Dung Maïo Hoøa Bình
Söù Ñieäp Hoøa Bình ngaøy 1 thaùng gieâng haèng naêm
do Ñöùc OÂng Peter Nguyeãn Vaên Taøi bieân soaïn
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 05 -
Söù ñieäp Hoøa Bình
cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI naêm 1972:
"Daán Thaân Phuïc Vuï Cho Coâng Baèng"
Söù Ñieäp Hoøa Bình cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI naêm 1972: "Daán Thaân Phuïc Vuï Cho Coâng Baèng"
Ñaëng Theá Duõng (Ñöùc OÂng Peter nguyeãn Vaên Taøi)
(RVA News 8-06-1982)
Trong baøi naøy, chuùng ta seõ chuù yù ñeán söù ñieäp hoøa bình laàn thöù 5 naêm 1972 cuûa Ñöùc Phaoloâ VI. Trong nhöõng söù ñieäp tröôùc, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ neâu chæ cho chuùng ta thaáy nhöõng con ñöôøng sau ñaây ñeå daãn ñeán hoøa bình:
1. Kính troïng nhöõng nhaân quyeàn.
2. Giaùo duïc con ngöôøi coù ñöôïc nhöõng ñöùc tính tinh thaàn caàn thieát cuûa hoøa bình, nhö: thaønh thaät, coâng baèng, thöông yeâu vaø töï do.
3. Giaùo duïc con ngöôøi bieát hoøa giaûi vôùi nhau, bieát tha thöù cho nhau.
4. Giaùo duïc con ngöôøi bieát soáng tình huynh ñeä ñaïi ñoàng, bieát nhìn nhaän moïi ngöôøi laø anh chò em cuûa mình.
Vôùi söù ñieäp hoøa bình laàn thöù 5 naêm 1972, Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI tieán theâm moät böôùc nöõa trong vieäc neâu chæ theâm cho chuùng ta con ñöôøng daãn ñeán hoøa bình: ñoù laø haõy daán thaân laøm vieäc phuïc vuï cho coâng baèng. Chuùng ta haõy phaân tích noäi dung söù ñieäp hoøa bình naêm 1972 naøy:
Tröôùc heát, Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI laëp laïi moät laàn nöõa, hoøa bình khoâng phaûi laø moät caùi gì "cöùng ngaéc", khoâng phaûi laø moät traät töï uø lì taïi choã, nhöng laø moät traät töï linh ñoäng, caàn luoân ñöôïc boài döôõng vaø xaây döïng, vì cuoäc soáng cuûa con ngöôøi cuõng luoân luoân di ñoäng, luoân luoân tieán ñeán nhöõng caùi môùi meû... Hoøa bình cuõng khoâng phaûi laø moät söï aùp ñaët söùc maïnh ñeå baét eùp ngöôøi ta phaûi tuaân theo moät traät töï beân ngoaøi. Cuõng khoâng phaûi laø moät söï quaân bình nhöõng löïc löôïng, thöôøng xuyeân caêng thaúng choáng ñoái nhau. Taét moät lôøi, Ñöùc Phaoloâ VI luoân choáng laïi quan nieäm hoøa bình nhö laø moät caùi gì ngoaïi taïi beân ngoaøi ñöôïc aùp ñaët leân con ngöôøi. Ngaøi noùi caàn phaûi ñi tìm hoøa bình, ñi tìm nhöõng goác reã cuûa hoøa bình trong yù thöùc thaønh thaät veà con ngöôøi, trong söï kính troïng thaät söï con ngöôøi. Vaø theo ngoân ngöõ cuûa Ñöùc Phaoloâ VI, caùi yù thöùc thaønh thöïc veà con ngöôøi ñoù, ñöôïc goïi baèng moät danh töø khaùc nöõa, ñoù laø coâng baèng.
Nhöng coâng baèng laø gì? Phaûi chaêng noù laïi laø moät caùi gì baát ñoäng, moät traät töï khoâng thay ñoåi?
