Dung Maïo Hoøa Bình
Söù Ñieäp Hoøa Bình ngaøy 1 thaùng gieâng haèng naêm
do Ñöùc OÂng Peter Nguyeãn Vaên Taøi bieân soaïn
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 20 -
Söù ñieäp Hoøa Bình
cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II naêm 1987:
"Hai Chìa Khoùa Cuûa Hoøa Bình:
Laø Phaùt Trieån Vaø Tình Lieân Ñôùi"
Söù ñieäp hoøa bình cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II naêm 1987: "Hai Chìa Khoùa Cuûa Hoøa Bình: Laø Phaùt Trieån Vaø Tình Lieân Ñôùi"
Ñaëng Theá Duõng (Ñöùc OÂng Peter Nguyeãn Vaên Taøi)
(RVA News 22-12-1986)
Nhaéc Laïi Söù Ñieäp Hoøa Bình Ñaàu Tieân Naêm 1968:
Lôøi môû ñaàu: caùch ñaây 20 naêm, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ thieát laäp ngaøy hoøa bình theá giôùi, vaø mong muoán cho toaøn theå caùc tín höõu vaø nhöõng ngöôøi thieän chí haõy möøng ngaøy hoøa bình theá giôùi vaøo ñuùng ngaøy muøng 01 thaùng gieâng - ngaøy ñaàu naêm - moãi naêm. Trong söù ñieäp hoøa bình ñaàu tieân vaøo ngaøy 01 thaùng gieâng naêm 1968, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ moâ taû veà dung maïo hoøa bình, chuùng toâi xin laëp laïi ñaây nhö laø moät môû ñaàu toång quaùt cho chính söù ñieäp hoøa bình vaøo naêm 1987.
Söù ñieäp hoøa bình cho naêm 1987 laø söù ñieäp thöù 20 vaø coù chuû ñeà laø: "Hai Chìa Khoùa Cuûa Hoøa Bình: Laø Phaùt Trieån Vaø Tình Lieân Ñôùi". Chuû ñeà naøy nhaéc laïi thoâng ñieäp cuûa Ñöùc Phaoloâ VI ñöôïc ban haønh caùch ñaây 20 naêm, ñoù laø thoâng ñieäp: "Populorum Progressio" - "Phaùt trieån caùc daân toäc". Trong thoâng ñieäp naøy, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ noùi leân moät nhaän xeùt baát huõ, ñoù laø: "Phaùt trieån laø danh hieäu môùi cuûa hoøa bình". Coâng cuoäc phaùt trieån, trong hoaøn caûnh theá giôùi ngaøy nay, laø moät ñoùng goùp caàn thieát vaø quyù giaù cho neàn hoøa bình cuûa nhaân loaïi. Söù ñieäp hoøa bình cho naêm 1987 khoâng phaûi laø söù ñieäp hoøa bình ñaàu tieân nhaán maïnh ñeán khía caïnh naøy. Ngoaøi thoâng ñieäp "Populorum Progressio" (Phaùt trieån caùc daân toäc), thì ñaõ coù ba söù ñieäp hoøa bình, naêm 1972, 1984, 1985, nhaéc ñeán coâng cuoäc phaùt trieån nhö laø moät ñoùng goùp caàn thieát cho hoøa bình. Ñoái vôùi Giaùo Hoäi, thì coâng cuoäc phaùt trieån caàn ñöôïc hieåu theo nghóa toaøn dieän, nghóa laø phaùt trieån toaøn dieän con ngöôøi, treân phöông dieän kinh teá, vaên hoùa vaø thieâng lieâng. Vaø trong hoaøn caûnh theá giôùi ngaøy nay, vaán ñeà phaùt trieån khoâng coøn laø vaán ñeà leû loi cuûa moät nhoùm ngöôøi hay moät quoác gia nöõa. Trong thoâng ñieäp "Phaùt trieån caùc daân toäc" caùch ñaây 20 naêm, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ nhaán maïnh raèng: "Coâng cuoäc phaùt trieån con ngöôøi toaøn dieän khoâng theå naøo keùo daøi ñöôïc, neáu khoâng coù söï phaùt trieån lieân ñôùi cuûa toaøn theå nhaân loaïi". Ngaøy nay khoâng theå naøo noùi ñeán phaùt trieån maø khoâng coù hay khoâng nhôø vaøo tình lieân ñôùi. Tình lieân ñôùi naøy ñaõ ñöôïc nhaán maïnh ñeán trong söù ñieäp hoøa bình cuûa chính naêm 1986, ôû caùc soá 4 vaø 5. Do ñoù, moät caùch toång quaùt, chuû ñeà cuûa söù ñieäp hoøa bình cho naêm 1987: "Hai chìa khoùa cuûa hoøa bình laø phaùt trieån vaø tình lieân ñôùi", chuû ñeà naøy aên saâu vaøo trong doøng suy tö cuûa caùc vò Giaùo Hoaøng, khi caùc ngaøi nghó ñeán vaán ñeà hoøa bình theá giôùi trong voøng 20 naêm qua.
Giôø ñaây, chuùng ta haõy cuøng nhau laéng nghe söù ñieäp hoøa bình naêm 1987 nhö sau:
Soá 1: Lôøi Keâu Goïi Göûi Ñeán Taát Caû Moïi Ngöôøi
Vò tieàn nhieäm cuûa toâi, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ göûi lôøi keâu goïi ñeán taát caû moïi ngöôøi thieän chí, môøi goïi hoï haõy möøng ngaøy ñaàu naêm laø ngaøy Theá giôùi Hoøa bình, nhö laø daáu chæ hy voïng vaø lôøi höùa nhìn thaáy hoøa bình "ngöï treân doøng lòch söû saép ñeán". Hai möôi naêm sau, toâi xin laëp laïi lôøi keâu goïi naøy cho töøng thaønh phaàn cuûa gia ñình nhaân loaïi. Toâi môøi goïi quyù vò haõy hieäp vôùi toâi maø suy tö veà hoøa bình vaø cöû haønh ngaøy hoøa bình. Cöû haønh ngaøy hoøa bình giöõa nhöõng khoù khaên nhö chuùng ta ñang gaëp phaûi ngaøy nay, ñoù laø cöû chæ noùi leân nieàm tin töôûng cuûa chuùng ta vaøo nhaân loaïi.
Vì söï tin töôûng naøy, toâi göûi lôøi keâu goïi ñeán töøng ngöôøi, vôùi nieàm xaùc tín raèng chuùng ta coù theå cuøng nhau hoïc caùch cöû haønh trong hoøa bình, ñieàu maø caùc daân toäc treân theá giôùi ñeàu mong muoán. Taát caû chuùng ta thoâng phaàn vaøo öôùc muoán naøy, chuùng ta coù theå goùp laïi nhöõng suy tö vaø coá gaéng ñeå laøm cho hoøa bình trôû thaønh nhö laø muïc tieâu taát caû moïi ngöôøi coù theå ñaït ñeán vaø phuïc vuï cho taát caû moïi ngöôøi.
Chuû ñeà maø toâi ñaõ choïn cho söù ñieäp hoøa bình naêm 1987 saép ñeán, ñöôïc gôïi höùng töø söï thaät thieát yeáu veà nhaân loaïi nhö sau: "Taát caû chuùng ta ñeàu keát thaønh moät gia ñình nhaân loaïi duy nhaát". Do bôûi söï kieän chuùng ta ñöôïc sinh ra trong theá gian naøy, chuùng ta tham döï (ñöôïc höôûng) cuøng moät phaàn gia taøi chung, vaø chuùng ta cuøng thuoäc veà moät doøng doõi vôùi moïi ngöôøi khaùc. Söï duy nhaát naøy ñöôïc theå hieän trong troïn caû söï phong phuù vaø söï khaùc bieät cuûa gia ñình nhaân loaïi: trong nhöõng chuûng toäc, nhöõng vaên hoùa, nhöõng ngoân ngöõ vaø nhöõng lòch söû khaùc nhau. Vaø chuùng ta ñöôïc môøi goïi nhìn nhaän tình lieân ñôùi caên baûn cuûa gia ñình nhaân loaïi, nhö laø ñieàu kieän thieát yeáu cuûa cuoäc soáng chung giöõa chuùng ta treân maët ñaát naøy.
Naêm 1987 cuõng kyû nieäm 20 naêm ban haønh thoâng ñieäp "Populorum Progressio" (Phaùt trieån caùc daân toäc). Thoâng ñieäp noåi tieáng cuûa Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ laø moät lôøi môøi goïi troïng theå haõy daán thaân haønh ñoäng chung vôùi nhau cho söï phaùt trieån toaøn dieän caùc daân toäc. Caâu noùi cuûa Ñöùc Phaoloâ VI: "Phaùt trieån laø danh hieäu môùi cuûa hoøa bình" cho chuùng ta chìa khoùa ñi tìm hoøa bình. Thöû hoûi coù theå coù hoøa bình thaät chaêng khi con ngöôøi nam nöõ, treû giaø, khoâng theå soáng moät caùch xöùng ñaùng vôùi phaåm giaù laøm ngöôøi cuûa hoï? Coù theå coù hoøa bình laâu daøi ñöôïc khoâng, trong moät theá giôùi phaûi chieàu theo nhöõng raøng buoäc xaõ hoäi, kinh teá vaø chính trò, chæ laøm lôïi cho moät quoác gia hay moät nhoùm quoác gia, vaø laøm haïi quoác gia khaùc? Moät neàn hoøa bình ñích thöïc coù theå ñöôïc thieát laäp hay khoâng, neáu khoâng coù söï nhìn nhaän moät caùch höõu hieäu veà chaân lyù cao caû naøy laø taát caû chuùng ta ñeàu bình ñaúng trong phaåm giaù, bình ñaúng bôûi vì chuùng ta ñaõ ñöôïc döïng neân gioáng hình aûnh Thieân Chuùa laø Cha chuùng ta?
