Coâ Ñôn Vaø Söï Töï Do
(Nhöõng Ñoaûn Khuùc Suy Nieäm vaø Caàu Nguyeän
cuûa Linh Muïc Nguyeãn Taàm Thöôøng, SJ.)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- Ñoaûn Khuùc 51 -
Muøa Xuaân Im Laëng Trong Ñoâi Guoác
Con caùi ñaõ queân, khoâng coøn ai nhôù ñeán ñoâi guoác moäc. Sau ñaùm tang cuûa meï, maáy ngöôøi con gom quaàn aùo cuûa baø ñoát heát. Rieâng ñoâi guoác goã naèm nôi xoù töôøng neân chaû ngöôøi con naøo ñeå yù. Maáy thaùng, keå töø ngaøy baø naèm treân giöôøng beänh, ñoâi guoác luùc bò ñaù vaøo xoù töôøng naøy, luùc bò ñaåy sang goùc toái kia, ñeán ñoä ngöôøi nhaø khoâng coøn ñeå yù noù laø ñoâi guoác cuûa ai.
Töø ngaøy theo ngöôøi meï ñoù veà nhaø, ñoâi guoác giaõ töø nhöõng thaùng ngaøy thong thaû, mô moäng treân quaày haøng.
* * *
Thuûa xöa, khaùch vaøo ra, ngaém nghía, naâng niu, chuû haøng chaúng bao giôø ñeå ñoâi guoác baùm buïi. Ñoâi guoác chaû phaûi laøm gì, soáng nhö theá thaät nhaøn haï. Nhöng neáu nghó cho cuøng, cuõng khoâng thieáu nhaøm chaùn, chaû coù gì môùi meû trong cuoäc soáng caû. Ñoâi luùc, ñoâi guoác nghe nhö coù hai tieáng noùi thì thaàm trong hoàn noù. Moät laø baûo noù cöù naèm yeân ôû ñaây cho nhaøn haï, hai laø baûo noù haõy boû ñaây xuoáng ñôøi tìm cho cuoäc soáng moät yù nghóa.
- Chaû nheõ cöù tieáp tuïc laø ñoâi guoác naèm treân quaày haøng nhö theá naøy maõi sao?
Noù khoâng phaûi laø ñoà trang söùc, khoâng phaûi laø böùc tranh cho ngöôøi ta ngaém. Coù nhaøn haï, nhöng naèm maõi ôû ñaây theá naøy noù baét ñaàu thaáy chaùn, caøng ngaøy caøng thaám thía nhöõng suy nghó veà moät coõi soáng treân nhöõng neûo ñöôøng cuûa cuoäc ñôøi. Nhöng moãi khi nhìn ñoâi guoác döôùi chaân caùc baø meï, noù laïi nghe tieáng noùi khaùc thì thaàm: "Vaát vaû quaù!" Coù ñoâi guoác söùt meû. Coù ñoâi guoác moøn xaùc xô. Ñieàu ñoù laøm noù nghó ngôïi.
Ñôøi laø moät choïn löïa. Cöù tieáp tuïc suoát ñôøi giam mình ôû ñaây hay böôùc xuoáng ñöôøng ñeå ra ñi ñaây ñoù? Sau cuøng noù quyeát ñònh ra ñi.
Moät tröa xeá naéng kia, coù ngöôøi thieáu phuï vaøo tìm mua ñoâi guoác. Chuû haøng ñem noù ra giôùi thieäu. Nhìn daùng ngöôøi thieáu phuï, ñoâi guoác bieát ngöôøi ñaøn baø aáy thaät thaø, nhöng thaáy daùng baø coù veû ngheøo. Nhöõng ngöôøi ngheøo thöôøng vaát vaû. Böôùc chaân cuûa ngöôøi ngheøo laø böôùc chaân khoå. Laøm thaân guoác cho moät ngöôøi ngheøo vaát vaû laém. Thaät thaø maø ngheøo chaéc cuõng chaû haïnh phuùc. Cuoäc soáng baây giôø chaúng ai quyù ngöôøi ngheøo. Caøng suy nghó, ñoâi guoác caøng löôõng löï, cöù sôï ngöôøi ñaøn baø aáy choïn mua mình.
