Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home PageVaät chaát chæ toàn höõu trong bieán dòch. Bieán dòch aáy trong toång quan laø moät tieán hoùa. Vaø tieán hoùa aáy nhaém ñích cuoái laø con ngöôøi.
Con ngöôøi vöøa laø vaät chaát, vöøa vöôït cao hôn vaät chaát nhôø maët thieâng lieâng. Trong vaät chaát, noù ñoåi thay vôùi vaät chaát. Cao hôn vaät chaát, noù töï ñoåi chính mình. Vaâng, len laùch giöõa nhöõng taát yeáu cuûa vaät chaát, noù khai phaù loái ñi rieâng nhôø töï suy vaø töï ñònh. Chaúng nhöõng töï ñoåi ñöôïc mình, noù coøn taùc ñoäng ra xung quanh ñeå bieán ñoåi xung quanh nöõa. Quaû theá, neáu vaät chaát thuï ñoäng neân phaûn öùng (reùagir) thoâi, thì trong thuï ñoäng, con ngöôøi coøn bieát haønh ñoäng (agir).
Veà haønh ñoäng, kinh vieän xöa phaân bieät loaïi noäi dieãn (immanens) vaø thöù ngoaïi taùc (transiens). Haønh vi noäi dieãn goàm tri thöùc vaø quyeát ñònh chuùng bieán ñoåi con ngöôøi toâi. Coøn haønh ñoäng ngoaïi taùc thì bieán ñoåi quanh toâi, bôûi taän keát ôû ngoaøi toâi, nôi böùc tranh maø toâi veõ neân, nôi keû thuø maø toâi ñaùnh ngaõ. Thaät ra, duø tri thöùc hay quyeát ñònh, toâi cuõng phaûi laøm vôùi xaùc thaân nôi naõo boä, do ñoù toûa soùng laøm chaán ñoäng quanh toâi. Vaø duø chæ hoa caây coï hay giô naém ñaám, toâi cuõng laøm vôùi caû con ngöôøi, duø ôû tay chaân thoâi, do ñoù chính toâi cuõng ñoåi thay do phaûn chaán. Bôûi theá thieát töôûng, vieäc noäi dieãn vaø ngoaïi taùc tuy coù phaân ñaáy, maø ñöôøng phaân khoâng roõ ñöôïc. Thoâng thöôøng, heã tri thöùc soi saùng yù chí, thì yù chí choïn löïa vaø höôùng caêng veà haønh ñoäng. Ñeán löôït haønh ñoäng nhö praxis seõ laøm saùng theâm lyù trí, ñoàng thôøi cuûng coá yù muoán vaø khôi ñoäng tình caûm, neân hieäu quaû vöøa coù caû beân ngoaøi laãn beân trong.
Trong chöông tröôùc, chuùng ta ñaõ baøn ñeán söùc thaùnh hoùa cuûa haønh ñoäng noùi chung. Trong chöông naøy, chuùng ta baøn chuyeân veà haønh ñoäng toâng ñoà (apostolique), ôû choã noù nhaém tröïc tieáp söï thaùnh hoùa cuûa ngöôøi khaùc, ñoàng thôøi trôû ngöôïc laïi ñeå thaùnh hoùa chính baûn thaân toâi. Toâng vuï, ôû choã noù laø "vieäc chaêm soùc caùc linh hoàn" (cura animarum, do ñoù coù chöõ cureù, cha sôû) laø söù meänh caên baûn cuûa Hoäi thaùnh, do ñoù boån phaän chính yeáu cuûa moïi thaønh vieân Kytoâ-höõu. Ñaây laø tuøy theo phaàn aân mình nhaän maø goùp söùc laøm taêng tröôûng Huyeàn thaân Chuùa Kytoâ (Eph. 4.16). Maø ñaõ laø boån phaän chính yeáu tuøy chöùc phaän vaø phaàn aân, thì noù cuõng laø thaønh phaàn khoâng theå thieáu trong chöông trình neân thaùnh cuûa chuùng ta.
Thieân nhieân ñaõ tieán hoùa töø ñôn giaûn ñeán phöùc ña, töø thoâ sô ñeán hoaøn haûo, töø khoaùng chaát ñeán con ngöôøi. Con ngöôøi, vôùi lyù trí ñeå soi saùng thieân nhieân, vôùi yù chí ñeå quyeát ñònh veà mình vaø xung quanh mình, ñaõ mang ñeán cho saùng taïo moät yù nghóa.
Ñeán löôït chính con ngöôøi, noù coøn phaûi laøm ngöôøi, phaûi tieán hoùa ñeå hoaøn thieän baûn thaân nöõa. Vôùi caûm thöùc thieän aùc nhö chieác ra ña, noù khaùm phaù daàn caùc giaù trò luaân lyù, roài hoaøn thieän mình baèng caùch ñöa nhöõng giaù trò aáy hoäi nhaäp vaøo ñôøi soáng vaø haønh ñoäng. Cuøng höôùng caêng veà Söï thieän ñeå hoaøn thieän mình (vaø hoaøn thieän laãn nhau) trong ñoù, heát thaûy chuùng ta xaây ñaép vaø hoaøn thaønh daàn Vöông quoác cuûa Söï Thieän theo tieáng goïi, neáu toâi khoâng laàm, cuûa E. Kant. Cuõng theo Emmanuel Kant, con ngöôøi ñang hoaøn thaønh mình nhö theá cuõng laø con ngöôøi töï chöùng nghieäm vôùi mình veà söï hieän höõu cuûa Thieân Chuùa nhö ñieåm dung hoøa cuûa nguyeân taéc "Laøm thieän baát cöù giaù naøo" vôùi öôùc mong haïnh phuùc cuûa heát thaûy. Vöông quoác Söï Thieän ñaõ thaønh moät vôùi Vöông quoác Thieân Chuùa, Vöông quoác töï nhieân vôùi Ngai Chuùa coøn tít taép treân cao.
Thaät ra, con ngöôøi khoâng chæ höôùng caêng veà Söï Thieän töø saâu trong baûn tính, maø töø saâu trong baûn tính aáy noù coøn höôùng caêng veà caùi Toái thaùnh thieâng do caûm thöùc tuïc thieâng. Do ñoù, cuøng luùc khai phaù luaân lyù, noù cuõng khai phaù toân giaùo nöõa. Vaø do ñoù, ôû ñænh cao cuûa chuùng, ñaïo ñöùc vaø toân giaùo theá naøo roài cuõng gaëp nhau.
Caûm höùng töø Platon-thuyeát, Do thaùi-Kytoâ giaùo hoài ñaàu coâng nguyeân ñaõ nhìn saùng taïo nhö moät moâ phoûng. Tröôùc khi xaây moät thaønh phoá, kieán truùc sö ñaõ saün coù thaønh phoá aáy trong ñaàu roài. Neáu thaønh phoá lyù töôûng cuûa Platon naèm treân theá giôùi caùc yù töôûng, thì trong Do thaùi-Kytoâ giaùo, noù laïi truï ôû Lôøi, Logos. Thieân Chuùa ñaõ nhìn ngaém Logos cuûa mình, cuõng laø nhìn ngaém chính mình maø saùng taïo trôøi ñaát, nhaát laø saùng taïo loaøi ngöôøi. Moâ phoûng moät mình Ngaøi, dó nhieân trôøi ñaát raát thoáng nhaát vôùi nhau. Nhaát laø khi ôû beân trong, Thieân Chuùa coøn laø "coäng ñoàng" tam vò nöõa.
Laø trung taâm vaø ñieåm quy chieáu cuûa trôøi ñaát, loaøi ngöôøi caøng laø hình aûnh hoaøn myõ cuûa Thieân Chuùa (Stt. 1.26-27), do ñoù thoáng nhaát ôû ñoä cao hôn. Vì con ngöôøi mang söù meänh töï hoaøn thieän laáy baûn thaân, neân loaøi ngöôøi cuõng phaûi laøm theá baèng caùch töï hoaøn thaønh mình nhö moät coâïng ñoàng yeâu thöông theo hình aûnh Thieân Chuùa ôû chieàu saâu Cha-Con-Thaàn khí. Bôûi theá, caû veà ba maët taâm-sinh-ñöùc lyù, con ngöôøi khoâng caùch naøo trieån nôû neáu khoâng môû sang ngöôøi khaùc, neáu khoâng soáng ñöùc Nhaân, neáu khoâng lieân ñôùi vôùi coäng ñoàng.