Khi giôùi thieäu söù ñieäp hoøa bình môùi cho naêm 1987, Ñöùc Hoàng Y Roger Etchegaray, Chuû tòch UÛy ban Toøa thaùnh Coâng lyù vaø Hoøa bình ñaõ nhaän xeùt raèng:
"Tuy ta khoâng theå naøo so saùnh söù ñieäp naøy vôùi thoâng ñieäp cuûa Ñöùc Phaoloâ VI "Populorum Progressio" (Phaùt trieån caùc daân toäc), ñaõ ñöôïc ban haønh caùch ñaây 20 naêm, nhöng ta coù theå noùi söù ñieäp naøy laø moät trong nhöõng ñieåm aùp duïng cuûa thoâng ñieäp "Populorum Progressio" (Phaùt trieån caùc daân toäc)."
Ñöùc Hoàng Y cuõng ghi nhaän raèng:
"Tuy töïa ñeà chuû ñeà cuûa söù ñieäp hoøa bình naêm 1987 nhaéc ñeán phaùt trieån tröôùc khi nhaéc ñeán tình lieân ñôùi (phaùt trieån vaø tình lieân ñôùi, hai chìa khoùa cuûa hoøa bình), nhöng trong thöïc teá, phaàn quaûng dieãn tö töôûng, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ noùi veà tình lieân ñôùi nhieàu hôn tröôùc khi noùi ñeán phaùt trieån.
Sau ñaây môøi quyù vò theo doõi tieáp caùc soá 2 vaø 3 cuûa Söù Ñieäp Hoøa Bình naêm 1987:
Soá 2: Suy Tö Veà Tình Lieân Ñôùi
Söù ñieäp cho ngaøy Quoác teá Hoøa bình thöù 20 naøy ñöôïc noái lieàn chaët cheõ vôùi söù ñieäp maø toâi ñaõ göûi ñeán cho theá giôùi ñaàu naêm 1986 veà chuû ñeà: "Moät neàn hoøa bình duy nhaát töø Baéc xuoáng Nam, töø Ñoâng sang Taây". Trong söù ñieäp hoøa bình ñaàu naêm 1986, toâi ñaõ noùi nhö sau: "Ñaëc tính duy nhaát cuûa gia ñình nhaân loaïi coù nhöõng aûnh höôûng raát thieát thöïc treân ñôøi soáng chuùng ta vaø treân söï daán thaân cuûa chuùng ta cho neàn hoøa bình. Ñieàu naøy coù nghóa laø chuùng ta daán thaân phuïc vuï cho tình lieân ñôùi môùi, tình lieân ñôùi cuûa toaøn theå gia ñình nhaân loaïi, phuïc vuï cho nhöõng moái töông quan môùi, cho tình lieân ñôùi xaõ hoäi giöõa taát caû moïi ngöôøi.
Vieäc nhìn nhaän tình lieân ñôùi xaõ hoäi cuûa gia ñình nhaân loaïi, buoäc ta laõnh laáy traùch nhieäm xaây döïng töø caên baûn nhöõng gì hieäp nhaát chuùng ta laïi vôùi nhau. Ñieàu naøy coù nghóa laø coå voõ moät caùch höõu hieäu vaø khoâng luaät tröø, cho söï bình ñaúng phaåm giaù giöõa taát caû moïi ngöôøi, nhö laø nhaân vò coù nhöõng quyeàn lôïi caên baûn vaø khoâng theå nhöôïng ñöôïc. Ñieàu naøy coù lieân quan ñeán taát caû moïi khía caïnh cuûa cuoäc soáng caù nhaân, cuõng nhö cuoäc soáng trong gia ñình vaø trong coäng ñoaøn chuùng ta ñang soáng vaø trong theá giôùi. Moät khi chuùng ta ñaõ hieåu thaät söï raèng chuùng ta laø anh chò em vôùi nhau trong cuøng moät nhaân loaïi, chuùng ta coù theå quyeát ñònh cho nhöõng thaùi ñoä cuûa mình ñoái vôùi söï soáng, döïa theo aùnh saùng cuûa tình lieân ñôùi ñang hieäp nhaát chuùng ta laïi vôùi nhau. Ñieàu naøy laø heát söùc ñuùng thaät cho taát caû nhöõng gì coù lieân quan ñeán döï aùn chung vaø caên baûn laø döï aùn xaây döïng hoøa bình.
Trong cuoäc soáng cuûa moãi ngöôøi, vaøi luùc vaø vaøi bieán coá ñaõ lieân keát chuùng ta laïi vôùi nhau, trong söï nhìn nhaän coù yù thöùc veà ñaëc tính duy nhaát cuûa nhaân loaïi. Keå töø ngaøy maø chuùng ta coù theå nhìn thaáy laàn ñaàu tieân hình aûnh cuûa traùi ñaát töø khoâng gian, moät söï thay ñoåi ñaùng keå ñaõ ñöôïc quan saùt thaáy trong quan nieäm cuûa chuùng ta veà vuõ truï, veà veû ñeïp vaø söï moûng doøn ñaëc bieät cuûa noù. Nhôø vaøo nhöõng keát quaû cuûa söï tìm hieåu khoâng gian, chuùng ta ñaõ khaùm phaù raèng, vôùi caùch noùi: "Gia taøi chung cuûa toaøn theå nhaân loaïi", caùch noùi naøy coù moät yù nghóa môùi. Chuùng ta caøng tham döï vaøo nhöõng söï phong phuù ngheä thuaät vaø vaên hoùa cuûa nhau, thì chuùng ta caøng khaùm phaù ra raèng mình thuoäc veà moät nhaân loaïi chung vôùi nhau. Nhöõng ngöôøi treû, moät caùch ñaëc bieät, ñaõ ñaøo saâu yù thöùc veà söï hieäp nhaát, nhôø qua nhöõng bieán coá sinh hoaït theå thao caáp baäc vuøng vaø quoác teá, cuõng nhö nhôø qua nhöõng sinh hoaït khaùc töông töï, vöøa laøm cho tình huynh ñeä giöõa hoï ñöôïc theâm beàn vöõng.
Soá 3: Thöïc Haønh Tình Lieân Ñôùi
Ñoàng thôøi, trong nhöõng naêm vöøa qua, chuùng ta ñaõ coù nhieàu dòp dang roäng ñoâi tay huynh ñeä ñeå trôï giuùp cho nhöõng ai gaëp thieân tai hoaëc naïn nhaân cuûa chieán tranh vaø naïn ñoùi. Chuùng ta nhaän thaáy caøng ngaøy caøng coù moät yù thöùc taäp theå lôùn maïnh - vöôït qua caùc ranh giôùi chính trò, ñòa lyù vaø yù thöùc heä - muoán giuùp cho nhöõng thaønh phaàn keùm may maén cuûa gia ñình nhaân loaïi. Söï ñau khoå cuûa nhöõng anh chò em chuùng ta taïi vuøng Phi chaâu ôû phía Nam sa maïc Sahara, coøn ñang keùo daøi vaø thaät bi thaûm, (söï ñau khoå ñoù) ñaõ laøm naûy sinh nhöõng hình thöùc vaø nhöõng caùch dieãn taû cuï theå cho tình lieân ñôùi ñaïi ñoàng giöõa moïi ngöôøi. Naêm 1986 toâi laáy laøm sung söôùng ñöôïc trao giaûi thöôûng Hoøa Bình Gioan 23 cho Toå chöùc Coâng giaùo Thaùi Lan chuyeân trôï giuùp khaån caáp vaø trôï giuùp cho nhöõng ngöôøi tò naïn (COERR - Catholic Office for Emergency Relief and Refugees), nhaát laø vì hai lyù do nhö sau: tröôùc heát, laøm nhö theá toâi coù dòp keâu goïi söï chuù yù cuûa theá giôùi veà thöû thaùch laâu daøi cuûa nhöõng ai bò baét buoäc phaûi rôøi xa queâ höông, vaø lyù do thöù hai, ñeå laøm noåi baät tinh thaàn coäng taùc maø nhieàu nhoùm, Coâng giaùo vaø khoâng Coâng giaùo, ñaõ chöùng toû trong vieäc ñaùp laïi nhöõng nhu caàu cuûa nhöõng ngöôøi khoâng nhaø cöûa ñang bò thöû thaùch moät caùch bi thaûm. Phaûi, tinh thaàn nhaân ñaïo coù theå vaø bieát caùch ñaùp traû moät caùch thaät quaûng ñaïi cho nhöõng noãi ñau khoå cuûa keû khaùc. Trong nhöõng söï kieän naøy, chuùng ta coù theå ghi nhaän coù söï gia taêng thöïc hieän tình lieân ñôùi xaõ hoäi, trong ñoù ñöôïc xaùc nhaän baèng lôøi noùi vaø baèng vieäc laøm raèng chuùng ta laø moät, raèng chuùng ta phaûi nhìn nhaän söï hieäp nhaát naøy, vaø raèng ñoù laø yeáu toá thieát yeáu cho coâng ích cuûa taát caû moïi caù nhaân cuõng nhö cuûa taát caû moïi quoác gia.
