Laø Tín thaønh vôùi baèng höõu, vôùi moïi ngöôøi
Moät danh töôùng cuûa Phaùp coù laàn ñaõ noùi: "Taát caû ñeàu maát, tröø danh döï" (Tout est perdu sauf l 'honneur). Trong cuoäc soáng, khoâng phaûi luùc naøo cuõng gaëp xuoâi may; nhöng cuoäc soáng cuûa ta coøn ñaùng soáng khi danh döï cuûa ta coøn. Tröôùc tình traïng khuûng hoaûng, theá giôùi ngaøy nay maát höôùng, trong Thoâng ñieäp Haøo-quang Chaân-lyù (Veritatis Splendor), Ñöùc Thaùnh cha Gioan Phaoloâ II ñaõ töøng trích laïi caâu thô cuûa thi só Juveùnal ñeå noùi ñeán giaù trò cuûa danh döï trong cuoäc soáng:
"Toäi aùc taøy trôøi
laø coi maïng soáng mình hôn danh döï
Vaø vì quaù ham soáng maø ñaùnh
maát nhöõng yù nghóa ñôøi
ngöôøi"
(Summum crede nefas animam praeferre pudori,
et propter vitam vivendi perdere causas) [Satires, VIII, 83-84]
Ngöôøi khoâng bieát troïng danh döï laø ngöôøi thích taïo ra baàu khí nghi kî, chæ trích, doái traù, khoâng ai tín nhieäm vaøo ai, khoâng ai coøn höùng khôûi tích cöïc xaây döïng ñöôïc moät ñieàu gì; phong caùch ñoù, cheá ñoä ñoù, neàn vaên minh ñoù ñöa ñeán keát quaû roõ reät laø caùc moái töông quan xaõ hoäi baêng raõ daàn trong baàu khí baïn beø, gia ñình, laøng xoùm, ñoaøn theå, quoác gia vaø ngay caû giaùo hoäi.
Ngöôøi bieát troïng danh döï laø ngöoøi soáng thaønh tín ñeå baïn beø tín nhieäm ñöôïc mình, laø taâm hoàn ñaïi ñoä ñeå coù theå tin töôûng vaøo ngöôøi khaùc. Neáp soáng ñoù laø chìa khoaù ñeå phuïc hoài nieàm tin, canh taân vaø taïo an bình cho sinh hoaït gia ñình, ñoaøn theå, quoác gia vaø giaùo hoäi.
Ngöôøi tín thaønh, troïng danh döï, luoân luoân giöõ lôøi höùa, chu toaøn phaän söï, ngöôøi ta coù theå ñaët nieàm tin vaøo hoï, luùc thònh cuõng nhö luùc suy, thaønh coâng cuõng nhö thaát baïi hoï luoân luoân coù maët beân caïnh baïn beø.
Ngöôøi tín thaønh, môû roäng ñoâi caùnh tay, ñeå baét tay moïi ngöôøi thaân aùi, hai baøn tay beân laø tín, beân laø thaønh noái daøi, noái daøi voøng quanh theá giôùi. Khoâng ai tín thaønh baèng ngöôøi saün saøng cheát thay cho baïn - phaûi vöôn ñoâi tay tín thaønh leân khaép naêm chaâu thì môùi bieán ñoåi ñöôïc caùi xaõ hoäi ta ñang soáng - nôi maø khoâng ai tin ai, nôi ngöôøi ta doø thaùm nhau, rình moø nhau, toá caùo nhau.
Phuùc aâm cuûa Chuùa Kitoâ daïy toâi, truyeàn thoáng vaên hoaù ngaøn ñôøi cuûa daân toäc, toå tieân Vieät Nam nhaéc nhôõ toâi: Haõy yeâu moïi ngöôøi, keå caû keû thuø cuûa toâi, vì moïi ngöôøi ñeàu laø con caùi cuûa Cha chung: boán beå ñeàu laø anh em.
Tình yeâu cao caû ñoù thuùc ñaåy toâi thaønh thöïc vaø trung tín vôùi ngöôøi chung quanh.
Danh döï con ngöôøi döïa treân loøng thaønh thaät, vì thaønh thaät taïo cho baèng höõu tín nhieäm.
Trung tín trong lôøi noùi, ngay thaúng trong taâm tö, ñaïi ñoä trong caùch cö xöû, ñoù laø nhaân caùch cuûa keû troïng danh döï.
Moät ngöôøi khoâng danh döï, laät loïng, doái gaït baïn beø, vaø ngöôøi thaân, seõ gaây cho gia ñình, quoác gia ñoå vôõ, baàu khí xaõ hoäi baêng raõ.
Moät gia ñình, moät ñoaøn theå, moät cheá ñoä khoâng laáy Söï thaät vaø Tín thaønh ñeå laøm tieâu chuaån, seõ ñaåy ñöa neáp sinh hoaït cuûa mình vaøo con ñöôøng thuø haän, gian traù, thieáu danh döï, vaø con daân seõ maát höôùng.
Toâi coøn nhôù caâu ñoái quyù giaù cuûa Saûng Ñình (Linh muïc J.M. Nguyeãn Vaên Thích) treo trong phoøng ngaøi:
Phuïng Chuùa ñöùc
tam: tín, voïng, aùi,
Thuùc thaân thaønh nhaát: tö, ngoân,
haønh.
Thôø Chuùa ba ñöùc: tin, caäy,
meán.
Tu thaân toaøn thaønh: suy, noùi, laøm.
Anh laø thuï taïo cao sang
Em laø lyù töôûng vinh quang tuyeät
vôøi.
Anh laø ñaàu oùc saùng soi
Em laø tim chöùa muoân lôøi yeâu
thöông.
saùng soi anh daãn ñöa ñöôøng,
Yeâu thöông em toaû kieân cöôøng
phuïc sinh.
Anh nhôø lyù luaän phaân minh
em giaøu nöôùc maét dòu hieàn
lung linh
Luaän suy kieân vöõng huøng anh.
gioït chaâu bieán ñoåi taâm tình
ñeïp xinh
Anh huøng anh thaät quang vinh
Hy sinh em vaãn laëng thinh dòu huyeàn
Anh laø ñeàn thaùnh trang nghieâm
em laø cung thaùnh thieâng lieâng nhieäm
maàu
Tröôùc ñeàn caát noùn cuùi
ñaàu
Trong cung quyø goái nguyeän caàu thieát
tha.
Anh thöôøng suy nghó cao xa
Em luoân mô moäng coû hoa thôm noàng
Suy tö anh thaät tinh thoâng
Moäng mô em chieáu moät voøng haøo
quang
Anh laø bieån roäng meânh moâng
em laø soâng nöôùc saïch trong dòu
daøng
Ñaïi döông coù ngoïc ñieåm
trang
soâng hoà gioù maùt naéng vaøng
neân thô
Anh laø chim phöông bay xa
em laø hoaøng yeán hoùt ca giöõa
ñôøi
Bay xa chinh phuïc khung trôøi
Haùt ca quyeán ruõ loøng ngöôøi
traàn gian
Sau cuøng
anh chôø em ôû chaân trôøi
coøn em, em ñôïi tröôùc ñaøi
thieân cung.
(Caûm nghieäm cuûa Thaùnh Thomas Aquinos)