Nhö theá, loaøi ngöôøi tieán hoùa theo ñuùng nghóa cuõng laø loaøi ngöôøi nhö moät toaøn khoái ñang ñoàng lao xaây ñaép Vöông quoác Söï Thieän baèng cuoäc soáng, baèng haønh ñoäng cuûa mình. Vaø nhö theá, lòch söû ñuùng ngöôøi cuûa loaøi ngöôøi cuõng laø lòch söû coäng ñoàng cuûa söï hoaøn thaønh Vöông quoác Söï Thieän noùi treân.
Chò coù theå thaéc maéc: Theá sao khoâng nhìn ra ñaâu söï tieán hoùa aáy, khi maø thay vì yeâu thöông chæ thaáy cheùm gieát, thay vì ñöùc haïnh chæ thaáy aên chôi traùc taùng vaø löøa loïc khaép nôi?
Xin thöa: Moät tieán hoùa ñuùng ngöôøi phaûi laø tieán boä veà phaåm hôn laø veà löôïng. Bôûi soá löôïng laø caên baûn ñeå ño vaät chaát maø.
Noùi veà maët luaân lyù, söï tieán hoùa thaáy roõ cuûa noù laø töø ñaïo ñöùc bao caáp cuûa leà thoùi, taäp tuïc chuyeån daàn sang ñaïo ñöùc baûn thaân, ñaët neàn treân queân mình vaø tình lieân ñôùi, cuõng nhö treân nguyeân taéc "laøm thieän baát cöù giaù naøo". Chính ñaây môùi laø nhöõng neàn moùng vöõng chaéc töø ñoù moïc leân nhöõng ñænh cao thaùnh thieän. Vaâng, con ngöôøi thôøi ñoà ñaù, gioáng nhö treû nít, haún laø ít gian manh vaø taø ñoäc hôn, nhöng do yù thöùc ñaïo ñöùc coøn hôøi hôït, do voán lieáng truyeàn thoáng coøn ít oûi, khoâng theå ñaït tôùi nhöõng ñoä saâu laønh thaùnh nhö moät Khoång töû hay Mahaâtma Gandhi.
Rieâng veà yù thöùc coäng ñoàng, thì tuy ngaøy nay laém cô cheá cuõ nhö ñang tan raõ, nhöng chính do söï tan raõ cuûa nhöõng troùi buoäc beân ngoaøi aáy, maø nhöõng keû thieän chí coù theå tuï hoïp thaønh nhöõng gia ñình vaø coäng ñoàng cô sôû maø neàn taûng chæ laø yeâu thöông vaø töï nguyeän hieán daâng thoâi.
Neáu tieán hoùa veà ñaïo ñöùc khaù roõ, thì tieán hoùa veà toân giaùo caøng roõ hôn. Töø vieäc ñaët thaàn thieâng vaøo söï vaät naøy, hieän töôïng kia ôû thuôû baùn khai, nay con ngöôøi quy noù veà moät Sieâu vieät theå duy nhaát. Töø nhöõng hình thöùc trao ñoåi thoâ thieån baèng phuø pheùp vaø ñoàng boùng, nay con ngöôøi toå chöùc nhöõng toân giaùo lôùn vôùi teá töï trang nghieâm, vôùi kyõ thuaät veùt roãng vaø nhaäp ñònh chuùng daãn ñeán nhöõng kinh nghieäm cöïc kyø saâu xa vaø huyeàn bí.
Vöông quoác Söï Thieän, thaät ra, khoâng chæ laø Vöông quoác töï nhieân ñaâu. Ngay töø luùc khôûi ñaàu, loaøi ngöôøi ñaõ ñöôïc taïo neân vì moät ñònh meänh sieâu nhieân. Do ñoù, neân ngöôøi cuõng laø vöôït cao hôn ngöôøi ñeå neân thaùnh trong Thieân Chuùa. Moät Hieän sinh toá sieâu nhieân (un existential surnaturel) theo tieáng goïi cuûa K. Rahner (caûm höùng töø Heidegger) ñaõ bieán cuoäc soáng thaønh sieâu nhieân töï neàn taûng. Neân töï neàn taûng, Vöông quoác Söï Thieän ñöôïc naâng cao hôn noù vaø ñöôïc ñaåy ñi, khoâng phaûi veà phía ñích thoâi, maø coøn vaøo trong ñích Thieân Chuùa; khoâng phaûi chæ baèng khí löïc ngöôøi, maø coøn baèng Thaùnh Thaàn khí luoân. Vaø nhö theá, Vöông quoác Söï Thieän ñaõ thaønh Vöông quoác sieâu nhieân Thieân Chuùa caùch naøo roài.
Ruah Yaveh ñaõ du nhaäp theá traàn vaø can thieäp vaøo lòch söû, ñeå giöõa nhöõng ñaåy ñöa lòch söû, Ngaøi ñaåy ñöa loaøi ngöôøi theo höôùng gioù cuûa Ngaøi. Vöông quoác Thieân Chuùa khoâng theå ñi beân lòch söû, nhöng ñi giöõa doøng lòch söû, duø vaãn phaân bieät vôùi lòch söû tuïc theá. Vaø ñieàu aáy, chæ caëp maét ñöùc tin môùi nhìn ra. Vaø phaûi luøi thaät xa, ñeå bao quaùt toaøn caûnh cuûa moät ñoaïn ñöôøng daøi, môùi nhìn ra nhöõng quanh co bí aån cuûa nöôùc côø Thaàn khí.
Caøng huyeàn dieäu vaø bí aån khi lòch söû ñaõ coù ñieåm hoäi tuï cuûa noù: ñöùc Yeâsu Kytoâ, Lôøi Chuùa thaønh ngöôøi. Thieân Chuùa khoâng noùi baèng lôøi phaùt ra töø Ngaøi nöõa, maø baèng Lôøi vieát hoa sinh ra bôûi Ngaøi. Con taàu lòch söû loaøi ngöôøi ñaõ ñöôïc daèn (lesteù) bôûi khoái daèn Ngöôøi Trôøi ñeå ñöôïc huùt veà ñích ñieåm Phuïc sinh. Vaø traàn theá, nhôø men Nhaäp theå vaø Thaùnh Theå, nay coù höông vò Thòt maùu Chuùa ñeå bieán thaønh Moâi sinh thaàn thaùnh hay Caûnh vöïc thaàn linh (Milieu divin) trong ñoù ta soáng leân sieâu nhieân vaø bieán ñoåi taát caû theo mình.
Neáu traàn theá laø nôi Thieân Chuùa coù maët, thì ñaây cuõng laø nôi Ngaøi vaéng boùng. Cuøng moät maûnh ñaát, maø hai söùc maïnh ñang giaønh giaät nhau: söùc maïnh yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa vaø söùc maïnh thuø haän cuûa Satan. Cuøng moät göông maët con ngöôøi, maø vöøa phaûn chieáu haøo quang vinh thaéng cuûa ñaáng Kytoâ phuïc sinh, vöøa haèn neùt tang thöông cuûa "saâu, chöù khoâng phaûi ngöôøi" (Isaia). Hoûi ta coù ñau xoùt khi nhìn göông maët naøy, vaø muoán goùp phaàn bieán noù thaønh göông maët kia?
* * *
Coäng ñoàng ngöôøi nay ñaõ coù ñieåm hoäi tuï môùi: Taân Añam ñöùc Yeâsu Kytoâ. Moãi ngöôøi vaø heát thaûy, vì noái daøi thaân mình Chuùa thaønh Huyeàn thaân, neân trong Chuùa Kytoâ, nhö "chung phaàn baûn tính Thieân Chuùa" (theias koinoânoi fuseoâs), do ñoù thaønh thuû tuùc thöïc söï cuûa nhau, thöïc söï (fusis) chöù khoâng trong tinh thaàn (moral), theo nghóa boùng. Bôûi theá, söï neân thaùnh khoâng coøn laø vieäc rieâng cuûa caù nhaân. Böôùc tieán cuûa caù nhaân coù gì naèm trong böôùc tieán chung cuûa toaøn Giaùo hoäi ñoàng haønh:
"Thieân Chuùa muoán raèng: con ngöôøi khoâng neân thaùnh vaø ñöôïc cöùu vôùt rieâng reõ, beân ngoaøi nhöõng lieân ñôùi vôùi ngöôøi khaùc" (LG. 9).