Nhöõng thí duï vöøa keå chöùng toû cho söï kieän raèng chuùng ta coù theå coäng taùc, raèng chuùng ta ñang coäng taùc vôùi nhau baèng nhieàu caùch, vaø raèng chuùng ta coù theå laøm vieäc, vaø ñang laøm vieäc chung vôùi nhau ñeå laøm cho coâng ích caøng ngaøy caøng tieán theâm. Tuy nhieân chuùng ta caàn phaûi laøm nhieàu hôn nöõa. Chuùng ta caàn phaûi coù moät thaùi ñoä caên baûn ñoái vôùi nhaân loaïi, vaø trong nhöõng lieân laïc ta coù vôùi töøng caù nhaân, cuõng nhö töøng nhoùm trong theá giôùi. Chuùng ta coù theå baét ñaàu nhaän thaáy roõ nhö theá naøo, söï daán thaân phuïc vuï cho tình lieân ñôùi trong gia ñình nhaân loaïi laø moät chìa khoùa cho hoøa bình. Nhöõng döï aùn laøm lôïi cho coâng ích nhaân loaïi hay thieän chí giöõa caùc daân toäc, ñoù laø böôùc ñaàu trong söï thöïc hieän tình lieân ñôùi. Nhöõng moái lieân laïc thieän caûm vaø baùc aùi thoâi thuùc chuùng ta ñeán trôï giuùp cho nhöõng ai ñang ñau khoå, nhöõng lieân laïc ñoù theo caùch khaùc cuõng laøm saùng toû ñaëc tính hieäp nhaát cuûa nhaân loaïi. Tuy nhieân coù moät thaùch thöùc ñi keøm theo ñoù, ñöôïc ñaët ra cho taát caû chuùng ta, ñoù laø coù moät thaùi ñoä lieân ñôùi xaõ hoäi vôùi toaøn theå gia ñình nhaân loaïi, vaø ñeà caäp ñeán moïi hoaøn caûnh xaõ hoäi cuõng nhö chính trò vôùi thaùi ñoä lieân ñôùi naøy.
Toå chöùc Lieân Hieäp Quoác ñaõ ñaët naêm 1987 laøm naêm Quoác teá veà Gia cö cho nhöõng keû khoâng nhaø, Lieân Hieäp Quoác loâi keùo söï chuù yù veà moät ñieåm ñaùng quan taâm thaät nhieàu, vaø naâng ñôõ cho moät thaùi ñoä soáng tình lieân ñôùi nhaân baûn, chính trò vaø kinh teá ñoái vôùi haøng trieäu gia ñình ñang thieáu khung caûnh caàn thieát cho moät ñôøi soáng gia ñình laønh maïnh.
Nhö chuùng toâi ñaõ coù dòp noùi trong baøi tröôùc, tuy ñaàu ñeà cuûa söù ñieäp cho ngaøy Quoác teá hoøa bình vaøo naêm 1987 laø: "phaùt trieån vaø tình lieân ñôùi nhö laø hai chìa khoùa cuûa hoøa bình theá giôùi", nhöng trong noäi dung tö töôûng, thì Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II noùi nhieàu ñeán tình lieân ñôùi hôn laø söï phaùt trieån. Vaø caû khi noùi veà söï phaùt trieån thì Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II cuõng noùi nhieàu ñeán tình lieân ñôùi nhö yeáu toá caàn thieát ñeå giuùp cho söï phaùt trieån, chöù khoâng noùi ñeán veà söï phaùt trieån moät caùch rieâng reõ. Trong baøi tröôùc, chuùng ta ñaõ ñoïc hai soá 2 vaø 3, noùi ñeán nhöõng thöïc hieän cuï theå cuûa tình lieân ñôùi trong theá giôùi ngaøy nay. Nhieàu ngöôøi yù thöùc hôn veà söï caàn thieát phaûi soáng tình lieân ñôùi vôùi nhöõng anh chò em keùm may maén hôn. Hoâm nay, chuùng ta ñoïc tieáp soá 4, noùi ñeán nhöõng trôû ngaïi cuûa tình lieân ñôùi.
Soá 4: Tình Lieân Ñôùi Ñang Ñoái Ñaàu Vôùi Nhöõng Khoù Khaên
Buoàn thay cuõng khoâng thieáu nhöõng thí duï veà nhöõng ngaên trôû choáng laïi tình lieân ñôùi. Khoâng thieáu nhöõng thí duï veà nhöõng choïn löïa chính trò vaø yù thöùc heä, trong thöïc teá, giôùi haïn vieäc thöïc haønh tình lieân ñôùi. Ñoù laø nhöõng choïn löïa hay nhöõng chính saùch khoâng theå bieát ñeán söï bình ñaúng vaø phaåm giaù caên baûn cuûa ngoâi vò con ngöôøi hoaëc choái boû thaúng thöøng söï bình ñaúng vaø phaåm giaù ñoù. Toâi ñaëc bieät nghó ñeán nhöõng ngaên trôû choáng ñoái nhö sau:
1. Söï gheùt ngöôøi ngoaïi quoác laøm cho caùc quoác gia ñoùng kín treân chính mình, hay laøm cho caùc chính quyeàn thieát laäp ra nhöõng luaät leä kyø thò choáng laïi con ngöôøi trong chính ñaát nöôùc cuûa hoï.
2. Söï ñoùng kín caùc ranh giôùi moät caùch töï tieän vaø khoâng coù lyù do gì ñeå bieän minh caû, ñeán ñoä nhöõng ngöôøi daân khoâng theå naøo di chuyeån sang nôi khaùc ñöôïc, vaø do ñoù khoâng coøn coù theå laøm cho ñieàu kieän sinh soáng cuûa mình ñöôïc toát hôn, khoâng coøn coù theå gaëp laïi nhöõng keû thaân yeâu, khoâng coøn coù theå ñeán thaêm gia ñình cuûa hoï, cuõng khoâng theå dang ñoâi tay trôï giuùp hay toû tình thoâng caûm vôùi keû khaùc.
3. Nhöõng yù thöùc heä rao giaûng haän thuø hay söï nghi kî, nhöõng heä thoáng thieát laäp ra nhöõng haøng raøo giaû taïo. Söï haän thuø chuûng toäc, söï khoâng bao dung toân giaùo, nhöõng chia reõ chuûng toäc, ñoù laø nhöõng ñieàu quaù thöôøng xaûy ra trong nhieàu xaõ hoäi, moät caùch coâng khai hay ngaám ngaàm. Khi nhöõng keû coù traùch nhieäm chính trò ñem nhöõng chia reõ ñoù leân thaønh nhö nhöõng heä thoáng noäi boä hay nhöõng chính saùch veà nhöõng moái lieân laïc vôùi caùc quoác gia khaùc, thì luùc ñoù nhöõng thaønh kieán naøy xuùc phaïm ñeán ñieåm trung taâm cuûa phaåm giaù con ngöôøi. Nhöõng thaønh kieán ñoù trôû thaønh nguyeân do maïnh meõ khôi daäy nhöõng phaûn öùng laøm traàm troïng theâm nhöõng chia reõ, söï thuø haän, söï ñaøn aùp vaø chieán tranh. Söï khuûng boá laø moät teä ñoan khaùc, trong nhöõng naêm vöøa qua, ñaõ khôi daäy nhieàu ñau khoå cho con ngöôøi vaø nhöõng taøn phaù cho xaõ hoäi.
