaät aáy laø luaät luaän lyù töï nhieân. Quaû vaäy, nhö caùc vò tieàn nhieäm cuûa Ta ñaõ nhieàu laàn tuyeân boá (Ñöùc Pioâ IX trong Quipluribus, Ñöùc Pioâ XI trong Casti Connubii, Ñöùc Pioâ XII trong Magnificat Dominum, Ñöùc Gioan XXIII trong Mater et Magistra), khi Chuùa Gieâsu Kitoâ trao quyeàn Thieân Chuùa cuûa mình laïi cho Thaùnh Pheâroâ vaø caùc Toâng ñoà, sai caùc Ngaøi ñi khaép caùc nöôùc truyeàn rao caùc giaùo huaán cuûa Ngöôøi (Mt 28,18-19), Chuùa ñaõ ñaët caùc Ngaøi laøm ngöôøi chính thöùc baûo veä vaø giaûi thích toaøn theå boä luaät lyù, khoâng phaûi chæ leà luaät Phuùc aâm, maø caû caùc leà luaät töï nhieân nöõa, vì leà luaät töï nhieân bieåu loä thaùnh yù cuûa Chuùa, vaø vì muoán ñöôïc cöùu roãi, khoâng theå khoâng tuaân haønh luaät leä aáy ñöôïc (Mt 7,21).
Vôùi söù maïng treân, Giaùo hoäi thöôøng xuyeân ban haønh moät neàn giaùo huaán maïch laïc lieân quan ñeán baûn chaát cuûa hoân nhaân cuõng nhö veà phöông phaùp söû duïng moät caùch ñöùng ñaén quyeàn lôïi cuûa hoân nhaân, vaø veà nhieäm vuï cuûa caùc ñoâi vôï choàng. Ñaëc bieät, trong theá kyû hieän ñaïi, caùc giaùo huaán thuoäc loaïi naøy ñöôïc ban haønh vaø phoå bieán nhieàu hôn bao giôø heát (Catechismus Concilii Tridentini, Divini Illius Magistri cuûa Ñöùc Pioâ XI, caùc dieãn vaên cuûa Ñöùc Pioâ XII, Mater et Magistra cuûa Ñöùc Gioan XXIII...)
Nhöõng nghieân cöùu ñaëc bieät
5. YÙ thöùc ñöôïc söù maïng Chuùa giao phoù, ta ñaõ xaùc nhaän vaø môû roäng UÛy ban nghieân cöùu maø vò tieàn nhieäm cuûa Ta, Ñöùc Gioan XXIII, ñaõ thaønh laäp töø thaùng 3 naêm 1963. UÛy ban naøy goàm nhieàu chuyeân vieân thuoäc caùc toân giaùo, tín ngöôõng khaùc nhau, vaø caû moät soá ngöôøi coù ñoâi baïn, vôùi caùc yù kieán lieân quan ñeán caùc vaán ñeà môùi thuoäc laõnh vöïc "ñôøi soáng hoân phoái", ñaëc bieät löu yù vaán ñeà ñieàu hoøa sinh saûn, ñeå giaùo quyeàn ñaày ñuû yeáu toá, taøi lieäu caàn thieát haàu traû lôøi thích ñaùng cho giaùo daân cuõng nhö cho dö luaän thaéc maéc cuûa nhaân loaïi (Dieãn vaên cuûa Ñöùc Phaoloâ VI ngaøy 23/6/1964, 24/3/1965, 29/10/1966).
Nhôø coâng vieäc nghieân cöùu cuûa UÛy ban noùi treân, nhôø caùc yù kieán phaùn ñoaùn, khuyeán caùo cuûa caùc chö huynh trong haøng Giaùm muïc, hoaëc töï yù, hoaëc theo lôøi Ta yeâu caàu ñaõ gom goùp theâm vaøo, Ta thaáy coù theå ñaùnh giaù, öôùc löôïng moïi khía caïnh cuûa vaán ñeà phöùc taïp naøy. Vì theá, Ta haân hoan vaø nhieät thaønh göûi lôøi caùm ôn taát caû caùc vò.
Caâu traû lôøi cuûa giaùo quyeàn
6. Tuy nhieân, moät ñieàu caàn phaûi noùi ngay laø caùc keát luaän cuûa UÛy ban treân ñaõ ñöa ra khoâng theå coi nhö coù tính caùch quyeát ñònh vaø Ta nhaän thaáy coù nhieäm vuï phaûi töï cöùu xeùt theâm, lyù do vì tính caùch quan troïng cuûa vaán ñeà cuõng coù, maø cuõng vì caùc nhaân vieân trong UÛy ban khoâng hoaøn toaøn ñoàng yù veà caùc ñònh luaät luaân lyù seõ ñem ban haønh, vaø chaáp nhaän laø coù moät soá tieâu chuaån cuûa caùc bieän phaùp ñeà nghò ñaõ ñoái nghòch laïi hoïc thuyeát luaân lyù veà hoân nhaân do giaùo quyeàn chuû tröông moät caùch kieân quyeát töø tröôùc ñeán nay.
Vì nhöõng lyù do ñoù, sau khi ñích thaân xem xeùt caùc taøi lieäu ñeä trình, sau khi caân nhaéc caån thaän, sau khi caàu xin Thieân Chuùa ban ôn soi saùng, Ta seõ nhaân danh Chuùa Kitoâ uûy thaùc, traû lôøi nhöõng vaán ñeà thaéc maéc ñöôïc neâu ra trong laõnh vöïc hoân nhaân.
II. Caùc Nguyeân Taéc Giaùo Lyù
Moät yù thöùc troïn veïn veà con ngöôøi
7. Cuõng nhö taát caû caùc vaán ñeà lieân quan ñeán ñôøi soáng con ngöôøi, vaán ñeà sinh saûn caàn ñöôïc yù thöùc vaø quan nieäm khoâng phaûi döôùi moät vaøi khía caïnh rieâng bieät - nhö khía caïnh sinh lyù, daân soá vaø xaõ hoäi maø - phaûi löu taâm toaøn theå con ngöôøi, ñeán ôn goïi thieân nhieân cuõng nhö sieâu nhieân, traàn tuïc cuõng nhö muoân ñôøi cuûa hoï. Ngoaøi ra vì nhaän thaáy coù nhieàu ngöôøi coù khuynh höôùng tìm caùch chöùng minh hôïp phaùp hoùa caùc phöông phaùp nhaân taïo ñeå kieåm soaùt vieäc sinh saûn baèng caùch caên cöù vaøo caùc nhu caàu cuûa tình yeâu trong hoân nhaân, vaø "traùch vuï trôû thaønh cha meï" cuûa ñoâi vôï choàng, neân Ta seõ minh xaùc quan nieäm chính thoáng veà hai thöïc taïi quan troïng cuûa ñôøi soáng treân ñaây. Leõ taát nhieân trong laõnh vöïc naøy, Ta caên cöù treân nhöõng ñieàu Coâng ñoàng Vatican II ñaõ trình baøy vaø quyeát ñònh trong Hieán cheá muïc vuï "Vui Möøng Vaø Hy Voïng" (Gaudium et Spes).
Tình yeâu trong hoân nhaân
8. Baûn chaát thöïc tieãn vaø söï cao quí cuûa Tình yeâu trong Hoân nhaân ñöôïc bieåu loä hoaøn toaøn khi ngöôøi ta nhìn qua Nguoàn goác toái thöôïng cuûa noù laø Thieân Chuùa Tình yeâu (Ga 4,8), "laø Cha toaøn naêng, nguoàn maïch cuûa moïi tình cha con, treân trôøi cuõng nhö döôùi ñaát" (Ep 3,15).
Chính vì theá neân hoân nhaân khoâng phaûi keát quaû cuûa ngaãu nhieân hay cuûa caùc löïc löôïng töï nhieân, voâ yù thöùc taïo thaønh. Traùi laïi, ñoù laø moät toå chöùc khoân ngoan do Ñaáng Taïo Hoùa vì tình thöông ñaõ thöïc hieän nôi nhaân loaïi. Ñoâi vôï choàng coáng hieán chính baûn thaân mình cho nhau, hoøa ñoàng baûn theå cuûa ñoâi beân laïi ñeå hoaøn thieän hoùa caù nhaân mình haàu coäng taùc vôùi Thieân Chuùa trong vieäc löu truyeàn söï soáng vaø döôõng duïc caùc ñôøi soáng môùi.
Hôn theá nöõa, ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa toäi. Hoân nhaân coøn mang saéc thaùi cao quyù cuûa Bí tích ôn nghóa thaùnh, lyù do vì hoân nhaân töôïng tröng söï keát hôïp giöõa Chuùa Kitoâ vaø Giaùo hoäi.