Theâm vaøo ñaáy, trong Chuùa Kytoâ, taát caû ñaõ thaønh ñoàng moâi giôùi vôùi Chuùa ñeå coù theå aûnh höôûng thieâng lieâng ñeán nhau, taát caû thaønh ñoàng söù giaû (envoyeù) vôùi Chuùa ñeå ñöôïc sai ñeán vôùi loaøi ngöôøi. Toaøn Hoäi thaùnh, vôùi nhoùm Möôøi hai (vaø nhöõng ngöôøi keá vò hoï) daãn ñaàu ñaõ ñöôïc Chuùa sai ñi (Mc. 16.15). Ñeán vôùi baày chieân khoâng ai giuùp ñôõ (Mt. 9.36), chuùng ta phaûi laøm men, khieán daäy men toaøn khoái boät. Ñeå ñaït muïc ñích naøy, phöông thöùc phaûi duøng laø Laøm chöùng. Cuõng nhö Chuùa Yeâsu laøm chöùng veà Cha, chuùng ta phaûi laøm chöùng veà Chuùa Kytoâ. Laøm chöùng khoâng chæ laø xöôùng leân moät giaùo lyù, maø coøn noùi leân moät kinh nghieâïm. Laøm sao ñeå baèng haønh ñoäng vaø ñôøi soáng, chuùng ta khaûi maïc Chuùa Yeâsu, cuõng nhö baèng chính con ngöôøi mình, Chuùa Yeâsu ñaõ laø Khaûi maïc vieát hoa veà Cha:
"Ai thaáy Ta laø thaáy Ñaáng sai Ta!"
Chuùa phuïc sinh ñaõ thaønh söùc huùt töø ñieåm caùnh chung, neân taát caû phaûi chaïy ñua nöôùc ruùt, moät cuoäc chaïy ñua giaøu tính coäng ñoàng, cuoäc chaïy ñua cuûa Daân Chuùa nhö moät Huyeàn thaân duy nhaát phaûi cuoán theo mình taát caû nhöõng gì gaëp xung quanh mình. Toâng ñoà coâng vuï 9.31 ñaõ phaùc hoïa böùc tranh toaøn caûnh cuûa moät Giaùo hoäi ñoàng tieán aáy vôùi hai töø noùi leân hai neùt chính: Oikodomumeneâ vaø Poieuomeneâ, töùc (Cuøng) xaây vaø tieán.
Nhö treân ñaõ noùi, Vöông quoác Chuùa laø caùnh chung, neân ñoøi chaïy nöôùc ruùt. Taïi sao laïi böôùc gaáp khi ñích maõi caùnh chung? Caùnh chung truï ôû ñaâu, vaø caùi nhìn caùnh chung coù nhöõng ñaëc ñieåm gì?
Tröôùc heát, caùnh chung quan (eschatologie) coù gì gioáng vôùi öôùc mô lyù töôûng quoác (utopie). Caû hai ñeàu khoâng thoûa maõn ñöôïc vôùi hieän taïi, neân döï phoùng moät xaõ hoäi thaät hoaøn haûo, vôùi neùt ñeïp thaàn kyø do trí töôûng phaùc hoïa neân. Coù ñieàu lyù töôûng quoác chæ laø öôùc mô, khoâng döïa vaøo ñaâu caû vaø khoâng toïa laïc ôû ñaâu xaùc ñònh. Trong khi aáy, caùnh chung quan laø moät hy voïng, vaø hy voïng aáy ñaët neàn treân lôøi Chuùa (höùa), treân nieàm tin vaøo söï trung tín cuûa Chuùa. Do ñoù, noù taïo söï phaán khôûi, laøm phaùt sinh moät söùc naêng ñoäng ñeå caûi quaù töï taân cuõng nhö ñeå haønh ñoäng chuaån bò.
Eskhaton laø ñieåm cuoái heát, laø choã troøn ñaày, troïn keát cuûa thôøi gian (pleâroâma toân kairoân). Tuy laø ñieåm cuoái, nhöng laïi ñaõ coù maët töø trong hieän taïi, nhö moät caùi trôùn hay maàm moáng. Trôùn ñeå voït veà haèng cöûu: nöôùc maïch voït tôùi Haèng sinh. Maàm ñeå lôùn thaønh caây to: haït caûi bieán thaønh caây maø chim trôøi ñeán laøm toå ñöôïc.
Vì ñaõ coù gì roài, laïi ñang trôøn nhanh ñeán keát thuùc, neân Eskhaton mang moät söùc huùt kyø laï, baét ñaàu töø thôøi caùc ngoân söù cuûa löu vong. Sang ñeán Taân öôùc, söùc huùt aáy caøng maïnh, khieán ít laø vaøo hoài ñaàu, taát caû töôûng nhö taän theá ñeán nôi.
Taïi sao hieän taïi ñaõ ôû treân ñaø voït tôùi keát thuùc, vaø thôøi gian ñaõ chöùa Vöông quoác vónh cöûu (Lc. 17.21) roài?
Soá laø caùi "sieâu thôøi gian ñaõ thaønh bieán coá giöõa thôøi gian, höõu theå ngoaïi theá ñaõ du nhaäp traàn theá, (vaâng,) Lôøi ñaõ nhaäp theå, vaø ñaây laø bí aån cuûa caùnh chung quan Taân öôùc". Caøng bí aån vaø thuùc baùch hôn khi ñaáng vaøo giöõa thôøi gian aáy ñaõ voït tôùi Vónh cöûu khi phuïc sinh, vaø cuoán heát theo mình.
Vónh cöûu ñaõ moïc maàm töø trong hieän taïi vaø Vöông quoác Chuùa baét ñaàu giöõa chuùng ta roài, neân lyù töôûng quoác khoâng phaûi laø choã ñeå toâi chaïy troán (eùvasion) hieän taïi baèng trí töôûng nöõa. Baèng trí töôûng, toâi vaãn phaùc hoïa moät vöông quoác lyù töôûng, nhöng ñeå laáy söùc xaây daàn veà phía ñoù vôùi söï naâng ñôõ cuûa aân Chuùa, vôùi söï nöông caäy vaøo lôøi höùa cuûa Chuùa.
Nhö ñaõ noùi, Vöông quoác caùnh chung vöøa coù maët ñaáy, vöøa ôû phía tröôùc cô. Giöõa ñoù vaø ñaây, vöøa coù gì lieân tuïc, vöøa coù gì baát lieân tuïc. Baát lieân tuïc roõ nhaát khi maø, baèng moät chaân noù ôû trong lòch söû, baèng chaân kia noù böôùc khoûi thôøi gian. Do ñoù, caøng ñuoåi tôùi, caøng thaáy noù luøi xa theâm maõi. Luøi xa khoâng phaûi vì khoâng coù thaät hay khoâng theå ñaït. Maø vì khoâng thaáy roõ, laïi khoâng gioáng nhö chuùng ta hình dung baèng trí töôûng con ngöôøi. Thaät theá, caøng vaøo saâu, toâi caøng thaáy Vöông quoác Chuùa khaùc laï, khaùc xa vôùi nhöõng gì tröôùc ñaây toâi nghó. Nhöng chính ôû choã khaùc laï vaø coøn xa ñoù, maø söùc huùt cuûa noù maõnh lieät theâm, bôûi ñaây laø söùc huùt cuûa Maàu nhieäm tuyeät vôøi, söùc huùt töø Thaàn khí ñaõ coù maët trong toâi.
Vöông quoác coøn xa maø vaãn giöõa chuùng ta, neân con ngöôøi cuûa ñöùc Voïng laø con ngöôøi tin baát chaáp, khoâng naûn chí bao giôø. Vöôn veà baèng ñöùc Voïng, hoï soáng toát hieän taïi cuûa mình. Voït veà baèng ñöùc Voïng, hoï duøng ngay nhöõng gì trong taàm vôùi laøm baøn ñaïp vaø daøn phoùng. Vaâng, hoï khoâng xa caùch traàn gian, khoâng ly thoaùt cuoäc soáng, maø bieát yeâu Chuùa trong taát caû, trong anh em mình, ñoàng thôøi yeâu anh em vì haïnh phuùc troïn veïn cuûa hoï trong Chuùa phuïc sinh.
