Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home PageÑi vaøo chieàu saâu cuõng laø khaùm phaù mình nhö moät chuû theå. Chuû theå ö? Con ngöôøi vaãn coù noù vaø vaãn soáng höôùng veà mình ñoù thoâi. Caùi Toâi tuy hieän höõu vaø chi phoái cuoäc soáng, nhöng yù thöùc veà noù laïi laø chuyeän khaùc. Nhìn ra noù, nhöng thaáy noù tôùi ñoä saâu naøo laïi laø chuyeän khaùc nöõa.
Theo Jung, thì caùi Toâi phaûi sinh laøm nhieàu ñôït. Khi ñöùa beù ra khoûi loøng meï, thì ñaây laø löôït sinh thöù nhaát cuûa noù. Löôït sinh thöù hai dieãn ra vaøo tuoåi daäy thì, luùc coâ caäu ra khoûi söï "bao caáp" taâm lyù cuûa meï cha ñeå töï khaúng ñònh mình, töï traùch nhieäm laáy mình. Vaøo luùc ñöùng tuoåi, khi nhöõng xung ñoät beân trong laøm noåi leân moät caùi Toâi thieâng lieâng vaø chaân thöïc hôn, thì ñoù laø löôït sinh thöù ba. Anh seõ sinh laïi moät laàn cuoái, luùc maø töø giaõ cuoäc ñôøi, anh trôû veà vôùi coõi maø töø ñoù anh ñaõ sinh ra.
Thaät ra, duø ôû tuoåi daäy thì hay trung nieân, caùi Toâi thöïc chæ noåi leân khi coù giao ñoäng maïnh. Giao ñoäng noù laøm nöùt caùi voû ngoaøi ñeå anh nhìn thaáu qua khe hôû. Giao ñoäng baèng söùc cuûa tình yeâu, hay chaán ñoäng do nhöõng va chaïm maïnh khaùc. Duø baèng caùch naøy hay caùch kia, xem nhö ñaây laø moät caùi gì sinh ra töø moät caùi gì tan raõ ñi.
Trong moãi ngöôøi bình thöôøng, luoân coù hai caùi Toâi, vaø caùi Toâi chaân thöïc luoân bò phuû laáp bôûi caùi Toâi maët naï xaõ hoäi. Ñaây laø caùi Toâi ñöôïc duøng ñeå ra maét vôùi xung quanh, ñeå saém moät vai troø treân saân khaáu theá giôùi. Ñaây cuõng laø caùi Toâi maø dö luaän taïo ra cho toâi, baèng caùi thang giaù trò theá tuïc maø qua ñoù hoï ñaùnh giaù toâi. Caàn coù söï thöùc tænh cuûa tình yeâu, cuûa nhöõng va chaïm lôùn ñeå toâi giaùc ngoä veà mình, cuõng laø ñeå loät boû maët naï maø nhaän laïi caùi Toâi chaân chính. Tình yeâu chaân thaønh seõ giuùp toâi phaùt hieän mình vaø phaùt hieän ñoàng thôøi caùi mình cuûa ngöôøi maø toâi thöông. Nhöõng va chaïm maïnh vôùi ngoaøi, gaây moät chaán ñoäng beân trong, cuõng coù theå loâi toâi ra khoûi söï cheá ngöï cuûa dö luaän vaø trôû veà vôùi chính mình.
Trôû veà vôùi baûn thaân cuõng laø khaùm phaù mình ôû moät maät ñoä thieâng lieâng hôn. Neân khoâng theå trôû veà vôùi baûn thaân maø khoâng taùch khoûi caùi Toâi laøm baèng ham muoán, cuõng laø caùi Toâi caêng thaúng veà beân ngoaøi. Coù nghóa laø, heã trôû veà vôùi baûn thaân thì cuõng theâm ñaïo haïnh; vaø heã toát hôn nhö theá, thì cuõng deã nhìn ra mình.
Theá nhöng caùi mình naøy, duø ñaõ tinh thaàn ñaáy, vaãn coøn thuoäc voøng ngoaøi cuûa tinh thaàn, ôû choã maø tinh thaàn nhaäp theå vaøo söï hôïp lyù vaø tình caûm chaân chính. Duø thoaùt voøng vaây cuûa caûm giaùc roài, vaãn coøn voøng vaây cuûa trí töôûng, trí hieåu, trí nhôù vaø tình caûm. Thieát nghó chæ moät mình Thaùnh Thaàn, baèng nhöõng ñeâm toái vaø söùc maïnh göûi ñeán, môùi daãn ta xuyeân suoát ñöôïc qua nhöõng voøng vaây cuoái noùi treân. Vaø nhö theá, ta ñaõ tieán saâu vaøo huyeàn nghieäm (expeùrience mystique).
Huyeàn nghieäm laø moät gaëp gôõ ñaëc bieät cuûa toâi vôùi Chuùa, cuõng laø gaëp gôõ saâu nhaát cuûa toâi vôùi mình. Toâi khoâng theå ñaït tôùi choã saâu nhaát cuûa toâi maø laïi khoâng ñoàng thôøi gaëp Chuùa ôû ñoù. Ngöôïc laïi, toâi khoâng theå gaëp Chuùa ôû choã saâu nhaát (coù theå ñaït tôùi) cuûa Ngaøi neáu khoâng ñaït tôùi choã saâu nhaát cuûa toâi.
Chuùng ta seõ thaéc maéc: Con ñöôøng huyeàn nghieäm haù chaúng daønh rieâng cho ñan tu ñaáy ö, vaø nhö theá caùc chöùng nhaân giöõa ñôøi laøm sao coù theå ñi saâu vaøo Chuùa vaø vaøo mình ñöôïc? Xin nhôù, chuùng ta coøn coù "chieâm baèng haønh ñoäng", vaø moät khi soáng thaùnh, duø giöõa coâng vieäc, ta vaãn gaëp ta vaø gaëp Ngaøi trong moät thöù huyeàn thöùc gioáng nhö cuûa hai vôï choàng ñang laøm vieäc beân nhau vaø coù nhöõng caûm nhaän mô hoà nhöng thaân thöông veà nhau.
Coù ñieàu, ñeå neân thaùnh vaø ñi saâu vaøo Chuùa, vaøo mình, thì duø toâng ñoà cuõng phaûi coù nhöõng giaây phuùt daønh rieâng cho caàu nguyeän. Ñeå ñi saâu vaøo Chuùa trong caàu nguyeän, ngöôøi ta phaùt minh nhöõng kyõ thuaät rieâng, beân Ñoâng cuõng nhö beân Taây. Chuùng ta haõy tìm hieåu moät soá phöông phaùp vaø loïc laáy nhöõng gì phuø hôïp vaø hieäu nghieäm nhaát.
Xin nhôù, trong caùc toân giaùo khaùc vaãn nghe coù huyeàn nghieäm. Phaûi chaêng ñaây laø huyeàn nghieäm thöïc, vaø coù baøn tay Chuùa ôû ñoù? Chuùng ta chæ bieát, noäi dung coù theå khaùc nhau, maø bieåu hieän (taâm lyù vaø theå lyù) laïi gioáng nhau. Do ñoù bieát ñaâu huyeàn nghieäm ngoaøi Coâng giaùo chæ laø nhöõng hieän töôïng töï nhieân, moät thöù nghieäm thöùc veà mình ôû chieàu saâu, chöù khoâng coù gaëp gôõ Thieân Chuùa thaät. Nhöng cuõng bieát ñaâu, tuy lyù trí hieåu veà Sieâu vieät vaãn sai ñaáy, nhöng trong huyeàn nghieäm noùi treân, chaân sö AÁn Phaät ñaõ gaëp ñuùng Chuùa.
Thieân Chuùa ñaõ ñaët voâ loaøi ngöôøi moät ñònh meänh sieâu nhieân, vaø Chuùa Yeâsu ñaõ cheát ñeå thaàn thaùnh hoùa heát thaûy. Neân theo thaàn hoïc sieâu nghieäm, thì trong moãi ngöôøi ñaõ tieàm phuïc nhöõng "ñieàu kieän tieân nghieäm" cuûa söï thaàn thaùnh hoùa aáy, khieán cho, chæ caàn nghe vaø soáng theo tieáng noùi löông tri cuûa mình, thì duø chöa bieát Chuùa baèng lyù trí, ngöôøi ta ñaõ coù maïc khaûi vaø ñöùc tin ôû chieàu saâu voâ thöùc roài. Vaâng, neáu soáng toát vaø khieâm toán, moät Phaät höõu vaãn coù theå gaëp Chuùa cuûa toâi trong huyeàn nghieäm duø khoâng nhìn ra Ngaøi baèng lyù trí!
Vaên chöông Kytoâ-giaùo nguyeân thuûy chöa phaân roõ hai maët nghieäm vaø lyù. Moät böùc thö cuûa Yoan hay Phaoloâ, chaúng nhöõng coù beà saâu tö töôûng, maø coøn höôùng daãn haønh ñoäng vaø mang höông vò cuûa kinh nghieäm thieâng lieâng.
Daàn daø, baøi thuyeát giaùo thaønh chuyeân bieät ñeå ñaùp öùng ñoøi hoûi cuûa nhöõng nhoùm ngöôøi khaùc nhau, cho keû coù hoïc thì lyù luaän chaët cheõ, cho ngöôøi bình daân thì ñôn sô vaø thöïc haønh. Rieâng ñoái vôùi phaàn ñoâng voán khoâng bieát ñoïc bieát vieát, thöùc aên chæ coøn laø moät thöù chaùo ñaïo ñöùc. Baèng nhöõng suy dieãn laém khi reû tieàn, taùc giaû kích thích hoï caûi taø quy chính, hoaëc tu taâm döôõng tính theo göông thaùnh nhaân.