Caùc ñaëc tính cuûa tình yeâu trong hoân nhaân
9. Ñöôïc yù thöùc nhö theá, Hoân nhaân seõ baät noåi saùng choùi vôùi nhöõng ñaëc tính, nhöõng ñoøi hoûi ñaëc bieät cuûa tình yeâu hoân phoái. Do ñoù chuùng ta caàn phaûi coù moät yù nieäm xaùc thöïc veà vaán ñeà naøy.
Tröôùc tieân ñoù laø moät thöù tình yeâu hoaøn toaøn nhaân nghóa laø vöøa höõu hình, vaø vöøa sieâu hình. Ñaây khoâng phaûi chæ laø moät vieäc di chuyeån tình caûm vaø baûn naêng töø ngöôøi naøy sang ngöôøi kia, maø ñoù chính laø moät haønh vi cuûa lyù trí vaø töï do, moät haønh vi caàn ñöôïc baûo veä vaø gia taêng qua nhöõng vui buoàn cuûa ñôøi soáng thöôøng nhaät, ñeå ñoâi vôï choàng trôû neân moät taâm hoàn, tinh thaàn vaø cuøng nhau ñaït tôùi ñænh hoaøn thieän cuûa nhaân loaïi.
Ngoaøi ra ñaây coøn laø moät thöù tình yeâu troïn veïn nghóa laø moät hình thöùc ñaëc bieät cuûa tình baïn caù nhaân, nhôø ñoù hai vôï choàng cuøng nhau chaân thaønh yeâu meán, chia seû moïi söï, khoâng daáu dieám, khoâng tính toaùn ích kyû. Moät ngöôøi phoái ngaãu yeâu baïn mình khoâng phaûi vì nhöõng caùi baïn ñaõ cho mình, maø chính vì baïn vôùi nieàm haân hoan vui söôùng ñöôïc laáy chính baûn thaân mình phong phuù hoùa cho baïn.
Ñaây cuõng laø moät thöù tình yeâu chung thuûy vaø daønh rieâng cho moät ngöôøi cho ñeán luùc cheát, vaø ñoù chính laø caûm nghó cuûa ñoâi vôï choàng ngaøy hai ngöôøi töï yù, töï nguyeän hieán troïn thaân mình cho nhau khi noùi leân lôøi giao öôùc hoân nhaân. Loøng chung thuûy aáy tuy ñoâi khi khoù thöïc hieän, song ai cuõng coâng nhaän laø coù theå giöõ ñöôïc, vaø loøng chung thuûy aáy laø moät thaùi ñoä cao quí, ñaùng troïng. Kinh nghieäm hoân nhaân qua bao theá kyû, vôùi nhöõng cöû chæ ñaùng phuïc cuûa muoân vaïn ngöôøi choàng trong caùc theá heä chöùng toû raèng loøng chung thuûy khoâng nhöõng hôïp vôùi baûn chaát cuûa hoân nhaân maø coøn laø nguoàn haïnh phuùc saâu xa beàn vöõng.
Cuoái cuøng ñaây laø moät tình yeâu phong phuù khoâng heà tieâu hao trong vieäc truyeàn thoâng giöõa hai vôï choàng, traùi laïi ñuû söùc tieáp tuïc baèng vieäc taïo nhöõng ñôøi soáng môùi. "Hoân phoái vaø tình yeâu trong hoân nhaân, töï baûn chaát noù, ñöôïc höôùng veà vieäc sinh saûn vaø nuoâi döôõng con caùi. Treân thöïc teá, con caùi laø aân hueä toái thöôïng cuûa hoân nhaân vaø möu ích raát nhieàu cho chính cha meï chuùng" (Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá Muïc vuï "Vui Möøng Vaø Hy Voïng" - Gaudium et Spes, soá 50).
Traùch nhieäm trôû thaønh cha meï
10. Vì lyù do treân tình yeâu trong hoân nhaân ñoøi hoûi ñoâi vôï choàng phaûi yù thöùc söù maïng "traùch nhieäm trôû thaønh cha meï" cuûa mình, moät traùch nhieäm maø ngöôøi hieän ñaïi thöôøng xuyeân nhaéc tôùi vaø heát thaûy chuùng ta caàn phaûi thaáu hieåu yù nghóa xaùc thöïc cuûa noù, traùch nhieäm aáy caàn ñöôïc caân nhaéc, thaûo luaän döôùi nhieàu khía caïnh khaùc bieät nhöng lieân heä vôùi nhau.
Xeùt veà phöông dieän sinh lyù hoïc, nhaän "traùch nhieäm trôû thaønh cha meï" töùc laø thaáu hieåu vaø toân troïng caùc tieán trình hoaït ñoäng cuûa sinh lyù: trí thöùc giuùp ta khaùm phaù ra khaû naêng sinh saûn, ñònh luaät luaân lyù naèm ngay trong baûn chaát con ngöôøi (Summa Theologiae, I-II, q. 94, art. 2).
Xeùt veà phöông dieän caùc khuynh höôùng cuûa baûn naêng veà tình duïc, traùch nhieäm trôû thaønh cha meï coù nghóa laø phaûi duøng lyù trí vaø loøng cöông quyeát ñeå ñieàu khieån chuùng.
Xeùt veà phöông dieän caùc ñieàu kieän theå lyù, kinh teá, taâm lyù vaø xaõ hoäi, traùch nhieäm trôû thaønh cha meï coù nghóa laø: bieát caân nhaéc suy nghó ñeå roài saün saøng laøm cho gia ñình mình taêng theâm nhaân soá, hoaëc ñeå roài caên cöù vaøo nhöõng lyù do xaùc ñaùng, vaø trong tinh thaàn toân troïng leà luaät luaân lyù quyeát ñònh taïm ngöng vieäc sinh saûn trong moät thôøi gian ngaén hay voâ haïn ñònh.
Ñaëc bieät nhaát laø traùch nhieäm trôû thaønh cha meï bao haønh söï toân troïng traät töï luaân lyù do Thieân Chuùa aán ñònh baèng caùch bieåu loä moät löông taâm ngay chính thaúng thaén. Vì theá vieäc ñaûm nhaän traùch nhieäm trôû thaønh cha meï ñoøi hoûi ñoâi vôï choàng phaûi chu toaøn nhieäm vuï ñoái vôùi Thieân Chuùa, vôùi chính mình, vôùi gia ñình, xaõ hoäi trong tinh thaàn toân troïng baäc thang chính thoáng cuûa caùc giaù trò. Chính vì theá neân trong laõnh vöïc löu truyeàn söï soáng, hoï khoâng coù quyeàn töï do haønh ñoäng theo sôû thích, töï yù löïa choïn nhöõng phöông phaùp cho laø chính ñaùng, traùi laïi, phaûi höôùng haønh ñoäng mình theo ñuùng thaùnh yù taïo döïng cuûa Thieân Chuùa, thaùnh yù ñoù ñöôïc bieåu hieän baèng chính baûn chaát vaø caùc haønh vi cuûa hoân nhaân cuõng nhö baèng caùc lôøi giaùo huaán lieân tuïc cuûa Giaùo hoäi (Hieán cheá muïc vuï "Vui Möøng Vaø Hy Voïng" - Gaudium et Spes, soá 50 vaø 51).
Vieäc toân troïng baûn chaát vaø cöùu caùnh cuûa haønh vi vôï choàng
11. Nhöõng haønh vi cuûa ñoâi vôï choàng duøng ñeå keát hôïp vôùi nhau trong tình thaân maät trong saïch haàu taïo thaønh vaø löu truyeàn ñôøi soáng con ngöôøi, laø nhöõng "haønh vi cao quí vaø chính ñaùng" (Hieán cheá Muïc vuï Gaudium et Spes, soá 49). Ñoù laø nhöõng haønh vi hôïp phaùp, ngay caû trong tröôøng hôïp hai vôï choàng coù theå ñoaùn tröôùc ñöôïc laø chuùng seõ khoâng coù hieäu naêng sinh saûn, vì nhöõng lyù do ngoaøi yù muoán cuûa mình: nhöõng haønh vi aáy vaãn coøn muïc ñích bieåu loä vaø laøm cho söï lieân keát cuûa ñoâi vôï choàng theâm beàn chaët. Trong thöïc teá, kinh nghieäm cho ta thaáy: khoâng phaûi moãi haønh vi, moãi giao keát cuûa hoân nhaân ñeàu taïo ra ñöôïc moät maàm soáng môùi. Thieân Chuùa khoân ngoan voâ cuøng ñaõ thu xeáp vaø thieát laäp nhöõng ñònh luaät, nhöõng chu kyø töï nhieân cuûa maàm soáng: Chính nhöõng chu kyø aáy coù söùc giaûm bôùt soá sinh. Tuy nhieân Giaùo hoäi vaãn nhaéc nhôû loaøi ngöôøi phaûi tuaân haønh caùc ñònh luaät töï nhieân vaø caùc lôøi giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi luoân luoân xaùc ñònh raèng: Haønh vi Hoân nhaân phaûi höôùng veà vieäc löu truyeàn ñôøi soáng (Thoâng ñieäp Casti Connubial cuûa Ñöùc Pioâ XI).