* * *
Eskhaton laø theá, thì ñöôøng tôùi cuõng theá thoâi. Chuùng ta ñi tôùi Eskhaton vôùi ñöùc Voïng vaø baèng haønh ñoäng trong ñöùc Voïng.
Voïng khoâng chæ laø ngoài chôø, cuõng chaúng phaûi höôùng tôùi baèng öôùc muoán suoâng. Maø baèng caêng thaúng veà vaø muoán thaät, khieán phaùt sinh haønh ñoäng noù khai môû con ñöôøng, cheá taïo xe chôû vaø leân xe phoùng ñi. Eskhaton ñaõ baét ñaàu ôû ñaây, neân toâi khoâng khinh reû nhöõng giaù trò töï nhieân, maø bieát lôïi duïng taát caû. Eskhaton laø cöûa vaøo Vónh cöûu, neân ñích nhaém phaûi cao hôn moät thieân ñöôøng taïi theá. Vì ñích aáy ôû ngoaøi taàm vôùi cuûa töï nhieân, neân vöøa tieán veà baèng böôùc chaân mình, vöøa coi reû söùc löïc mình maø troâng chôø vaøo phaùp löïc Chuùa.
Thaät ra, sieâu nhieân khoâng coù nghóa laø beân ngoaøi töï nhieân; vaø aân suûng laø chính baûn tính toâi ñöôïc caûi hoùa vaø naâng leân, naâng vöôït cao treân haún noù, khieán noù coù theå laøm nhöõng gì maø töï nhieân suoâng khoâng maûy may laøm noåi. Do ñoù, tieán veà Eskhaton vöøa laø vieäc cuûa Thaàn khi hoaøn toaøn, vöøa hoaøn toaøn laø vieäc cuûa toâi.
Nhö treân ñaõ noùi, con ñöôøng ñöùc Voïng laø moät ñöôøng daây caêng töø hieän taïi sang beân kia thôøi gian, trong Vónh cöûu. Vì, nhö Michel Demaison noùi, "Voïng laø haønh vi noù noái (moät ñaàu) vaøo ñieåm coá ñònh cuûa ñöùc Yeâsu lòch söû, vaø (ñaàu kia) vaøo ñieåm vieãn tuï caùnh chung". Vaäy soáng ñöùc Voïng thì tuy soáng vôùi hieän taïi ñaáy, maø baèng caùi nhìn ñöùc tin, vaãn xuyeân qua hieän taïi veà phía moät Eskhaton môø xa thaêm thaúm. Noùi roõ hôn, moät toâng ñoà chaân chính cuûa Chuùa khoâng döïa vaøo söùc maïnh traàn theá, cuõng chaúng ham nhöõng thaønh coâng thaáy ngay:
"Vöông quoác Ta khoâng thuoäc traàn gian naøy. Vì neáu vöông quoác Ta thuoäc coõi traàn naøy, thì quaân ñoäi Ta haún chieán ñaáu ñeå Ta khoûi bò noäp vaøo tay ngöôøi Do thaùi" (Yo. 18.36).
Nöôùc Chuùa khoâng thuoäc traàn gian naøy, neân khoâng coù söï töông baèng giöõa keát quaû thieâng lieâng vôùi haønh ñoäng cuûa toâi vaø caùc phöông theá söû duïng xeùt veà maët töï nhieân cuûa chuùng, nhö nhöõng baøi giaûng hay, söï toå chöùc gioûi, caùc phöông tieän taân tieán nhaát... Nhöõng yeáu toá aáy chæ coù taùc duïng moät phaàn khi coù söùc Thaàn khí ôû vôùi toâi; maø ñeå ñöôïc theá, thì toâi cuõng phaûi ôû trong Ngaøi baèng khieâm nhöôøng vaø tin töôûng nöõa.
Thaät ra, vieäc bieán ñoåi thieâng lieâng cuûa moät linh hoàn laø do taùc ñoäng cuûa Thaàn khí trong loøng hoï hôn laø do aûnh höôûng töø ngoaøi cuûa toâi baèng nhöõng phöông tieän noùi treân. Theâm vaøo ñoù, Lôøi gieo vaøo maûnh ñaát chaúng nhöõng tuøy vaøo söùc cuûa Lôøi, maø coøn tuøy vaøo loaïi ñaát ñeå sinh hoa keát quaû. Vaâng, haït luùa coù theå rôi beân veä ñöôøng ñeå chim trôøi löôïm maát, coù theå gieo treân ñaù soûi ñeå naéng haï thieâu ñi, coù theå keït giöõa buïi gai noù laøm cheát ngheït, coù theå öôm voâ ñaát toát ñeå haït sinh gaáp traêm (Mt. 13.4-8).
* * *
Vì keát quaû thieâng lieâng khoâng haún laø moät vôùi hieäu quaû tröôùc maét cuûa coâng vieäc, neân vôùi moät toâng ñoà chaân chính, toâng vuï luoân laø moät phieâu löu, vôùi phía tröôùc con ñöôøng laø söông muø. Ñaáy laø thöû thaùch cuûa ñöùc Voïng, cuõng laø moâi tröôøng soáng vaø neân thaùnh baèng ñöùc Voïng. Toâng ñoà ham haønh ñoäng khoâng phaûi vì thaáy roõ keát quaû nhö moài nhöû, maø vì ñöôïc thuùc ñaåy bôûi Thaàn khí vaø baùm víu vaøo Lôøi Thaày. Neáu trong chieâm, thöû thaùch thanh luyeän laø ñöùc Tin, thì trong haønh, thöû thaùch aáy chính yeáu laø ôû ñöùc Voïng. Baèng ñaùm söông muø naøy, cuøng vôùi thaát baïi vaø nhöõng choáng ñoái, Chuùa ñang thanh luyeän ñoäng cô, yù höôùng, khieán taâm hoàn toâi ngaøy caøng "thanh baàn trong tinh thaàn" hôn, nhôø ñoù coù theå rung ñuùng trong taàn soá cuûa luoàng soùng Thaàn khí.
Haønh ñoäng maø khoâng roõ keát quaû, cuõng nhö ñi maø khoâng bieát ñeán ñaâu, quaû laø ñieàu ñaùng naûn. Neáu caûm thaáy naûn maø vaãn khoâng chuøn böôùc, ñoù laø daáu hieäu coù Chuùa ñoàng haønh baèng aân suûng cuûa Ngaøi. Vaâng, chæ caàn ñöôøng toâi ñang ñi, toâi thaáy ñuùng laø ñöôøng Chuùa muoán toâi ñi!
Chính Thaày chuùng ta cuõng töøng ñaõ traûi qua nhöõng kinh nghieäm gioáng theá. Ñöøng töôûng laø Chuùa nhìn roõ heát phía tröôùc baèng lyù trí cuûa mình ñaâu. Chaúng theá sao Ngaøi laïi phaûi la lôùn: "Cha ôi, sao nôõ boû con?" (Mt. 27.46). Ngaøi khoâng bieán ñaù thaønh baùnh ñeå aên ngay. Ñöôïc daân chuùng muoán toân leân laøm vua, Ngaøi ñaõ khoâng lôïi duïng dòp aáy ñeå thieát laäp deã daøng Vöông quoác. Bò caû giaùo quyeàn vaø chính quyeàn leân aùn, trong khi ñoàng baøo xa laùnh vaø ñoà ñeä boû ñi, Ngaøi chæ coøn döïa vaøo moät mình Cha, maø caû choã döïa aáy cuõng ñòa chaán thaønh lung lay roài. Theá nhöng Ngaøi vaãn böôùc ñeàu, duø böôùc leân ñænh Soï.
Söï thaønh coâng cuûa Chuùa laø trong ñeâm cuûa ñöùc Voïng. Tin vaøo Cha vaø thi haønh yù Cha, phuù thaùc heát trong tay Cha: "Con trao phoù hoàn con trong tay Cha" (Lc. 23.46).
