Coâ Ñôn Vaø Söï Töï Do
(Nhöõng Ñoaûn Khuùc Suy Nieäm vaø Caàu Nguyeän
cuûa Linh Muïc Nguyeãn Taàm Thöôøng, SJ.)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- Ñoaûn Khuùc 92 -
Taï Ôn Laø Moät Taâm Tình
Moãi muøa Leã Taï Ôn, Thanksgiving, ngöôøi ta hay nhaéc ñeán chuyeän ngöôøi phung cuøi trôû laïi caùm ôn Ñöùc Kitoâ trong Phuùc AÂm Luca.
Treân ñöôøng leân Jeârusalem, Ñöùc Gieâsu ñi ngang qua bieân giôùi giöõa hai mieàn Samaria vaø Galileâa. Luùc Ngöôøi vaøo moät laøng kia, thì coù möôøi ngöôøi phung cuøi ñoùn gaëp Ngöôøi. Hoï döøng laïi ñaøng xa, vaø keâu lôùn tieáng: "Laïy Thaày Gieâsu, xin duû loøng thöông chuùng toâi." Thaáy vaäy, Ñöùc Gieâsu baûo hoï: "Haõy ñi trình dieän vôùi caùc tö teá." Ñang khi ñi thì hoï ñöôïc saïch. Moät ngöôøi trong boïn hoï thaáy mình ñöôïc khoûi lieàn quay trôû laïi lôùn tieáng toân vinh Thieân Chuùa. Anh ta saáp mình döôùi chaân Ñöùc Gieâsu maø taï ôn. Anh ta laïi laø ngöôøi Samari. Ñöùc Gieâsu môùi noùi: "Khoâng phaûi caû möôøi ngöôøi ñeàu ñöôïc saïch sao? Theá thì chín ngöôøi kia ñaâu? Sao khoâng thaáy hoï trôû laïi toân vinh Thieân Chuùa maø chæ coù ngöôøi ngoaïi bang naøy?" (Lc. 17: 11-19).
Toâi nghó caâu chuyeän taï ôn cuûa ngöôøi phung cuøi khoâng döøng laïi ôû ñaây. Khoâng döøng laïi ôû lôøi taï ôn Chuùa maø thoâi. Noù goïi ta ñeán moät ñöôøng cong saâu hôn vaø xa xoâi hôn. Taï ôn laø taâm tình ñoøi hoûi moät taám loøng. Taâm tình naøy laø baûn phieân dòch cuûa moät noäi taâm. Chính baûn phieân dòch noäi taâm naøy noùi trung thöïc cho ta bieát mình laø ai.
Toâi muoán nhìn vaøo noäi taâm ngöôøi phung cuøi, ñeå ñi tìm chieàu kích lôøi taï ôn cuûa anh ta vôùi Ñöùc Kitoâ. Noù ñeán töø moät ñöôøng cong saâu xa naøo?
Boái caûnh vaên hoùa, toân giaùo, lòch söû.
Ngöôøi Do Thaùi trong thôøi Chuùa Gieâsu khoâng chaáp nhaän nhöõng ngöôøi phung cuøi soáng trong laøng. Hoï phaûi soáng coâ laäp ngoaøi sa maïc, xa xoâi ngoaøi caùnh ñoàng. Khi gaëp Ñöùc Gieâsu, hoï cuõng ñöùng "töø ñaøng xa" chöù khoâng daùm laïi gaàn. Hoï bò coi laø nhöõng keû toäi loãi, bò Thieân Chuùa giaùng aùn phaït. Hieåu nhö theá môùi thaáy noãi coâ ñôn cuûa keû mang beänh taät naøy. Trong thôøi ñaïi aáy, ngöôøi Do Thaùi cuõng khoâng chaáp nhaän chung soáng vôùi ngöôøi ngoaïi giaùo. Hoï ñoái nghòch ñeán ñoä thuø haän nhau.
Coäng ñoaøn nhöõng ngöôøi cuøi.
Theo maïch vaên cuûa ñoaïn Kinh Thaùnh, Chuùa hoûi: "Coøn chín ngöôøi kia ñaâu." Nhö vaäy chín ngöôøi kia coäng vôùi anh cuøi ñeán taï ôn Chuùa, taát caû möôøi ngöôøi. Taïi sao coù maët ngöôøi cuøi ngoaïi giaùo trong coäng ñoaøn nhöõng ngöôøi cuøi Do Thaùi? Taïi sao nhöõng ngöôøi cuøi Do Thaùi laïi ñeå ngöôøi cuøi xöù Samaria theo mình nhaäp boïn? Ñoaïn Kinh Thaùnh treân töôøng thuaät laø "moät ngöôøi trong boïn hoï." Cuïm töø "moät ngöôøi trong boïn hoï." Cho thaáy chín ngöôøi Do Thaùi Giaùo vaø moät ngöôøi Samaria ñaõ soáng chung, ñi chung moät con ñöôøng, laø moät coäng ñoaøn.