Trong boái caûnh aáy, vaøo gaàn cuoái thôøi trung coå, ñaõ xuaát hieän caùc taùc phaåm suy nieäm, ñöôïc goïi laø "caàu nguyeän coù phöông phaùp" (oraison meùthodique), moät thöù caàu nguyeän tö rieâng coù toå chöùc. Vaøo thôøi aáy, ñeå khuyeán khích tín höõu neân thaùnh vaø ñeå chaán chænh haøng giaùo syõ, nhieàu nhaân vaät vaø doøng tu ñaõ truyeàn baù saâu roäng loaïi hình caàu nguyeän naøy. Ñaùm ngöôøi maø hoï nhaém laø tín höõu trung löu ít hoïc vaø haøng giaùo syõ doøng trieàu cuõng ít hoïc gaàn nhö theá, neân khoâng theå tìm thaáy trong taùc phaåm cuûa hoï, nhö Thaàn thao (Exercices) cuûa Cisneros chaû haïn, nhöõng tö töôûng cao sieâu.
Sau naøy, vaøo theá kyû XVII, khi suy nieäm ñaõ thaønh thoùi quen chung cuûa nhöõng taâm hoàn ñaïo ñöùc, thì caùch laøm khoâng neàn taûng trí thöùc xöa ñaõ aên saâu roài. Duø sao thì gaàn ñaây, trong vöôøn hoa thaàn thao cuõng moïc leân ít nhieàu taùc phaåm ñaùng ñöôïc ñaùnh giaù laø ñænh cao cuûa vaên chöông toân giaùo, nhö Daâng cao (Eleùvations) cuûa Beùrulle, Lôøi caàu (suy nieäm veà Ba ngoâi) cuûa Elisabeth de la Triniteù, v.v.
* * *
Caùch ñaây khoâng laâu, ngöôøi ta coi suy nieäm laø cöûa phaûi qua ñeå böôùc voâ con ñöôøng neân thaùnh. Laø cöûa, noù cuõng ñöôïc coi laø böôùc thöù nhaát cuûa con ñöôøng naøy. Ñeå tieán cao, suy nieäm phaûi ngaøy caøng ñôn giaûn (veà maët yù töôûng) ñeå coù theå vöôït mình baèng chieâm nieäm (contemplation). Lyù do laø vì, moãi hình aûnh hay tö töôûng, qua nhieàu suy nieäm ñaõ noái keát vôùi tình caûm töông öùng, neân moãi khi ñöôïc gôïi ñeán, noù ñaùnh thöùc ngay taâm tình naøy, vaø nghæ ngôi thaät laâu ñöôïc ôû ñoù, khoâng caàn phaûi coù theâm yù töôûng khaùc tieáp söùc. Suy nieäm ôû trình ñoä aáy ñaõ thaønh chieâm nieäm roài. Nhöng ñaây môùi laø chieâm nieäm chuû ñoäng, do coá gaéng maø thaønh, laïi tuøy mình coù theå keùo daøi hay ngöng ngaét. Chieâm chuû ñoäng seõ chuyeån sang chieâm thuï ñoäng khi Thaàn khí tröïc tieáp vaøo cuoäc, vaøo toaøn cuoäc, ñeå Ngaøi thaønh taùc giaû duy nhaát cuûa moät kinh nghieäm hoaøn toaøn môùi maø trong ñoù, yù muoán ta khoâng coøn hieäu löïc nöõa.
Ñoái vôùi phaàn ñoâng, söï nhai ñi nhaéc laïi moät soá yù töôûng vaø hình aûnh quen thuoäc, sau nhieàu naêm seõ thaønh nhaøm chaùn. Ñaây laø luùc neân chuyeån sang moät loái caàu nguyeän khaùc, ñôn sô hôn.
Thaät ra, coù nhöõng thaùnh nhaân khoâng ñöôïc taïo ra bôûi caùc phöông phaùp suy chieâm. Vaø coù nhöõng taâm hoàn tuy suy nieäm suoát ñôøi, maø vaãn ñöôïc suy nieäm nuoâi döôõng maõi.
* * *
Thaät ra, suy nieäm coù caàn ñeå neân thaùnh hay khoâng? Neân thaùnh laø soáng thaùnh, töø trong ra ñeán ngoaøi. Cho neân, phaûi nghó thaùnh, caûm thaùnh, muoán thaùnh, haønh ñoäng thaùnh. Coù ngöôøi chæ muoán haønh ñoäng thoâi. Nhöng moät haønh ñoäng ñuùng nhaân linh khoâng theå khoâng ñöôïc höôùng daãn bôûi lyù trí vaø yù höôùng, ñöôïc sinh ñoäng hoùa bôûi yù muoán vaø taâm tình. Neáu ñaây laø haønh ñoäng Kytoâ-tính, noù phaûi ñöôïc thoâi thuùc vaø nuoâi döôõng bôûi Phuùc aâm.
Ngöôøi ta coù theå ñi saâu vaøo Tin möøng baèng nhieàu caùch: nghe giaûng, ñoïc Lôøi Chuùa, nieäm Thaùnh kinh, caàu kinh, phuïng vuï. Suy nieäm chæ laø moät phöông phaùp, duø ñaây laø phöông phaùp toát nhaát ñeå maàu nhieäm Chuùa vaø giaùo lyù Chuùa thaám saâu vaøo hoàn.
Coù keû baûo, chæ caàn kinh nghieäm beân trong thoâi. Nhöng neáu tröôøng hoaït ñoäng cuûa Thaùnh Thaàn laø beân trong, thì Thaùnh Thaàn laïi laáy taát caû töø Chuùa Kytoâ maø daäy. Maø Chuùa Kytoâ thì ñeán baèng ngoân töø, baèng cuoäc soáng, baèng haønh ñoäng vaø con ngöôøi cuûa mình.
Vì theá, maïc khaûi Kytoâ-giaùo coù caû trong laãn ngoaøi, vaø hai ñaèng song haønh vôùi nhau, töông taùc treân nhau. Suy nieäm chính laø caùch ñöa caùi beân ngoaøi vaøo beân trong, ñöa hieåu bieát lyù trí vaøo soáng nghieäm caûm tính. Vaâng, neáu Phaät giaùo thieàn toâng chæ caàn duy nhaát coù huyeàn nghieäm, thì huyeàn nghieäm Kytoâ-giaùo laïi ñöôïc môû ñöôøng baèng hoïc hoûi vaø nieäm suy. Vaø duø ngöôøi ngoaøi Kytoâ-giaùo coù theå gaëp ñuùng Chuùa Kytoâ ôû chieàu saâu voâ thöùc baèng huyeàn nghieäm, thì söï gaëp gôõ aáy vaãn coù gì non yeáu ôû moät chieàu kích, toâi coù yù noùi chieàu kích Nhaäp theå. Trong maàu nhieäm naøy, Thieân Chuùa ñang laø tinh thaàn ñaõ thaønh vaät chaát, ñang laø beà saâu ñaõ thaønh beà maët, khieán cho moät kinh nghieäm Kytoâ-tính ñaày ñuû luoân phaûi bao goàm caû hai chieàu kích aáy.
Tuy ñích nhaém laø kinh nghieäm vaø ñöôøng ñi laø töôûng suy kích caûm, nhöng caûm thì cuõng coù ba baûy ñöôøng tình caûm. Coù thöù tình caûm soâi noåi nhöng hôøi hôït, deã buøng lôùn ñoù maø cuõng deã qua mau. Coù thöù tình caûm traàm eâm, maø beàn, reã ñaâm khaù saâu vaøo yù chí, do ñoù höôùng veà haønh ñoäng. Thieân veà caûm tính (affectif), phaûi keå ñeán phöông phaùp Hoäi Saint-Sulpice. Thieân veà yù chí nhöng vaãn troïng taâm tình, roõ nhaát coù phöông phaùp thaùnh Ignace, cuõng laø phöông phaùp Doøng Teân.
Con ngöôøi laø chi theå Chuùa Kytoâ, vaø soáng ñaïo laø trôû neân gioáng Chuùa. Ñoù laø neàn taûng thuyeát lyù cuûa phöông phaùp Saint-Sulpice. Neân vieäc cuûa haønh giaû laø chieâm ngöôõng Chuùa hoaëc moät thaùnh nhaân töø ngoaøi, veà moät khía caïnh naøo ñoù, roài coá thaám nhaäp vaøo mình ñöùc tính naøy, taâm tình kia cuûa hoï. Böôùc tieáp theo seõ laø quyeát taâm thöïc thi ñöùc tính noùi treân, vaø ñaây laø baét chöôùc. Toùm laïi, maøn kòch goàm ba hoài:
A. TOÂN THÔØ: Chieâm ngöôõng Chuùa ôû moät ñöùc tính ñeå meán phuïc vaø thôø laïy. Söï thôø laïy luoân ñöôïc nhaán maïnh trong phöông phaùp Xuaân bích (Saint-Sulpice).
B. THOÂNG HIEÄP: Bieát raèng phaûi soáng nhö theá, nhöng nhìn vaøo mình, chæ toaøn thaáy nhöõng thieáu soùt, neân khieâm nhöôøng, tha thieát xin Chuùa mang nhöõng ñöùc tính aáy thaám nhaäp vaøo hoàn toâi.
C. HÔÏP TAÙC: Tieáp ñoù, quyeát taâm soáng ñöùc tính noùi treân trong ngaøy.
Phöông phaùp thaùnh Ignace taäp trung heát vaøo Chuùa Kytoâ. Haønh giaû khoâng ngaém nghía moät ñöùc tính, nhöng chieâm ngöôõng Chuùa trong ñöùc tính aáy. Haønh giaû cuõng khoâng muoán laøm ñeïp mình cho baèng laøm Thaày ñöôïc vinh quang. Haønh giaû khoâng mon men beân rìa, maø taäp trung vaøo chính maàu nhieäm boä ba: Nhaäp theå, Thaùnh giaù vaø Phuïc sinh cuûa ñöùc Cöùu theá.