Ñöôïc thuùc ñaåy bôûi Thaàn khí maø saün saøng ñi vaøo phieâu löu, thuaän yù Cha duø cheát cho söù meänh, nhöõng neùt aáy cuûa Ñaáng ñöôïc Cha sai ñeán cuõng laø nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa moät toâng ñoà chính hieäu, keû ñöôïc Thaàn khí choïn vaø ñoùng aán sai ñi. Daáu Thaäp cuûa ñöùc Voïng aáy chính laø caùi noù thaùnh hieán toâng ñoà:
"Mang trong thaân xaùc ta söï haáp hoái cuûa Chuùa, ñeå söï soáng Chuùa Yeâsu cuõng hieån loä nôi thaân xaùc naøy nöõa" (2 Cor. 4.10).
Mang daáu chöõ Thaäp, vì chieán ñaáu cho Vöông quoác Chuùa cuõng laø chieán ñaáu döôùi boùng côø chöõ Thaäp. Vaäy, laø chieán binh cuûa Chuùa döôùi boùng côø chöõ Thaäp, ta phaûi mang "giaùp baøo Thieân Chuùa", "maõo chieán cöùu ñoä", "thanh göôm Thaùnh Thaàn" cuøng vôùi "laù chaén (Voïng) Tín" ñeå ñöông ñaàu vôùi "hoûa tieãn cuûa Yeâu taø" (Eph. 6.11-17). Nhöõng thöùc maø ta ñeo treân mình aáy chaúng nhöõng giuùp thaùnh hoùa ngöôøi khaùc, maø coøn thaùnh hoùa ta tröôùc tieân.
Coù boån phaän laøm toâng ñoà, nhöng lieäu toâi coù khaû naêng aáy khoâng?
Laøm toâng ñoà ñöôïc Truyeàn thoáng ñònh nghóa laø "Cura animarum", Chaêm soùc caùc linh hoàn, nhöng laøm sao toâi coù theå chaïm ñeán linh hoàn ñeå chaêm soùc ñöôïc? Bieát coøn khoâng noåi, noùi chi chaïm tôùi vaø chaêm lo!
Tröôùc heát, caùi bieát cuûa toâi veà thöïc taïi luoân laø giaùn tieáp qua beà ngoaøi cuûa noù, qua söï trình baøy veà noù cuûa yù töôûng trong ñaàu toâi. Noùi chi ñeán noäi taâm, noù laø khoâng gian rieâng bieät cuûa moãi ngöôøi! Toâi chæ coù theå öùc ñoaùn qua cöû chæ, haønh ñoäng, thaùi ñoä, nhöng theá thì laøm sao bieát chaéc ñöôïc? Ñaønh chôø hoï töï noùi ra thoâi, nhöng laøm sao bieát hoï thaønh thöïc vaø noùi ñuùng söï thöïc ñaây?
Chaúng nhöõng taâm hoàn moãi ngöôøi laø moät theá giôùi ñoùng kín ñoái vôùi toâi, maø noù coøn laø giang sôn hoaøn toaøn rieâng cuûa hoï, vôùi quyeát ñònh töï do maø toâi khoâng tham gia, vôùi traùch nhieäm maø toâi khoâng gaùnh thay ñöôïc. Noùi chi ñeán taàng ngaàm voâ thöùc maø chính hoï khoâng vaøo noåi, huoáng nöõa laø toâi.
Taâm hoàn ngöôøi khaùc laø khu röøng caám, ngoaøi taàm vôùi cuûa toâi, thì laøm sao ñeå chaêm soùc linh hoàn hoï ñaây? Hay chæ laøm trung gian ñöa lôøi Chuùa ñeán taùc ñoäng vaøo hoï? Nhöng neáu chính mình khoâng chaïm ñöôïc tôùi beân trong hoï, thì laøm sao toâi coù theå laøm maùng chuyeån nöôùc söï soáng? Hôn nöõa, söï cöùu vôùt laø coâng vieäc giöõa Chuùa vôùi hoàn, Ngaøi laø ñaáng ôû saâu hôn trong hoàn, thì ñaâu coøn choã ñöùng cho toâi trong coâng vieäc aáy? Vaâng, trung gian giöõa Thieân Chuùa vôùi hoàn chæ coù moät thoâi, vaø ñoù laø ñöùc Yeâsu Kytoâ.
Khoâng can thieäp tröïc tieáp, nhöng aûnh höôûng giaùn tieáp töø ngoaøi thì sao?
Ñieàu aáy thì ñöôïc, nhöng coi chöøng keûo aûnh höôûng aáy laøm nhuït phaùn ñoaùn vaø laán aùt töï do, bieán hoï thaønh ñoà vaät, chöù khoâng thaønh ngöôøi ñeå coù theå neân ngöôøi neân thaùnh. Toâi chæ neân vaøo cuoäc ñeå khôi ñoäng vaø soi saùng, ñeå moät khi hoï naém baét ñöôïc vaán ñeà roài, thì toâi phaûi lui böôùc ñeå nhöôøng choã cho Thaàn khí ñoåi trao vôùi hoï.
Ñaáy laø ñöùng veà maët töï nhieân, chöù treân bình dieän sieâu nhieân, toâi vaãn tröïc taùc ñöôïc phaàn naøo neáu chòu ñoàng taùc vôùi Thaàn khí. Vaâng, vôùi Thaàn khí Chuùa, toâi coù theå chaêm soùc caùc linh hoàn nhôø maàu nhieäm "Hieäp thoâng caùc thaùnh". Vaâng, nhôø ñöùc AÙi vaø trong Huyeàn thaân, chuùng ta thöïc söï ñaõ neân moät töø chieàu saâu moãi ngöôøi, nhôø ñoù coù theå töông taùc vaøo hoàn nhau, khieán cho moät haønh ñoäng chính hieäu toâng ñoà seõ mang tính thaåm thaáu cuûa Thaàn khí. Vaâng, Giaùo hoäi laø Huyeàn tích cöùu ñoä, neân moïi hoaït ñoäng ñuùng nghóa Giaùo hoäi ñeàu mang tính huyeàn tích caùch naøo ñoù, nghóa laø thaønh daáu hieäu sinh aân suûng, nghóa laø chaïm ñöôïc tôùi caùc hoàn ñeå caûi hoùa hoï. Vaâng, mieãn laø haønh ñoäng cuûa toâi ñi vaøo höôùng thoåi cuûa Thaàn khí vaø hoøa trong sinh hoaït chung cuûa Hoäi thaùnh.
* * *
Trong ñöùc AÙi noù noái toâi laïi vôùi Chuùa vaø khieán toâi lieân ñôùi sieâu nhieân vôùi loaøi ngöôøi, toâi ñaõ thaønh tri kyû ñeå hieåu thaáu öu tö, toan tính cuûa Chuùa (Yo. 15.15), neân ñöôïc thuùc ñaåy ñeå vaøo cuoäc vôùi Chuùa, vaøo cuoäc vôùi caû moät taám loøng töø maãu, muoán sinh cho Cha nhöõng ngöôøi con, sinh baèng söùc sinh hoùa cuûa Thaùnh Thaàn:
"Thieân Chuùa ñaõ sai ñeán loøng ta Thaàn khí cuûa Con Ngaøi, ñeå Thaàn khí aáy keâu leân: Ba, Abba." (Gal. 4.6)
Trong Thaàn khí tình yeâu, theá laø moät khuoân maët xa laï boãng trôû neân thaân thöông vôùi toâi, khi maø toâi ñaõ coù theå ñi saâu vaøo loøng hoï ñeå khieán hoï hieåu Cha, khieán hoï ñöôïc sinh laøm con Cha: moät tình phuï maãu töû thaät thieát tha duø thieâng lieâng:
"Chính ta laø keû, baèng Tin möøng, ñaõ sinh caùc con trong ñöùc Yeâsu Kytoâ" (1Cor. 4.15).
"Ta van xin anh cho con ta, con maø ta ñaõ sinh ra trong tuø nguïc: Oneâñimoâ" (Phm. 10).