Ñöùc Phaoloâ VI phaân bieät hai khía caïnh cuûa coâng baèng:
Khía caïnh khoâng thay ñoåi, ñöôïc coâ ñoïng trong nhöõng gì chuùng ta goïi laø "nhöõng quyeàn lôïi vaø nhöõng boån phaän", "nhöõng boä luaät", "nhöõng hieäp öôùc" vôùi muïc ñích laøm cho nhöõng töông quan xaõ hoäi, vaên hoùa, kinh teá, ñöôïc oån ñònh, ñöôïc coù traät töï;
Vaø khía caïnh thöù hai cuûa coâng baèng laø khía caïnh "coù bieán ñoåi", töø töø ñöôïc tieán phaùt theâm, ñoù laø coâng baèng naèm trong yù thöùc caù nhaân cuûa con ngöôøi. Trong theá giôùi ngaøy nay, yù thöùc caù nhaân veà coâng baèng caøng ngaøy caøng tieán hôn. Trong phöông dieän naøy, coâng baèng coøn coù moät caùi gì vöôït ngoaøi caùi baát ñoäng cuûa noù, coøn coù moät caùi gì ñaáy linh ñoäng, caàn ñöôïc boài döôõng maõi. Töø caùi yù thöùc môùi veà coâng baèng naøy, phaùt xuaát söï ñoøi buoäc phaûi thieát laäp moät söï coâng baèng nhieàu hôn nöõa "giöõa loøng coäng ñoaøn quoác gia cuõng nhö treân bình dieän quoác teá".
Ñeán ñaây, Ñöùc Phaoloâ VI ñöa ra nhöõng thí duï, hay ñuùng hôn ngaøi ñaët ra nhöõng caâu hoûi, nhaèm laøm cho chuùng ta yù thöùc ñöôïc ñaâu laø nhöõng vaán ñeà ñang ñöôïc thieát laäp trong coâng baèng.
1. Veà vaán ñeà töï do toân giaùo, Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI ñaët caâu hoûi nhö sau:
"Thöû hoûi coù coâng baèng khoâng, khi maø coù nhöõng daân toäc khoâng ñöôïc höôûng söï bieåu loä töï do vaø bình thöôøng veà quyeàn lôïi quyù baùu nhaát cuûa tinh thaàn con ngöôøi, ñoù laø quyeàn töï do toân giaùo? Thöû hoûi quyeàn haønh naøo, yù thöùc heä naøo, lôïi loäc lòch söû hay daân söï naøo, coù theå töï cho mình coù quyeát ñònh ñaøn aùp hay boùp ngheït taâm tình toân giaùo, trong hình thöùc bieåu loä hôïp phaùp vaø nhaân baûn cuûa noù? (Chuùng toâi noùi ñeán söï bieåu loä hôïp phaùp vaø nhaân baûn cuûa taâm tình toân giaùo, chöù khoâng phaûi laø bieåu loä meâ tín, cuoàng tín). Vaø neàn hoøa bình, ñöôïc aùp ñaët baèng caùch chaø ñaïp söï coâng baèng ñaàu tieân naøy, chuùng ta seõ goïi noù baèng danh töø gì?"
2. Veà nhöõng vi phaïm coâng baèng khaùc, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ ñaët nhöõng caâu hoûi nhö sau:
"Vaø ôû ñaâu maø nhöõng hình thöùc chaéc chaén cuûa coâng baèng, trong bình dieän quoác gia, xaõ hoäi, vaên hoùa, kinh teá,... bò vi phaïm vaø bò chaø ñaïp, thì thöû hoûi chuùng ta coù chaéc chaén raèng seõ coù hoøa bình thaät söï, moät thöù hoøa bình ñeán töø söï ñaøn aùp nhö vaäy hay khoâng? Chuùng ta coù chaéc laø neàn hoøa bình ñoù seõ vöõng beàn hay khoâng? Vaø giaû nhö noù vöõng beàn, thì thöû hoûi neàn hoøa bình ñoù coù coâng baèng vaø nhaân baûn hay khoâng?"
3. Veà söï coäng taùc giöõa caùc quoác gia, Ñöùc Phaoloâ VI ñaët ra nhöõng caâu hoûi nhö sau:
"Thöû hoûi ñaây khoâng phaûi laø moät phaàn töû cuûa coâng baèng hay sao, khi ngöôøi ta thi haønh boån phaän laøm cho töøng quoác gia coù ñöôïc khaû naêng coå voõ cho chính söï phaùt trieån rieâng cuûa mình, trong khung caûnh söï coäng taùc khoâng coù haäu yù hay tính toaùn thoáng trò treân phöông dieän kinh teá cuõng nhö chính trò?"