Nghòch laïi taát caû nhöõng ñieàu naøy, moät tình lieân ñôùi höõu hieäu laø lieàu thuoác chöõa trò toát. Bôûi vì neáu ñaëc ñieåm thieát yeáu cuûa tình lieân ñôùi heä taïi söï bình ñaúng caên baûn giöõa taát caû moïi ngöôøi nam nöõ, thì heä luaän ruùt ra töø ñoù laø moïi chính saùch nghòch laïi phaåm giaù caên baûn vaø nhöõng quyeàn lôïi cuûa baát kyø ai hay cuûa baát kyø nhoùm ngöôøi naøo, ñeàu laø moät chính saùch caàn ñöôïc loaïi boû. Ngöôïc laïi, caàn phaûi naâng ñôõ cho nhöõng chính saùch vaø nhöõng chöông trình thieát laäp nhöõng moái töông quan côûi môû, vaø thaønh thöïc vôùi caùc daân toäc, nhöõng chính saùch hay chöông trình bieát kyù keát hieäp öôùc coâng baèng, bieát lieân keát con ngöôøi trong söï coäng taùc ñaùng khen. Nhöõng saùng kieán nhö theá khoâng phaûi laø khoâng bieát ñeán nhöõng khaùc bieät thaät söï veà ngoân ngöõ, chuûng toäc, toân giaùo, xaõ hoäi vaø vaên hoùa giöõa caùc daân toäc. Vaø cuõng khoâng töø choái nhìn nhaän nhöõng khoù khaên gaëp phaûi khi phaûi vöôït qua nhöõng chia reõ vaø nhöõng baát coâng töø xa xöa ñeán giôø. Nhöng nhöõng saùng kieán ñoù bieát ñöa leân haøng ñaàu nhöõng yeáu toá hieäp nhaát, duø cho xem ra nhöõng yeáu toá ñoù laø thaät yeáu ôùt.
Tinh thaàn lieân ñôùi naøy laø moät tinh thaàn môû roäng cho söï ñoái thoaïi. Tinh thaàn ñoù ñöôïc aên reã saâu trong söï thaät, vaø söï thaät laø ñieàu caàn thieát ñeå phaùt trieån tình lieân ñôùi ñoù. Ñoù laø moät tinh thaàn tìm xaây döïng hôn laø phaù huûy, tìm hieäp nhaát hôn laø chia reõ. Khi maø tình lieân ñôùi trôû neân phoå quaùt trong nhöõng khaùt voïng cuûa noù, thì noù coù theå maëc laáy nhieàu hình thöùc. Nhöõng hieäp öôùc töøng vuøng nhaèm coå voõ coâng ích vaø khuyeán khích nhöõng ñoái thoaïi song phöông, coù theå laø nhöõng ñieàu höõu ích ñeå laøm giaûm bôùt nhöõng caêng thaúng. Söï chia seû nhöõng kyõ thuaät hay nhöõng thoâng tin, ngoõ haàu traùnh ñi nhöõng tai öông töï nhieân hay nhaèm ñeå laøm cho möùc soáng trôû neân toát ñeïp hôn trong moät vuøng nhaát ñònh naøo ñoù, taát caû nhöõng ñieàu ñoù goùp phaàn phaùt trieån tình lieân ñôùi vaø laøm cho nhieàu giaûi phaùp khaùc ñöôïc deã daøng, döïa treân caên baûn roäng lôùn hôn.
Chuùng ta ñaõ ñoïc qua caùc soá 1, 2, 3 vaø 4 cuûa Söù ñieäp Hoøa bình cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II cho ngaøy Quoác teá hoøa bình naêm 1987, trong ñoù Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II ñaõ moâ taû veà tình lieân ñôùi, veà nhöõng coâng taùc ñaõ ñöôïc thöïc hieän ñeå theå hieän tình lieân ñôùi, vaø cuoái cuøng veà nhöõng trôû ngaïi choáng laïi tình lieân ñôùi. Giôø ñaây, böôùc sang soá 5 cuûa söù ñieäp, Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II noùi veà vai troø cuûa tình lieân ñôùi trong coâng cuoäc phaùt trieån. Trong hoaøn caûnh hieän nay cuûa theá giôùi, thaät laø khoù maø noùi veà coâng cuoäc phaùt trieån, neáu khoâng noùi ñeán tình lieân ñôùi. Noùi khaùc ñi, coâng cuoäc phaùt trieån giôø ñaây khoâng coøn laø moät vaán ñeà cuûa rieâng caù nhaân, hay rieâng moät nhoùm ngöôøi, hay caû rieâng cuûa moät quoác gia, nhöng laø moät vaán ñeà chung cuûa nhaân loaïi, vaø do ñoù caàn ñeán tình lieân ñôùi xaõ hoäi giöõa moïi ngöôøi, moïi quoác gia.
Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II vieát tieáp nhö sau:
Soá 5: Tình Lieân Ñôùi Trong Laõnh Vöïc Phaùt Trieån
Giöõa nhöõng traùch vuï cuûa con ngöôøi, thì khoâng coù laõnh vöïc naøo caàn ñeán tình lieân ñôùi cho baèng laõnh vöïc phaùt trieån. Phaàn lôùn nhöõng gì Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ vieát trong thoâng ñieäp giôø ñaây ñöôïc möøng kyû nieäm 20 naêm ban haønh, coøn ñaëc bieät ñöôïc aùp duïng cho thôøi ñaïi chuùng ta hoâm nay, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ nhìn thaáy roõ raøng raèng vaán ñeà xaõ hoäi ñaõ coù taàm möùc quoác teá (Populorum Progressio soá 3). Ngaøi laø moät trong soá nhöõng keû ñaàu tieân loâi keùo söï chuù yù ñeán söï kieän raèng tieán boä kinh teá trong chính noù laø ñieàu khoâng ñuû, vaø caàn phaûi coù tieán boä xaõ hoäi nöõa. Nhaát laø Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ nhaán maïnh ñeán söï caàn thieát phaûi phaùt trieån toaøn dieän, nghóa laø phaùt trieån töøng caù nhaân vaø troïn caû caù nhaân (x. caùc soá 14 - 21 cuûa "Populorum Progressio"). Theo Ñöùc Phaoloâ VI, ñoù laø thuyeát nhaân baûn troïn ñaày, toaøn dieän: söï phaùt trieån hoaøn toaøn con ngöôøi trong moïi chieàu kích cuûa noù, moät con ngöôøi ñöôïc môû roäng ñoùn nhaän Ñaáng tuyeät ñoái, Ñaáng cho ta bieát ñöôïc yù nghóa roõ raøng veà söï soáng con ngöôøi (x. soá 42 cuûa "Populorum Progressio"). Moät chuû thuyeát nhaân baûn nhö theá laø ñoái töôïng chuùng caàn ñöôïc moïi ngöôøi möu tìm. "Söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa con ngöôøi, theo Ñöùc Phaoloâ VI, khoâng theå naøo thöïc hieän ñöôïc neáu khoâng coù söï phaùt trieån lieân ñôùi cuûa nhaân loaïi". (soá 43 cuûa "Populorum Progressio")
Giôø ñaây, 20 naêm sau, toâi muoán ñeà cao giaùo huaán vöøa trích cuûa Ñöùc Phaoloâ VI. Ngaøy nay, trong nhöõng hoaøn caûnh khaùc, nhöõng caùi nhìn saâu saéc cuûa Ñöùc Phaoloâ VI, nhaát laø trong nhöõng gì coù lieân heä ñeán taàm quan troïng cuûa tinh thaàn lieân ñôùi trong coâng cuoäc phaùt trieån, coøn giöõ ñöôïc troïn ñuû giaù trò cuûa chuùng, vaø soi saùng maïnh meõ cho nhöõng thaùch thöùc môùi.
Soá 6: AÙp Duïng Cuï Theå Cuûa Tình Lieân Ñôùi Vaøo Trong Coâng Cuoäc Phaùt Trieån
Khi chuùng ta suy tö veà söï daán thaân phuïc vuï cho tình lieân ñôùi trong phaïm vi phaùt trieån, söï thaät ñaàu tieân vaø caên baûn nhaát laø söï thaät sau ñaây: coâng cuoäc phaùt trieån coù lieân quan ñeán con ngöôøi. Nhöõng con ngöôøi cuï theå laø nhöõng chuû theå cuûa söï phaùt trieån thaät, vaø cuõng laø muïc ñích cho coâng cuoäc phaùt trieån thaät. Söï phaùt trieån toaøn dieän con ngöôøi laø ñoái töôïng vaø laø möùc ñoä ño löôøng moïi döï aùn phaùt trieån. Taát caû moïi ngöôøi laø trung taâm cuûa coâng cuoäc phaùt trieån: ñoù laø haäu quaû cuûa söï hieäp nhaát nhaân loaïi, vaø chaân lyù naøy khoâng tuøy thuoäc vaøo baát cöù khaùm phaù kyõ thuaät hay khoa hoïc maø töông lai coù theå mang ñeán. Con ngöôøi phaûi laø trung taâm cuûa taát caû nhöõng gì ñöôïc thöïc hieän, ñeå caûi thieän nhöõng ñieàu kieän sinh soáng. Con ngöôøi phaûi laø nhöõng chuû theå tích cöïc, chöù khoâng laø nhöõng ngöôøi thuï höôûng thuï ñoäng, (laøm chuû) troïn caû tieán trình ñích thöïc cuûa coâng cuoäc phaùt trieån.