Ba maàu nhieäm naøy laø ñoái töôïng nieäm suy cuûa ba tuaàn (moãi ngaøy boán giôø suy nieäm). Noù ñöôïc nhaäp ñeà baèng moät tuaàn thanh luyeän. Trong tuaàn thanh luyeän, haønh giaû ñaët roõ tröôùc maét muïc ñích vaø yù nghóa ñôøi ngöôøi: phuïng söï Thieân Chuùa vaø cöùu hoàn mình. Vaäy nhöõng gì ñi vaøo höôùng aáy thì phaûi choïn, nhöõng gì ñi ngöôïc höôùng aáy thì phaûi boû.
Söï choïn löïa tieán sang moät giai ñoaïn môùi khi ta böôùc vaøo caùc maàu nhieäm Chuùa Kytoâ, maàu nhieäm Cöùu chuoäc. Luoàn vaøo giöõa cuoäc ñôøi Chuùa, nhöõng baøi Vöông quoác (Le reøgne) vaø Hai laù côø (Deux eùtendards), baèng caùch ñoái laäp hai chaân dung cuûa ñöùc Kytoâ vaø Satan seõ thuùc ta phaûi choïn con ñöôøng chieán ñaáu döôùi boùng minh quaân Yeâsu. Keá ñoù, caùc baøi Ba loaïi ngöôøi vaø Ba caáp khieâm nhöôøng khuyeán khích ta tìm moät phuïng söï quaûng ñaïi nhaát.
Suy nieäm theo phöông phaùp Ignace phaûi duøng ñeán caû trí töôûng laãn lyù trí, phaûi vaän duïng caû yù chí laãn tình caûm. Trí töôûng raát caàn ñeå boá caûnh (composition de lieu): vieäc aáy dieãn ra ôû ñaâu, quang caûnh theá naøo, con ngöôøi vaø thaùi ñoä caùc nhaân vaät ra sao, v.v... Lyù trí vaøo cuoäc phaûi tìm yù vaø tìm hieåu muïc ñích, lyù do, yù nghóa. Thaùnh Ignace nhaán raát maïnh vaøo yù chí. YÙ chí toái caàn ñeå laøm nhöõng choïn löïa thöôøng raát khoù khaên: choïn löïa cuoäc ñôøi vaø lyù töôûng. Coù ñieàu ñaây laø choïn löïa töï nguyeän vaø quaûng ñaïi, neân khoâng theå laøm ñöôïc neáu thieáu ôn Chuùa vaø nhöõng tình caûm saâu xa.
* * *
Trong suy nieäm, haønh giaû deã caïn yù. Ñeå gôïi yù vaø ñeå yù doài daøo, hoï coù theå ñaët ra cho mình nhöõng caâu hoûi, nhö: ÔÛ ñaâu vaø luùc naøo? Khung caûnh vaø hoaøn caûnh? Coù nhöõng ai vaø söï vieäc dieãn bieán ra sao? Taïi sao vaø ñeå laøm gì? Haäu quaû? Lôøi noùi, cöû chæ, vieäc laøm vaø thaùi ñoä cuûa töøng nhaân vaät? Trong khi aáy, caûm nghó vaø taâm tình cuûa hoï?...
Thaùnh Ignace coøn ñeà ra moät caùch laøm, maø ngaøi goïi laø "ÖÙng duïng giaùc quan" (application des sens). Noùi cho ñuùng hôn, ñaây laø öùng duïng trí töôûng töôïng lieân quan ñeán töøng caûm giaùc thính, thò, xuùc..., töï hình dung xem caûnh vaät ra sao, dieän maïo, cöû chæ, tieáng noùi... cuûa töøng nhaân vaät theá naøo... Ñeå soáng ñoäng hôn, thaùnh Ignace khuyeân ta neân ñaët mình vaøo trong ñoù, töôûng nhö mình cuõng ñang nghe Chuùa hay haàu haï Ñöùc Meï, lieäu xem khi aáy mình caûm gì vaø nghó gì...
Thaùnh Ignace cuõng giôùi thieäu moät phöông phaùp thöù hai: "Chieâm ñeå yeâu" (contemplatio ob amorem). Cöù vieäc ngaém phong caûnh vaø ñöa Chuùa vaøo hieän dieän ôû töøng ngoïn coû, laù caây, ôû tieáng chim hoùt, tieáng suoái reo, tieáng gioù rì raøo... Chieâm ngaém thieân nhieân thì dó nhieân phaûi laøm nôi thanh vaéng, vaøo luùc thö thaùi vaø maùt meû.
Toâi thieát nghó, cuõng neân aùp duïng phöông phaùp naøy ñoái vôùi con ngöôøi, vôùi caûnh trí vaø taùc phaåm cuûa noù. Nghóa laø nhìn Chuùa coù maët ôû moãi ngöôøi ta gaëp treân ñöôøng ñeå coù thieän caûm vôùi hoï, chöù khoâng coi hoï nhö nhöõng con soá löôùt qua. Nghóa laø nhìn Chuùa coù maët giöõa chôï ñôøi vaø trong dieãn bieán naøy, dieãn bieán kia cuûa lòch söû. Nghóa laø nhìn Chuùa coù maët duø nôi vaø giöõa nhöõng maùy moùc ñang gaøo theùt. Nhìn ra Chuùa ôû nhöõng gì raát nhaân taïo nhö theá, nhaát laø khi ôû ñoù, yù loaøi ngöôøi laïi taùch khoûi YÙ Chuùa, thaäm chí choáng laïi yù Ngaøi, thì quaû laø khoù baèng leân Trôøi. Nhöng coù vaäy, chuùng ta môùi vaøo ñôøi maø vaãn coù Chuùa luoân ôû beân.
Toâi cuõng xin theâm vaøo ñaây moät phöông phaùp maø toâi töøng ñaõ ñeà nghò. Vì phöông phaùp naøy quaù ñôn giaûn, neân e raèng nhöõng ai quen suy nieäm seõ töôûng nhö noù khoâng thay suy nieäm ñöôïc. Theá nhöng, nhö ta vaãn bieát, caùc baäc thaày trong suy nieäm luoân löu yù chuùng ta: chæ caàn caûm nghieäm thoâi, chöù khoâng caàn nhieàu yù töôûng. Heã moät yù töôûng coøn ñang nuoâi döôõng loøng, thì ñöøng boû sang yù töôûng khaùc. Nhieàu ngöôøi töôûng nhö ñaõ suy thì phaûi suy cho heát baøi, heát yù. Hoï ñaõ laàm suy nieäm vôùi hoïc baøi. Suy chæ laø con ñoø, caûm nghieäm môùi laø beán tôùi. Suy veà söï cheát ö? Chæ laø ñeå thoaùt tuïc thoâi. Vaäy neáu laøm caùch khaùc, giaûn ñôn hôn, maø thoaùt tuïc ñöôïc, thì ñaâu caàn suy nieäm nöõa?
Phöông phaùp giaûn ñôn naøy ñaõ ñöôïc gôïi yù töø moät soá caùch nieäm cuûa Phöông ñoâng. Taát caû chæ caàn moät caûnh trí hay moät aâm thanh gì ñoù thích hôïp. Giaû nhö khoâng saün nhöõng thöùc aáy, thì haõy töï taïo laáy baèng töôûng töôïng. Baïn khoù töôûng töôïng ö? Vì baïn chöa luyeän ñaáy thoâi. Luyeän thò töôûng ö? Haõy taäp trung vaøo moät caùi laù, vaøo moät ñöôøng gaân laù chaû haïn. Haõy in laáy vaøo taâm töøng ñöôøng neùt, maøu saéc. Roài nhaém maét ñeå thaáy laïi noù baèng trí töôûng. Khi hình aûnh môø nhaït roài, laïi môû maét ñeå nhìn tieáp. Baïn cuõng laøm theá khi phaân ra ñeå quan saùt moät thanh aâm giöõa ñöôøng phoá, khi choïn moät ñieåm treân cô theå ñeå xem ñang coù caûm giaùc gì luùc côn gioù thoaûng qua, sau ñoù coá nhôù laïi thanh aâm, xuùc thöùc ñoù.
Vaø sau ñaây phöông phaùp coù theå duøng thay suy nieäm ñoâi khi. Haõy laéng nghe trong yeân tónh (hoaëc töôûng nhö nghe thaáy) tieáng thaùc ñoå hay soùng voã ñeàu ñeàu ñeå "caûm giaùc" söï beå daâu cuûa ñôøi vaø söï keâu môøi cuûa vónh cöûu. Neáu trôøi xanh dòu, haõy ñeå hoàn bay cao veà phía thöôïng giôùi hay ñeå söï bao la Thieân Chuùa thaám nhaäp linh hoàn. Coøn nhö neáu trôøi u aùm, haõy ñi vaøo caûnh chieàu nuùi Can va, cuûa ñôøi ngöôøi cuõng nhö cuûa Chuùa. Roài neáu ñeâm veà, haõy khieán cho "thanh vaéng" ngaám saâu vaøo töøng thôù thòt, vaø toûa ra töø saâu thaúm trong ta höông vò cuûa bình an...
* * *
Vuøng Athos ñeå laïi cho ta moät phöông phaùp ñaëc dò: phöông phaùp Ñònh an (heùsychasme, do heâsukhia). Ngoài thôû ñeàu cho taâm an ñaõ, roài ñoïc teân Yeâsu, ñoïc ñi ñoïc laïi ngoaøi mieäng hay trong taâm töôûng, vôùi taát caû söï thaønh kính vaø tín thaùc. Ñoàng thôøi baèng trí töôûng vaø yù höôùng, ñöa aâm thanh aáy vaøo saâu trong traùi tim. Thoâng thöôøng, ngöôøi ta cuùi nhìn voâ roán maø nieäm, vaø töø roán ñaåy ngöôïc leân tim, coù leõ nhaém giaûi thoaùt nhöõng söùc maïnh kyø dieäu töø thaúm saâu voâ thöùc. Xin nhôù, lôøi nieäm phaûi aên nhòp vôùi hôi thôû. Coù leõ thaùnh Ignace cuõng phaàn naøo chòu aûnh höôûng cuûa phöông phaùp Ñònh an khi ngaøi daïy caùch ñoïc kinh (nhö Laïy Cha) theo nhòp thôû.