Tình phuï maãu töû sieâu nhieân aáy ñeán traùm choã tình phuï maãu töû töï nhieân maø moãi traùi tim ñoøi hoûi töø saâu trong baûn tính. Tình phuï maãu töû sieâu nhieân bieán toâi thaønh söù ñoà, thaønh muïc töû thöïc thuï, vì neáu khoâng coù noù, toâi chæ coøn quan taâm ñeán coâng vieäc vaø taùc phaåm cuûa rieâng mình, nhaèm troán chaïy söï coâ ñoäc vaø ve vuoát caùi Toâi. Vaâng, ñeå trôû neân muïc töû ñuùng nghóa, khoâng theå toâi khoâng yeâu baày chieân cuûa Thaày (Yo. 21.15tt.), yeâu baèng chính tình yeâu tha thieát vaø vò tha cuûa Thaày, thaäm chí coù theå thí maïng vì nhöõng ñöùa con aáy (Yo. 10.11). Vì ñaây laø baày chieân cuûa Chuùa, ñaây laø yeâu trong tình yeâu cuûa Muïc töû vónh haèng, neân sinh hoï, toâi chæ muoán sinh cho Chuùa, chöù khoâng giöõ laïi cho mình. Toâi cuõng mong hoï lôùn leân vaø ñöôïc Thaàn khí ñích thaân daãn daét, chöù khoâng maõi leä thuoäc vaøo toâi, thaønh nhö moät baûn sao cuûa con ngöôøi toâi.
Tuy thieát tha vôùi söù meänh vaø duøng moïi phöông tieän toát nhaát, toâi luoân nhôù raèng taùc giaû chính cuûa caûi bieán thieâng lieâng laø Thaàn khí Chuùa, vaø khoâng theå coù söï töông baèng cuûa söùc maïnh töï nhieân vôùi hieäu quaû sieâu nhieân. Cho neân, lôøi giaûng duø hay maø khoâng mang söùc soáng noäi taâm do aân suûng, lôøi giaûng aáy cuõng chæ vang nhö tieáng thanh la (1 Cor. 13.1). Dó nhieân laø, moät ñoâi phen, Thaàn khí cuõng duøng nhöõng vang voïng beân ngoaøi aáy ñeå chính Ngaøi töï khôi leân moät thaùch thöùc beân trong cho keû nghe. Nhöng ñaây laø vieäc cuûa rieâng Ngaøi maø tieáng thanh la kia khoâng coù phaàn, hoaëc chæ coù phaàn cuûa moät ñoà vaät, moät chieác loa phoùng thanh thoâi. Trong tröôøng hôïp aáy, giaûng vieân khoâng phaûi laø keû ñoàng taùc vôùi Thaàn khí ñeå sinh ra nhöõng ñöùa con, con Chuùa vaø con y trong Chuùa. Noùi caùch khaùc, Lôøi Chuùa thöôøng chæ thaùnh hoùa keû nghe khi ñaõ thaùnh hoùa keû noùi roài.
Moät khi aûnh höôûng sieâu nhieân cuûa toâi laø trong Giaùo hoäi, qua söï "Hieäp thoâng caùc thaùnh", thì aûnh höôûng aáy coù theå laø toång hôïp töø nhieàu phía: keû thì goùp phaàn baèng lôøi noùi, keû laïi baèng hy sinh, caàu nguyeän. Vì taùc giaû chính cuûa caûi hoùa laø Thaàn khí, neân haønh ñoäng toâng ñoà cuõng laø moät thænh caàu. Neáu caàu nguyeän laø söùc maïnh chính cuûa toâng vuï, thì duø trong ñan vieän hay giöõa ñôøi, ai naáy ñeàu laøm toâng ñoà ñöôïc heát.
Noùi nhö theá, khoâng coù yù noùi caàu nguyeän laø taát caû, laø ñuû roài. Ñeå bieát vaø tin theo, ngöôøi ta phaûi nghe ñaõ. Ñeå nghe ñöôïc Tin möøng, khoâng theå thieáu ngöôøi loan tin aáy (Rom. 10.14-15). Nghóa laø song haønh vôùi lôøi caàu, coøn phaûi coù thaäp giaù cöùu chuoäc, coù haønh ñoäng loan thuyeát. Laïi ñeå haønh ñoäng naêng suaát cao theâm, giaûng thuyeát vieân caàn ñöôïc thuï huaán kyõ vaø coù phöông tieän doài daøo. Daãu sao, coâng vieäc chæ laø phöông tieän, con ngöôøi môùi laø ñích nhaém, laø quan taâm chính cuûa toâng ñoà. Chöù ñöøng quaù say meâ coâng vieäc vaø thaàn töôïng hoùa noù.
Moät trong nhöõng caùi baãy thöôøng gaëp trong toâng vuï laø goùc heïp cuûa ñoä môû. Laém muïc töû chæ quan taâm ñeán coâng vieäc, ñeán nhoùm vaø giaùo xöù cuûa mình. Thöù ñaàu oùc "cuïc boä", maø con ñeû laø keøn cöïa, gheùt ghen. Caùi baãy tieáp theo laø caùi Toâi cuøng vôùi xaùc theå cuûa noù laø haùm danh vaø töï aùi. Ai maø chaû muoán sao cho mình ñöôïc noåi tieáng, vaø coâng vieäc mang daáu aán cuûa mình. "Voâ kyû, voâ coâng, voâ danh", ñoù laø ñieàu caàn nhaát cho toâng vuï, nhöng cuõng laø ñieàu khoù nhaát cho baát cöù toâng ñoà naøo. Chæ khi naøo khoâng coøn thieát gì cho mình, maø chæ thieát cho Chuùa vaø anh em thoâi, toâi môùi coù theå rung trong taàn soá cuûa Chuùa, vaø Chuùa coù theå vaøo cuoäc hoaøn toaøn trong coâng vieäc cuûa toâi, khieán söï chaêm soùc linh hoàn cuûa toâi thaønh deã daøng.
Giaùo hoäi thôøi toâng ñoà ñuùng laø Giaùo hoäi söù ñoà. Giaùo hoäi aáy laø söù ñoà khoâng chæ theo yù nghóa thöôøng hieåu: ñaët neàn treân nieàm tin vaø kinh nghieäm veà Thaày cuûa nhoùm Möôøi hai. Maø coøn theo moät nghóa rieâng: gaàn nhö heát thaûy ñöôïc cuoán theo côn loác cuûa phong traøo loan Tin möøng, khoâng phaân bieät tín ñoà hay giaùo syõ.
Nhöng roài hoøa bình Constantin ñeán, vôùi Phuùc aâm ñöôïc giaûng coâng khai, vôùi Giaùo hoäi ñöôïc toân kính vaø traøn khaép ñeá quoác, caùi ñeá quoác maø ngöôøi ta töôûng nhö cuøng chieàu roäng vôùi theá giôùi. Ngoïn löûa vieãn phaùi do ñoù taøn luïi bôùt, vaø ngöôøi ta baét ñaàu phieâu löu vaøo moät theá giôùi khaùc: theá giôùi noäi taâm. Ñôøi soáng ñôn tu ra ñôøi, vaø cuøng vôùi noù laø khuynh höôùng boû ñôøi. Thôøi trung coå thaønh thôøi cöïc thònh cuûa soáng chieâm nieäm, vaø vì chieâm nieäm, ngöôøi ta khinh reû theá gian cuøng vôùi haønh ñoäng giöõa theá gian aáy.
Haønh ñoäng caøng bò khinh hôn khi maø haønh ñoäng deã sinh hieáu ñoäng, vaø ngöôøi ta nguyeàn ruûa: "Söï laïc ñaïo cuûa haønh ñoäng" (l'heùreùsie de l'action). Ngöôøi ta nghó raèng neân thaùnh laø ôû caàu nguyeän, coøn coâng vieäc chæ laø boån phaän chaúng ñaëng ñöøng thoâi. Tieáng Unum necessarium ñöôïc gaùn cho Chieâm, khieán Martha xuoáng giaù vì ñöôïc coi laø tieâu bieåu cho Haønh.