Nguyeân taéc thöù hai cuûa söï phaùt trieån coù töông quan vôùi tình lieân ñôùi, laø söï caàn thieát coå voõ nhöõng giaù trò thaät söï coù ích cho caù nhaân cuõng nhö cho xaõ hoäi. Dang tay ra trôï giuùp cho ngöôøi gaëp hoaïn naïn, vieäc naøy khoâng thoâi thì chöa ñuû. Chuùng ta caàn phaûi giuùp hoï khaùm phaù ra nhöõng giaù trò cho pheùp hoï xaây döïng moät ñôøi soáng môùi vaø coù choã ñöùng coâng baèng trong xaõ hoäi, moät caùch xöùng ñaùng vôùi phaåm giaù vaø trong söï coâng baèng. Moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn lôïi ñi tìm vaø nhaän ñöôïc ñieàu gì toát vaø ñuùng thaät. Taát caû ñeàu coù quyeàn choïn löïa ñieàu naâng cao ñôøi soáng, vaø khoâng coù caùch naøo ñeå cho cuoäc soáng trong xaõ hoäi laø moät cuoäc soáng trung laäp xeùt treân phöông dieän luaân lyù. Nhöõng choïn löïa xaõ hoäi coù nhöõng haäu quaû thuaän lôïi hay laøm hö haïi ñieàu thieän haûo ñích thöïc cuûa con ngöôøi trong xaõ hoäi.
Trong laõnh vöïc phaùt trieån, nhaát laø trong laõnh vöïc trôï giuùp ñeå phaùt trieån, nhöõng chöông trình ñaõ ñöôïc ñeà ra vaø muoán cho laø mình "ñöùng ngoaøi caùc giaù trò", nhöng trong cuï theå, ñoù laø nhöõng chöông trình nghòch laïi giaù trò söï soáng. Neáu chuùng ta quan saùt raèng nhöõng chöông trình cuûa chính phuû hay nhöõng trôï giuùp toaøn dieän baét buoäc moät caùch maëc nhieân nhöõng coäng ñoaøn hay nhöõng quoác gia laõnh nhaän söï trôï giuùp, neáu muoán ñöôïc phaùt trieån kinh teá thì phaûi chaáp nhaän nhöõng chieán dòch ngöøa thai vaø nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc phaù thai, thì chuùng ta caàn noùi ngay vaø maïnh meõ raèng nhöõng ñeà nghò, nhöõng chöông trình trôï giuùp ñoù, xuùc phaïm tình lieân ñôùi cuûa gia ñình nhaân loaïi, bôûi vì nhöõng chöông trình ñoù töø choái nhöõng giaù trò cuûa phaåm giaù cuõng nhö cuûa töï do con ngöôøi.
Ñieàu gì ñuùng thaät cho söï phaùt trieån con ngöôøi nhôø söï choïn löïa nhöõng giaù trò naâng cao ñôøi soáng, thì cuõng ñöôïc aùp duïng cho söï phaùt trieån xaõ hoäi. Taát caû nhöõng gì ngaên caûn töï do thaät, thì choáng laïi söï phaùt trieån xaõ hoäi vaø phaùt trieån nhöõng cô caáu xaõ hoäi. Söï khai thaùc, nhöõng haêm doïa, vieäc baét buoäc keû khaùc phaûi phuïc tuøng, vieäc moät nhoùm ngöôøi naøo ñoù trong xaõ hoäi ñöùng leân ñoäc quyeàn khoâng cho nhöõng keû khaùc ñöôïc cô may phaùt trieån, taát caû nhöõng ñieàu naøy ñeàu khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc vaø nghòch laïi yù nghóa ñích thöïc veà tình lieân ñôùi nhaân loaïi. Nhöõng haønh ñoäng nhö vaäy, trong noäi boä moät xaõ hoäi hay giöõa caùc quoác gia vôùi nhau, ruûi thay xem ra nhö coù theå thaønh coâng trong moät thôøi gian ngaén. Nhöng, neáu nhöõng hoaøn caûnh nhö vaäy caøng keùo daøi, thì chuùng caøng coù theå trôû thaønh nhöõng nguyeân nhaân gia taêng ñaøn aùp vaø baïo löïc. Nhöõng maàm moáng cuûa söï huûy dieät ñaõ naèm saün trong söï baát coâng coù toå chöùc (injustice institutionaliseùe). Caám khoâng cho moät thaønh phaàn naøo ñoù trong xaõ hoäi, hay caám khoâng cho moät quoác gia naøo ñoù, khoâng ñöôïc coù nhöõng phöông tieän ñeå thöïc hieän phaùt trieån, thì ñoù laø haønh ñoäng ñöa ñeán söï baát an vaø loän xoän xaõ hoäi. Ñieàu ñoù taïo ra haän thuø vaø chia reõ, huûy dieät nieàm hy voïng vaø hoøa bình.
Tình lieân ñôùi bieát coå voõ cho söï phaùt trieån toaøn dieän, laø tình lieân ñôùi bieát duy trì vaø baûo veä söï töï do hôïp phaùp cuûa töøng ngöôøi cuõng nhö duy trì vaø baûo veä söï an ninh cuûa töøng quoác gia. Khoâng coù söï töï do vaø söï an ninh naøy, thì khoâng theå naøo coù ñöôïc nhöõng ñieàu kieän thaät söï cho phaùt trieån. Khoâng nhöõng caùc caù nhaân maø coøn caû nhöõng quoác gia phaûi coù ñuû cô may tham döï vaøo nhöõng choïn löïa coù lieân quan ñeán hoï. Söï töï do maø caùc quoác gia caàn phaûi coù ñeå baûo ñaûm cho söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån cuûa mình nhö laø nhöõng thaønh phaàn baèng nhau trong ñaïi gia ñình caùc quoác gia, tuøy thuoäc vaøo söï kính troïng laãn nhau giöõa caùc quoác gia. Ñi tìm söï thaéng theá kinh teá, quaân söï hay chính trò moät caùch coù haïi cho nhöõng quyeàn lôïi nhöõng quoác gia khaùc, thì ñieàu ñoù laøm suïp ñoå moïi vieãn töôïng cho söï phaùt trieån ñích thöïc vaø hoøa bình chaân chính.
Soá 7: Tình Lieân Ñôùi Vaø Phaùt Trieån Laø Hai Chìa Khoùa Cuûa Hoøa Bình
Chính vì nhöõng lyù do vöøa keå maø toâi ñaõ ñeà nghò ñeà taøi suy tö cho naêm 1987 laø veà tình lieân ñôùi vaø söï phaùt trieån nhö laø nhöõng chìa khoùa cho hoøa bình. Moãi yeáu toá vöøa noùi (lieân ñôùi vaø phaùt trieån) ñeàu coù moät yù nghóa ñaëc bieät. Caû hai ñeàu caàn thieát cho nhöõng muïc tieâu chuùng ta theo ñuoåi. Tình lieân ñôùi laø caùi gì thuoäc phaïm vi luaân lyù, bôûi vì noù giaû thieát vieäc ngöôøi ta coù theå phaùn ñoaùn giaù trò veà nhaân loaïi. Chính vì theá maø nhöõng heä luaän cho söï soáng con ngöôøi treân maët ñaát naøy cuõng nhö cho nhöõng lieân laïc quoác teá, ñeàu thuoäc veà phaïm vi luaân lyù: Nhöõng moái lieân heä chung cuûa nhaân loaïi chuùng ta, ñoøi buoäc chuùng ta soáng hoøa hôïp vôùi nhau vaø coå voõ ñieàu toát ñeïp cho nhau. Chính vì nhöõng heä luaän luaân lyù naøy maø tình lieân ñôùi laø moät chìa khoùa cho neàn hoøa bình.
Chính theo aùnh saùng naøy maø söï phaùt trieån coù ñöôïc taát caû yù nghóa cuûa noù. Ñaây khoâng coøn laø vaán ñeà laøm toâ ñeïp hôn vaøi hoaøn caûnh hay vaøi ñieàu kieän kinh teá. Phaân tích cho cuøng, thì söï phaùt trieån laø moät vaán ñeà hoøa bình, bôûi vì noù giuùp chu toaøn ñieàu gì laø toát ñeïp cho keû khaùc vaø cho coäng ñoàng nhaân loaïi noùi chung.
Trong khung caûnh cuûa tình lieân ñôùi ñích thöïc, khoâng coøn coù nguy hieåm laïm duïng khai thaùc, hay söû duïng khoâng toát nhöõng chöông trình phaùt trieån coù lôïi cho thieåu soá. Ngöôïc laïi, söï phaùt trieån luùc ñoù trôû neân nhö tieán trình laøm cho nhöõng thaønh phaàn khaùc nhau cuûa gia ñình nhaân loaïi daán thaân, vöøa ñoàng thôøi phong phuù hoùa taát caû. Neáu tình lieân ñôùi cung caáp cho chuùng ta caên baûn luaân lyù ñeå haønh ñoäng, thì söï phaùt trieån trôû thaønh nhö laø ñieàu maø moät ngöôøi anh em coù theå cung caáp cho ngöôøi anh em khaùc, ñeå caû hai soáng hoaøn toaøn hôn trong söï khaùc bieät vaø boå tuùc cho nhau, hai ñaëc ñieåm cuûa neàn vaên minh con ngöôøi. Töø ñoù phaùt sinh söï an bình ñieàu hoøa trong traät töï, laø neàn hoøa bình ñích thöïc. Phaûi, tình lieân ñôùi vaø söï phaùt trieån laø hai chìa khoùa cho hoøa bình.
