Trieäu chöùng cuûa beänh naøy laø sôï toán söùc toán cuûa, sôï lieân luïy, a dua: ai maïnh thì huøa theo. Khi noùi thì raát haêng, nhöng vaøo vieäc thì vieän ñuû lyù do ñeå che ñaäy caùi heøn nhaùt vaø löôøi bieáng cuûa mình. Giöõa ñaïi hoäi thì phaùt bieåu thaät huøng hoàn, luùc phaân vieäc thì laån ñaâu maát.
Trong ñoäi tuø cuûa toâi tröôùc ñaây coù moät oâng cuõng töø mieàn Nam ra. Moãi laàn hoïp anh ta phaùt bieåu aøo aït. Ñuïng chuyeän gì cuõng dô tay phaùt bieåu. Noùi huyeân thuyeân maø thöôøng laïc ñeà. Ñeán luùc chia vieäc thì im re. Rieát anh em trong toå ngaùn. Neân moãi laàn anh ta dô tay phaùt bieåu laø anh em ñoàng loaït hoâ: Im maø nghe, ñaøi Maùt-cô-va phaùt!
Chuyeän keå hai nhaø thoâng thaùi noï muoán tìm hieåu xem thaønh phoá Roâma coù maáy ngöôøi laøm vieäc. Hoï baét ñaàu baèng moät chuoãi phaân taùch loaïi tröø. Tröôùc tieân tröø ñi con soá treû em chöa ñeán tuoåi laøm vieäc, ñeán soá ngöôøi beänh taät, soá ngöôøi ôû tuø, roài soá daân bieåu nghò só quanh naêm suoát thaùng chæ caõi nhau vaø dô tay boû phieáu baát tín nhieäm chính phuû, soá ngöôøi laøm ngheà pheâ bình ñaù boùng... Cöù theá maø tröø, kyø cuøng chæ coøn laïi hai ngöôøi laøm vieäc, ñoù laø hai nhaø thoâng thaùi. Nhöng roài moät oâng leân tieáng ngay: toâi töø naõy giôø tính toaùn quaù meät roài, neân chi toâi baàu anh laøm vieäc tieáp ñeå toâi nghæ!
Ñeå xaây döïng coäng ñoaøn coù traêm coâng ngaøn vieäc. Vieäc gì cuõng ñaùng laøm. Chaúng caàn phaûi ngoài gheá laõnh ñaïo môùi laø laøm vieäc. Vieäc naøo cuõng coù theå neân thaùnh, mieãn laø laøm cho tôùi nôi tôùi choán.
Khi ôû Dublin moät thaùng
ñeå hoïc hoûi veà Ñaïo binh
Ñöùc Meï toâi may maén ñöôïc
gaëp ngöôøi saùng laäp, oâng Frank
Duff. Toâi haùo höùc, töôûng
seõ dieän kieán moät nhaân vaät quoác
teá tieáng taêm; ngöôøi maø
caùc Hoàng y, Giaùm muïc khaép nôi
ñeàu phaûi ngoài nghe. Nhöng khoâng
ngôø, oâng chæ laø moät cuï giaø
ñöa thö. Haøng ngaøy khieâm toán
ñaïp chieác xe coïc caïch ra böu ñieän
mang thö veà cô quan, boû vaøo hoäp
thö cuûa gaàn moät ngaøn chi nhaùnh
Ñaïo binh ôû Dublin. Ngöôûi ta
noùi coâng vieäc cuûa oâng baây giôø
chæ coù theá; coù tuoåi roài khoâng
coøn giöõ vai troø quan troïng naøo
nöõa; nhöng khi ai caàn yù kieán
thì oâng saün saøng ñoùng goùp
vaø höôùng daãn giaûi quyeát.
Ñaáy, coâng vieäc ñöa thö heøn
moïn coù laøm giaûm tö caùch con ngöôøi
ñaâu!
Nhöõng traïi taäp trung
ôû Dachau, ôû Auschwitz voâ cuøng
kinh khuûng, nhöng ngöôøi ta coù theå
troâng thaáy ñöôïc, treân baûn
ñoà coù chæ noù naèm ôû
vuøng naøo, nöôùc naøo.
Giôø ñaây coøn coù nhöõng
traïi taäp trung, nhöõng Dachau môùi,
Auschwitz môùi, roäng hôn theá giôùi
naày, caùi theá giôùi ñöôïc
goïi laø töï do, cuûa con ngöôøi.
Nhöng phaân nöûa coù theå troâng
thaáy, vaø phaân nöûa khoâng thaáy
ñöôïc.
Naïn nhaân laø nhöõng ngöôøi
bò giam caàm khoán khoå, bôûi baát
coâng, bôûi aùp böùc boùc loät.
Ai löu yù môùi troâng thaáy ñöôïc,
duø chieán tranh chaám döùt, noù
vaãn coøn. Coù haøng raøo keõm
gai bao boïc hoï, "Daây keõm gai" cuûa
baát coâng do nhöõng ngöôøi
aùp böùc, boùc loät döïng leân,
"Daây keõm gai" do söï höõng
hôø cuûa con taïo ra.
Moãi ngaøy bao nhieâu anh em con ôû Chaâu
AÙ, Chaâu Phi, Chaâu Myõ La-tinh, ôû
Vieät Nam, Trung Quoác, Cu-ba, ôû Nam Tö,
bao nhieâu anh em ñang leâ böôùc treân
ñöôøng töû naïn leân nuùi
Calvarioâ cuûa hoï.
Hoï laø Chuùa Gieâsu bò boû rôi,
bò queân baüng, bò kyø thò caùch
baát coâng ñoäc aùc.
Vì con sôï baån tay, sôï lieân
luïy ñeán baûn thaân con.
Vì con tieác nuoái ñôøi soáng
xa hoa, tieâu thuï, sung söôùng cuûa
con.
Neân con khoâng muoán nhôù, khoâng
muoán bieát ñeán hoï, nhöng söï
thaät vaãn sôø sôø ñoù,
traùch nhieäm vaãn ñeø naëng löông
taâm con.
Xin Chuùa Chuùa cho con can ñaûm phaù
tan caùi "haøng raøo keõm gai" cuûa
ích kyû, heøn nhaùt, kyø thò,
vuï lôïi, ñang sieát chaët theá
giôùi trong voøng vaây cuûa noù,
maø con laø moät trong nhöõng ñoàng
loaõ ñaõ döïng neân noù.