Coâ Ñôn Vaø Söï Töï Do
(Nhöõng Ñoaûn Khuùc Suy Nieäm vaø Caàu Nguyeän
cuûa Linh Muïc Nguyeãn Taàm Thöôøng, SJ.)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- Ñoaûn Khuùc 86 -
Taám Hình Cuûa Meï
- Con aï! Anh em chuùng con chæ coù maáy ñöùa. Ñaát khaùch queâ ngöôøi, con ñeå ít giôø cuoái tuaàn maø thaêm nhau. Con ñöøng ñi laøm ngaøy Chuùa Nhaät nöõa.
Lôøi khuyeân khoâng laøm ñöùa con gaùi xuoâi loøng.
Soáng xa coäng ñoaøn ngöôøi Vieät, maõi vuøng xöù laïnh Baéc AÂu. Taâm tö baø thöôøng nhôù veà queâ cuõ. Maûnh vöôøn xöa. Daêm ba taàu chuoái tröa heø. Nhöng con baø ñaõ gaàn nhö ngöôøi AÂu. Ñoái vôùi baø, tieáng chuoâng nhaø thôø coøn laø noãi nhôù ngöôøi, nhôù caûnh. Nhöng nhöõng ñöùa con lôùn leân ôû ñaây, chuùng khoâng coù kyû nieäm nhöõng toái traêng sao vaèng vaëc, tieáng eách keâu trong ñeâm möa. Bôûi ñoù, nhöõng lôøi khuyeân nhö treân cuûa baø chæ laø öôùc mô höõng hôø.
Ngaøy baø cheát. Ngöôøi con gaùi naêm xöa ñeå taám hình baø treân tuû thôø toå tieân. Ngöôøi con gaùi naêm xöa aáy baây giôø ñaõ coù moät luõ con. Chuùng lôùn mau khoâng ngôø. Neáu baø coøn soáng, nay chuùng laø luõ chaùu cuûa baø. Gioáng nhö baøi luaän vaên ngaøy cuõ: Cöù toái toái ngoaïi quaây quaàn keå chuyeän coå tích cho caùc chaùu nghe. Ngöôøi con gaùi naêm xöa aáy keå:
- Moãi laàn nhìn taám hình cuûa meï. Loøng toâi se saét moät tieáng thöông vaø moät noãi nhôù.
Ñaõ bao naêm veà tröôùc, baø ñaõ moät laàn noùi vôùi ñöùa con gaùi lôùn: "Con aï! Anh em chuùng con chæ coù maáy ñöùa. Ñaát khaùch queâ ngöôøi, con ñeå ít giôø cuoái tuaàn maø thaêm nhau. Con ñöøng ñi laøm ngaøy Chuùa Nhaät nöõa". Ñöùa con gaùi khoâng nghe lôøi.
Lôøi khuyeân coù veû deã daøng, nhöng ñôøi coù nhöõng chuyeän chöa kòp nghó tôùi. Lôøi baø khuyeân con gaùi, khoâng ngôø moät ngaøy kia trôû veà vôùi chính baø.
Caâu chuyeän laø baø coù cöûa tieäm baùn quaàn aùo, chung vôùi moät ngöôøi ñoàng höông. Sau nhöõng ngaøy laøm aên, nghi ngôø nhau. Baø ñaùnh daáu möïc vaøo coå aùo. Hoâm sau ngöôøi partner ñeán baùn ñi, khoâng muoán chia lôøi, ngöôøi naøy laáy aùo môùi thay vaøo. Giaû boä cöù nhö laø ñeán phieân mình baùn, khoâng baùn ñöôïc bao nhieâu.
Hai beân ñöa nhau ra toøa, heát tình heát nghóa, cöûa tieäm baùn quaàn aùo khoâng coøn.
Baø kieám moät vieäc môùi: Baùn chôï phieân ngaøy Chuùa Nhaät. Theá laø lôøi khuyeân con gaùi naêm xöa trôû thaønh lôøi khuyeân chính mình. Chæ caàn moät buoåi chôï phieân Chuùa Nhaät, baø kieám maáy traêm ñoâ la. Caâu chuyeän "bình an" cho ñeán moät ngaøy. Ngöôøi con gaùi naêm xöa, coù chuyeän giöõa meï con, noùi vôùi baø:
- Ngaøy xöa meï baûo con ñöøng ñi laøm ngaøy Chuùa Nhaät, baây giôø thì...