Soá 8: Vaøi Vaán Ñeà Ngaøy Nay
Giöõa bao vaán ñeà theá giôùi ñang phaûi ñöông ñaàu tröôùc theàm naêm 1987, thì nhieàu vaán ñeà thaät laø phöùc taïp vaø xem ra nhö khoâng theå naøo giaûi quyeát ñöôïc. Tuy nhieân, neáu chuùng ta tin vaøo söï duy nhaát cuûa gia ñình nhaân loaïi, neáu chuùng ta quaû quyeát raèng neàn hoøa bình laø coù theå coù ñöôïc, thì suy tö chung cuûa chuùng ta veà tình lieân ñôùi vaø söï phaùt trieån nhö laø chìa khoùa cho hoøa bình, coù theå mang ñeán nhieàu aùnh saùng cho nhöõng vaán ñeà hoùc buùa naøy.
Dó nhieân vaán ñeà maéc nôï nöôùc ngoaøi cuûa nhieàu quoác gia ñang phaùt trieån coù theå ñöôïc khaûo saùt baèng caùi nhìn môùi, neáu taát caû nhöõng ai coù lieân heä, bieát ñöa nhöõng nhaän ñònh coù tính caùch luaân lyù vaøo trong nhöõng thaåm ñònh vaø nhöõng giaûi phaùp ñöôïc hoï ñeà nghò. Nhieàu khía caïnh cuûa vaán ñeà nôï naàn naøy - tinh thaàn beá quan toûa caûng, giaù nhöõng nguyeân lieäu, nhöõng öu tieân cho söï kinh doanh, söï kính troïng nhöõng kyù keát ñaõ ñöôïc kyù nhaän, cuõng nhö vieäc ñeå yù ñeán toaøn caûnh noäi boä cuûa nhöõng quoác gia maéc nôï - seõ ñaït ñeán ñieàu ngöôøi ta mong tìm trong tinh thaàn lieân ñôùi nhöõng giaûi ñaùp coå voõ cho söï phaùt trieån laâu daøi.
Veà vaán ñeà khoa hoïc vaø kyõ thuaät, nhöõng chia reõ môùi vaø saâu xa laïi caøng xuaát hieän giöõa nhöõng ai coù nhöõng kyõ thuaät vaø nhöõng ai khoâng coù gì caû. Nhöõng baát bình ñaúng nhö vaäy khoâng theå naøo laøm lôïi cho hoøa bình vaø söï phaùt trieån ñieàu hoøa, nhöng laøm cho traàm troïng theâm nhöõng hoaøn caûnh baát bình ñaúng hieän coù. Neáu con ngöôøi laø chuû theå cuûa söï phaùt trieån vöøa laø ñoái töôïng cuûa söï phaùt trieån, thì coù moät boù buoäc luaân lyù soáng tình lieân ñôùi trong vieäc chia seû moät caùch roäng raõi hôn, nhöõng tieán boä trong laõnh vöïc kyõ thuaät aùp duïng vôùi nhöõng nöôùc ít tieán boä hôn trong nhöõng laõnh vöïc naøy, vaø buoäc khoâng ñöôïc bieán nhöõng quoác gia ñoù trôû thaønh nhö vuøng ñaát thí nghieäm, hoaëc nhö laø moät nôi ñeå toáng khöù nhöõng saûn phaåm ñaùng nghi ngôø. Nhöõng toå chöùc quoác teá vaø moät vaøi quoác gia ñaõ coù nhöõng coá gaéng thaät söï trong laõnh vöïc naøy, ñoù laø nhöõng coá gaéng goùp phaàn quan troïng cho coâng vieäc phuïc vuï hoøa bình.
Nhöõng nghieân cöùu môùi ñaây veà töông quan giöõa vieäc giaûm tröø vuõ khí vaø phaùt trieån - ñaây laø hai vaán ñeà thieát yeáu cuûa theá giôùi ngaøy nay - cho ta thaáy roõ raèng nhöõng caêng thaúng hieän nay giöõa Ñoâng vaø Taây, vaø nhöõng baát bình ñaúng giöõa Baéc vaø Nam, laø nhöõng haêm doïa thaät cho neàn hoøa bình theá giôùi. Caøng ngaøy caøng trôû neân roõ raøng raèng moät theá giôùi hoøa bình, trong ñoù ñöôïc baûo ñaûm neàn an ninh cuûa caùc daân toäc vaø caùc quoác gia, ñoøi hoûi moät tình lieân ñôùi tích cöïc trong nhöõng coá gaéng phuïc vuï cho phaùt trieån vöøa ñoàng thôøi phuïc vuï cho vieäc giaûi tröø vuõ khí. Hoaøn caûnh ngheøo cuûa moät vaøi quoác gia khoâng phaûi laø khoâng keùo theo nhöõng haäu quaû cho taát caû caùc quoác gia. Vaø chuùng ta khoâng theå naøo queân ñöôïc ñieàu maø ngöôøi ta goïi laø nhöõng tranh chaáp taïi caùc ñòa phöông laøm cho nhieàu sinh maïng con ngöôøi bò gieát cheát. Taát caû moïi quoác gia coù moät traùch nhieäm trong neàn hoøa bình theá giôùi vaø neàn hoøa bình naøy khoâng theå ñöôïc baûo ñaûm bao laâu maø neàn an ninh ñöôïc xaây döïng treân caùc vuõ khí khoâng ñöôïc töø töø thay theá bôûi neàn an ninh ñöôïc xaây döïng treân tình lieân ñôùi cuûa gia ñình nhaân loaïi. Moät laàn nöõa, toâi keâu goïi xin ngöôøi ta haõy coá gaéng moät laàn nöõa ñeå thöïc hieän vieäc giaûm tröø vuõ khí xuoáng möùc toái thieåu caàn thieát cho vieäc quoác phoøng hôïp lyù, vaø xin ngöôøi ta haõy coù nhöõng bieän phaùp quan troïng hôn ñeå trôï giuùp nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån trôû neân coù khaû naêng töï tuùc. Chæ nhö theá thì coäng ñoàng caùc quoác gia môùi coù theå soáng trong tình lieân ñôùi thaät söï.
Coøn coù moät söï haêm doïa khaùc nöõa choáng laïi hoøa bình trong toaøn theá giôùi, moät söï haêm doïa vaøo taän goác reã cuûa xaõ hoäi: ñoù laø söï ñoå vôõ cuûa gia ñình. Gia ñình laø teá baøo caên baûn cuûa xaõ hoäi. Gia ñình laø nôi ñaàu tieân phaùt sinh söï phaùt trieån, hoaëc khoâng phaùt sinh ñöôïc söï phaùt trieån. Neáu gia ñình laønh maïnh vaø sung tuùc, thì nhöõng cô may ñeå phaùt trieån toaøn dieän cho toaøn xaõ hoäi trôû neân thaät nhieàu. Tuy nhieân, thöôøng thì khoâng ñöôïc nhö vaäy.
Trong nhieàu xaõ hoäi, gia ñình ñaõ trôû thaønh yeáu toá phuï thuoäc. Gia ñình bò töông ñoái hoùa do bôûi nhöõng söï can thieäp khaùc nhau, vaø thöôøng thì gia ñình khoâng nhaän ñöôïc söï baûo veä vaø naâng ñôõ töø nhaø nöôùc, maø gia ñình caàn coù. Khoâng thieáu nhöõng tröôøng hôïp gia ñình bò thieáu ñi nhöõng phöông tieän ñaùng leõ phaûi coù vaø laø nhöõng phöông tieän gia ñình coù quyeàn coù, ñeå coù theå taêng tröôûng vaø cung caáp cho nhöõng thaønh phaàn trong gia ñình khung caûnh soáng trong ñoù moïi thaønh phaàn coù theå ñöôïc phaùt trieån. Hieän töôïng caùc gia ñình bò ñoå vôõ, söï kieän nhöõng thaønh phaàn trong gia ñình baét buoäc phaûi xa nhau ñeå coù theå soáng coøn, söï khoâng theå tìm ñöôïc nhaø ôû cho pheùp gia ñình ñöôïc thaønh laäp, hay ñeå gia ñình coù theå ñöôïc toàn taïi, taát caû nhöõng ñieàu naøy laø daáu chæ cuûa söï chaäm tieán luaân lyù vaø cuûa moät xaõ hoäi ñaõ ñaùnh maát yù thöùc veà caùc giaù trò. Taàm quan troïng maø moät daân toäc hay moät quoác gia maëc cho söï phaùt trieån caùc gia ñình laø moät daáu chæ caên baûn cho söùc khoûe laønh maïnh cuûa daân toäc hay quoác gia ñoù. Nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi cho gia ñình thì coå voõ cho söï hoøa hôïp trong xaõ hoäi vaø quoác gia, vaø do ñoù cuõng coå voõ cho hoøa bình, trong noäi boä quoác gia cuõng nhö treân theá giôùi.