Lôøi nieäm Ñònh an coù theå laø Yeâsu Yeâsu..., hay daøi hôn: "Yeâsu Kytoâ Con Thieân Chuùa, xin thöông xoùt toâi laø keû coù toäi"... Phaûi laëp ñi laëp laïi, vaø chæ ngöøng khi thaáy meät thoâi. Baét ñaàu thì phaûi coá ñaáy, nhöng veà laâu veà daøi, nhö Theùophane le Reclus noùi, "noù töï chaûy xuoâi nhö tieáng suoái rì raøo trong loøng", "duø caû luùc ta baän bòu". Vaø cuøng vôùi tieáng suoái reo, ngoïn löûa seõ boác leân. Ñeán löôït ngoïn löûa laïi thuùc cho lôøi kinh taùi tuïc eâm aùi vaø mang laïi söï an tónh cho taâm hoàn.
Lôøi nieäm teân Yeâsu coù gì gioáng nhö lôøi nieäm A di ñaø Phaät cuûa Phaät giaùo, gioáng nhö lôøi nieäm mantra (caâu kinh thö) maø moãi tu syõ AÁn giaùo ñöôïc sö phuï choïn cho. Coù leõ tieáng Om ngaân nga cuûa AÁn höõu khoâng cuøng loaïi, vì Om ñöôïc chuù yù, khoâng ôû yù nghóa cho baèng ôû aâm OÂ-oâm-m... maø ngöôøi ta cho laø coù taùc duïng taâm-vaät lyù.
Theo Thieàn toâng (maø tieáng Nhaät laø Zen), thì giaùc ngoä laø haäu quaû cuûa moät ñoät bieán. Neân ñaây laø Ñoán ngoä, ñoái laäp vôùi chuû tröông Tieäm ngoä cuûa caùc toâng phaùi Phaät giaùo khaùc. Theo caùc toâng phaùi naøy, phaûi hoïc hoûi vaø tu luyeän coâng phu, thì tham saân si môùi maát ñi vaø chaân lyù hieän leân daàn daàn. Traùi laïi theo Thieàn toâng, chaúng caàn nhöõng thöù raùc röôûi naøy, maø chæ caàn moät chaán ñoäng taâm sinh lyù ñuû maïnh vaø ñuùng luùc ñeå caùc taàng bao bì vôõ tung vaø giaùc ngoä voït ra. Moät cuù daäp cöûa cuûa oâng thaày khieán troø teù xæu, thaäm chí gaõy loïi tay chaân. Moät caâu noùi baát ngôø cuûa chaân sö laøm anh ngôõ ngaøng quaù möùc . Nhöõng caâu hoûi khoâng lôøi ñaùp, goïi laø "caâu thoaïi ñaàu", maø ngaøy ñeâm anh ñaët ra cho mình. Ñaây laø nhöõng caâu hoûi maø theo boái caûnh nieàm tin Phaät giaùo, heã ñaët ra laø anh ñuïng ñaàu vaøo böùc vaùch, nhö:
— Khi chöa coù trôøi ñaát, thì toâi laø gì?
— Muoân phaùp quy veà moät, thì caùi moät quy veà gì?
— Chaúng phaûi taâm, chaúng phaûi vaät, cuõng chaúng phaûi Phaät, thì laø gì?
— Nieäm Phaät laø ai (ai nieäm Phaät)?
Caøng hoûi caøng taéc traû lôøi, thì "nghi tình" caøng maïnh. Maïnh ñeán heát côõ, seõ coù noå bung thình lình, vaø ñaây laø giaùc ngoä, laø kieán tính, vaø taát caû hanh thoâng.
Treân kia, chuùng ta ñaõ noùi ñeán tình yeâu vôùi chöùc naêng laøm baät chieàu saâu. Nhöng tình yeâu töï nhieân chæ tieán qua voû yù thöùc, tôùi vuøng voâ thöùc nhöng khaû thöùc, ñöôïc Freud goïi laø "tieàn thöùc" (preùconscient). Chieàu saâu ñuùng voâ thöùc, ta chæ ñaït tôùi noù moät caùch voâ yù thöùc trong "ñaïi moäng" (grands reâves), trong beänh taâm thaàn hay caûm xaï (affects).
Giaùc ngoä laø moät hanh thoâng vaø hanh thoâng thieâng lieâng, khoâng gioáng vôùi nhöõng hieän töôïng quaùi ñaûn treân. Noù mang tôùi moät minh maãn tuyeät vôøi, moät bình an khoâng gì saùnh noåi. Neân ít ra phaûi coù ñaïo ñöùc nhö döï kieän (disposition) caàn thieát. Vaø söï thuaàn phaùc ñeå saün saøng cho moät thoâng ñaït töø beân trong. Ñoàng thôøi, moät höôùng veà maïnh meõ maø khoâng soâi noåi nhö moät kíp noå ñôïi chôø. Neáu caàn coù tröôùc nhöõng döï kieän nhö theá, thì ñaâu coøn Ñoán ngoä tuyeät ñoái (töùc baát ngôø hoaøn toaøn vaø khoâng coù chuaån bò gì). Theá nhöng Ñoán ngoä töông ñoái coù theå xaûy ra khi gaëp chaán ñoäng. Chaán ñoäng töø phía Thaàn khí neáu Ngaøi nhaäp cuoäc tröïc tieáp baèng chính Ngaøi trong caùi maø Kytoâ-giaùo goïi laø Chieâm nieäm thuï ñoäng. Chaán ñoäng taâm sinh lyù do taùc ñoäng cuûa oâng thaày hay caâu thoaïi ñaàu naøo ñoù, khieán coù moät thoâng suoát tôùi neàn taûng caùi Toâi, vaø ôû ñoù coù leõ toâi nghieäm thaáy mình gaëp Chuùa, duø söï gaëp gôõ vaãn coù töø tröôùc do aân suûng.
AÁn giaùo vaø Phaät giaùo ñaõ coù moät truyeàn thoáng "vaøo röøng" (tu luyeän) vöõng chaéc tröôùc khi Thaùnh Antoine khôûi ñaàu "hoang maïc" (deùsert) Kytoâ-giaùo. Bôûi theá, truyeàn thoáng nhaäp noäi cuûa hoï cuõng giaø daën hôn cuûa ta caû chuïc theá kyû. Vaø bieát bao kinh nghieäm quyù giaù hoï coù theå truyeàn ñaït cho ta.
Haún baïn seõ thaéc maéc: Moãi ñöôøng tu ñöôïc saûn sinh do nhu caàu vaø muïc ñích rieâng. Nhu caàu vaø höôùng ñi cuûa ta khaùc hoï nhieàu laém. Theá thì raäp khuoân nhau theá naøo ñöôïc?
Xin thöa: Moät ñaèng thì ñích nhaém coù choã gaëp nhau; ñaèng khaùc, moãi phöông phaùp laøm neân bôûi nhieàu thaønh toá, trong ñoù coù nhöõng caùi chung vaø caùi rieâng; vaán ñeà seõ laø choïn hay boû caùi gì ñaây, ñoàng thôøi laøm nhöõng thích nghi vaø hoaøn thaønh nhöõng toång hôïp môùi.
Nhö moïi ngöôøi haún ñaõ bieát, tröôùc khi Yoga ñöôïc mang vaøo thieàn vieän, noù ñaõ laø moät phöông phaùp luyeän kim vaø luyeän pheùp. Trôû thaønh coâng cuï tu luyeän giaûi thoaùt, baét ñaàu noù phuïc vuï Saâmïkhya-Yoga voán chuû tröông nhò nguyeân: tinh thaàn vaø xaùc thaân laø hai theå ñoái laäp, neân tinh thaàn phaûi coá coâ laäp (kaivalyam) mình, nghóa laø giaûi thoaùt mình khoûi nguïc tuø xaùc. Theá maø sau naøy, Yoga vaãn chuyeån sang ñaàu quaân cho caû AÁn giaùo nhaát nguyeân laãn Phaät giaùo voâ nguyeân, vaø phuïc vuï ñaéc löïc caû hai oâng chuû.
Söû duïng trong Maät giaùo (Tantra), Yoga nhaán vaøo vaän ñoäng (hatïha) cô theå vaø coù teân laø Hatïha-yoga. Coøn söû duïng trong AÁn, Phaät giaùo, noù nhaán vaøo taäp trung taâm trí (dhiâ), vaø coù teân laø Thieàn ñaïo (dhyaâna-yoga).
Töø nhieàu thaäp nieân qua, thieàn ñaõ len loûi vaøo nhieàu khu vöïc Kytoâ-giaùo ôû khaép naêm chaâu. Nhieàu saùch ñöôïc vieát ñeå höôùng daãn Kytoâ-höõu vaøo con ñöôøng naøy. Duø sao chaêng nöõa, Thieàn vaãn chöa ñöôïc chính thöùc nhìn nhaän vaø tìm hieåu, vì noù xa laï vôùi caùch suy nghó Phöông taây.
Taïi sao theá?
Khaùc vôùi Taây phöông nhìn taát caû trong Höõu, thì Ñoâng phöông laïi nhìn trong Voâ. Khaùc vôùi Taây phöông öa ñoäng, Ñoâng phöông laïi öa tónh. Khaùc vôùi Taây phöông bieát baèng yù töôûng, Ñoâng phöông tìm bieát baèng caét doøng tö töôûng. Khaùc vôùi Taây phöông nieäm baèng trí, Ñoâng phöông vaøo thieàn baèng caû thaân laãn taâm. Thöïc ra, khi huyeàn nghieäm roài, duø ngöôøi AÂu chaâu cuõng hieåu ngay raèng chính ôû chöõ Voâ kia môùi coù gì Höõu nhaát. Nhaát laø vôùi caùi maø hoï goïi laø Thaàn kieán tueä trí (vision intellectuelle) sieâu yù töôûng.