Noù phaân vaân khoâng bieát coù neân theo chaân baø ta hay khoâng. Ñôøi luoân laø phaûi choïn löïa nhö theá. Vaát vaû, ngheøo maø thaät thaø, ñaëc tính cuûa ngöôøi muoán mua noù coù vaäy thoâi. Ñoâi guoác nghó thaàm: "Ñeán luùc muoán ra ñi, laïi gaëp phaûi ngöôøi ñaøn baø ngheøo theá naøy. Hay ta chôø moät ngöôøi ñaøn baø khaùc giaøu coù. Theo chaân ngöôøi giaøu seõ sung söôùng hôn?"
Trong luùc noù phaân vaân, ngöôøi ñaøn baø caàm ñoâi guoác ngaém nghía, cho xuoáng chaân öôùm thöû. Moät laøn höông thôm huyeàn nhieäm toaùt ra töø ñoâi chaân buïi ñöôøng. Ñoâi guoác voâ cuøng kinh ngaïc, laøm sao ñieàu aáy coù theå xaûy ra ñöôïc. Noù ñaõ ñöôïc nhieàu ñoâi chaân ñeïp öôùm thöû maø chöa bao giôø coù hieän töôïng laï luøng nhö theá. Phaûi laø ñoâi chaân dòu daøng môùi toaùt ra vò thanh tao ñöôïc chöù. Ñoâi chaân traàn cuûa ngöôøi ñaøn baø nhaø queâ moác theách. Laøm sao ñoâi chaân laám lem laïi coù theå toaùt ra moät höông nhaân ñöùc kyø bí ñöôïc. Noù khoâng ngôø. Ñieàu huyeàn dieäu aáy, tieáng löông taâm ñoâi guoác baûo cho noù bieát roõ laø ñeán töø loøng thaät thaø, bao dung, vaát vaû hy sinh cuûa ngöôøi meï kia. Baáy giôø, noù hoái haän vì quaù voäi nghi ngôø ñaùnh giaù khi nhìn söï ngheøo khoù beân ngoaøi. Loøng hoái haän aáy laøm noù böøng leân moät öôùc ao maõnh lieät laø ñöôïc theo chaân baø. Linh tính cho noù bieát nôi daáu chaân ngöôøi meï naøy coù moät theá giôùi huyeàn dieäu. Nhöng ngöôøi meï baên khoaên ñaët noù vaøo keä goã vì baø khoâng ñuû tieàn.
Ñoâi guoác goã mím moâi tieác xoùt vì töøng bò thöû döôùi bao ñoâi chaân, chöa thaáy böôùc chaân naøo kyø laï nhö böôùc chaân cuûa ngöôøi meï naøy. Giöõa luùc noù muoán theo chaân ngöôøi ñaøn baø ñeå khaùm phaù theá giôùi linh thieâng kyø bí ñoù, baø laïi khoâng ñuû tieàn mua noù. Baø taàn ngaàn ñaët ñoâi guoác laïi keä goã.
Ngöôøi chuû haøng chæ baùn reû nhöõng ñoâi guoác bò nöùt thoâi. Ñoâi guoác nghó thaàm: "Hay laø ta ñaùnh ñoåi ñôøi mình thaønh ñoâi guoác nöùt?" Neáy vaäy, coøn gì daùng veû, vì caû moät ñôøi seõ mang daáu veát nöùt ñoù. Ñoâi guoác suy nghó quay quaét veà moät chuyeán ñi trong ñôøi.
Ngöôøi ñaøn baø laïi caàm noù treân tay, tieác vì khoâng ñuû tieàn. Ñoâi guoác giaät mình nghó raèng ñôøi khoâng coù nhieàu cô hoäi. Neáu baø khoâng ñuû tieàn mua noù, bao giôø baø seõ quay laïi? Coù theå seõ khoâng bao giôø. Neáu baø ñaët noù trôû laïi quaøy haøng, bieát ñaâu noù seõ vónh vieãn khoâng bao giôø gaëp laïi baø? Noù laáy heát can ñaûm theo tieáng goïi thaâm saâu cuûa linh hoàn, chaáp nhaän moät thöông ñau cho khôûi ñaàu moät chaân trôøi kyø bí kia ñang chôø ñoùn. Noù quyeát ñònh chaáp nhaän ñôøi mình thaønh ñoâi guoác nöùt. Töùc khaéc, ngay khi queát ñònh xong, noù nghe nhö trong linh thieâng coù moät traän chieán voâ hình. Tieáng noùi cuûa Boùng Toái guïc xuoáng. Tieáng noùi cuûa AÙnh Saùng böøng leân. Cuõng trong luùc aáy, nhö chieàu cao thaäp giaù ñoå xuoáng, moät veát thöông xöôùc ra, chaïy daøi toaøn thaân. Noù ngaát lòm. Theá laø noù thaønh moät ñoâi guoác nöùt.