Ngaøy nay chuùng ta nhìn thaáy caûnh töôïng khuûng khieáp cuûa nhöõng ñöùa treû bò boû rôi hay bò aùp ñaët ñöa vaøo trong thò tröôøng lao ñoäng. Chuùng ta gaëp nhöõng treû em hay nhöõng ngöôøi treû nôi caùc khu nhaø oå chuoät ôû thaønh phoá, hay trong nhöõng thaønh phoá bao la, trong ñoù hoï chæ gaëp ñöôïc moät chuùt ít gì ñoù ñuû ñeå soáng soùt vaø khoâng coù hoaëc coù ít hy voïng cho töông lai. Söï suïp ñoå cô caáu gia ñình, söï phaân taùn nhöõng thaønh phaàn trong gia ñình, nhaát laø nhöõng ngöôøi treû, vaø nhöõng ñieàu xaáu ñang phaù hoaïi gia ñình nhö - nghieän ngaäp ma tuùy, nghieän röôïu, lieân heä tính duïc taïm bôï vaø khoâng coù yù nghóa gì, söï khai thaùc laïm duïng keû khaùc - ñoù laø nhöõng yeáu toá tieâu cöïc coù haïi cho söï phaùt trieån toaøn theå con ngöôøi maø chæ coù tình lieân ñôùi xaõ hoäi cuûa ñaïi gia ñình nhaân loaïi môùi coù theå coå voõ cho ñöôïc. Nhìn vaøo ñoâi maét cuûa keû khaùc vaø baét gaëp nôi ñoù nhöõng nieàm hy voïng vaø nhöõng lo aâu cuûa ngöôøi anh em, ñoù laø khaùm phaù ñöôïc yù nghóa cuûa tình lieân ñôùi.
Soá 9: Taát Caû Chuùng Ta Ñöôïc Môøi Goïi Daán Thaân
Ñieàu quan troïng lieân heä laø hoøa bình. Hoøa bình daân söï beân trong noäi boä caùc quoác gia vaø hoøa bình theá giôùi giöõa caùc quoác gia. Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ nhìn thaáy roõ raøng ñieàu naøy caùch ñaây 20 naêm. Ngaøi ñaõ nhaän ra moái lieân laïc chaët cheõ giöõa nhöõng ñoøi hoûi cuûa coâng baèng trong theá giôùi vaø khaû naêng hoøa bình cho theá giôùi. Khoâng phaûi chæ laø ñieàu truøng hôïp may maén khi naêm coâng boá thoâng ñieäp "Phaùt trieån caùc daân toäc" ñöôïc ghi daáu bôûi vieäc thaønh laäp ngaøy Hoøa bình Theá giôùi, moät saùng kieán maø toâi coøn ñöôïc dieãm phuùc tieáp tuïc.
Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ noùi leân ñieåm suy tö thieát yeáu maø chuùng ta coù cho naêm nay veà "tình lieân ñôùi vaø phaùt trieån nhö laø chìa khoùa cho hoøa bình", khi ngaøi tuyeân boá nhö sau: "Hoøa bình khoâng theå ñöôïc ruùt goïn vaøo vieäc vaéng boùng chieán tranh, keát quaû cuûa tình traïng quaân bình moûng manh caùc löïc löôïng. Hoøa bình ñöôïc xaây döïng ngaøy qua ngaøy, trong vieäc theo ñuoåi moät traät töï do Thieân Chuùa muoán, vaø laø moät traät töï bao goàm söï coâng baèng hoaøn toaøn hôn giöõa moïi ngöôøi". (soá 76 cuûa "Populorum Progressio").
Soá 10: Söï Daán Thaân Cuûa Ngöôøi Coù Tín Ngöôõng Vaø Ñaëc Bieät, Söï Daán Thaân Cuûa Ngöôøi Kitoâ
Taát caû nhöõng ai trong chuùng ta tin vaøo Thieân Chuùa ñeàu xaùc tín raèng traät töï hoøa hôïp maø taát caû moïi daân toäc ñang höôùng veà, khoâng theå naøo ñöôïc thöïc hieän bôûi nhöõng coá gaéng cuûa con ngöôøi maø thoâi, duø ñoù laø nhöõng coá gaéng caàn thieát ñeán theá naøo ñi nöõa. Hoøa bình - hoøa bình cho caù nhaân vaø hoøa bình vôùi nhöõng keû khaùc - phaûi ñöôïc ñoàng thôøi ñi tìm trong söï caàu nguyeän vaø suy nieäm. Khi noùi leân ñieàu naøy, toâi oân laïi tröôùc maét vaø trong taän taâm hoàn kinh nghieäm saâu xa cuûa ngaøy Quoác teá caàu nguyeän cho hoøa bình taïi Assisi. Nhöõng vò coù traùch nhieäm vaø nhöõng ñaïi dieän cuûa caùc Giaùo Hoäi Kitoâ, cuûa nhöõng coäng ñoaøn Giaùo Hoäi vaø nhöõng vò ñaïi dieän cho nhöõng toân giaùo lôùn treân theá giôùi, ñaõ noùi leân moät caùch soáng ñoäng tình lieân ñôùi trong lôøi caàu nguyeän vaø trong söï suy nieäm ñeå phuïc vuï cho hoøa bình. Ñoù laø, töø phía nhöõng vò tham döï vaøo ngaøy caàu nguyeän - vaø töø phía taát caû nhöõng ai hieäp yù vôùi chuùng toâi trong tinh thaàn - ñoù laø moät söï daán thaân höõu hình ñi tìm hoøa bình, daán thaân laøm ngöôøi xaây döïng hoøa bình, daán thaân laøm taát caû nhöõng gì coù theå ñöôïc, trong tinh thaàn lieân ñôùi saâu xa, ñeå laøm vieäc cho moät xaõ hoäi trong ñoù coâng baèng ñöôïc nôû hoa vaø neàn hoøa bình ñöôïc traøn ñaày. (x. Tv 72,7).
Vò Thaåm phaùn chí coâng maø taùc giaû Thaùnh Vònh moâ taû cho chuùng ta bieát, laø Ñaáng thieát laäp coâng baèng cho ngöôøi ngheøo vaø ñau khoå. "Ngaøi chaêm soùc lo laéng cho ngöôøi coâ yeáu vaø ngheøo cuøng, Ngaøi cöùu maïng soáng ngöôøi ngheøo. Ngaøi chuoäc hoï khoûi söï aùp böùc vaø baïo löïc..." (Tv 72,13-14). Nhöõng lôøi naøy ñöôïc laëp laïi cho chuùng ta hoâm nay, trong khi chuùng ta caàu nguyeän cho khaùt voïng hoøa bình, khaùt voïng ñaõ ghi daáu cuoäc hoïp taïi Assisi, ñöôïc trôû thaønh söùc maïnh thoâi thuùc taát caû nhöõng ngöôøi coù tín ngöôõng vaø ñaëc bieät taát caû moïi ngöôøi Kitoâ.
Nhöõng ngöôøi Kitoâ coù theå phaân bieät trong nhöõng lôøi ñöôïc linh öùng cuûa Thaùnh Vònh vöøa trích, dung maïo Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng ñaõ mang hoøa bình ñeán cho theá gian. Ñaáng ñaõ chöõa laønh nhöõng keû bò thöông vaø nhöõng ngöôøi bò aùp böùc, "Ñaáng mang Tin möøng cho ngöôøi ngheøo, mang söï giaûi phoùng ñeán cho nhöõng ngöôøi bò aùp böùc" (Lc 4,18). Chuùa Gieâsu Kitoâ laø Ñaáng maø chuùng ta goïi laø "Hoøa bình cuûa chuùng ta", Ngaøi phaù ñoå nhöõng gì ngaên caùch, phaù ñoå böùc töôøng haän thuø (Eph 2,14), ngoõ haàu taïo döïng hoøa bình. Phaûi, chính öôùc voïng thieát laäp hoøa bình naøy, ñöôïc bieåu loä trong ngaøy hoïp nhau taïi Assisi, khuyeán khích chuùng ta suy tö veà caùch thöùc cöû haønh ngaøy Hoøa bình Quoác teá trong töông lai.
Phaàn chuùng ta, chuùng ta ñöôïc goïi trôû neân gioáng Chuùa Kitoâ, trôû neân nhöõng keû xaây döïng hoøa bình nhôø bôûi söï hoøa giaûi, chuùng ta ñöôïc môøi goïi coäng taùc vôùi Chuùa trong traùch vuï mang hoøa bình ñeán treân traàn gian naøy, baèng caùch laøm cho coâng baèng ñöôïc ngöï ñeán cho caùc daân toäc vaø caùc quoác gia. Vaø chuùng ta khoâng bao giôø ñöôïc queân nhöõng Lôøi cuûa Chuùa, goàm toùm moïi caùch thöùc bieåu loä tình lieân ñôùi con ngöôøi: "Taát caû nhöõng gì chuùng con muoán keû khaùc laøm cho chuùng con, thì chuùng con haõy laøm ñieàu ñoù cho keû khaùc" (Mt 7,12). Khi khoâng tuaân giöõ nhöõng lôøi naøy, thì nhöõng ngöôøi Kitoâ phaûi hieåu raèng hoï laø nguyeân nhaân gaây chia reõ vaø raèng hoï ñang phaïm toäi. Toäi naøy coù nhöõng haäu quaû traàm troïng trong coäng ñoaøn nhöõng keû tin vaø trong taát caû xaõ hoäi. Toäi ñoù xuùc phaïm ñeán chính Thieân Chuùa, Ñaáng taïo döïng vaø duy trì söï soáng.