Ñöùc Phaoloâ VI coâng nhaän ñaây laø nhöõng vaán ñeà phöùc taïp vaø traàm troïng maø chính ngaøi khoâng coù thaåm quyeàn ñeå giaûi quyeát treân phöông dieän thöïc haønh. Ngaøi chæ muoán keâu goïi moïi ngöôøi nhôù raèng: "Hoøa bình laø keát quaû cuûa coâng baèng", "Opus Justitiae pax" (x. Is 22,:17) vaø ngaøi chæ muoán khuyeán khích: "Neáu muoán coù hoøa bình, haõy hoaït ñoäng xaây döïng coâng baèng". Khaåu hieäu naøy thay theá cho caâu noùi Roma ngaøy xöa: "Neáu muoán coù hoøa bình haõy chuaån bò chieán tranh" (Si vis pacem para bellum). Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ quaû quyeát raèng: giöõa hai ñieàu, moät laø thuaän theo nhöõng lyù leõ coâng baèng, vaø hai laø chieán ñaáu ñeå aùp ñaët quyeàn lôïi cuûa rieâng mình treân keû thuø. Thì vieäc laøm thöù nhaát (töùc laø thuaän theo lyù leõ coâng baèng) laø moät vieäc laøm coù nhieàu quaûng ñaïi anh huøng hôn. Theá giôùi chuùng ta ñang caàn ñeán söï quaûng ñaïi anh huøng naøy.
Ñöùc Phaoloâ VI keát thuùc söù ñieäp hoøa bình naêm 1972 cuûa ngaøi baèng lôøi noùi tin töôûng, ngaøi tin töôûng, vì con ngöôøi ngaøy nay ñaõ bieát ñöôïc ñaâu laø nhöõng con ñöôøng daãn ñeán hoøa bình, vaø do ñoù seõ trôû thaønh nhöõng ngöôøi coå voõ cho coâng baèng, xaây döïng hoøa bình. Coâng baèng vaø hoøa bình khoâng theå taùch rôøi nhau.
Ñoù laø söù ñieäp hy voïng "ngaøi muoán göûi ñeán cho con ngöôøi vaøo ñaàu naêm 1972. Vaø hieån nhieân laø noù vaãn coøn ñoù giaù trò cho chuùng ta ngaøy nay.
Xin kính chaøo quyù vò.
Baøi Giaûng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI trong Thaùnh Leã ngaøy Quoác teá Hoøa Bình muøng 1 thaùng gieâng naêm 1972: "Moái Töông Quan Giöõa Hoøa Bình Vaø Coâng Baèng"
Kính thöa quyù vò, baøi tröôùc chuùng ta ñaõ tìm hieåu söù ñieäp hoøa bình laàn thöù 5 naêm 1972 cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI vôùi chuû ñeà: "Muoán coù hoøa bình, phaûi daán thaân hoaït ñoäng xaây döïng coâng baèng". Hoâm nay, chuùng ta haõy tìm hieåu tieáp baøi giaûng cuûa Ñöùc Phaoloâ VI trong Thaùnh Leã ngaøy hoøa bình theá giôùi muøng 01 thaùng gieâng naêm 1972.
Trong baøi giaûng naøy, Ñöùc Phaoloâ VI giaûi thích moät laàn nöõa moái töông quan giöõa hoøa bình vaø coâng baèng, nhöng vôùi moät ñieåm khaùc bieät, laø trong laàn naøy - töùc laø trong baøi giaûng - ngaøi ñaõ giaûi thích töông quan giöõa hoøa bình vaø coâng baèng, cho caùc baïn treû. Vì chính ngaøy hoâm ñoù, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ cöû haønh Thaùnh leã caàu cho hoøa bình theá giôùi taïi thaønh phoá caùc baïn treû, naèm ôû ngoaïi oâ Roma. Trong baøi giaûng, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ trình baøy hai ñieåm sau:
1. Giaûi thích laïi hoøa bình laø gì vaø töông quan cuûa noù ñoái vôùi coâng baèng ra sao.
2. Giaûi thích lyù do taïi sao vaøo ngaøy cöû haønh hoøa bình naøy, ngaøi ñaõ muoán noùi chuyeän vôùi caùc baïn treû veà hoøa bình vaø veà coâng baèng.
Chuùng toâi xin baét ñaàu vôùi ñieåm thöù hai tröôùc: nghóa laø trình baøy lyù do taïi sao Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ cöû haønh ngaøy hoøa bình theá giôùi naêm 1972 vôùi caùc baïn treû vaø noùi vôùi hoï veà hoøa bình vaø veà coâng baèng.
Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ noùi roõ, ngaøi choïn laøm nhö vaäy laø vì caùc baïn treû - theo nguyeân vaên ngaøi noùi - "tröôùc heát vaø hôn moïi ngöôøi khaùc laø nhöõng keû coù yù thöùc beùn nhoïn veà coâng baèng". Caùc baïn treû laø nhöõng keû hieåu nhanh nhaát veà söï caàn thieát phaûi coù coâng baèng ñeå xaây döïng hoøa bình. Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ noùi nhö sau:
"Chuùng con, caùc baïn treû, vôùi khuynh höôùng töï nhieân cuûa chuùng con muoán taùch rôøi vôùi quùa khöù, vôùi khaû naêng deã daøng pheâ phaùn, vôùi khuynh höôùng höôùng veà töông lai, vôùi söï noàng nhieät can ñaûm phuïc vuï cho nhöõng coâng cuoäc nhaân baûn, cao thöôïng vaø to lôùn, chuùng con coù theå ñi tieân phong cho coâng cuoäc xaây döïng coâng baèng vaø hoøa bình".