Hai khía caïnh baát khaû phaân ly: Giao hôïp vaø Sinh saûn
12. Neàn giaùo huaán cuûa giaùo quyeàn caên cöù treân nguyeân taéc naøy: Thieân Chuùa ñaõ quyeát ñònh lieân keát (vaø con ngöôøi khoâng ai coù quyeàn töï yù huûy boû) hai söï vieäc cuûa Hoân nhaân giao hôïp vaø sinh saûn.
Quaû vaäy, töï baûn tính saâu xa cuûa noù, haønh vi hoân nhaân lieân keát chaët cheõ hai vôï choàng, giuùp hoï taïo thaønh nhöõng ñôøi soáng môùi theo ñuùng nhöõng ñònh luaät coá höõu naèm ngay trong baûn theå con ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø. Chæ khi naøo baûo veä noåi hai hình thöùc coát yeáu caên baûn laø giao hôïp vaø sinh saûn, haønh vi hoân nhaân môùi giöõ ñöôïc troïn veïn yù nghóa cuûa moät thöù tình yeâu chaân thaønh giöõa hai taïo vaät vaø ñaït ñöôïc muïc ñích söù maïng cao caû cuûa loaøi ngöôøi laø trôû thaønh cha meï. Ta thieát nghó raèng, nhöõng con ngöôøi cuûa thôøi ñaïi naøy ñuû ñieàu kieän ñeå nhaän thaáy raèng nguyeân taéc caên baûn treân ñaây vöøa hôïp lyù vöøa xöùng nhaân baûn.
Trung thaønh vôùi yù ñònh cuûa Thieân Chuùa
13. Ñuùng theá, ngöôøi ta coù theå ghi nhaän raèng: baét ngöôøi phoái ngaãu cuûa mình phaûi chaáp nhaän moät haønh vi hoân nhaân ngöôïc vôùi ñieàu kieän thuaän lôïi, hoaëc yù muoán cuûa hoï laø moät cöû chæ khoâng xöùng ñaùng vôùi moät thöù tình yeâu chaân thaønh vaø do ñoù, ñi ngöôïc haún laïi vôùi traät töï luaân lyù caàn phaûi coù trong moái lieân quan giöõa ñoâi vôï choàng. Ngoaøi ra, chæ caàn suy nghó kyõ, ta seõ nhaän thaáy khi moät haønh vi hoân nhaân giöõa hai ngöôøi phoái ngaãu phaù hoaïi khaû naêng löu truyeàn ñôøi soáng, moät khaû naêng maø Chuùa taïo thaønh, ñaõ lieân keát haún vôùi haønh vi hoân nhaân theo nhöõng ñònh luaät rieâng, thì haønh vi aáy traùi ngöôïc vôùi yù ñònh caáu taïo cuûa hoân nhaân cuõng nhö vôùi yù muoán cuûa Ñaáng taïo thaønh ñôøi soáng. Vì theá, neáu ngöôøi ta söû duïng quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa ban ñeå phaù huûy - duø chæ phaù huûy moät phaàn - yù nghóa vaø cöùu caùnh cuûa noù, thì ngöôøi ta quaû ñaõ ñi ngöôïc laïi baûn tính moái töông quan saâu xa giöõa ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø, vaø ñoàng thôøi choáng laïi chöông trình vaø yù muoán cuûa Thieân Chuùa. Traùi laïi, neáu chuùng ta söû duïng quyeàn naêng cuûa tình yeâu hoân nhaân trong tinh thaàn toân troïng caùc ñònh luaät dieãn bieán cuûa maàm soáng, thì maëc nhieân chuùng ta coâng nhaän raèng mình khoâng naém quyeàn "sinh saùt" ñoái vôùi nguoàn maïch cuûa ñôøi soáng con ngöôøi, maø ngöôïc laïi, chuùng ta ñaõ giuùp thöïc hieän caùc yù ñònh cuûa Chuùa taïo thaønh. Neáu con ngöôøi khoâng coù toaøn quyeàn, moät thöù quyeàn voâ haïn ñoái vôùi thaân xaùc cuûa mình, thì leõ taát nhieân, hoï cuõng khoâng coù quyeàn haïn voâ song ñoái vôùi caùc khaû naêng taïo thaønh maàm soáng (hieåu theo ñuùng nghóa cuûa chuùng), vì caùc khaû naêng aáy coù muïc ñích coá höõu laø sinh ra söï soáng, söï soáng do chính Thieân Chuùa laø nguyeân lyù. Ñöùc Gioan XXIII ñaõ coù dòp nhaéc nhôû ñieàu naøy trong Thoâng ñieäp Mater et Magistra: "Ñôøi soáng con ngöôøi laø sieâu vieät: ngay töø nguyeân thuûy ñôøi soáng aáy ñaõ tröïc tieáp mang daáu aán baøn tay saùng taïo cuûa Thieân Chuùa".
Nhöõng phöông tieän baát hôïp phaùp duøng ñeå ñieàu hoøa sinh saûn
14. Caên cöù vaøo nhöõng ñieåm coát yeáu trong quan nieäm cuûa Coâng giaùo cuõng nhö cuûa con ngöôøi veà vaán ñeà hoân nhaân, Ta thaáy caàn phaûi tuyeân boá moät laàn nöõa laø: khoâng theå naøo chaáp nhaän - lyù do vì vieäc ñoù baát hôïp phaùp - vieäc ñieàu hoøa sinh saûn baèng caùch tröïc tieáp ngaên chaën söï dieãn bieán ñaõ khôûi söï moät maàm soáng, vaø nhaát laø vieäc coá yù phaù thai duø vôùi lyù do y teá cuõng vaäy (Catechismus Romanus Concilii Tridentini. Thoâng ñieäp Casti Connubii cuûa Ñöùc Pioâ XI, Gaudium et Spes cuûa Coâng ñoàng Vatican II).
Ngoaøi ra, nhö giaùo quyeàn ñaõ nhieàu laàn tuyeân boá, chuùng ta khoâng theå chaáp nhaän vieäc tröïc tieáp voâ hieäu hoùa khaû naêng sinh saûn nôi ngöôøi ñaøn oâng hay ñaøn baø, duø laø vónh vieãn hay chæ taïm thôøi trong moät thôøi gian (Thoâng ñieäp Casti Connubii).
Chuùng ta cuõng khoâng coù quyeàn chaáp nhaän baát cöù moät haønh vi naøo coù muïc ñích hay duøng laøm phöông tieän ñeå ngaên chaën vieäc sinh saûn, hoaëc tröôùc khi hoaëc ñang khi laøm haønh vi hoân nhaân, hoaëc laøm trôû ngaïi vieäc dieãn tieáp töï nhieân cuûa haønh vi aáy (Catechismus Romanus Concilii Tridentini, Thoâng ñieäp Casti Connubii, Mater et Magistra).
Chuùng ta cuõng khoâng coù quyeàn baøo chöõa cho nhöõng haønh vi hoân nhaân ñöôïc coá tình voâ hieäu quaû, vì leõ ñeå traùnh moät taùc haïi naøo ñoù hoaëc vôùi lyù do caùc haønh vi aáy ñaõ laø thaønh phaàn cuûa nhöõng haønh vi voán coù hieäu naêng, xaåy ra tröôùc hay sau, vaø vì theá cuõng coù giaù trò nhö nhau. Trong thöïc teá, phaûi coâng nhaän raèng: thænh thoaûng ngöôøi ta coù quyeàn chaáp nhaän moät tai haïi nhoû ñeå traùnh moät tai haïi lôùn hoaëc ñeå thöïc hieän moät vieäc toát ñeïp. (Dieãn vaên cuûa Pioâ XII taïi Hoäi nghò quoác gia caùc luaät gia Coâng giaùo YÙ ngaøy 6/12/1953), nhöng khoâng bao giôø ta ñöôïc pheùp laøm moät vieäc aùc ñeå ñaït tôùi moät söï thieän (Rm 3,8) nghóa laø ñöôïc pheùp tuøy yù laøm moät vieäc töï baûn tính noù voán xaáu hoaëc moät vieäc baát xöùng vôùi nhaân caùch, daàu laø vôùi muïc ñích baûo veä hay taïo ra ñieàu toát cho caù nhaân, gia ñình hay xaõ hoäi. Chính vì lyù do ñoù, ta khoâng theå quan nieäm raèng: moät haønh vi hoân nhaân voán dó xaáu, vì ñöôïc coá tình laøm thaønh voâ hieäu naêng, laïi coù theå trôû thaønh moät haønh vi toát, daàu noù coù phong phuù hôn cho caû moät cuoäc ñôøi cuûa ñoâi baïn.