Haønh ñoäng duø toâng ñoà cuõng ñöôïc coi laø söï höôùng ngoaïi nguy hieåm khi noù ñöa ta vaøo giöõa theá gian ñöôïc coi nhö ñoàng minh cuûa Satan. Nhaát laø khi noù tieâu hao söùc soáng noäi taâm maø ngöôøi ta phaûi khoù khaên laém môùi thu goùp ñöôïc trong nguyeän caàu. Noùi caùch khaùc, chieâm nieäm ñöôïc coi laø coâng vieäc naïp bình, coøn haønh ñoäng chæ söû duïng neân tieâu hao söùc ñieän naïp aáy. Bôûi theá, caøng haønh ñoäng thì caøng phaûi caàu nguyeän nhieàu hôn. Caàu nguyeän, nhö ngöôøi ta nghó (trong soá coù Dom Chautard) laø "hoàn soáng cuûa moïi haønh ñoäng toâng ñoà". Do ñoù, ñôøi soáng ñan tu ñöôïc neå vì nhaát, vaø "ñôøi soáng tu hoaït ñoäng chæ ñöôïc nhìn nhaän bao laâu coøn gaàn guõi vôùi ñôøi soáng ñan tu", nhö Maryvonne Keraly than phieàn, chò laø Phoù chuû tòch caùc toång beà treân (doøng nöõ) Phaùp quoác. Noùi traéng ra, ngöôøi ta thaàm töôûng khoâng neân thaùnh baèng haønh ñoäng ñöôïc, maø baèng chieâm nieäm thoâi. Vaø lyù do ñeå bieän minh: Chæ caàu nguyeän môùi keát hôïp ta vôùi Chuùa!
* * *
Vatican II quaû quyeát: "Ôn goïi Kytoâ-höõu, do baûn chaát cuûa noù laø ôn goïi toâng ñoà" (AA.2). Neáu ñaõ laø ôn goïi, do ñoù boån phaän nöõa, thì sao toâi coù theå thoaùi thaùc neáu muoán ñöôïc cöùu vaø neân thaùnh:
"Khoán cho toâi neáu toâi khoâng loan Tin möøng!" (1Cor. 9.16).
Thaät ra, thi haønh boån phaän môùi chæ noùi leân moät ñieàu kieän, chöù chöa phaûi nguyeân nhaân cuûa thaùnh hoùa. Nguyeân nhaân cuûa thaùnh hoùa laø, vaø chæ laø ñöùc AÙi Chuùa Kytoâ. Vì ñöùc AÙi Chuùa, do ñoù vì thöông caùc linh hoàn (chöù khoâng phaûi vì boån phaän suoâng), maø anh daán thaân chaêm soùc hoï, thì chính söï quaûng ñaïi cuûa ñöùc AÙi aáy môùi thaùnh hoùa anh. Vaâng, khoâng phaûi chieâm nieäm hay haønh ñoäng thaùnh hoùa, maø ñöùc AÙi noù thaùnh hoùa duø baèng chieâm hay haønh. Trong Tín-Voïng-AÙi neáu anh lao vaøo coâng vieäc, coâng vieäc aáy seõ thaùnh hoùa caû anh laãn linh hoàn maø anh chaêm soùc (AA. 29; LG. 41) khi maø noù ñöa anh vaøo cuoäc soáng ñaáng Chaên chieân laønh voán laø "daây noái toaøn thieän" (PC. 14), ñöa anh vaøo luoàng thoåi Thaàn khí giöõa Giaùo hoäi, khieán Tín-Voïng-AÙi trong anh gia taêng (PC.8).
Moät khi vaøo ñôøi vôùi yù höôùng sieâu nhieân ñeán theá, sao khoûi nhaän ra haønh ñoäng Chuùa trong nhieàu bieán coá lòch söû vaø ôû beà saâu cuûa nhieàu taâm hoàn. Nhö theá, haønh taùc bieán thaønh chieâm ngöôõng, thaønh praxis hay nghieäm taùc thieâng lieâng.
Ñeå deã thaáy Chuùa trong daán thaân, luùc thì ta chieâm ngaém Thaày giöõa khung caûnh Palestine vaøo ñuùng thôøi Heâroát, luùc laïi coá hình dung thaùi ñoä Ngaøi trong boái caûnh theá giôùi hoâm nay, giöõa nhöõng gì ñang dieãn ra doàn daäp cho vuøng trôøi vaø con ngöôøi maø ta ñöôïc sai ñeán vôùi. Nhöõng caùi nhìn nhö theá seõ nuoâi döôõng caàu nguyeän toâng ñoà, moät caàu nguyeän trôû neân sinh ñoäng vì cuï theå. Trong Chuùa, toâi cuõng caûm thoâng vôùi bieát bao ngöôøi ñau khoå xung quanh vaø van Chuùa cuøng laøm vôùi toâi khi baêng boù nhöõng linh hoàn thöông taät. Lôøi caàu cuûa toâi, vì ñi vaøo cuoäc soáng muoân maët nhö theá, haún seõ phong phuù hôn laø cuûa caùc baäc ñan tu.
Coù ñieàu, ñeå haønh ñoäng coøn chính hieäu toâng ñoà, do ñoù thaùnh hoùa, thì toâi phaûi coù caëp maét trong saùng, ñeå xuyeân qua coâng vieäc nhìn thaáy con ngöôøi, vaø giöõa quang caûnh tuïc theá phaùt hieän söï coù maët cuûa Chuùa. Phaûi chaêng chæ coù chieâm nieäm môùi khieán ñöôïc maét toâi trong saùng leân? Vaø nhö theá laø trôû veà vôùi quan nieäm xöa cuõ: caàu nguyeän laø naïp bình, coøn haønh ñoäng chæ tieâu hao thoâi?
Thaät ra, coù nhöõng coâng vieäc töï noù phaûn chieáu Thieân Chuùa, cuõng nhö coù caàu kinh chæ xoùi moøn loøng suøng ñaïo. Xoùi moøn loøng suøng ñaïo, ñoù laø thöù caàu kinh hình thöùc vaø leã nghi maùy moùc chuùng laøm luïi taøn ngoïn löûa thieâng lieâng. Coøn coâng vieäc giaõi saùng Chuùa laø khi trong ñoù, chæ caàn môû maét toâi caûm nhaän thaáy Chuùa ngay. Quaû theá, khi giaûi toäi hay laøm linh höôùng vôùi tinh thaàn sieâu nhieân, thaáy toäi ngöôøi toâi cuõng nhìn ra thieáu soùt cuûa toâi, thaáy caùi toát nôi ngöôøi, toâi cuõng phaùt hieän söùc hoaït ñoäng cuûa aân suûng Chuùa. Tieáp xuùc vôùi nhöõng ñau khoå lôùn lao cuûa con ngöôøi, töï nhieân toâi phaûi nhìn thaáy göông maët "saâu, chöù khoâng phaûi ngöôøi" cuûa Chuùa treân thaäp giaù, vaø khoâng coøn loøng naøo chaïy theo khoaùi laïc vaø tìm kieám nhöõng tieän nghi. Nhöõng khi giaûng veà Chuùa cho ngöôøi khaùc cuõng laø luùc toâi töï vaán löông taâm vaø giaûng cho chính mình khi maø ñôøi soáng toâi chöa ñi ñoâi vôùi ñieàu toâi khuyeân. Soi ñöôøng cho ngöôøi cuõng laø luùc soi göông cho mình vaäy.
Quaû coù nhieàu vieäc töï chuùng ñöa taâm hoàn leân, giuùp ta deã nhôù tôùi Chuùa, nhôø ñoù thay theá caàu nguyeän moät phaàn. Thay moät phaàn thoâi, vì con ngöôøi laø gioáng taïp thöïc, caàn ñeán nhieàu loaïi thöùc aên chuùng boå tuùc cho nhau. Vaäy cuõng nhö khi aên, ta caàn caû côm rau, thòt caù, khi chieán tranh caàn caû suùng maùy, suùng tröôøng, thì ñeå neân thaùnh, khoâng theå chæ chieâm thoâi hay haønh thoâi, maø phaûi coù luùc thì caàu nguyeän, luùc laïi thöïc haønh naêng ñöùc vaø phuïc vuï anh em mình. Duø trong neáp soáng chieâm hay haønh, ai naáy ñeàu chieâm vaø haønh, duø tyû leä giöõa chieâm vaø haønh coù khaùc nhau. Noùi chung, thì chieâm laø vieäc cuûa noäi taâm hôn, neân caàn nhaát ñoái vôùi con ngöôøi, khi maø laøm ngöôøi coù nghóa laø soáng theo tinh thaàn. Nhaát laø neáu phaûi laøm nhöõng coâng vieäc chuùng khoâng gôïi nhôù ñeán Chuùa deã daøng, thì chuùng ta caøng phaûi nhôø vaû chieâm ñeå hoã trôï cho chuùng.