Hôn bao giôø heát, caùc baïn treû laø nhöõng keû hieåu ñöôïc raèng ngöôøi ta khoâng coøn coù theå soáng laõnh ñaïm tröôùc nhöõng loän xoän trong sinh hoaït xaõ hoäi. Caùc baïn treû laø nhöõng keû ñaõ hieåu ñöôïc raèng tieán boä hieän taïi cuûa nhaân loaïi ñaõ keùo theo nhöõng tai hoïa, nhöõng maát maùt, nhöõng baát bình ñaúng, nhöõng baát coâng, nhöõng gaây haán, maø giôø ñaây caàn phaûi tìm phöông thuoác chöõa. Caùc baïn treû ñaõ hieåu raèng, seõ khoâng coù hoøa bình, neáu khoâng coù moät traät töï coâng baèng môùi.
Vaø chính trong khung caûnh taâm lyù naøy, Ñöùc Phaoloâ VI giaûi thích cho caùc baïn treû, ñieàu maø ngaøi ñaõ vieát ra trong söù ñieäp hoøa bình naêm 1972, ñoù laø moái töông quan giöõa hoøa bình vaø coâng baèng.
Tröôùc heát hoøa bình laø gì? Ñöùc Phaoloâ VI laëp laïi nôi ñaây ñieàu ngaøi ñaõ ñònh nghóa tröôùc ñaây: Hoøa bình laø lôïi ích bao quaùt vaø caên baûn cho taát caû moïi lôïi ích khaùc. Hoøa bình laø moät traät töï, moät traät töï thaät, chöù khoâng phaûi traät töï do moät kyû luaät beân ngoaøi taïo ra, nhöng laø moät traät töï laøm cho taát caû moïi ngöôøi soáng yeân vui vôùi nhau, vaø laøm cho troïn caû con ngöôøi ñöôïc yeân laønh. Hay noùi moät caùch khaùc, hoøa bình laø traät töï thaät giöõa moïi ngöôøi, vöøa laø traät töï thaät trong chính con ngöôøi. Hoøa bình laø moät traät töï laøm cho taát caû moïi ngöôøi höôûng ñöôïc ñieàu phuïc vuï cho söï soáng, cho côm aên, cho nhaø ôû, cho tröôøng hoïc, cho vieäc laøm, cho nghæ ngôi, cho söï kính troïng, cho söï yeân laønh, vv... Do ñoù, chuùng ta thaáy, hoøa bình laø moät ñieàu khoù, thaät khoù, nhöng coù theå coù ñöôïc, vaø ñoøi hoûi phaûi daán thaân thaät nhieàu ñeå coù hoøa bình. Traät töï hoøa bình khoâng töï noù maø ñeán, khoâng töï noù maø toàn taïi. Noù laø keát quaû cuûa nhieàu coá gaéng, nhieàu chöông trình. Vaø tröôùc heát, noù laø keát quaû cuûa coâng baèng. "Neáu muoán coù hoøa bình, haõy laøm vieäc phuïc vuï cho coù coâng baèng". Hoøa bình laø ñieàu lôïi ích cho taát caû moïi ngöôøi, vaø taát caû moïi ngöôøi phaûi coäng taùc ñeå duy trì noù, ñeå laøm cho noù ñöôïc phaùt trieån theâm.
Nhö theá, khi ñònh nghóa hoøa bình laø moät traät töï thaät, linh ñoäng, caàn ñöôïc boài döôõng maõi, do söï coäng taùc cuûa taát caû moïi ngöôøi, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ khoâng ñi xa ra ngoaøi nhöõng gì ngaøi ñaõ noùi trong nhöõng söù ñieäp hoøa bình tröôùc ñaây,
Vaø ngaøi nhaán maïnh theâm "traät töï thaät", bôûi vì, theo ngaøi, hieän ñang coù nhöõng traät töï giaû, nhöõng traät töï loøe maét beân ngoaøi, ñoù laø nhöõng baát coâng choáng laïi hoøa bình. Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ noùi nhö sau:
"Hoøa bình thaät laø hoøa bình phaùt xuaát töø traät töï thaät. Bôûi vì coù theå coù traät töï giaû, thöû hoûi, traät töï ñöôïc aùp ñaët töø beân ngoaøi do söùc maïnh, do öu theá, do söï sôï haõi, do haêm doïa, do söï laïm duïng söï yeáu ñuoái cuûa keû khaùc, do coù thoùi quen muoán duy trì nhöõng tình traïng trong ñoù con ngöôøi phaûi chòu ñau khoå, trong ñoù con ngöôøi khoâng theå naøo ngoùc ñaàu daäy ñöôïc, khoâng theå naøo canh taân chính cuoäc soáng mình ñöôïc. Thöû hoûi taát caû nhöõng loaïi traät töï naøy coù phaûi laø traät töï thaät hay khoâng? (Dó nhieân laø khoâng roài). Dó nhieân ñoù cuõng laø nhöõng baát coâng.