Ngöôøi ñaøn baø giô leân nhìn kyõ. Baø oà leân moät tieáng thôû nheï, vui möøng vì moät khaùm phaù:
- OÂng chuû tieäm ôi, nhìn kyõ ñi, ñoâi guoác coù veát nöùt ñaày naøy.
Ngöôøi chuû tieäm tieác reû. Ngaàn ngöø, oâng ñaønh baùn toáng noù ñi.
Luùc tænh daäy, ñoâi guoác ñaõ veà ñeán nhaø ngöôøi ñaøn baø. Baø xoa xoa veát nöùt, tìm muõi ñinh ñoùng laïi. Moät laàn nöõa, noù ñau buoát thaân mình. Nhöng trong moãi nhaùt buùa, noù thaáy muøa xuaân ñang veà treân nhöõng nhaùnh gai. Noù baét ñaàu caûm thaáy yù nghóa cuûa nöôùc maét vaø haïnh phuùc. "Toâi seõ theo chaân baø ta ñi ñaâu baây giôø?" Trôøi ñang vaøo haï hanh naéng hay cuùc vaøng nhuoäm xuaân. Noù hoài hoäp töï hoûi.
Ngaøy hoâm sau, ngay chuyeán ñi ñaàu tieân noù ñaõ meät raõ rôøi. Trôøi xuoáng toái, baø vaãn chöa veà ñeán nhaø. Quaåy gaùnh naëng treân vai. Con ñöôøng cöù daøi thaêm thaúm, toaøn thaân mình ñau eâ aåm. Ñöôøng ñaát mieàn queâ soûi ñaù goà gheà, ngay chaân baø cuõng tröôït teù traày da huoáng chi ñoâi guoác. Noù bò neän xuoáng gaäp gheành. Nhö vaäy maø ñaõ töø bao laâu nay ngöôøi meï naøy cöù böôùc chaân khoâng, nghó ñeán noãi ñau, noù thaáy xoùt xa cho baø. Nhìn xuoáng noãi ñau cuûa mình, noù muoán chia seû vôùi baø noãi ñau kia. Laï luøng quaù, khi môùi chôït coù yù nghó aáy, noù thaáy toaøn thaân noùng böøng, vaø treân noãi ñau noù thaáy yù nghóa ngoït ngaøo cuûa hy sinh.
Qua moät buoåi chieàu maø ñoâi guoác ñaõ khaùm phaù bao nhieâu bí maät ñôøi soáng döôùi baøn chaân moät ngöôøi meï:
- Hy sinh bao giôø cuõng coù höông thôm coù theå bay ngöôïc chieàu gioù.
- Chòu ñöïng bao giôø cuõng cho taâm hoàn neùt ñeïp cao thöôïng.
- Gaùnh naëng vì tình yeâu luoân luoân ñi ñoâi vôùi söùc maïnh.
- Thaät thaø laø maät ngoït nuoâi döôõng bình an.
- Nhaãn naïi laø nhöõng ñöôøng may noái daøi tình thöông.
Quaù meät, ñoâi guoác nguû thieâm thieáp luùc naøo khoâng hay. Luùc öôùt laïnh, noù co ngöôøi ruøng mình thì ngöôøi meï ñaõ ñang ôû bôø gieáng keùo nöôùc ñoå vaøo noài caùm naáu cho heo. Ñoâi guoác baøng hoaøng khoâng bieát trôøi ñang vaøo khuya hay ñaõ veà saùng. Chung quanh chæ laø ñeâm toái laàn moø. Noù laéng nghe böôùc chaân. Ngöôøi meï heát quanh quaån trong goùc beáp laïi ra caàu ao. Khuya theá naøy roài sao baø khoâng nghæ ngôi? Ñoâi guoác meät ñöø.