Tính chaát hôïp phaùp cuûa nhöõng phöông tieän y khoa, y döôïc
15. Traùi laïi, Giaùo hoäi khoâng heà coi laø traùi pheùp vieäc söû duïng nhöõng phöông tieän y khoa, y döôïc xeùt ra thöïc caàn thieát ñeå chöõa caùc chöùng beänh cuûa cô theå, maëc daàu ngöôøi ta ñoaùn tröôùc raèng vieäc söû duïng aáy seõ caûn trôû sinh saûn, mieãn laø vieäc caûn trôû aáy khoâng phaûi do chính ñöông söï tröïc tieáp öng muoán (Dieãn vaên cuûa Ñöùc Pioâ XII ñoïc tröôùc Hoäi nghò quoác gia caùc Baùc só chuyeân moân veà thaän, ngaøy 8/10/1953).
Tính chaát hôïp phaùp cuûa vieäc lôïi duïng caùc thôøi kyø khoâng ñaäu thai
16. Nhö Ta trình baøy trong ñoaïn 3 treân ñaây, hieän nay ngöôøi ta choáng ñoái laïi lôøi giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi veà neàn luaân lyù hoân nhaân, chuû tröông raèng con ngöôøi coù quyeàn duøng tri thöùc cuûa mình ñeå quaûn trò vaø ñieàu khieån caùc naêng löïc naèm trong thieân nhieân voâ tri ñeå möu ích cho toaøn theå nhaân loaïi. Ngöôøi ta ñaët caâu hoûi: neáu coù theå, trong moät vaøi tröôøng hôïp, söû duïng phöông phaùp nhaân taïo ñeå kieåm soaùt vieäc sinh saûn haàu ñem laïi hoøa ñoàng eâm aám cho gia ñình vaø giuùp cho vieäc giaùo duïc con caùi (ñaõ sinh ra roài) ñöôïc deã daøng toát ñeïp hôn, thì taïi sao laïi khoâng söû duïng?
Ta caàn phaûi traû lôøi moät caùch minh xaùc raèng: Giaùo hoäi saün saøng chaáp nhaän, taùn thöôûng vieäc duøng tri thöùc trong moät laõnh vöïc, moïi coâng taùc Thieân Chuùa cuøng hoaït ñoäng vôùi taïo vaät tri thöùc, nhö Giaùo hoäi khaúng ñònh raèng: trong tröôøng hôïp naøy, phaûi toân troïng neàn traät töï ñöôïc Thieân Chuùa thieát laäp.
Vì theá, neáu coù nhöõng hoaøn caûnh, nhöõng lyù do theå lyù, taâm lyù, hoaëc ngoaïi caûnh ñoøi hoûi vôï choàng phaûi haïn cheá bôùt vieäc sinh con, thì trong tröôøng hôïp ñoù, Giaùo hoäi cho bieát coù theå caên cöù vaøo caùc chu kyø töï nhieân, coá höõu cuûa cô naêng sinh saûn ñeå laøm haønh vi hoân nhaân trong nhöõng thôøi gian khoâng ñaäu thai, vaø chæ coù phöông phaùp ñieàu tieát sinh saûn aáy môùi khoâng ñi ngöôïc laïi nhöõng nguyeân taéc luaân lyù caên baûn maø Ta vöøa nhaéc nhôû treân ñaây.
Giaùo hoäi khoâng maâu thuaãn khi chuû tröông raèng: ngöôøi ta ñöôïc aùp duïng phöông phaùp caùc thôøi gian khoâng ñaäu thai, ñoàng thôøi leân aùn vieäc söû duïng nhöõng phöông phaùp tröïc tieáp gaây trôû ngaïi cho vieäc sinh saûn, duø vôùi nhöõng lyù do coù veû ñöùng ñaén, löông thieän. Quaû vaäy, hai söï vieäc treân ñaây hoaøn toaøn khaùc bieät nhau; trong tröôøng hôïp thöù nhaát, ñoâi baïn söû duïng moät caùch hôïp phaùp nhöõng döõ kieän töï nhieân, coøn trong tröôøng hôïp thöù hai, hoï caûn trôû moät dieãn bieán cuûa thieân nhieân. Tuy trong caû hai tröôøng hôïp, hai ngöôøi phoái ngaãu ñeàu tích cöïc, ñoàng yù vôùi nhau tìm caùch traùnh khoâng cho coù con vì nhöõng lyù do thoaû ñaùng, nhöng ñaëc bieät trong tröôøng hôïp tröôùc, hai ngöôøi töï kieàm cheá, khoâng söû duïng quyeàn haïn cuûa hoân phoái trong nhöõng thôøi gian coù theå ñaäu thai vì nhöõng nguyeân do hôïp lyù, vaø söû duïng quyeàn haïn ñoù trong thôøi gian khoâng theå coù con ñeå bieåu loä tình thöông nhau vaø baûo veä loøng chung thuyû vôùi nhau. Trong haønh ñoäng naøy, hai ngöôøi ñaõ chöùng toû moät tình yeâu hoaøn toaøn vaø thöïc söï löông thieän.
Nhöõng haäu quaû nghieâm troïng cuûa vieäc aùp duïng caùc phöông phaùp nhaân taïo ñeå ñieàu hoøa sinh saûn
17. Nhöõng ngöôøi thieän taâm thieän chí seõ coù dòp nhaän chaân giaù trò cuûa neàn Giaùo lyù Giaùo hoäi trong laõnh vöïc naøy, neáu hoï chòu bình taâm suy nghó veà nhöõng haäu quaû tai haïi cuûa vieäc aùp duïng caùc phöông phaùp nhaân taïo ñeå ñieàu hoøa sinh saûn.
Tröôùc tieân, hoï caàn löu taâm ñeán hieän töôïng nguy hieåm cuûa söï baát trung trong hoân nhaân cuõng nhö ñeán vieäc luaân lyù trôû thaønh sa ñoïa trong tröôøng hôïp caùc phöông phaùp treân ñöôïc ñem aùp duïng. Khoâng caàn nhieàu kinh nghieäm ta cuõng thaáy ñöôïc raèng con ngöôøi voán yeáu ñuoái vaø taát caû, nhaát laø giôùi thanh nieân, thöôøng deã ñi ngöôïc laïi neàn luaân lyù, neáu khoâng luoân luoân coù ngöôøi keøm beân khuyeân baûo vaø neáu baây giôø ta coøn giuùp cho hoï coù dòp ñeå vi phaïm caùc leà luaät luaân lyù thì thaät heát choã noùi! Moät nguy cô khaùc raát coù theå xaûy ra laø neáu ñeå con ngöôøi töï do aùp duïng nhöõng phöông phaùp ngöøa sinh saûn, daàn daàn coù theå hoï seõ heát kính troïng ngöôøi phuï nöõ, maø khi ñaõ coi thöôøng söï thaêng baèng veà taâm lyù vaø theå lyù cuûa ngöôøi ñaøn baø, cuoái cuøng hoï seõ coi ñoù laø duïng cuï thoûa maõn duïc tính moät caùch ích kyû, chöù khoâng coi ñoù laø ngöôøi baïn ñöôøng ñaùng meán, ñaùng troïng nöõa.
Chuùng ta cuõng caàn nghó raèng, neáu chaáp nhaän vieäc töï do haïn cheá sinh saûn, raát nhieàu chính quyeàn voán dó ñaët nheï caùc yeâu saùch cuûa luaân lyù, seõ trieät ñeå lôïi duïng khai thaùc ngay. Neáu caùc ñoâi vôï choàng ñöôïc pheùp haïn cheá sinh saûn vì lyù do gia ñình, thì laáy côù gì caám ñoaùn caùc chính quyeàn aùp duïng chuû tröông aáy ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa taäp theå? Luùc ñoù, ai seõ coù quyeàn caám ñoaùn moät chính phuû khoâng nhöõng taùn thöôûng maø hôn theá nöõa coøn eùp buoäc daân chuùng phaûi aùp duïng nhöõng phöông phaùp ngöøa thai maø hoï cho laø hieäu nghieäm hôn caû? Vaø theá laø muoán traùnh neù nhöõng khoù khaên cuûa caù nhaân, gia ñình hay xaõ hoäi trong vieäc tuaân giöõ luaät Chuùa, cuoái cuøng ngöôøi ta ñaõ hoaøn toaøn daønh cho caùc chính quyeàn ñöôïc töï do thao tuùng moät laõnh vöïc thaân maät, caù nhaân rieâng bieät nhaát cuûa ñoâi vôï choàng.