Kytoâ-giaùo laø ñaïo nhaäp theå, neân khoâng reû xaùc thaân, khoâng khinh hình thöùc. Kytoâ-giaùo laø con ñöôøng Kytoâ, laø chính ñöùc Kytoâ: "Ta laø ñöôøng" maø! Nhöng Kytoâ-giaùo cuõng laø giaùo lyù nöõa. Thieân Chuùa ñaõ ñeán vôùi toâi töø beân ngoaøi khi nhaäp theå, khi daäy doã toâi baèng ngoân töø vaø giuùp toâi hieåu baèng yù töôûng. Thaàn khí Ngaøi seõ ñeán sau ñeå chuyeån quaø taëng höõu hình aáy thaønh thöùc aên beân trong. Vì theá, toâi phaûi hoïc hoûi lôøi Chuùa tröôùc, roài nhaäp taâm lôøi aáy. Nhaäp taâm toát nhaát laø baèng suy nieäm. Vaø suy nieäm toát nhaát laø coù taäp trung vaø coù phöông phaùp. Vaâng, khoâng theå boû hoïc hoûi vaø suy nieäm, ít laø trong thôøi gian ñaàu.
Sau khi ñaõ nhaäp taâm giaùo lyù qua con ñöôøng yù töôûng roài, chuùng ta coù theå ñi vaøo caùc loái ñònh thaàn sieâu yù töôûng cuûa Phöông ñoâng. Chuùng ta khoâng lo traät ñöôøng nöõa, vì hoàn ñaõ thaønh moät vôùi giaùo lyù. Ñònh thaàn Phöông ñoâng khi aáy chæ giuùp ta gaëp gôõ Chuùa ôû saâu hôn baèng chuyeán taøu phaù baêng vaø xuyeân noäi.
Ngay trong suy nieäm, ngoaøi phöông phaùp lieân keát yù töôûng ra, chuùng ta cuõng neân duøng theâm phöông phaùp aùm thò vaø gôïi yù cuûa suy nieäm AÁn ñoä nöõa. Baïn ngaïc nhieân laém phaûi khoâng? AÁn ñoä cuõng suy nieäm thaät ñaáy, neáu coù theå goïi ñoù laø suy nieäm.
Vaø sau ñaây, haõy nghe moät baäc thaày AÁn giaùo:
— Haõy tónh toïa, thôû thaät ñeàu, töôûng nhö mình ñang hít thôû Thieân Chuùa.
Hay moät baäc thaày khaùc:
— Haõy tónh toïa, thö giaõn, queân laéng heát. Töôûng nhö Thieân Chuùa laø nguoàn saùng traéng choùi loïi, töø cao truøm xuoáng khoâng gian vaø phuû kín toâi tö beà. Haõy nhuû thaàm vôùi luoàng saùng aáy raèng: Toâi traéng trong, toâi an tónh. Toâi laø con Thieân Chuùa. Ngaøi laø cha, laø meï, laø choàng thaân yeâu cuûa toâi. Ngaøi laø tình thöông bao la, voâ taän...
Moät Thieân Chuùa nhö theá haù chaúng coù theå laø Thieân Chuùa cuûa Phaoloâ, maø "trong Ngaøi ta soáng, ñoäng vaø hieän höõu" hay sao? Vaø ñeå caûm nghieäm ñöôïc nhö theá, thì phöông phaùp treân haù chaúng laø höõu hieäu vaø ñôn giaûn nhaát?
Phöông phaùp aáy ñôn sô, nhöng deã söû duïng thì chöa chaéc. Taâm trí chuùng ta laø moät chôï trôøi, daäp dìu keû baùn ngöôøi mua laø yù töôûng vaø aûnh töôïng, chuùng noåi troâi töï do vaø daét díu nhau töøng ñoaøn luõ, chöù khoâng chòu ñöùng yeân. Theá maø ñaây laïi ñoøi taäp trung (concentration), ñònh vaøo moät caùi duy nhaát vaø giöõ vöõng ôû ñoù. Giöõ cho vöõng, ñoù laø DhaâranÏa. ÔÛ moät ñoái töôïng, Ekaâgra. Heã thaønh coâng, nghóa laø Ñònh ñöôïc, thì ñoù laø Thieàn, Dhyaâna. Thieàn ôû toät ñænh, khi ngoaïi vaät khoâng coøn aûnh höôûng tôùi, khi noäi giôùi troáng khoâng vaø an tónh tuyeät vôøi, thì ñaây laø Ñaïi ñònh, Samaâdhi.
Ñeå tieán tôùi Taâm an, thaàn ñònh, moät ñaèng veà trí phaûi luyeän taäp trung, ñaèng kia veà thaân phaûi luyeän theá ngoài vaø luyeän thôû, taát caû ñeàu laø môùi meû ñoái vôùi con ngöôøi thöôøng tuïc.
Luyeän thôû chæ maáy thaùng laø quen, luyeän theá ngoài thì laâu hôn ñoái vôùi ñaøn oâng lôùn tuoåi, luyeän taäp trung caøng khoù nöõa, nhaát laø ñoái vôùi ai öa hoaït ñoäng vaø nhieàu ham hoá. Toát nhaát, haõy baét ñaàu vôùi caû ba thöù moät löôït, moãi ngaøy luyeän möôi phuùt, roài taêng daàn daàn leân.
Moät cuoán saùch thieàn seõ daäy anh ngoài hoa sen, thôû ñieàu hoøa vaø taäp trung ngay vaøo soáng muõi giöõa hai maét. Nhöng coù nhieàu baäc thaày daäy anh luyeän töø töø, baét ñaàu vôùi nhöõng caùi deã, roài khoù theâm daàn daàn, nhaát laø ñoái vôùi taäp trung. Nhôø vaäy, böôùc tieán cuûa anh vöõng hôn, anh laïi hoïc hoûi ñöôïc nhieàu ñieàu boå ích, nhö trò beänh, luyeän trí töôûng vaø trí nhôù, v.v...
Vaäy haõy baét ñaàu vôùi caùc giaùc quan, nhaát laø thò, thính vaø xuùc. Chuù muïc vaøo moät taám aûnh, moät boâng hoa, phaân bieät roõ töøng maøu saéc, ñöôøng neùt. Nhìn ngöôïc trôû laïi caùi toâi ñang quan saùt ñoù.
Laéng nghe vaø phaân bieät töøng aâm thanh xung quanh, choïn laáy moät aâm thanh duy nhaát, xem ñaây laø aâm thanh cuûa caùi gì, cöôøng ñoä, aâm saéc ra sao, khoaûng caùch, bieán hoùa theá naøo. Nhìn ngöôïc trôû laïi caùi toâi ñang nghe vaø phaân tích ñoù.
Laáy xuùc giaùc maø raø soaùt töøng choã trong ngöôøi, xem coù nhöõng caûm giaùc gì. Taäp trung vaøo moät ñieåm, xem ñang noùng laïnh, ñau nhöùc ñeán ñaâu. Nhìn ngöôïc trôû laïi caùi toâi ñöông caûm giaùc.
Baèng caùch taäp trung caûm giaùc nhö theá, chuùng ta vöøa luyeän ñöôïc giaùc quan beùn nhaïy, yù thöùc trong suoát, vöøa cuûng coá ñöôïc yù chí, söùc kieân nhaãn vaø töï chuû nöõa. Khi caûm giaùc ñaõ saéc beùn vaø deã ñieàu khieån baèng yù muoán roài, ta khoâng coøn leä thuoäc vaøo chuùng. Rieâng ñoái vôùi cô theå, ta cuõng thaønh chuû ñoäng, ñeå coù theå höôùng daãn caùc ñöôøng söùc, laøm noùng caùi chaân ñang laïnh baèng aùm thò vaø taäp trung, cuõng nhö baèng taäp trung, ñöa söùc doàn vaøo baøn tay ñeå chöõa beänh cho mình hay cho keû khaùc.
Baèng caùch nhìn ngöôïc trôû laïi, xem caùi toâi ñang caûm giaùc theá naøo, ta cuõng luyeän ñöôïc caùch quan saùt mình vaø baét ñaàu trôû veà vôùi noäi taâm.
Neân chuù yù, suoát quaù trình luyeän taäp, duø ôû böôùc thöù nhaát naøy hay ôû nhöõng böôùc tieáp theo, ñieàu toái quan troïng laø phaûi traùnh söï caêng thaúng, duø ôû cô theå, taâm trí hay thaàn kinh. Gaéng thì phaûi gaéng maïnh, nhöng moät caùch thoaûi maùi, luoân ôû trong traïng thaùi thö giaõn caû trong laãn ngoaøi. Sau khi ñaõ meät, hoaëc hôi thaáy noùng ñaàu, roái loaïn gì ñoù, thì haõy ngöng ngay vaø thö giaõn moät luùc.
Naèm ngöûa treân maët phaúng ngang, khoâng goái ñaàu, tay chaân xuoâi theo maø khoâng thaúng caêng. Haõy thôû raát eâm, nheï vaø ñieàu hoøa. Haõy töôûng nhö töø chaân leân tôùi ñaàu, ñaâu ñaâu cuõng buoâng lôi heát. Coù theå ñaït ñöôïc buoâng lôi baèng caùch buoâng naëng töøng phaàn thaân theå xuoáng maët phaúng. Trong khi aáy, ñaàu cuõng buoâng lôi moïi chuù yù duø vì theá maø nguû thieáp ñi.
Neân thö giaõn nhö theá chöøng möôi laêm phuùt sau moãi khi meät nhoïc, caêng thaúng, sau moãi buoåi taäp luyeän vaø ñònh thaàn.
Taäp trung caûm giaùc quen roài, chuùng ta coù theå taäp trung töôûng töôïng. Töôûng töôïng duøng ñeán vaät lieäu noù laø di saûn cuûa caûm giaùc cuõ.