AÂn suûng vaø söï khoân ngoan maø Chuùa Gieâsu chöùng toû ngay töø luùc Chuùa coøn soáng aån daät taïi Nagiareùt vôùi Ñöùc Maria vaø Thaùnh Giuse (x. Lc 2,51-52), ñoù laø maãu göông cho nhöõng moái lieân laïc cuûa chuùng ta trong gia ñình, trong quoác gia chuùng ta, vaø trong theá giôùi. Coâng vieäc phuïc vuï ngöôøi laân caän baèng lôøi noùi vaø haønh ñoäng, ñaëc ñieåm cuûa ñôøi soáng coâng khai cuûa Chuùa, coâng vieäc ñoù nhaéc chuùng ta nhôù laïi raèng tình lieân ñôùi trong gia ñình nhaân loaïi ñaõ ñöôïc ñoåi môùi töø taän goác reã. Tình lieân ñôùi ñoù ñaõ nhaän ñöôïc moät muïc ñích sieâu vieät laøm cho taát caû nhöõng coá gaéng cuûa chuùng ta ñöôïc töôi ñeïp, nhöõng coá gaéng nhaèm phuïc vuï cho coâng baèng vaø hoøa bình. Cuoái cuøng, haønh ñoäng tuyeät vôøi chöùng toû tình lieân ñôùi maø theá gian ñaõ bieát - ñoù laø caùi cheát cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ treân thaäp giaù cho taát caû moïi ngöôøi - haønh ñoäng tuyeät vôøi ñoù môû ra cho ngöôøi Kitoâ con ñöôøng ñeå soáng theo. Ngoõ haàu coâng vieäc phuïc vuï cho hoøa bình cuûa chuùng ta ñöôïc höõu hieäu hoaøn toaøn, thì coâng vieäc ñoù phaûi tham döï vaøo söùc maïnh vaø bieán ñoåi cuûa Chuùa Kitoâ, Ñaáng ñaõ cheát ñeå ban söï soáng cho taát caû moïi ngöôøi treân theá gian naøy, Ñaáng ñaõ chieán thaéng treân söï cheát ñeå ñaûm baûo raèng söï coâng baèng caàn thieát cho tình lieân ñôùi vaø cho söï phaùt trieån seõ daãn ñeán neàn hoøa bình laâu daøi.
Öôùc chi loøng gaén boù cuûa ngöôøi Kitoâ vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng cöùu chuoäc vaø laø Chuùa, ñònh höôùng cho moïi coá gaéng cuûa hoï! Öôùc chi lôøi caàu nguyeän naâng ñôõ hoï trong nhöõng daán thaân phuïc vuï cho coâng cuoäc hoøa bình, nhôø qua vieäc phaùt trieån caùc daân toäc, trong tinh thaàn lieân ñôùi xaõ hoäi!
Soá 11: Lôøi Keâu Goïi Cuoái Cuøng
Nhö theá, chuùng ta cuøng nhau baét ñaàu naêm môùi 1987. Öôùc chi naêm môùi naøy ñöôïc laø moät naêm trong ñoù nhaân loaïi traùnh ñöôïc nhöõng chia reõ cuûa quaù khöù, moät naêm trong ñoù con ngöôøi seõ ñi tìm hoøa bình vôùi heát taâm hoàn hoï! Nieàm hy voïng cuûa toâi laø moãi ngöôøi coù theå gaëp ñöôïc trong söù ñieäp naøy moät dòp ñeå ñaøo saâu söï daán thaân cuûa mình cho söï hieäp nhaát gia ñình nhaân loaïi trong tinh thaàn lieân ñôùi. Öôùc chi söù ñieäp naøy thoâi thuùc vaø khuyeán khích chuùng ta taát caû ñi tìm ñieàu lôïi ích thaät söï cho taát caû nhöõng anh chò em chuùng ta trong söï phaùt trieån toaøn dieän laøm lôïi cho taát caû moïi giaù trò cuûa ngoâi vò con ngöôøi trong xaõ hoäi.
Vaøo khôûi ñaàu söù ñieäp, toâi ñaõ giaûi thích raèng, chuû ñeà veà tình lieân ñôùi ñaõ thoâi thuùc toâi ngoû lôøi vôùi taát caû, vôùi töøng ngöôøi nam nöõ trong theá giôùi naøy. Giôø ñaây toâi xin laëp laïi söù ñieäp naøy cho töøng ngöôøi trong quyù vò, vaø ñaëc bieät toâi muoán keâu goïi quyù vò sau ñaây:
- Hôõi quyù vò, nhöõng thuû laõnh caùc chính phuû vaø nhöõng vò chòu traùch nhieäm nhöõng toå chöùc quoác teá, ñeå baûo ñaûm cho coù hoøa bình, toâi keâu goïi quyù vò haõy gia taêng coá gaéng baèng gaáp hai laàn, ñeå phuïc vuï cho söï phaùt trieån toaøn dieän caùc caù nhaân vaø quoác gia.
- Hôõi taát caû quyù vò ñaõ tham döï vaøo ngaøy quoác teá caàu nguyeän cho hoøa bình taïi Assisi, hay nhöõng vò ñaõ keát hieäp moät caùch thieâng lieâng vôùi chuùng toâi trong ngaøy caàu nguyeän ñoù, toâi keâu môøi quyù vò, ñeå taát caû chuùng ta cuøng nhau laøm chöùng chung phuïc vuï cho neàn hoøa bình trong theá giôùi.
- Hôõi taát caû quyù vò, nhöõng keû du haønh khaép nôi vaø tham döï vaøo coâng cuoäc trao ñoåi vaên hoùa: toâi keâu goïi quyù vò haõy trôû thaønh nhöõng duïng cuï yù thöùc phuïc vuï caøng ngaøy caøng nhieàu hôn cho söï thoâng caûm, kính troïng vaø toân troïng laãn nhau.
- Vaø caùc con, hôõi giôùi treû treân khaép theá giôùi: cha môøi goïi chuùng con haõy söû duïng taát caû moïi phöông theá coù khaû naêng thieát laäp nhöõng moái daây lieân laïc môùi, nhöõng lieân laïc hoøa bình trong tình lieân ñôùi huynh ñeä vôùi nhöõng ngöôøi treû treân theá giôùi.
Vaø giôø ñaây, toâi khoâng bieát nhöõng keû chaïy ñua vuõ trang ñeå duøng baïo löïc vaø khuûng boá coù nghe ñöôïc tieáng toâi hay khoâng? Hôõi nhöõng ai trong caùc baïn muoán laéng nghe tieáng keâu môøi cuûa toâi, toâi khaån caàu caùc baïn, nhö toâi ñaõ laøm trong quaù khöù, xin caùc baïn haõy thoâi ñöøng theo ñuoåi nhöõng muïc tieâu cuûa caùc baïn moät caùch baïo ñoäng, caû khi nhöõng muïc tieâu ñoù laø chính ñaùng! Toâi khaån caàu caùc baïn ñöøng gieát ngöôøi nöõa, ñöøng laøm cho nhöõng keû voâ toäi bò thöông tích. Toâi khaån caàu caùc baïn ñöøng laøm hö ñi cô caáu xaõ hoäi. Baèng con ñöôøng baïo ñoäng, caùc baïn khoâng theå naøo ñaït ñeán söï coâng baèng, cho caùc baïn vaø cho baát cöù ai khaùc! Neáu caùc baïn muoán, caùc baïn coøn coù theå thay ñoåi thaùi ñoä ñöôïc. Caùc baïn coù theå chöùng toû tình nhaân loaïi cuûa caùc baïn vaø nhìn nhaän tình lieân ñôùi vôùi nhaân loaïi.
Toâi keâu goïi taát caû quyù vò, baát cöù ñang ôû ñaâu vaø ñang laøm gì: xin quyù vò haõy nhìn thaáy nôi moïi ngöôøi dung maïo cuûa ngöôøi anh chò em. Ñieàu hieäp nhaát chuùng ta laïi vôùi nhau laø thaät to lôùn hôn ñieàu taùch rôøi chuùng ta vaø chia reõ chuùng ta: ñieàu hieäp nhaát chuùng ta ñoù laø baûn tính nhaân loaïi chuùng ta ñeàu coù.
Hoøa bình luoân laø hoàng aân cuûa Thieân Chuùa, tuy nhieân noù cuõng tuøy thuoäc vaøo chuùng ta. Vaø nhöõng chìa khoùa cho hoøa bình naèm trong taàm tay chuùng ta. Giôø ñaây, chính chuùng ta laø keû quyeát ñònh coù söû duïng nhöõng chìa khoùa ñoù hay khoâng ñeå môû roäng moïi cöûa neûo!
Töø ñieän Vatican ngaøy 18 thaùng 12 naêm 1986
Kyù teân: Gioan Phaoloâ II, Giaùo Hoaøng.