Trong cuï theå cuûa cuoäc soáng, chaúng nhöõng chieâm vaø haønh caàn nhö nhau, chuùng coøn caàn cho nhau nöõa. Ñoâi tình nhaân khi gaàn guõi, vôùi tình yeâu boác cao haún muoán laøm gì cho nhau ñeå tình yeâu thaønh cuï theå. Kòp ñeán khi do haønh ñoäng maø tình yeâu ñöôïc minh chöùng roài, ngöôøi ta seõ trôû laïi trong voøng tay nhau moät caùch thieát tha hôn. Trong töông quan vôùi Chuùa cuõng theá. Chieâm ngaém Chuùa khieán gia taêng loøng kính yeâu Chuùa. Loøng soát saéng naøy, tôùi moät ñoä cao naøo ñoù, seõ thuùc ta muoán laøm moät caùi gì cho Chuùa. Thaäm chí nhö Tieân sa nhoû, saün saøng "sa hoûa nguïc" ñeå laøm cho hoûa nguïc yeâu Chuùa nöõa. Ñeán löôït haønh ñoäng, cuøng vôùi gian khoå keøm theo nhö moät bieåu döông tình yeâu aáy, seõ khieán ta theøm caàu nguyeän vaø trôû veà vôùi caàu nguyeän moät caùch saâu xa hôn. Quaû thaät, anh seõ chaúng caàu nguyeän deã daøng ñaâu neáu anh chaúng coù gì trong tay khi ñeán vôùi Chuùa. Khoâng phaûi vì anh yû vaøo nhöõng caùi aáy, maø vì nhöõng caùi aáy laøm chöùng vôùi anh raèng anh yeâu Chuùa thöïc, chöù khoâng phaûi töôûng theá thoâi. Nhö theá, chaúng nhöõng caàu nguyeän laø hoàn soáng cuûa haønh ñoäng nhö Dom Chautard nghó, maø caû haønh ñoäng cuõng coù theå soáng ñoäng hoùa giôø kinh cuûa chuùng ta nöõa.
Thaät ra, chaúng phaûi caùi naøo laøm hoàn soáng cho caùi naøo caû, vì moãi caùi ñeàu phaûi ñöôïc soáng ñoäng hoùa bôûi ñöùc AÙi Chuùa Kytoâ. Phaûi, hoàn soáng cuûa caû haønh laãn chieâm laø ñöùc AÙi sieâu nhieân, loøng meán Chuùa yeâu ngöôøi. Bao laâu ñöôïc soáng ñoäng hoùa bôûi ñöùc AÙi, caû chieâm laãn haønh ñeàu aûnh höôûng maïnh ñeán nhau, vaø caàn ñeå boå tuùc cho nhau.
Ñaáy laø noùi treân nguyeân taéc. Coøn trong thöïc haønh, thì caàu nguyeän thöôøng caàn cho haønh ñoäng hôn laø haønh caàn cho chieâm. AÁy chæ vì trong chieâm, ngöôøi ta deã chieâm vì Chuùa; coøn trong haønh, ngöôøi ta raát deã haønh vì mình, vì nhöõng lôïi ích phaøm traàn vaø tröôùc maét cuûa mình. Theâm vaøo ñaáy, chieâm thì phaûi höôùng noäi, trong khi haønh laïi deã höôùng ta veà ñôøi, nhaát laø khi phaàn lôùn moâi tröôøng cuûa haønh ñoäng raát tuïc, khieán laøm môø ñuïc caëp maét noäi taâm cuûa chuùng ta. Trong tröôøng hôïp naøy, chuùng ta caøng caàn ñeán chieâm nhö söï naïp bình cho höôùng taâm ñeå ñaùnh caân baèng vôùi löïc ly taâm ñaõ neân quaù maïnh. Tröø phi ta ñaõ ñaït tôùi möùc mieãn nhieãm cao cuûa nhieàu vò toâng ñoà thaùnh.
Sinh ra laø ngöôøi thì phaûi laøm ngöôøi. Ngöôøi ta laøm ngöôøi baèng caùch khaùm phaù daàn nhöõng giaù trò luaân lyù, ñoàng thôøi mang nhöõng giaù trò aáy vaøo ñôøi soáng. Höôùng caêng veà söï hoaøn thieän mình baèng caùch ñoù, loaøi ngöôøi xuaát hieän nhö moät coäng ñoàng cuøng chung xaây Vöông quoác Söï thieän.
Vôùi ñieåm hoäi tuï môùi cuûa mình laø Ngoâi Lôøi thaønh ngöôøi, coäng ñoàng chung xaây Vöông quoác Söï thieän chuyeån thaønh coäng ñoàng chung xaây Vöông quoác sieâu nhieân Thieân Chuùa. Vaâng, trong moät Giaùo hoäi maø baûn chaát laø vieãn phaùi, baát cöù ai cuõng phaûi laøm chöùng ñeå hoaøn thaønh Nöôùc Trôøi vôùi phaàn aân mình laõnh nhaän.
Nöôùc Trôøi ñaõ baét ñaàu ngay ñaây giöõa chuùng ta. Noù höôùng veà söï hoaøn thaønh vaøo ñieåm thôøi gian vieân maõn. Do ñoù, cuoäc tieán veà bieán thaønh cuoäc ñua nöôùc ruùt. Ñeå töøng giaây phuùt, nöôùc maïch luoân voït tôùi Vónh haèng. Bôûi theá, soáng ñöùc Voïng laø voït höôùng caùnh chung baèng chính hieän taïi cuûa mình, nghóa laø baèng nhöõng gì ta gaëp ñöôïc quanh ta.
Tuy coi troïng nhöõng giaù trò traàn theá vaø söû duïng chuùng vaøo vieäc xaây Vöông quoác Chuùa, toâng ñoà luoân taâm nieäm raèng choã Nöôùc Chuùa hoaøn taát khoâng phaûi ôû phía beân naøy thôøi gian, trong khi cuõng chaúng coù töông baèng giöõa phöông theá töï nhieân söû duïng vôùi hieäu quaû sieâu nhieân ta nhaém trong coâng vieäc cuûa mình. Vì theá, tuy vaãn gaéng, maø chæ tin vaøo aân Chuùa thoâi.
Tuy baèng phöông theá töï nhieân, toâi khoâng theå "chaêm soùc caùc linh hoàn", nhöng vôùi aân Chuùa vaø nhôø söï "Hieäp thoâng caùc thaùnh", toâi vaãn coù theå ñoàng taùc ñoäng vaøo noäi taâm keû khaùc, nhôø ñoù sinh ra cho Cha nhöõng ñöùa con thieâng lieâng.
Vì taùc giaû chính laø Thaàn khí maø chuùng ta hôïp taùc vôùi, cuõng nhö do maàu nhieäm Hieäp thoâng trong ñoù chuùng ta hôïp nhaát vôùi nhau, neân trong moãi söù vuï toâng ñoà, chuùng ta coù theå chung löng ñaáu caät, keû baèng caàu nguyeän, hy sinh, keû baèng thuyeát giaùo, haønh ñoäng.
Haønh ñoäng khi coù ñoäng cô laø Tín-Voïng-AÙi, haønh ñoäng aáy vöøa thaùnh hoùa ngöôøi khaùc, vöøa thaùnh hoùa baûn thaân toâng ñoà. Thöïc ra, hoàn soáng cuûa caû chieâm laãn haønh laø ñöùc AÙi Chuùa Kytoâ. Coù ñieàu vôùi chieâm, ngöôøi ta deã höôùng noäi vaø höôùng thöôïng hôn, trong khi vôùi haønh, ngöôøi ta deã bò loâi ra ngoaøi vaø gaëp nhieàu nguy hieåm. Vì theá, ñeå haønh ñoäng keát quaû vaø thaùnh hoùa chính mình, toâng ñoà phaûi hoã trôï noù baèng caàu nguyeän nhieàu nöõa.
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page