Chuyeän naøy döôøng nhö cuõng khoâng xa laï giöõa hoaøn caûnh xaõ hoäi hoâm nay. Trong nhöõng haønh trình gian khoå, döôøng nhö ngöôøi ta vöôït qua moïi bieân giôùi ñeå soáng vôùi nhau. Coù nhöõng tình nghóa vôï choàng, khi ngheøo khoù, hoï soáng ñôøi ñuøm boïc nhau. Cuøng nhau ñaåy chieác xe ñaïp chôû ngoâ khoai. Cuøng nhau cheøo moät con ñoø, buoân thuùng baùn böng nuoâi con. Roài coù theå hoï maát nhau khi moãi ngöôøi coù moät ñòa vò, moät coâng ty rieâng. Luùc laâm naïn, ngöôøi ta vöôït qua bieân giôùi chuûng toäc, toân giaùo, ñeå cöùu nhau. Roài ngöôøi ta xaây neân nhöõng thaønh trì, nhöõng böùc töôøng toân giaùo khi ngöôøi ta coù ñeàn thôø rieâng.
Taïi sao trong coäng ñoaøn möôøi ngöôøi cuøi naøy laïi coù moät ngöôøi ngoaïi giaùo. Taïi sao hoï chung soáng vôùi nhau?
Khoå ñau döôøng nhö coù moät giaù trò raát saâu trong caâu chuyeän naøy. Raát nhieàu tröôøng hôïp, khi heát yeáu ñuoái, heát ngheøo khoù, hoï xa nhau. Treân ñöôøng ñi taï ôn naøy, chín ngöôøi kia ñi veà moät phía, ngöôøi Samaria ñi veà moät phía. Khoâng coøn moät coäng ñoaøn nhöõng ngöôøi cuøi khaùc toân giaùo.
Vôùi chín ngöôøi cuøi, hoï coù theå lieân keát laïi ñeå coâ laäp ngöôøi cuøi Samaria. Nhöng ôû ñaây, hoï chung soáng, chaáp nhaän ngöôøi cuøi khaùc toân giaùo naøy. Döôøng nhö trong coâ ñôn taän cuøng vì bò xaõ hoäi choái boû, hoï ñöôïc ñoát chaùy heát nhöõng ñòa vò, teân goïi, vaø khi ñöôïc boùc traàn ñeán phaåm giaù sau cuøng, hoï thaáy hoï gioáng nhau ôû moät teân goïi duy nhaát laø laøm ngöôøi.
Giaù trò cuøng ñích sau heát vaãn laø: Laøm ngöôøi.
Döôøng nhö toân giaùo cuõng raát caàn luoân luoân ñöôïc thanh taåy ñeå khoûi baùm buïi. Nhöõng giaù trò ngoaøi nhaân ñöùc nhö ñeàn thôø, toå chöùc, aûnh höôûng, raát coù theå ñöa con ngöôøi xa caùch nhau.
Moïi toân giaùo ñeàu tìm caùch daïy con ngöôøi yù nghóa cuûa coâ ñôn, ñau khoå. Nhöng yù nghóa ñeïp nhaát cuûa ñau khoå vaø coâ ñôn laïi laø vöôït qua moïi toân giaùo ñeå ñuøm boïc nhau cho con ngöôøi bôùt coâ ñôn vaø ñôõ khoå ñau.
Roài tình yeâu cuõng theá. Tình yeâu cuõng caàn thanh taåy. Nhöõng giaù trò ngoaøi nhaân ñöùc nhö nhan saéc, ñòa vò, vaøng baïc, raát coù theå seõ ñöa con ngöôøi xa caùch nhau. Trong ñôøi soáng, ai cuõng caàn chòu ôn nhau.
Phaûi ngheøo moät chuùt ñeå bieát xin.
Phaûi yeáu moät chuùt ñeå bieát nöông töïa.
Nhìn laïi, ngöôøi cuøi xöù Samaria, trong "boïn hoï", anh ta laø thieåu soá, anh chæ coù moät thaân, moät mình.
Toâi nghó anh ta trôû laïi taï ôn Thieân Chuùa vì ñôøi anh quen taâm tình taï ôn roài. Ngay nhöõng ngaøy soáng chung vôùi chín ngöôøi kia, bieát mình thieåu soá maø ñöôïc chaáp nhaän, anh ta ñaõ soáng loøng bieát ôn ñoù. Taï ôn laø moät baûn phieân dòch noäi taâm cuûa anh.
Caâu chuyeän coäng ñoaøn möôøi ngöôøi cuøi ñöôïc chöõa laønh raát ñeïp vì hoï ñaõ soáng vôùi nhau. Neáu sau khi ñöôïc chöõa laønh, taát caû ñeàu trôû laïi taï ôn Thieân Chuùa thì caâu chuyeän keát thuùc quaù lyù töôûng. Taïi sao chín ngöôøi kia khoâng trôû laïi?
Raát coù theå chín ngöôøi kia khoâng quen taâm tình taï ôn. Raát coù theå hoï chaáp nhaän ngöôøi cuøi Samaria nhö laø cho ôn hôn laø laõnh nhaän.