Ngöôøi con gaùi khoâng noùi heát caâu. Nhöng yù phaûi hieåu: "Baây giôø thaáy tieàn thì meï cuõng laøm ngaøy Chuùa Nhaät nhö con thoâi".
Ñi laøm ngaøy Chuùa Nhaät coù toäi hay khoâng?
Ñoâi luùc baø cuõng phaân vaân. Nhöng noãi traên trôû nhaát trong taâm hoàn baø laø taám aûnh ngöôøi meï sau khi cheát. Baø bieát neáu ngaøy naøo baø cheát tröôùc ngöôøi con gaùi. Con baø seõ ñeå hình baø treân baøn thôø toå tieân, beân caïnh choàng baø. Moãi laàn ñeán thaêm nhaø ñöùa con gaùi, baø aâm thaàm nhìn leân taám aûnh ñen traéng, choàng baø. Taám aûnh ñöùa con ñaõ ñeå treân baøn thôø toå tieân. AÛnh boá noù. Baø laïi nhö thôû nheï moät nghó ngôïi, chaéc noù cuõng ñeå hình baø ôû goùc kia, treân ñieän thôø ngaøy baø cheát. Baø kín ñaùo nhìn taám aûnh voâ hình cuûa baø. Baø hình dung aùnh maét baø trong taám aûnh ñang nhìn xuoáng.
Vaøo moät ñeâm khoâng ngôø. Ñeâm ñen cuûa ñaát trôøi, nhöng saùng trong linh hoàn. Trong ñeâm ñoù, thinh laëng, caùc con yeân nguû, tröôùc töôïng Chuùa. Ngöôøi meï ñau khoå laâm raâm caàu nguyeän:
- Laïy Chuùa,
Xin giuùp con, con ñaõ moät laàn khuyeân con gaùi ñöøng ñi laøm ngaøy Chuùa Nhaät, daønh thôøi gian cho anh em, cho choàng, cho caùc con. Nhöng nay thì con laïi ñi laøm. Ngaøy con cheát ñi, moãi khi nhìn aûnh con treân ñieän thôø, chaéc con cuûa con seõ ñau khoå vì coù ngöôøi meï nhö theá, chæ bieát khuyeân con maø khoâng daùm soáng lôøi mình khuyeân. Nhìn aûnh con chaéc noù cuõng thöông moät ngöôøi meï. Nhöng chaéc noù cuõng ñau vì coù ngöôøi meï nhö theá. Con muoán ngaøy naøo con cheát ñi, nhìn aûnh con treân baøn thôø vaøo nhöõng ngaøy gioã kî, noù daùm noùi vôùi caùc con cuûa noù laø: Caùc con nhìn cuoäc ñôøi ngoaïi cuûa caùc con, ngaøy coøn soáng, ngoaïi chuùng con daùm soáng cuoäc ñôøi can ñaûm nhö theá.
Laïy Chuùa, cuoäc ñôøi con coøn ñöôïc bao laâu. Con muoán ñeå laïi taám aûnh thôø khoâng phaûi chæ cho ñöùa con gaùi maø coøn cho caùc chaùu cuûa con nöõa.
Ñeâm ñoù tónh mòch. Caên phoøng nguû im nhö tôø. Se seõ tieáng thôû cuûa loøng ngöôøi meï thöông con, thöông chaùu. Baø im laëng khaán vaùi tröôùc töôïng Chuùa, caàu nguyeän cho töông lai con chaùu. Moät ñeâm raát ñoãi khoâng ngôø. Im laëng trong loøng baø thoâi, maø lôøi kinh thaáu ñeán trôøi cao.
Roài moät ngaøy, baø boû chôï phieân. Baø boû nhöõng saùng Chuùa Nhaät ñi buoân.
Ngöôøi con gaùi baø sau naøy keå tieáp.