Sau moãi quan saùt baèng caûm giaùc, nhö ôû Taäp trung 1, ta haõy ngöng beân ngoaøi vaø coá nhôù laïi töøng chi tieát. Heã môø nhaït roài thì baét ñaàu laïi vôùi caûm giaùc. Khi ñaõ quen, haõy taùch khoûi caûm giaùc maø coá taïo ra beân trong cho mình nhöõng maøu saéc, ñöôøng neùt, thanh aâm, aùnh saùng, caûnh trí, con ngöôøi...
Moät töôûng töôïng phong phuù seõ raát caàn cho caû suy chieâm, laãn saùng taïo trong ngheä thuaät, cuõng nhö trong khoa hoïc vaø tö töôûng.
Baây giôø, haún ta ñaõ quen taäp trung, vaø ñònh löïc cuûa ta baét ñaàu vöõng. Haõy theâm böôùc nöõa baèng caùch ñôn nhaát hoùa, ñôn giaûn hoùa toái ña ñoái töôïng. Taäp trung duy nhaát vaøo moät caùi gì ñoù chaû haïn, vaø caùi aáy döôùi khía caïnh naøo ñoù thoâi.
Haõy nhìn baàu trôøi xanh trong vaét, vaø chuù yù ñeán maøu xanh trong vaét aáy. Maøu xanh aáy seõ ñöa taâm hoàn leân, vaøo saâu trong coõi bao la, vaøo saâu trong chính taâm tö mình. Hoaëc chuù yù duy nhaát vaøo söï bao la, thaêm thaúm, ñeå cho noù thaám saâu vaøo maõi, vaø töï nhieân ta muoán caàu nguyeän, caàu vôùi ñaáng laø Bao la vaø ñang bao kín laáy ta. Moät suy nieäm thaät ñôn, thaät nheï, maø keát quaû laïi phi thöôøng ñaáy. Vaâng, ñuùng laø suy nieäm, hay neáu baïn muoán, vì khoâng suy neân cöù goïi laø nieäm. Quen nieäm vôùi doài daøo yù töôûng roài, khoâng döïa vaøo suy vaø töôûng nöõa, haún baïn raát boái roái. Nhöng suy laøm gì, khi neáu khoâng suy, baïn vaãn ñaït keát quaû cuûa suy, thaäm chí coøn hôn suy?
Vaâng, haõy lôïi duïng moïi caûnh trí ñeå ñöa taâm hoàn leân. Nhìn beøo noåi, maây troâi, ta seõ hieåu ra söï mong manh cuûa kieáp ngöôøi. Nhìn chaân trôøi ñang loù raïng, ta seõ nöông theo ñöùc Voïng vôùi nieàm haêng say phaán khôûi. Thaáy maây môø phuû kín, ta haõy bôi giöõa chaân khoâng vöøa vôùi yù thöùc baát löïc, vöøa vôùi söùc maïnh cuûa phoù thaùc. Trôøi maùt meû ö? Ta haõy phieâu dieâu giöõa loøng Thaàn khí. Trôøi noùng nöïc ö? Ta cöù reo vui vôùi naéng, hoaëc ñoùi khaùt vôùi Chuùa treân bôø gieáng Yacoùp, vì töông lai cuûa caùnh ñoàng cöùu theá meânh moâng.
* * *
Töø ñòa haït cuûa suy nieäm, caùc baïn haõy cuøng toâi böôùc vaøo ngöôõng cöûa cuûa Thieàn.
Söï vaøo thieàn ñoøi hoûi moät söùc taäp trung ñaõ maïnh, trong ñoù giaùc quan ñaõ im hôi laëng tieáng, khoâng phaûi vì chuùng suy nhöôïc, maø vì chuùng kieân vöõng khi maø ñieåm taäp trung ñaõ ñöôïc ñònh vò, vaø ñoái töôïng taäp trung ñôn giaûn hoùa veà phía hö khoâng. Ñeå noùi cho deã hieåu, haõy taäp trung chuù yù giaùc quan vaøo moät ñieåm, vaø khi giaùc quan ñaõ ñònh ñöôïc ôû ñieåm aáy roài, haõy boû ñieåm (töùc ñoái töôïng) aáy khoûi chuù yù, nhöng söï taäp trung chuù yù thì giöõ nguyeân.
Ñaây laø nguyeân taéc, baây giôø vaøo thöïc haønh. Giaû thieát baïn ñang ngoài hoa sen, trong khi löng vaø coå vaãn thaúng, baïn haõy taäp trung nhìn vaøo moät ñieåm tröôùc maët döôùi ñaát, caùch xa chöøng moät thöôùc röôõi, taäp trung vaøo moät ngoïn ñieän hay neán nhoû xíu trong moät phoøng toái chaû haïn. Khi taäp trung ñaõ quen, höôùng taäp trung ñaõ ñònh, baïn cöù ñeå maét lim dim, nhöng ñöøng chuù yù ñeán ñieåm saùng kia nöõa.
Trong ñònh thaàn, haønh giaû thöôøng taâp trung vaøo soáng muõi. Theo moät chaân sö, thì neáu baïn theo con ñöôøng tình caûm, thì neân taäp trung vaøo hoa sen giöõa traùi tim. Dó nhieân, ñaây laø taäp trung baèng trí töôûng thoâi, vì chaúng ai nhìn thaáy giöõa soáng muõi, maø chæ thaáy töøng beân cuûa muõi. Laïi caøng chaúng theå nhìn thaáy traùi tim vaø giöõa traùi tim (hoa sen). Nhöng baèng thoùi quen taäp trung vaøo thaân theå, chuùng ta vaãn taäp trung ñöôïc vaøo ñuùng ñieåm mình muoán, thaäm chí coøn daãn ñöôïc löïc ñaïo (nadiâ) xuyeân qua caùc huyeät ñaïo (cakra, luaân xa) nöõa.
Khi taäp trung vaøo moät ñieåm, coù theå töôûng nhö Chuùa ñang nhìn toâi töø ñoù, moät caùi nhìn thaáu suoát taâm can, nhöng moät caùi nhìn dòu daøng. Khi taäp trung vaøo hôi thôû, haõy töôûng nhö mình ñang thôû hít Thaàn khí cuûa söï soáng sieâu nhieân. Thaàn khí aáy, qua hôi thôû ñang thaám nhaäp caû thaân xaùc, caû hoàn...
Ñeå thieâng lieâng hoùa deã daøng, haõy yù thöùc veà "khoaûng caùch", vaø ñaây chính laø nieàm "kính sôï" (crainte reùveùrentielle) vaø thaàn phuïc.
Khi loøng ñaõ thanh (taâm hö, sieâu thoaùt), thaàn ñaõ ñònh, haønh giaû neân tieán theâm moät böôùc, caùi böôùc ta coù theå goïi laø Ñònh hö. Ñònh hö laø taäp trung vaøo caùi... Khoâng gì caû.
Vôùi söùc taäp trung (ñònh löïc) ngaøy caøng maïnh, ñieåm taäp trung ngaøy caøng ñôn giaûn, baây giôø ta ñaõ coù khaû naêng xoùa boû ñoái töôïng höõu hình maø ñònh löïc khoâng maát ñi. Chöù neáu tröôùc ñaây khoâng laáy caùi höõu hình maø luyeän, thì boû ñoái töôïng taäp trung roài, taäp trung haún cuõng tieâu maát.
Trong thöïc haønh, haõy ngoài thaät ngay hay böôùc ñi thong thaû. Maét höôùng veà böùc töôøng, hay lim dim khoâng ñeå yù chi. Thôû thaät ñeàu vaø thaät nheï. Trí giöõ thaät trong suoát, vaø heã yù töôûng hay aûnh töôïng gì noåi leân thì ñeå keä cho noù chìm ñi. Loøng thaät eâm aû, khoâng moät ham muoán hay baän taâm chi heát.
Thaät ra, hai ñieåm sau: trí troáng vaø loøng khoâng lieân heä maät thieát vôùi nhau. Heã taâm khoâng sieâu thoaùt thì trí seõ roän raøng, vaø heã trí nhoän leân thì loøng cuõng sinh nhieàu vöông vaán khoù boû. Traùi laïi, heã moät beân tieán, thì cuõng keùo beân kia leân theo, vaø cöù theá chuùng soùng ñoâi bay cao theâm baát taän.
Kinh Yoga (Yoga-suâtra) cuûa Patanîjali ñònh nghóa ôû ñaàu chöông III:
Dhaâranïa (taäp trung, ñònh
thaàn) laø ñònh trí vaøo moät
caùi gì, nhö roán, soáng muõi,
hoa sen traùi tim...
Dhyaâna (thieàn ñònh, suy nieäm) laø
söï keùo daøi taäp trung ôû (quanh)
ñoái töôïng aáy. Coù ngöôøi
giaûi thích ñaây laø do taäp laâu
maø söï taäp trung keùo daøi ñöôïc
ôû moät ñieåm, moät hình aûnh,
moät yù töôûng. Coù ngöôøi
giaûi thích laø suy nieäm, töùc laø
söï suy töôûng xoaùy quanh ñoái
töôïng noùi treân.
Samaâdhi (chaùnh thoï, ñaïi ñònh,
chieâm höôûng) xuaát hieän khi aùnh
saùng baät ra töø ñoái töôïng,
coøn ñoái töôïng thì bieán
maát.
Vì thieàn ñònh coù theå hieåu theo caùch thöù hai, neân moät soá hoïc giaû Phöông taây vöøa duøng caùch thôû vaø ngoài cuûa AÁn ñoä, vöøa suy nieäm theo caùch hoï vaãn laøm. Thaät ra, cho hôïp vôùi höôùng ñi toaøn boä Phöông ñoâng, thì suy nieäm phaûi cuï theå, ñôn giaûn vaø töï nhieân. Hôn theá, ñích nhaém cuûa Thieàn vaø Yoga khoâng phaûi laø bieát, maø nghieäm, khoâng phaûi laø caùi coù hình thöùc, maø caùi sieâu aûnh töôïng vaø yù töôûng. Thaäm chí coøn phaûn hình thöùc nöõa, nhö: "Ngaøi khoâng phaûi theá naøy, cuõng chaúng phaûi theá kia" (neti neti); "Toâi khoâng phaûi ñaàu, mình, tay, chaân, cuõng chaúng phaûi giaùc, caûm hay tri thöùc".