Vaäy neáu ta khoâng muoán ñeå loaøi ngöôøi ñöôïc quyeàn ñoäc ñoaùn quyeát ñònh veà söù maïng löu truyeàn ñôøi soáng thì ta boù buoäc phaûi chaáp nhaän moät ranh giôùi nhaát ñònh ngaên caám khoâng cho ai vöôït qua: Con ngöôøi khoâng coù toaøn quyeàn ñoái vôùi thaân xaùc cuõng nhö caùc cô naêng cuûa thaân xaùc mình. Khoâng ai duø vôùi tö caùch caù nhaân, duø vôùi tö caùch chính quyeàn, ñöôïc pheùp huûy boû ranh giôùi treân, laø nhöõng ranh giôùi ñöôïc aán ñònh baèng loøng toân troïng ñoái vôùi toaøn boä cô theå vaø cô naêng con ngöôøi theo ñuùng nhöõng nguyeân lyù trình baøy treân ñaây vaø theo ñuùng "nguyeân taéc toaøn boä" maø ñaáng Tieàn nhieäm cuûa Ta Ñöùc Pioâ XII ñaõ noùi (trong baøi dieãn vaên ñoïc ngaøy 8/10/1953).
Giaùo hoäi laø baûo ñaûm cho nhöõng giaù trò cuûa con ngöôøi
18. Ta bieát tröôùc lôøi giaùo huaán naøy khoù ñöôïc söï taùn thaønh cuûa con ngöôøi, vì hieän nay soá ngöôøi choáng ñoái laïi chuû tröông cuûa Giaùo hoäi raát nhieàu, vaø hoï bieát duøng nhöõng phöông phaùp toái taân ñeå khueách ñaïi söï tuyeân truyeàn cuûa hoï. Thöïc söï Giaùo hoäi khoâng ngaïc nhieân khi thaáy mình trôû thaønh moät "daáu hieäu choáng ñoái" (Lc 2,34) gioáng Ñaáng ñaõ thieát laäp mình. Nhöng Giaùo hoäi vaãn luoân luoân khieâm toán, vöøa cöông quyeát tuyeân boá taát caû neàn luaân lyù - luaân lyù töï nhieân cuõng nhö cuûa Phuùc aâm. Giaùo hoäi khoâng phaûi laø ngöôøi taïo ra neàn luaân lyù, vì theá Giaùo hoäi khoâng theå laøm troïng taøi, maø chæ laø ngöôøi canh giöõ, giaûi thích leà luaät aáy. Giaùo hoäi khoâng coù quyeàn tuyeân boá moät ñieàu laø hôïp phaùp khi noù baát hôïp phaùp, lyù do vì ngöôïc haún vôùi lôïi ích thöïc söï cuûa con ngöôøi.
Giaùo hoäi bieát roõ raèng: Khi ñöùng leân baûo veä toaøn boä neàn giaùo lyù hoân nhaân, Giaùo hoäi ñoàng thôøi cuõng thieát laäp moät neàn vaên minh thöïc söï nhaân baûn. Giaùo hoäi khuyeán caùo loaøi ngöôøi khoâng neân choái boû traùch nhieäm cuûa mình vaø hoaøn toaøn phoù thaùc cho caùc phöông dieän kyõ thuaät; chính nhôø ñoù Giaùo hoäi baûo ñaûm noåi phaåm giaù cuûa caùc ñoâi vôï choàng. Giaùo hoäi luoân luoân trung thaønh vôùi neàn giaùo huaán vaø göông saùng cuûa Chuùa Cöùu Theá vaø luoân luoân chöùng toû mình laø ngöôøi baïn chaân thaønh vaø voâ vò kyû cuûa nhaân loaïi, vì Giaùo hoäi muoán giuùp ñôõ hoï, ngay töø treân con ñöôøng traàn gian naøy, ñeå "tham döï nhö con caùi vaøo ñôøi soáng cuûa Thieân Chuùa laø Chuùa haèng soáng vaø laø Cha cuûa moïi ngöôøi" (Thoâng ñieäp Populorum Progressio).
III. Nhöõng Höôùng Daãn Muïc Vuï
Giaùo Hoäi Laø "Meï Vaø Laø Thaày"
19. Lôøi noùi cuûa Ta seõ khoâng boäc loä chaân thaønh tö töôûng vaø loøng thieát tha cuûa Giaùo hoäi laø Meï vaø laø Thaày daïy caùc daân nöôùc, neáu Ta chæ nhaéc nhôû con ngöôøi toân troïng vaø tuaân giöõ leà luaät cuûa Thieân Chuùa veà vaán ñeà hoân nhaân, maø khoâng khuyeán khích hoï coá gaéng noi theo phöông phaùp ñieàu hoøa sinh saûn moät caùch chaân chính, daàu gaëp phaûi nhöõng trôû ngaïi ñang gaây nhieàu khoù khaên cho caùc gia ñình vaø caùc daân toäc. Quaû vaäy, ñoái vôùi con ngöôøi, Giaùo hoäi khoâng coù quyeàn coù moät thaùi ñoä khaùc vôùi thaùi ñoä cuûa Chuùa Cöùu chuoäc: Giaùo hoäi thaáu hieåu söï yeáu heøn, thoâng caûm tình traïng cuûa ñaùm ñoâng vaø saün saøng tieáp röôùc ngöôøi toäi loãi; song Giaùo hoäi khoâng theå töø boû vieäc rao giaûng leà luaät, thöù luaät cuûa ñôøi soáng nhaân loaïi ñaõ khoâi phuïc laïi ñöôïc neàn chaân lyù nguyeân thuûy vaø tieán böôùc trong tinh thaàn Thieân Chuùa (Rm 8).
Leà luaät Chuùa coù theå tuaân giöõ ñöôïc
20. Nhieàu ngöôøi seõ cho hoïc thuyeát Giaùo hoäi veà vaán ñeà ñieàu hoøa sinh saûn laø moät vieäc khoù khaên khoâng tuaân giöõ noåi. Ta coâng nhaän raèng leà luaät treân ñaây, cuõng nhö heát moïi thöïc taïi lôùn lao vaø höõu ích, thöôøng ñoøi hoûi caù nhaân, gia ñình vaø xaõ hoäi phaûi taän taâm coá gaéng trong vieäc thi haønh. Hôn theá nöõa, Ta coøn coù theå noùi raèng, neáu khoâng coù ôn Thieân Chuùa naâng ñôõ, theâm söùc maïnh cho, con ngöôøi seõ khoâng sao tuaân haønh ñöôïc. Nhöng neáu suy nghó kyõ, ta seõ thaáy raèng, söï coá gaéng cuûa con ngöôøi trong laõnh vöïc naøy seõ laøm cho hoï trôû thaønh cao quyù vaø phong phuù hoùa thöïc söï cho coäng ñoàng nhaân loaïi.
Laøm chuû loøng mình
21. Muoán ñieàu hoøa sinh saûn cuûa moät caùch ñuùng ñaén, tröôùc heát caùc ngöôøi phoái ngaãu phaûi tin töôûng maïnh meõ vaøo chaân giaù trò cuûa ñôøi soáng, cuûa gia ñình vaø phaûi taäp luyeän theá naøo ñeå coù theå hoaøn toaøn laøm chuû loøng mình. Vieäc duøng lyù trí vaø yù muoán töï do ñeå laøm chuû baûn naêng leõ taát nhieân ñoøi hoûi phaûi coù moät ñôøi soáng thieâng lieâng ñaëc bieät, vì chæ coù theá ñoâi vôï choàng môùi coù theå bieåu loä moät caùch toát ñeïp tình thöông yeâu trong hoân nhaân, ñaëc bieät trong vieäc haïn cheá söû duïng tình yeâu trong töøng thôøi kyø.