Ñöùc Phaoloâ VI coøn tieáp tuïc ñaët ra nhöõng caâu hoûi nhö sau, nhaèm giuùp cho caùc baïn treû - vaø cho taát caû moïi ngöôøi nghe ngaøi - thaáy ñöôïc moái töông quan giöõa hoøa bình vaø coâng baèng.
"Thöû hoûi söï laøm noâ leä coù phaûi laø traät töï thaät hay khoâng? Söï baàn cuøng xaõ hoäi coù phaûi laø traät töï hay khoâng? Söï ngheøo cuøng khoâng phöông thuoác chöõa, khoâng söï trôï giuùp, coù phaûi laø traät töï thaät khoâng? Söï coá yù ñeå cho ngöôøi daân bò ngu doát, ñeå mình deã daøng cai trò hôn, ñoù coù phaûi laø traät töï thaät khoâng? Söï thoáng trò vaø khai thaùc cuûa con ngöôøi maïnh treân keû yeáu, cuûa ngöôøi giaøu treân keû ngheøo, ñoù coù phaûi laø traät töï thaät hay khoâng? Söï aùp ñaët ñeø naëng nhöõng yù töôûng cuûa vaøi ngöôøi treân nhöõng keû khaùc, ñoù coù phaûi laø traät töï thaät hay khoâng? Nhöõng keû coù traùch nhieäm thì soáng döûng döng tröôùc söï khoâng tuaân giöõ nhöõng quyeàn lôïi cuûa keû khaùc, tröôùc nhöõng söï voâ luaân laøm göông xaáu hoaëc tröôùc söï thaû loûng luaân lyù coù haïi cho lôïi ích xaõ hoäi, ñoù coù phaûi laø traät hay khoâng? ÔÛ ñaâu khoâng coù, hay khoâng ñöôïc kính troïng moät boä luaät höõu lyù vaø höõu hieäu, thì thöû hoûi ôû ñoù coù moät traät töï thaät söï hay khoâng?
Kính thöa quyù vò, nhöõng caâu hoûi ñöôïc Ñöùc Phaoloâ VI ñaët ra cho caùc baïn treû tham döï Thaùnh leã cöû haønh ngaøy hoøa bình quoác teá naêm 1972, cho chuùng ta thaáy roõ ñaâu laø traät töï thaät, vaø ñaâu laø nhöõng baát coâng, nhöõng traät töï giaû hieäu, nghòch laïi coâng ích, vaø do ñoù, thaáy roõ moái töông quan giöõa hoøa bình thaät vaø neàn coâng baèng thaät.
Baøi giaûng cuûa Ñöùc Phaoloâ VI cho ngaøy hoøa bình ñaàu naêm 1972 naøy khoâng quaûng dieãn theâm nhöõng ñieàu môùi, so vôùi söù ñieäp hoøa bình naêm 1972 maø ngaøi ñaõ coâng boá tröôùc ñoù. Nhöng noù nhö laø moät baûn kieåm thaûo giuùp chuùng ta nhìn veà chính mình, nhìn veà chính xaõ hoäi, nhìn veà chính quoác gia maø mình ñang soáng, ñeå thaåm ñònh xem ñaõ coù hoøa bình thaät söï ngöï trò nôi ñoù hay chöa. Phaûi, hoøa bình thaät khoâng theå naøo cuøng ñöùng chung vôùi nhöõng baát coâng. Theá giôùi chuùng ta ngaøy naøy ñang coù nhieàu chieán tranh, phaûi chaêng vì ñaõ coù quaù nhieàu baát coâng? Hôõi taát caû nhöõng ai muoán coù hoøa bình, xin ñöøng chuaån bò chieán tranh, nhöng xin haõy daán thaân hoaït ñoäng xaây döïng coâng baèng, deïp boû bôùt daàn daàn nhöõng baát coâng.