Khi ñaõ taäp trung, suy nieäm quen roài, moät ngaøy kia, tia saùng coù theå voït leân, tia cuûa tröïc giaùc, thaät huyeàn dieäu. Nhö veû ñeïp cuûa moät boâng hoàng quen thuoäc, maø boãng nhieân nay môùi nhìn ra, khieán taâm toâi baät saùng. Nhö nhöõng noát nhaïc beân ngoaøi, maø "giaùc ngoä" thaønh baûn nhaïc du döông laø vieäc beân trong toâi. Moät höøng saùng nhôø ñoái töôïng maø coù, nhöng ñaây laø höøng saùng cuûa hoàn toâi, vaø khi hoàn saùng leân roài, thì ñoái töôïng khoâng coøn, maø cuõng chaúng caàn nöõa. Vaø ñaây laø traïng thaùi Ñaïi ñònh, vaø laø söï chieâm höôûng laï kyø, bí aån. Taäp trung vaø suy nieäm, cuøng vôùi ñoái töôïng cuûa chuùng, chæ laø ñoø ngang hay nhòp caàu giuùp toâi sang soâng. Tình traïng Samaâdhi môùi laø beán bôø maø toâi phaûi tôùi.
Trong ñöôøng thieàn, thì taäp trung, ñònh thaàn môùi laø coát yeáu. Maø taäp trung, thì duø ñi, ñöùng hay ngoài, anh vaãn taäp trung ñöôïc. Mieãn laø thaáy thoaûi maùi. Mieãn laø taâm an, thaàn ñònh, trí hö. Nhöng ñeå deã keát quaû, thì neân ngoài kieát giaø, taäp vaän töùc vaø ñieàu töùc. Coøn veà maët taâm lyù, thì coù bôùt vöông vaán môùi deã coù taâm an. Thieàn cuõng nhö Yoga ñeàu coi Tham, saân, si, daâm, kyû laø nguoàn goác cuûa nhöõng moái baän taâm. Neân vaøo Thieàn hay Yoga ñeàu phaùi giôùi. Yoga coù nguõ giôùi laø: Giôùi saùt, giôùi ngoa, giôùi ñaïo, giôùi daâm, giôùi tích luõy (Y-S.II.30).
Ñeå coù yù thöùc sieâu nhieân Kytoâ-giaùo, thì, neáu saùng sôùm hoâm sau suy nieäm, toái luùc ñi nguû phaûi nguû vôùi nhöõng yù töôûng thích hôïp, vaø saùng daäy cuõng theá. Ñoù laø chuaån bò xa. Chuaån bò gaàn goàm coù:
Choïn khung caûnh thích
hôïp cho mình: nhaø thôø, giöõa
thieân nhieân...
Choïn tö theá thích hôïp: quyø,
ngoài thieàn, ñi laïi thong thaû...
Töôûng nhôù Chuùa tröôùc
maët hay bao phuû toâi, trong taâm hoàn hay
töø cao thaúm ñang nhìn xuoáng
toâi...
Baèng töôûng töôïng, boá
trí moät quang caûnh, nhö saùng sôùm
beân hoà Tibeùriade...
E. Jacobsen nhaän xeùt: "Khoâng caàn chöùng minh cuõng thaáy raèng, vaên minh, kyõ thuaät ñaõ daèn vaët vaø laøm teo xaùc thaân chuùng ta. Vaø ñaây laø söï thaät maø ngöôøi ngöôøi ñeàu coâng nhaän... Chuùng ta ñaùnh maát yù thöùc veà baûn chaát vaø hoaït naêng cuûa thaân theå mình. Chuùng ta chæ bieát ñeán caùi maët ngoaøi cuûa noù, vaø chuùng ta thu heïp kích thöôùc noù thaønh coâng cuï toàn sinh, theá thoâi".
Vaâng, ngaøy nay ngöôøi ta tìm hieåu raát nhieàu veà thaân theå vaø khaùm phaù boä maùy taâm sinh lyù ñeán taän voâ thöùc, nhöng vaãn chæ thaáy beà maët cuûa con ngöôøi hay cuûa xaùc thaân. Hôn theá, hoï coøn caùch ly xaùc vôùi tinh thaàn, caùch ly hoaït ñoäng cuûa caû hai beân. Hoï khoâng bieát raèng con ngöôøi laø söï hoäi nhaäp xaùc thaàn, neân duø trong tieán trình neân thaùnh, ngay trong caû nhaäp ñònh, cuõng khoâng theå loaïi xaùc thaân ra ngoaøi, maø phaûi ñöa noù vaøo, khoâng phaûi chæ nhö moät coâng cuï, thaäm chí raát tuøy phuï, maø nhö moät ñoàng taùc nhaân vôùi tinh thaàn trong vieäc chinh phuïc noäi giôùi.
Trong suy chieâm, thieàn ñònh, phaàn ñoùng goùp quan troïng nhaát cuûa cô theå laø ôû caùch thôû, roài ôû theá ngoài.
Con ngöôøi hoäi nhaäp thaân taâm coù trung taâm khoâng phaûi chæ ôû phía ñaàu: huyeät baùch hoäi, maø coøn ôû moät phaân döôùi roán: huyeät ñan ñieàn. Ñaây laø ñieàu maø haèng maáy ngaøn naêm tröôùc, caùc hoïc giaû Phöông ñoâng ñaõ khaùm phaù ra. Ñan ñieàn, ñoù laø choã taäp trung caùc luoàng söùc. Caùc voõ sö, ñaïo syõ, yogin ñeàu bieát duøng yù vaø hôi thôû ñeå ñaû thoâng caùc huyeät ñaïo, ñeå tuï khí ôû ñan ñieàn, roài töø ñan ñieàn daãn noù ñi caùc nôi, nhaát laø höôùng veà cöïc ñieåm laø huyeät baùch hoäi.
Vì theá, vaän töùc vaø ñieàu töùc raát quan troïng ñeå ñieàu khieån caùc luoàng söùc, ñeå taùc ñoäng ñeán taâm heä (psukheâ), ñeå nhaäp ñònh tham thieàn.
Vaän töùc coù nhieàu phöông phaùp, tuøy ñích nhaém laø chöõa beänh, luyeän noäi coâng, tu theo Hatïha-yoga, hay tu theo Thieàn. Ngoaøi phöông phaùp vaän töùc cuûa thieàn moân khaù ñôn giaûn, coøn caùc phöông phaùp khaùc thöôøng raát caàu kyø, coù theå daãn ñeán "taåu hoûa nhaäp ma", neân khoâng theå khoâng coù thaày chæ daïy vaø höôùng daãn. Ta haõy xem qua moät vaøi phöông phaùp nhö theá, ñeå bieát thoâi.
Ñaây laø phöông phaùp cuûa Hatïha-yoga:
Tröôùc heát, duøng
tay maët ñöa leân muõi, ngoùn caùi
ñeå bòt loã muõi phaûi, ngoùn
ba vaø boán ñeå bòt loã muõi
traùi.
Giai ñoaïn taäp söï: bòt loã muõi
phaûi, roài hít daøi, saâu (baèng
loã traùi), thôû daøi vaø saâu
(vaãn baèng loã traùi), cöù theá
laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn. Keá
ñoù, ñoåi sang bòt loã traùi,
vaø hít, thôû y nhö theá vôùi
loã phaûi.
Giai ñoaïn vaän töùc thaät söï:
Bòt loã phaûi: hít
1 thì
Bòt theâm loã traùi: nín 4 thì
Buoâng loã phaûi: thôû 2 thì, roài
hít 1 thì
Bòt theâm loã phaûi: nín 4 thì
Buoâng caû loã traùi, phaûi: thôû
2 thì
Roài laëp laïi töø ñaàu. Veà
laâu veà daøi, moãi thì nhö theá
ñöôïc keùo daøi theâm, ñoàng
thôøi taùc ñoäng thuaàn thuïc
vaø hôi thôû ñieàu hoøa.
Chæ khi naøo khoûi caàn nghó ñeán
thôû nöõa, thì môùi ñònh
thaàn, nieäm suy ñöôïc.
Moät phöông phaùp daãn khí nöûa AÁn nöûa Taøu: daãn ñuû 1 voøng thì phaûi hít thôû 2 voøng. Laøm nhö sau:
Maét lim dim, tay traùi ñeø
treân tay maët, hai ngoùn uùt chaám huyeät
khí haûi (tröôùc buïng, 3 phaân
döôùi roán).
Hít baèng muõi vaøo phoåi, daãn
sang teà trung (roán), khí haûi, phình
buïng döôùi. Roài laáy yù daãn
sang phía sau vó lö (choùt xöông soáng)
trong khi nhíu haäu moân moät caùi, daãn
tieáp doïc xöông soáng leân giaùp
tích, long coát (choùt treân xöông
soáng), sang lieâm tuyeàn (3 phaân döôùi
xöông haøm döôùi, gaàn xöông
coå).
Roài thôû ra töø töø.
Tieáp ñeán laø voøng hai:
Hít qua muõi daãn leân thaàn ñình (giöõa hai maét) trong khi hôi môû maét ra, ñoaïn sang tín hoäi (cöûa huyeàn quan, treân ñaàu phía tröôùc) luùc maét nhaùy xuoáng, roài daãn sang haäu ñình (ñaàu phía sau), xuoáng aù moân (phía oùt), ñoaïn long coát vaø lieâm tuyeàn. Xong thôû ra.
Ngoaøi hai phöông phaùp treân, AÁn ñoä coøn noùi ñeán Thôû buïng (luùc hít vaøo thì phình buïng), Thôû ngöïc (duøng yù eùp vaø phoàng xöông loàng ngöïc cuøng vôùi hai beân söôøn), Thôû vai (haï baû vai khi thôû, vöôn baû vai khi hít), Thôû toaøn thaân, v.v...