Kyû luaät cuûa ñôøi soáng thanh tònh giöõa hai ngöôøi phoái ngaãu khoâng heà laøm suy giaûm tình yeâu trong hoân nhaân, traùi laïi, coøn laøm cho hoân nhaân aáy taêng theâm giaù trò nhaân baûn. Kyû luaät naøy ñoøi hoûi baäc vôï choàng phaûi luoân luoân coá gaéng, nhöng noù coù moät aûnh höôûng toát ñeïp vaø giuùp cho hai ngöôøi phoái ngaãu phaùt trieån toaøn dieän nhaân vò mình vaø ñöôïc phong phuù hoùa baèng caùc giaù trò sieâu nhieân. Chính nhôø ñoù, ñôøi soáng gia ñình seõ trôû neân thanh tao, hoøa hieäp giuùp vôï choàng giaûi quyeát deã daøng caùc vaán ñeà khaùc. Cuõng chính nhôø ñoù, ngöôøi baïn seõ löu taâm ñeán ngöôøi phoái ngaãu cuûa mình vaø caû ñoâi beân seõ traùnh ñöôïc tính ích kyû laø moät yeáu toá laøm haïi tình yeâu chaân chính, ñoàng thôøi tinh thaàn traùch nhieäm cuûa hai ngöôøi seõ coù dòp taêng theâm. Baäc cha meï nhôø tuaân giöõ kyû luaät naøy, seõ taïo ñöôïc moät aûnh höôûng toát ñeïp myõ maõn hôn trong vieäc giaùo duïc con caùi: vì caùc treû em vaø thieáu nieân lôùn leân trong tinh thaàn toân troïng caùc giaù trò nhaân baûn, vaø coù hoaøn caûnh thuaän tieän ñeå phaùt trieån caùc khaû naêng thieâng lieâng vaø caûm xuùc cuûa mình.
Vieäc taïo ra moät baàu khoâng khí thuaän tieän cho Ñöùc Thanh Khieát
22. Ta muoán nhaân dòp naøy nhaéc nhôû caùc nhaø giaùo duïc vaø nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm ñoái vôùi lôïi ích coâng coäng löu taâm moät baàu khoâng khí thuaän tieän cho vieäc giaùo duïc veà ñöùc thanh khieát, nghóa laø giuùp cho moïi ngöôøi toân troïng traät töï luaân lyù ñeå söï töï do, moät thöù töï do chaân chính, chieán thaéng söï buoâng tuoàng truïy laïc.
Taát caû nhöõng phöông tieän truyeàn thoáng xaõ hoäi naøo coù yù kích thích tình duïc, suy ñoài phong hoùa, cuõng nhö taát caû moïi hình thöùc truïy laïc, nhöõng hình aûnh, trình dieãn khieâu daâm ñeàu khoâng theå chaáp nhaän, vaø nhöõng ai coøn tha thieát vôùi neàn vaên minh tieán boä ñeàu coù nhieäm vuï choáng ñoái ñeå baûo veä nhöõng lôïi ích toái thöôïng cuûa tinh thaàn con ngöôøi. Tìm caùch baøo chöõa cho nhöõng söï kieän, hieän töôïng sa ñoïa aáy vôùi nhöõng lyù do ngheä thuaät khoa hoïc (Inter Mirifica cuûa Coâng ñoàng Vatican II) hoaëc vòn côù Chính phuû töï do chöù khoâng caám ñoaùn laø moät vieäc laøm, moät luaän cöù voâ voïng, voâ yù thöùc.
Lôøi keâu goïi caùc nhaø caàm quyeàn
23. Vôùi caùc nhaø caàm quyeàn, vôùi nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm chính yeáu vaø coù khaû naêng baûo veä giaù trò luaân lyù, Ta leân tieáng keâu goïi: xin quyù vò ñöøng ñeå neàn luaân lyù cuûa daân toäc mình trôû thaønh ñoài truïy; xin quyù vò ñöøng ñeå nhöõng taäp quaùn sa ñoïa, ngöôïc vôùi luaät thieân nhieân vaø luaät Chuùa, xaâm nhaäp vaøo caùc gia ñình laø thaønh phaàn caáu taïo coát yeáu cuûa xaõ hoäi. Caùc cô quan chính quyeàn coù theå vaø coù nhieäm vuï coäng taùc tham döï vaøo giaûi quyeát vaán ñeà daân soá baèng nhöõng phöông phaùp vaø ñöôøng loái chính ñaùng, baèng caùch aán ñònh moät chính saùch gia ñình ñöôïc döï tính hoùa töø tröôùc, baèng caùch aán ñònh moät chöông trình coâng daân giaùo duïc thaät khoân ngoan, baèng caùch toân troïng leà luaät luaân lyù cuõng nhö quyeàn töï do cuûa caùc coâng daân.
Ta cuõng nhaän thöùc roõ raøng nhöõng khoù khaên gai goùc maø caùc chính quyeàn gaëp phaûi trong laõnh vöïc naøy, nhaát laø trong tröôøng hôïp cuûa nhöõng quoác gia ñang ñi treân ñaø phaùt trieån. Vì theá Ta ñaõ daønh rieâng böùc thoâng ñieäp Populorum Progressio ñeå bình luaän veà nhöõng tröôøng hôïp aáy. Tuy nhieân, Ta caàn nhaéc laïi nôi ñaây lôøi nhaén nhuû cuûa Ñöùc Gioan XXIII, vò tieàn nhieäm cuûa Ta: "Khoâng theå giaûi quyeát khoù khaên trôû ngaïi baèng nhöõng phöông phaùp vaø ñöôøng loái baát xöùng vôùi nhaân phaåm, vì chuùng thöôøng caên cöù treân moät quan nieäm hoaøn toaøn vaät chaát veà baûn theå vaø ñôøi soáng con ngöôøi. Phöông phaùp duy nhaát ñeå giaûi quyeát vaán ñeà trong chính söï phaùt trieån kinh teá, tieán hoùa xaõ hoäi vaø caên cöù treân tinh thaàn toân troïng caùc giaù trò nhaân baûn chaân chính, veà caù nhaân cuõng nhö veà xaõ hoäi" (Thoâng ñieäp Mater et Magistra). Thaät khoâng coù gì voâ lyù vaø baát coâng hôn laø quy traùch nhieäm cho Thieân Chuùa quan phoøng nhöõng söï vieäc xaûy ra hoaøn toaøn do moät neàn cai trò thieáu khoân ngoan, chieám höõu ích kyû hoaëc thaùi ñoä öôn heøn, ngaïi khoù khaên hy sinh, khoâng chòu coá gaéng naâng cao möùc soáng cuûa daân toäc vaø caùc coâng daân (Thoâng ñieäp Populorum Progressio).
Ta thieát tha mong öôùc caùc chính quyeàn höõu traùch nhieät thaønh vaø roäng raõi taêng gia noã löïc, nhö moät soá caùc cô quan coâng quyeàn ñaõ laøm moät caùch raát ñaùng khaâm phuïc, Ta cuõng mong öôùc caùc thaønh phaàn cuûa ñaïi gia ñình nhaân loaïi theâm phaàn trôï löïc laãn nhau; vaø ñaây laø moät laõnh vöïc hoaït ñoäng heát söùc roäng raõi ñang chôø ñôïi söï tham gia cuûa caùc cô caáu toå chöùc quoác teá lôùn treân theá giôùi.
Lôøi keâu goïi caùc nhaø baùc hoïc
24. Tôùi ñaây Ta muoán leân tieáng khuyeán khích caùc nhaø baùc hoïc, laø nhöõng ngöôøi voán "doài daøo khaû naêng ñeå coäng taùc nghieân cöùu, khaùm phaù theâm nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc ñieàu hoøa moät caùch chính ñaùng vaán ñeà sinh saûn haàu giuùp cho hoân nhaân trôû thaønh toát ñeïp, cho caùc gia ñình ñöôïc yeân vui, cho caùc löông taâm ñôõ khaéc khoaûi" (Hieán cheá Muïc vuï "Vui Möøng Vaø Hy Voïng" - Gaudium et Spes, soá 52). Ñaëc bieät, nhö Ñöùc Pioâ XII ñaõ coù laàn bieåu loä, Ta mong öôùc cho y khoa thaønh coâng trong vieäc khaùm phaù, aán ñònh ñöôïc nhöõng tieâu chuaån chaéc chaén veà caùc chu kyø töï nhieân cuûa con ngöôøi, haàu giuùp cho caùc ñoâi vôï choàng coù theå caên cöù vaøo ñoù vaø vöõng taâm tuaân giöõ ñeå ñieàu hoøa sinh saûn. Vaø vôùi coâng taùc ñoù, caùc nhaø baùc hoïc, ñaëc bieät laø caùc nhaø baùc hoïc Coâng giaùo, coù theå chöùng minh baèng nhöõng söï vieäc roõ raøng lôøi giaùo huaán sau ñaây cuûa Giaùo hoäi laø: "giöõa nhöõng leà luaät do Thieân Chuùa aán ñònh ñeå löu truyeàn ñôøi soáng vaø caùc leà luaät baûo veä tình yeâu trong hoân nhaân, khoâng gì maâu thuaãn caû" (Hieán cheá muïc vuï "Vui Möøng Vaø Hy Voïng" - Gaudium et Spes, soá 51).