* * *
Toâi thuï phong linh muïc naêm 1989. Cuõng naêm naøy toâi ñöôïc gôûi qua traïi Palawan, Philippines giuùp ñoàng baøo tî naïn. Nhöõng ngaøy ñoù, chuùng toâi ñaõ coù nhöõng kyû nieäm ñeïp, toâi ñaõ vieát baøi "Palawan Muøa Phaät Ñaûn", naêm 1992, ñaêng trong baùo Ñöôøng Soáng.
Naêm 1995 toâi rôøi traïi tî naïn. Toâi xa khuùc ñöôøng trong traïi, moät beân coù höông traàm nhaø Chuøa, moät beân coù tieáng chuoâng nhaø Chuùa. Roài moät hoâm, möôøi naêm sau, kyû nieäm laïi veà nhö nghe tieáng moõ tuïng kinh quen thuoäc ngaøy naøo ñoù, beân Chuøa. Ñoù laø vaøo ngaøy 28 thaùng 12 naêm 2004. Sau leã Giaùng Sinh, toâi ñang giuùp tónh taâm cho coäng ñoaøn caùc Sô Ñaminh Vieät Nam ôû Houston. Toâi nhaän ñöôïc moät lôøi nhaén trong chieác phoân caàm tay:
Daï, kính linh muïc Nguyeãn Troïng Töôùc.
Ñaây toâi laø Thích Thoâng Ñaït töø San Jose goïi chuùc möøng trong muøa Giaùng Sinh vôùi New Year. Chuùc möøng linh muïc doài daøo söùc khoûe. Happy Merry Christmas. Happy New Year. Daï, kính linh muïc. Khi nhaän ñöôïc message xin cho gaëp soá phoân 408-926-1998. Kính chuùc möøng linh muïc trong muøa Chuùa Giaùng Sinh cuõng nhö ñaàu naêm môùi.
Kính linh muïc.
Toâi heát söùc ngaïc nhieân. Moät Thaày beân Chuøa ñaõ möôøi naêm xa caùch. Töø ngaøy Thaày rôøi traïi tî naïn Palawan, baèng aáy naêm khoâng heà gaëp laïi nhau. Möôøi naêm khoâng lieân laïc. Boãng döng Thaày tìm phoân goïi toâi, vì Thaày muoán chuùc möøng ngaøy Chuùa Giaùng Sinh. Nhöõng kyû nieäm xa xöa.
Kính Thaày Thoâng Ñaït,
Nhöõng ngaøy ôû traïi tî nan, nhöõng ngaøy aáy chuùng ta coù nhieàu kyû nieäm quaù nhæ. Vaøo muøa Phaät Ñaûn vaø Giaùng Sinh, naêm naøo chuùng ta cuõng coù nhöõng moùn nôï. Chuùng ta cho nhau möôïn caùi troáng, maáy sôïi giaây ñeøn. Caùc em Thieáu Nhi cho nhau möôïn maáy meùt vaûi, caùi ñaàu laân ñeå laøm vaên ngheä. Chuùng ta ñaõ nôï nhau tình thöông meán.
Thôøi gian ñaõ xa xoâi quaù, nhö ñang xoùa nhoøa daàn ñi. Boãng döng möôøi naêm sau, Thaày tìm ñieän thoaïi, goïi chuùc möøng ngaøy Chuùa Giaùng Sinh. Möôøi naêm laø thôøi gian daøi laém ñoù Thaày aï. Theá laø toâi laïi "nôï" Thaày.
Thaùnh Phaoloâ ñaõ caên daën caùc tín höõu cuûa ngaøi: "Caùc con haõy nôï nhau tình thöông meán" (Rom. 13: 8). Baây giôø chuùng ta ñaõ xa nhöõng ngaøy tî naïn cho nhau möôïn caùi baùt, toâ côm. Thaày Thoâng Ñaït coù theå nay ñaõ coù chuøa rieâng, coù ñoaøn Phaät Töû ñoâng ñaûo. Chaû ai phaûi möôïn ai. Chuøa cuûa Thaày chaêng rôïp hoa ñeøn ngaøy leã. Chaû ai caàn ai. Thaày goïi ñieän khoâng laø ñeå möôïn gì caû, cuõng chaúng hoûi toâi coù möôïn caùi ñaàu muùa laân khoâng, chæ ñeå chuùc möøng ngaøy Chuùa Giaùng Sinh. Thaày goïi ñieän vì nhôù veà khung trôøi tî naïn coù nhöõng kyû nieäm beân bôø ñôøi soáng. Tình thöông meán.
Coù nhöõng caëp vôï choàng nay moãi ngöôøi laø moät giaùm ñoác. Chaúng ai phaûi nhôø ai. Coù nhöõng anh em, khoâng ai phaûi caäy ai. Xa nhöõng ngaøy ngheøo tuùng roài. Khoâng ai phaûi döïa ai. Ñaày ñuû. Maø sao cöù nhö coù noãi vaéng trong loøng.
Hay laø ngöôøi ta thieáu nhau moùn nôï tình thöông meán?
(Trích taäp suy nieäm Ñöôøng Ñi Moät Mình, xuaát baûn muøa Giaùng Sinh 2005)