Vaän töùc cuûa thieàn moân thì ñôn giaûn thoâi, neân khoâng nguy hieåm gì. Khoâng coù duøng yù daãn löïc ñaïo, maø chæ coù hít, nín, thôû, hoaëc hít, nín, thôû, nín. Nín caøng laâu caøng hay, nhöng neáu yeáu tim thì ñöøng nín daøi. Thöôøng hít moät thì, thôû moät thì, coøn nín thì 1 hay 2 laø ñuû. Coát laø ñieàu hoøa, saâu vaø chaäm. Sau hít coù theå phình buïng, vaø thoùt buïng sau thôû ra. Chæ coù muõi, phoåi (vaø buïng) laøm vieäc thoâi, phaàn thaân coøn laïi phaûi hoaøn toaøn thö giaõn. Laïi chaúng nghó ngôïi chi caû.
Vaän töùc, neân laøm vaøo luùc chöa aên, luùc chieàu, toái hoaëc saùng sôùm. Saùch Taøu quen noùi ñeán 180 hay 360 chaâu thieân, töùc voøng daãn löïc ñaïo vaø hít thôû. Laém ngöôøi AÁn khuyeân laøm cho tôùi ñoå moà hoâi vì noùng. Nhöng theo moät soá saùch thieàn, thì 10 phuùt thoâi cuõng ñuû.
Neáu ñònh thaàn (vaøo thieàn, suy nieäm), thì sau khi ngoài kieát giaø hay baùn kieát, haõy vaän töùc moät laùt, sau ñoù thôû nheï laïi vaø ñieàu hoøa ñeå baét ñaàu taäp trung. Luùc taäp trung, thì phaûi giöõ taâm luoân saùng suoát.
Sau vaän töùc vaø ñònh thaàn, neân xaû thieàn baèng 10 phuùt thö giaõn hay moät luùc ñi laïi thaät thong thaû vôùi taâm trí thanh an. Hatïha-yoga coøn daäy chaø xaùt nöõa.
Söï vaän töùc seõ thanh loïc cô theå, ñieàu hoøa caùc sinh hoaït beân trong vaø taùc ñoäng voâ caùc huyeät. Taùc duïng sau chaéc cuõng thuoäc khaû naêng cuûa caùc tö theá. Rieâng ñoái vôùi theá hoa sen (padmaâsana), cuõng goïi kieát giaø, vaø theá baùn kieát (siddhaâsana), coù ngöôøi baûo noù caûn söùc ñi xuoáng döôùi, ñeå doàn söùc vaøo nöûa ngöôøi treân. Duø sao chaêng nöõa, theo kinh nghieäm cuûa tieàn nhaân, noù raát coù ích ñoái vôùi vieäc ñònh thaàn.
Hoa sen ngoài nhö sau: duøng tay keùo baøn chaân traùi vaét leân ñuøi maët, roài keùo baøn chaân maët vaét leân ñuøi traùi. Vaét nhö theá raát ñau, neân phaûi taäp laâu, kyø cho heát ñau môùi ñònh thaàn thoaûi maùi ñöôïc. Thöôøng treû em vaø phuï nöõ luyeän raát choùng. Ñeå bôùt ñau raùt, cuõng nhö ñeå luoàng nhaân ñieän khoûi thoaùt ra, coù theå ngoài treân moät taám da thuù hay vaûi len, vaø treân ñuøi maët cuõng coù moät taám loùt. Neáu ngoài hoa sen quaù ñau, haõy thay baèng baùn kieát, vôùi chaân maët vaét leân ñuøi traùi, theá thoâi. Chaân traùi cöù ruoãi hoaëc ñeå döôùi ñuøi maët cuõng ñöôïc.
Vaét chaân xong, haõy ñeå hai baøn tay uùp treân hai ñaàu goái, hoaëc ngöûa treân ñaàu goái vôùi ngoùn caùi vaø ngoùn hai baám vaøo nhau (giöõ cho luoàng nhaân ñieän khoûi thoaùt ñi, nhö coù ngöôøi noùi), hoaëc caû hai baøn tay ñeå ngöûa döôùi roán, tay traùi ñaët treân tay maët.
Ngoài xong, haõy nhöôùn mình vaø coå leân, ñaàu hôi cuùi nhìn xuoáng, ñeå xöông soáng vaø caàn coå thaät thaúng ñöùng. Ñeå deã kieåm soaùt ñöôøng thaúng ñöùng naøy, coù theå ngoài döïa vaøo töôøng, saùt töø moâng leân ñeán ñaàu. Sau ñoù, ruøng mình moät caùi, ñeå moïi cô baép chuøng loûng ra.
Baây giôø, baïn ñaõ vöõng vaøng vaø thoaûi maùi ñeå coù theå vaän töùc vaø taäp trung ñöôïc roài. Ñeå deã taäp trung, ngöôøi ta khuyeân ngoài dieän bích (quay maët vaøo töôøng).
Beân Nhaät, thieàn ñi caû vaøo caùch uoáng traø, baén cung, ñaáu quyeàn kieám vaø chôi vieân caûnh nöõa. Thieàn khi aáy laø caû moät loái soáng vaø neáp soáng, noù taäp trung ôû An, Ñònh, Hö taâm (loøng thanh thoaùt, khoâng vöông baän gì).
Thieàn gia coøn tröôøng trai ñeå theå nheï nhaøng vaø hoàn thanh thoaùt. Coá nhieân, chuùng ta khoâng caàn chay quaù, vì duø sao, ñaây cuõng chæ laø phöông theá, laïi heã vuï vaøo chay cuõng laø chaáp maát roài.
Vaâng, thieàn laø caùi gì bao troïn cuoäc soáng, töø trong ra ñeán ngoaøi, chöù khoâng nhö beân Taây, tu chæ laø vieäc cuûa taâm, nieäm chæ laø vieäc cuûa trí, vaø ngöôøi ta cöù aên thòt thaû cöûa, cöù uoáng röôïu, huùt thuoác vaø hoaït ñoäng cheát thoâi.
Nhöng nhö theá, thieàn coù nghòch vôùi haønh ñoäng vaø soáng lyù töôûng khoâng? Thöa khoâng, thieàn chæ nghòch vôùi thöù haønh ñoäng nhieät naùo. Haønh ñoäng theo höôùng thieàn thì phaûi maïnh nhöng traàm, cuoán veà phía ñích chöù khoâng baét böôùm giöõa ñöôøng ñi (nghóa laø haønh ñoäng chæ vì nhu caàu ñoäng ñaäy).
Thieàn cuõng khoâng nghòch vôùi lyù töôûng. Traùi laïi, phaûi say yeâu lyù töôûng, vaø lyù töôûng aáy phaûi raát thieâng lieâng, thì vaøo thieàn môùi keát quaû, môùi tieán tôùi ñaïi ñònh, huyeàn nghieäm; chöù neáu khoâng, taát caû chæ coøn laø öôn löôøi, laø tamas (aâm toái) maø thoâi.
Chæ coù tình yeâu môùi giuùp toâi yù thöùc saâu xa veà baûn thaân. Chæ coù chaán ñoäng maïnh môùi laøm baät leân moät soá taàng ngaàm cuûa taâm heä. Chæ coù Thaàn khí Chuùa môùi giuùp vöôït tôùi nhöõng choã saâu vaø thieâng lieâng nhaát cuûa noäi taâm. Thaàn khí coù chöùc naêng laáy nhöõng gì Chuùa daäy baèng ngoân ngöõ beân ngoaøi ñeå daäy laïi baèng kinh nghieäm beân trong toâi.
Ñeå gaëp Chuùa saâu xa, neân baét ñaàu baèng suy nieäm. Ñoái töôïng cuûa suy nieäm Kytoâ-giaùo laø caùc maàu nhieäm Chuùa Kytoâ vaø giaùo lyù cuûa Ngaøi. Daàu sao, suy nieäm chæ laø ñöôøng ñi, taâm tình höôùng thöôïng vaø meán Chuùa yeâu ngöôøi môùi laø ñích nhaém. Neân neáu chæ moät yù töôûng ñuû nuoâi soáng toâi, thì khoâng caàn sang yù töôûng khaùc laøm gì.
Cuõng theá, khi caùc phöông phaùp giaûn ñôn baèng gôïi yù vaø thaåm thaáu cuûa Phöông ñoâng coù theå giuùp toâi höôùng thöôïng vaø gaàn guõi Chuùa, thì sao toâi khoâng theå aùp duïng ñeå boå tuùc cho nhöõng caùch suy chieâm quen thuoäc? Phöông phaùp ñaéc duïng nhaát cuûa Phöông ñoâng laø Vaøo thieàn.
Ñeå vaøo thieàn, neân luyeän thôû, luyeän theá ngoài, ñi ñoâi vôùi luyeän taäp trung. Veà taäp trung, ngöôøi ta coù theå taäp trung vaøo hôi thôû, vaøo soáng muõi, vaøo ñieåm giöõa traùi tim. Cuõng coù theå taäp trung vaøo moät yù töôûng hay hình aûnh, vaøo moät söï vaät hay caûnh trí thieân nhieân, ñoàng thôøi nghó suy quanh ñoái töôïng aáy. Söï taäp trung neân ngaøy caøng ñôn giaûn vaø thoaùt khoûi hình thöùc, trong khi thaàn vaãn ñònh, taâm vaãn an, trí vaãn saùng suoát vaø loøng höôùng thöôïng.
Duø coá gaéng ñeán ñaâu chaêng nöõa, vieäc gaëp gôõ Ñaáng sieâu saéc töôùng vaãn tuøy thuoäc taát caû vaøo Thaàn khí Chuùa. Neân trong khi coá gaéng aùp duïng phöông phaùp, toâi phaûi nhìn nhaän söï yeáu ñuoái cuûa mình, phaûi caàu nguyeän vaø phoù thaùc heát.
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page