Lôøi keâu goïi caùc ñoâi vôï choàng Kitoâ giaùo
25. Tôùi ñaây, Ta leân tieáng keâu goïi thaúng caùc con caùi cuûa Giaùo hoäi, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi Thieân Chuùa ñaõ choïn soáng trong baäc vôï choàng. Caùc con neân nhôù raèng, Giaùo hoäi khoâng phaûi chæ trình baøy nhöõng ñoøi hoûi cuûa leà luaät Thieân Chuùa, maø coøn tuyeân boá ôn cöùu roãi, duøng caùc pheùp bí tích ñeå môû roäng con ñöôøng cuûa ôn thaùnh, laø ôn laøm cho con ngöôøi ñaõ trôû neân moät taïo vaät môùi ñuû khaû naêng thöïc hieän trong tinh thaàn töï do vaø yeâu meán yù ñònh cuûa Ñaáng Taïo hoùa, ñoàng thôøi cuõng laø Ñaáng Cöùu chuoäc, vaø nhaän thaáy aùch cuûa Chuùa Kitoâ thaät laø eâm aùi nheï nhaøng. (Mt 11,30).
Chôù gì caùc ñoâi vôï choàng Kitoâ giaùo tuaân theo tieáng Chuùa goïi, nhôù kyõ raèng thieân chöùc Kitoâ höõu cuûa mình baét ñaàu töø ngaøy chòu pheùp Röûa toäi, ñeå roài ñöôïc xaùc nhaän roõ raøng theâm khi chòu Bí tích hoân phoái. Nhôø pheùp Bí tích naøy caùc ngöôøi phoái ngaãu trôû thaønh vöõng maïnh ñeå chu toaøn nhieäm vuï cuûa mình, ñeå thöïc hieän söù maïng cuûa mình moät caùch hoaøn haûo, ñeå trôû thaønh ngöôøi chöùng nhaân xöùng ñaùng veà Kitoâ giaùo tröôùc maët theá gian (Hieán cheá muïc vuï "Vui Möøng Vaø Hy Voïng" - Gaudium et Spes, soá 18, Hieán cheá tín lyù "AÙnh Saùng muoân Daân" - Lumen Gentium, soá 35). Hoï chính laø nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa giao cho traùch vuï bieåu loä tính chaát thaùnh thieän vaø söï eâm dòu cuûa leà luaät lieân keát hai söï vieäc tình yeâu giöõa hai ngöôøi phoái ngaãu vaø vieäc hoï coäng taùc vôùi Thieân Chuùa tình yeâu taïo döïng ñôøi soáng con ngöôøi.
Ta khoâng coù yù che giaáu caùc khoù khaên, nhieàu khi heát söùc gai goùc, maø caùc ñoâi vôï choàng Kitoâ höõu thöôøng xuyeân gaëp phaûi: ñoái vôùi hoï, cuõng nhö ñoái vôùi moïi ngöôøi. Ta muoán noùi: "Cöûa daãn vaøo söï soáng thì chaät, ñöôøng ñöa tôùi söï soáng thì heïp" (Mt 7,14; Dt 12,11). Nhöng Ta tin raèng vieãn aûnh cuûa söï soáng ñoù seõ chieáu saùng ñöôøng loái, vaø neáu hoï nhôù raèng "Theá gian naøy seõ qua ñi" (I C 7,31), hoï seõ ñuû can ñaûm vöôït moïi khoù khaên ñeå soáng moät caùch khoân ngoan, coâng chính vaø soát saéng trong thôøi gian hieän taïi (Tt 2,12).
Chôù gì caùc ñoâi vôï choàng coá gaéng moãi khi caàn thieát, ñoàng thôøi troâng caäy vaøo söùc maïnh cuûa Ñöùc Tin, Ñöùc Caäy laø nhöõng nhaân ñöùc "khoâng heà löøa doái ai, vì Thieân Chuùa ñaõ ban cho chuùng ta Chuùa Thaùnh Thaàn laø Ñaáng traøn ñaày tình yeâu Chuùa vaøo taâm hoàn chuùng ta" (Rm 5,5). Chôù gì hoï kieân trì caàu xin Chuùa ban ôn hoä giuùp; nhaát laø chôù gì hoï tìm kieám trong Pheùp Thaùnh Theå nguoàn maïch ôn Thaùnh vaø ñöùc baùc aùi. Vaø neáu toäi loãi vaãn ñeø neùn treân hoï, hoï ñöøng coù thaát voïng, haõy nhaãn naïi khieâm toán xin Chuùa môû loøng töø bi thöông xoùt tha thöù baèng pheùp Bí tích giaûi toäi. Chæ coù theá, hoï môùi thöïc hieän noåi troïn veïn ñôøi soáng hoân nhaân ñuùng nhö Thaùnh Phaoloâ ñaõ vieát trong thö göûi daân thaønh EÂpheâsoâ (5,25.28-29.32-33), "Hôõi caùc ngöôøi choàng, haõy yeâu vôï mình nhö Chuùa Kitoâ ñaõ yeâu Giaùo hoäi. Caùc ngöôøi choàng phaûi yeâu vôï nhö chính thaân xaùc mình. Vì yeâu thöông vôï laø yeâu thöông chính mình. Maø ta thaáy raèng khoâng ai gheùt thaân xaùc mình bao giôø; hoï nuoâi döôõng, coi soùc, gìn giöõ y nhö Chuùa Kitoâ ñaõ laøm ñoái vôùi Giaùo hoäi... Nhieäm tích naøy thaät laø vó ñaïi so saùnh vôùi Chuùa Kitoâ vaø Giaùo hoäi. Nhöng veà phaàn anh em, chôù gì moãi ngöôøi haõy yeâu vôï nhö yeâu chính mình vaø chôù gì ngöôøi vôï haõy kính troïng choàng mình!"
Vieäc Toâng ñoà giöõa caùc gia ñình
25. Trong soá caùc haäu quaû toát ñeïp cuûa vieäc trung thaønh vôùi leà luaät Thieân Chuùa, haäu quaû quyù baùu nhaát chính laø vieäc thöôøng khi chính caùc ngöôøi phoái ngaãu caûm thaáy neân truyeàn thoâng kinh nghieäm cuûa mình cho ngöôøi khaùc. Do ñoù, trong laõnh vöïc toâng ñoà giaùo daân, ta thaáy phaùt hieän moät hình thöùc môùi meû vaø ñaëc bieät: ÔÛ ñaây chính caùc gia ñình trôû thaønh Toâng ñoà vaø ñöùng ra höôùng daãn caùc gia ñình khaùc. Vaø khoâng ai phuû nhaän raèng, ñaây laø moät hình thöùc Toâng ñoà thích thôøi nhaát hieän nay (Hieán cheá tín lyù "AÙnh Saùng Muoân Daân" - Lumen Gentium, soá 35 vaø 41; Hieán cheá Muïc vuï "Vui Möøng Vaø Hy Voïng" - Gaudium et Spes, soá 48-49).
Lôøi keâu goïi caùc Baùc só vaø nhaân vieân Y teá
27. Ta thaønh thaät ngöôõng moä caùc baùc só vaø caùc nhaân vieân ngaønh y teá ñaõ bieát tuaân theo caùc yeâu saùch cuûa thieân chöùc ngöôøi Kitoâ höõu trong khi thi haønh chöùc vuï, vaø ñaët quyeàn lôïi loaøi ngöôøi döôùi quyeàn lôïi sieâu nhieân. Chôù gì hoï tieáp tuïc ñöa ra moãi khi caàn thieát nhöõng bieän phaùp caên cöù treân Ñöùc Tin, lyù trí chaân chính vaø haõy tìm caùch tuyeân truyeàn giaûi thích cho giôùi cuûa mình tin töôûng vaø toân troïng caùc bieän phaùp aáy. Ta cuõng mong öôùc hoï seõ duøng heát löông taâm chöùc nghieäp, phaùt minh nhöõng söï kieän môùi veà khoa hoïc lieân quan ñeán laõnh vöïc teá nhò naøy vaø giuùp caùc ñoâi vôï choàng tôùi thaêm beänh nhöõng yù kieán khoân ngoan vaø ngay chính.