- Moät hoâm toâi hoûi meï. Taïi sao meï khoâng ñi laøm ngaøy Chuùa Nhaät nöõa? Moãi buoåi chôï phieân meï kieám maáy traêm ñoâ la cô maø! Meï toâi khoâng traû lôøi. Toâi tieác laø baø boû maát maáy traêm ñoâ la.
Hoâm nay meï toâi khoâng coøn. Chæ coøn taám hình baø treân baøn thôø toå tieân.
Moät toái thinh laëng. Caùc con toâi ñaõ nguû. Moät mình ngoài nhìn aûnh meï. Baây giôø laøm meï môùi hieåu nhöõng ñoaïn ñôøi maø moät ngöôøi meï ñi qua. Ngöôøi ta baûo coù qua caàu môùi hay. Nhìn caùc con toâi nguû, chuùng ñang lôùn daàn. Lo cho con, baáy giôø môùi thaám thía nhöõng ngaøy meï toâi lo cho toâi. AÛnh meï treân baøn thôø toå tieân. Höông khoùi khoâng coù. Trong caên nhaø toâi ra vaøo haøng ngaøy. AÛnh meï toâi aâm thaàm treo ñoù. Im laëng. Nhöng ñeâm nay. Nhôù veà kyû nieäm naêm xöa. Toâi nhìn meï laïi hoûi: "Taïi sao meï khoâng ñi laøm ngaøy Chuùa Nhaät nöõa? Moãi buoåi chôï phieân meï kieám maáy traêm ñoâ la cô maø!"
Vaø hoâm nay, laï thaät, trong aùnh maét chòu ñöïng cuûa meï. Meï toâi trong taám hình kia aâm thaàm traû lôøi.
- Meï bieát coù ngaøy con ñaët aûnh meï treân baøn thôø caïnh hình ba con. Con seõ ñau khoå khi ñeán ngaøy gioã meï. Con nhìn aûnh thaáy meï roài noùi: "Ngaøy xöa baø naøy baûo toâi ñöøng ñi laøm ngaøy Chuùa Nhaät, thaáy tieàn thì baø cuõng nhö toâi". Con thöông meï, nhöng nghó ñeán lôøi khuyeân vaø loái soáng cuûa meï nhö theá. Con seõ khoå ñau, khoâng vui.
Boãng quaù laï. Toâi thaáy taám aûnh meï toâi nhö saùng leân. AÂm thaàm maø maïnh meõ voâ cuøng. Caùc con toâi vaãn nguû. Chuùng khoâng bieát hoâm nay ngaøy gioã ngoaïi chuùng. Toâi moät mình ngoài tröôùc aûnh meï. AÛnh meï laïi nhö noùi vôùi toâi:
- Meï bieát coù ngaøy con ñaët aûnh meï treân baøn thôø caïnh hình ba con. Ñeán ngaøy gioã kî. Neáu con coù thaép neùn höông cho meï, con seõ vui vì meï ñaõ daùm soáng nhöõng gì meï khuyeân con. Bieát ñaâu con caùi cuûa con khoù daïy, con coù theå noùi vôùi chuùng raèng: Nhìn aûnh ngoaïi chuùng con ñaây. Ngaøy coøn soáng, ngoaïi ñaõ daùm soáng moät ñôøi can ñaûm nhö theá.
Toâi chôït öùa nöôùc maét. Hình aûnh naêm xöa hieän veà. Meï toâi ñaõ can ñaûm boû laøm ngaøy Chuùa Nhaät chæ vì lôøi khuyeân cho toâi. Nghó tôùi ñoù, toâi oøa khoùc hôn nöõa. Meï toâi khoâng chæ muoán giaùo duïc toâi maø caû vôùi caùc con cuûa toâi.
Caùc con toâi vaãn nguû. Chuùng khoâng bieát toái nay, ngaøy gioã ngoaïi chuùng. Meï toâi ñaõ coù taám aûnh ñeå laïi cho toâi. Meï toâi ñaõ ñi con ñöôøng cuûa rieâng meï. Coøn toâi, khi cheát, toâi coù böùc hình naøo ñeå laïi cho caùc con toâi khoâng.
(Trích taäp suy nieäm Ñöôøng Ñi Moät Mình, xuaát baûn muøa Giaùng Sinh 2005)