* * *
Thôøi gian thaám thoaùt thoi ñöa. Thoaùt choác ñaõ ñeán ngaøy ñoâi guoác moøn quaù roài. Baây giôø noù khoâng coøn laø hình daïng ñoâi guoác ngaøy xöa trong cöûa haøng nöõa. Xaáu xí, lem luoác, nöùt neû. Nhìn laïi quaõng ñôøi, ñoâi guoác khoâng theå bieát ñöôïc noù ñaõ böôùc bao nhieâu ñöôøng daøi. Neáu moãi ngaøy baø meï quaåy gaùnh 10 caây soá, thì 365 ngaøy moät naêm, ñaõ treân 3 ngaøn caây soá roài. Trôøi ôi! Ñoâi guoác khoâng ngôø noù ñaõ ñoàng haønh vôùi baø treân moät daëm ñöôøng daøi hôn caû ñaát nöôùc cuûa ngöôøi ñaøn baø nhö theá.
Ñoâi guoác khoâng hieåu sao noù coù söùc chòu ñöïng trung thaønh theo chaân baø. Noù coøn nhôù ngaøy xöa naèm treân quaày tuû cöûa haøng, môùi chæ nghó ñeán ra ñi ñaõ ngao ngaùn quaù roài. Vaäy ñaâu laø söùc maïnh? Gaàn ñeán cuoái ñôøi, ñoâi guoác nhìn laïi nhöõng beán bôø ñaõ ñi qua, noù thaáy coäng laïi nhöõng caây soá ngaøn aáy, khoâng böôùc chaân naøo cuûa baø meï khoâng coù tình thöông. Töø sôùm tinh mô ñeán tan chôï chieàu, baø vaát vaû cuõng vì caùc con maø thoâi. Töø ñoù, ñoâi guoác khaùm phaù ra khi noù ñöôïc chia seû ñôøi noù trong tình yeâu, tình yeâu cho noù söùc maïnh. Baát cöù nôi naøo coù tình yeâu thì coù söùc soáng. Baát cöù goã ñaù naøo chaïm vaøo tình yeâu cuõng thaønh traùi tim meàm maïi thieát tha. Vaø noù hieåu, noù khoâng ñi tìm muøa xuaân vì chính noù ñang laøm neân muøa xuaân cho cuoäc ñôøi.
* * *
Thöa meï, con coøn nhôù moät ñeâm kia, khuya quaù khuya, meï ngoài beân con, nhìn con trong côn soát. Laøm sao meï coù ñoâi ñuõa thaàn cuûa baø tieân quyeàn pheùp laøm cho con heát côn ñau. Meï cöù ngoài beân con vaäy thoâi. Meï khoâng an loøng rôøi xa con. Me ñaët tay leân traùn con chôø mong töøng giaây cho con heát beänh. Muoán uoáng moät ly söõa, con chæ caàn ñöa chieác ly leân mieäng uoáng laø xong. Baây giôø nhìn laïi, con thaáy ñeâm ñoù, khi chôït nghe con muoán moät ly söõa, meï voäi thaép theâm ñeøn, chieác ñeøn daàu con tuø muø, leäch keäch ra sau vöôøn keùo gaàu nöôùc, nhoùm beáp cuûi muø than ñun nöôùc. Meï hoái haû khoâng ngaïi nguøng goõ cöûa haøng vaøo nhöõng giôø ngöôøi ta khoâng muoán thöùc giaác ñeå mua, hoøa cho con moät ly söõa.
* * *
Sau khi baø meï cheát, ñoâi guoác naèm im laëng nôi goùc töôøng toái. Khoâng ngöôøi con naøo ñeå yù. Noù aâm thaàm moät ñôøi theo chaân ngöôøi meï, hy sinh, vaát vaû, chòu ñöïng. Luùc ngöôøi meï coøn soáng, ñoâi guoác ñaõ aâm thaàm nhö theá. Baây giôø baø cheát roài, noù vaãn tieáp tuïc caùi aâm thaàm cuûa bao thaùng ngaøy veà tröôùc. Chaúng leõ baát cöù ñieàu gì lieân quan tôùi meï ñeàu laëng leõ nhö theá sao?
Tình yeâu cuûa nhöõng ngöôøi meï döôøng nhö bao giôø cuõng aâm thaàm. Xin nhöõng ngöôøi con haõy khuya ñoäng tình yeâu aâm thaàm aáy cuûa meï baèng moät caùnh hoa linh hoàn.
Kìa, ngoaøi kia ñaát trôøi ñaõ ñang chuyeån mình tìm muøa xuaân.
Laïy Chuùa, con cuõng ñang ñi tìm muøa xuaân cho cuoäc ñôøi. Chaân ñi trong ñôøi ñeå tìm muøa xuaân nhieàu khi raát ñau. Vaø baây giôø con hieåu, con nhôù tôùi ñoâi guoác cuûa meï con.