Lôøi keâu goïi caùc Linh muïc
28. Hôõi caùc Linh muïc, ñoaøn con yeâu daáu cuûa Ta, thieân chöùc ñaõ ñaët chuùng con laøm coá vaán vaø laøm ngöôøi höôùng daãn thieâng lieâng cuûa caù nhaân cuõng nhö cuûa caùc gia ñình. Giôø ñaây, Ta ñaët taát caû loøng tin töôûng nôi chuùng con. Nhieäm vuï ñaàu tieân cuûa chuùng con, nhaát laø nhöõng ngöôøi phuï traùch giaûng daïy khoa luaân lyù thaàn hoïc, laø thaúng thaén trình baøy neàn giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi lieân quan ñeán hoân nhaân. Trong khi thi haønh giaùo vuï, chuùng con haõy xung phong neâu göông chöùng toû mình hoaøn toaøn chaáp nhaän, trong taâm trí cuõng nhö beân ngoaøi, lôøi chæ daãn cuûa giaùo quyeàn. Chuùng con cuõng bieát raèng, tinh thaàn chaáp nhaän aáy khoâng phaûi chæ vì nhöõng lyù do, luaän cöù daõ neâu ra rieâng ñaây, maø vì chuùng con ñaõ ñöôïc ôn Chuùa Thaùnh Thaàn soi saùng, daønh rieâng cho caùc vò chuû chieân trong vieäc trình baøy vaø giaûi thích chaân lyù (Hieán cheá tín lyù "AÙnh Saùng Muoân Daân" - Lumen Gentium, soá 25). Chuùng con cuõng bieát raèng, muoán cho caùc löông taâm ñöôïc yeân oån, muoán baûo veä tính chaát thoáng nhaát cuûa daân Kitoâ giaùo, chuùng con caàn phaûi hoaøn toaøn vaâng phuïc lôøi chæ daãn cuûa giaùo quyeàn, khoâng phaûi chæ trong laõnh vöïc Tín lyù maø caû trong laõnh vöïc Luaân lyù nöõa; chuùng con caàn phaûi cuøng chung moät yù kieán, cuøng noùi moät tieáng noùi. Vì theá, Ta duøng lôøi cuûa Thaùnh Caû Toâng ñoà Phao loâ ñeå thieát tha keâu goïi chuùng con: "Hôõi anh em, nhaân danh Chuùa Gieâsu Kitoâ Chuùa chuùng ta, toâi khuyeân anh em haõy cuøng coù moät tình caûm; chôù gì anh em ñöøng chia reõ, traùi laïi, haõy hôïp nhaát trong cuøng moät tinh thaàn vaø moät tö töôûng" (1C 1,10).
29. Moät hình thöùc baùc aùi cao sieâu hôn caû laø ñöøng tìm caùch daáu dieám giaùo lyù cuûa Chuùa Kitoâ. Nhöng trong vieäc naøy, ta caàn phaûi giöõ ñöùc nhaãn naïi vaø nhaân töø nhö chính Chuùa ñaõ laøm göông trong caùch ñoái xöû vôùi ngöôøi ñoàng thôøi. Chuùa ñaõ ñeán khoâng phaûi ñeå xeùt ñoaùn, nhöng ñeå cöùu roãi (Ga 3,17): Chuùa ñaõ giöõ thaùi ñoä quyeát lieät ñoái vôùi söï döõ, nhöng traùi laïi, ñaõ toû loøng nhaân töø ñoái vôùi con ngöôøi. Khi gaëp caùc gian nan thöû thaùch, chôù gì caùc ñoâi vôï choàng luoân tìm ñöôïc nôi taâm hoàn vaø tieáng noùi cuûa Linh muïc, hình aûnh vaø tieáng vang cuûa tình yeâu cuõng nhö lôøi noùi cuûa Chuùa Cöùu Chuoäc.
Hôõi ñoaøn con yeâu daáu, chuùng con haõy noùi leân moät caùch tin töôûng, haõy vöõng tin nôi Chuùa Thaùnh Linh, vì khoâng nhöõng Ngöôøi chæ soi saùng giaùo quyeàn trong coâng taùc trình baøy Giaùo lyù, maø ñoàng thôøi cuõng soi saùng noäi taâm ngöôøi Kitoâ höõu ñeå giuùp hoï soát saéng chaáp nhaän giaùo lyù ñoù. Chuùng con haõy daïy cho caùc ñoâi vôï choàng con ñöôøng thieát yeáu cuûa lôøi caàu nguyeän, haõy chuaån bò taäp luyeän giuùp hoï thöôøng xuyeân vaø tin töôûng tìm ñeán caùc Pheùp Bí tích Thaùnh theå vaø Giaûi toäi, vaø ñöøng coù bao giôø thaát voïng tröôùc söï yeáu ñuoái cuûa con ngöôøi.
Lôøi keâu goïi caùc vò Giaùm muïc
30. Chö huynh ñaùng kính trong haøng Giaùm muïc, caùc vò laø nhöõng ngöôøi cuøng mang nhö Ta nieàm lo aâu ñoái vôùi lôïi ích thieâng lieâng cuûa daân Chuùa; tôùi ñaây laø phaàn keát luaän cuûa böùc Thoâng ñieäp; vaø Ta ñaëc bieät nghó tôùi caùc vò vôùi taát caû taám loøng thöông meán quyù troïng. Ta khaån thieát keâu goïi Quyù vò haõy höôùng daãn caùc Linh muïc (laø coäng taùc vieân cuûa mình) vaø giaùo daân, haêng haùi vaø khoâng ngöøng hoaït ñoäng ñeå baûo veä söï thaùnh thieän cuûa hoân nhaân, ñeå noù luoân luoân giöõ ñöôïc troïn veïn tính chaát nhaân baûn vaø Kitoâ giaùo cuûa mình. Caùc vò haõy coi ñoù laø moät trong nhöõng traùch vuï khaån thieát cuûa giai ñoaïn hieän taïi. Caùc vò taát nhieân cuõng bieát raèng: traùch vuï ñoù bao goàm vieäc hoaït ñoäng muïc vuï trong taát caû moïi laõnh vöïc sinh hoaït cuûa con ngöôøi: kinh teá, vaên hoùa vaø xaõ hoäi; quaû vaäy phöông phaùp duy nhaát laø phaûi ñoàng loaït caûi thieän caùc laõnh vöïc treân ñaây ñeå giuùp cho ñôøi soáng cuûa cha meï, con caùi trong gia ñình, khoâng nhöõng deã thôû, maø coøn haïnh phuùc, sung söôùng hôn, ñeå giuùp cho cuoäc soáng chung trong xaõ hoäi trôû neân thaân höõu vaø an bình hôn, vaø taát caû ñeàu saün saøng theo yù ñònh chöông trình cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi traàn gian.
Lôøi keâu goïi cuoái cuøng
Chö huynh ñaùng kính. Caùc con yeâu daáu,
31. Nhöõng ngöôøi thieän taâm thieän chí, Ta keâu goïi taát caû haõy tham döï vaøo moät coâng cuoäc giaùo duïc, tieán boä vaø tình yeâu vó ñaïi, caên cöù treân neàn taûng lôøi giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi maø ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ vaø caùc anh em trong haøng Giaùm muïc laø ngöôøi coù nhieäm vuï giöõ gìn vaø giaûi thích. Quaû vaäy, Ta tin chaéc raèng, ñaây laø moät coâng cuoäc vó ñaïi ñoái vôùi theá giôùi cuõng nhö ñoái vôùi Giaùo hoäi, lyù do vì con ngöôøi chæ coù theå tìm ñöôïc chaân haïnh phuùc maø hoï luoân luoân thieát tha mong muoán baèng caùch toân troïng caùc leà luaät Thieân Chuùa ñaõ ghi khaéc trong baûn tính con ngöôøi vaø coù nhieäm vuï phaûi tuaân haønh vôùi taát caû lyù trí vaø tình yeâu, Ta nguyeän xin ôn Chuùa xuoáng traøn ñaày coâng cuoäc naøy vaø treân anh em, ñaëc bieät laø treân caùc ñoâi vôï choàng; vaø ñeå chöùng toû loøng töø bi Thieân Chuùa, Ta ban cho taát caû Pheùp laønh Toøa Thaùnh.
Ñeàn Thaùnh Pheâroâ, Roâma ngaøy 25 thaùng 7, leã Thaùnh Giacoâbeâ Toâng Ñoà, naêm 1968, naêm thöù saùu trieàu Giaùo hoaøng cuûa Ta.
(Baûn dòch do Senatus Saigon xuaát baûn naêm 1969 trong taäp Coâng Ñoàng Chung Vatican II, coù chænh söûa moät vaøi töø)