Quy Cheá Toång Quaùt
Saùch Leã Roâma
Canh taân theo nghò quyeát cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II
coâng boá theo leänh Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI
hieäu ñính döôùi söï chæ ñaïo cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II
Phieân dòch töø aán baûn maãu thöù ba Nhaø in Vaticanoâ - naêm 2002
UÛy Ban Phuïng Töï tröïc thuoäc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam 18/06/2009
Toâng Hieán Coâng Boá Saùch Leã Roâma
Toâng Hieán coâng boá Saùch Leã Roâma
ñöôïc canh taân theo nghò quyeát cuûa Coâng ñoàng Chung Vaticanoâ II
Phaoloâ Giaùm Muïc toâi tôù cuûa caùc toâi tôù Thieân Chuùa, ñeå muoân ñôøi ghi nhôù
Saùch leã Roâma ñaõ ñöôïc Vò Tieàn nhieäm cuûa chuùng toâi laø thaùnh Pioâ V coâng boá naêm 1570, theo nghò quyeát cuûa Coâng ñoàng Trentoâ1. Khoâng ai laïi khoâng coâng nhaän ñoù laø moät trong nhieàu keát quaû vaø laø nhöõng keát quaû lôïi ích laï luøng Coâng ñoàng naøy ñaõ ñem laïi cho toaøn theå Hoäi Thaùnh Chuùa Kitoâ. Qua boán theá kyû, khoâng nhöõng caùc linh muïc nghi leã Latinh, ñaõ coi saùch leã naøy nhö quy luaät ñeå cöû haønh hy leã Thaùnh Theå, maø caû nhöõng söù giaû rao giaûng Tin Möøng, cuõng ñaõ du nhaäp saùch leã ñoù vaøo haàu heát moïi ñaát nöôùc. Ngoaøi ra, muoân vaøn ngöôøi raát thaùnh thieän ñaõ tìm ñöôïc cuûa aên doài daøo hôn haàu nuoâi döôõng loøng ñaïo ñöùc cuûa mình ñoái vôùi Thieân Chuùa nhôø nhöõng nhöõng baøi ñoïc Saùch Thaùnh, nhöõng lôøi kinh ruùt ra töø Saùch leã naøy maø phaàn lôùn ñaõ ñöôïc thaùnh Giaùo Hoaøng Greâgoârioâ Caû saép xeáp laïi theo moät thöù töï nhaát ñònh.
Nhöng töø thôøi ñoù, söï chuyeân caàn hoïc hoûi coå voõ cho Phuïng vuï thaùnh ñaõ baét ñaàu lôùn maïnh hôn trong daân Kitoâ giaùo. Theo yù kieán Ñöùc Pioâ XII, vò Tieàn nhieäm ñaùng kính nhôù cuûa chuùng toâi, chính söï chuyeân caàn hoïc hoûi coå voõ cho Phuïng vuï naøy ñaõ xuaát hieän nhö daáu chæ toû roõ yù muoán cuûa Chuùa quan phoøng ñoái vôùi con ngöôøi thôøi ñaïi, cuõng nhö moät vieäc Chuùa Thaùnh Thaàn ñeán vieáng thaêm mang luoàng gioù cöùu ñoä ñeán cho Hoäi Thaùnh. Vì theá ñaõ roõ laø phaûi duyeät laïi moät phaàn nhöõng coâng thöùc trong Saùch leã Roâma vaø theâm vaøo ñoù nhöõng ñieàu khaùc cho phong phuù hôn. Cuõng chính vò Tieàn nhieäm cuûa chuùng toâi ñaõ khôûi söï laøm coâng vieäc naøy khi ngaøi caûi toå Nghi thöùc Ñeâm Voïng Phuïc sinh vaø Tuaàn Thaùnh. Nhö vaäy xem ra ngaøi ñaõ ñaët böôùc ñaàu cho vieäc thích öùng Saùch leã Roâma cho hôïp vôùi taâm thöùc môùi cuûa thôøi ñaïi ngaøy nay.
Môùi ñaây, khi coâng boá Hieán cheá Thaùnh Coâng ñoàng, (Sacrosanctum Concilium), Coâng ñoàng Chung Vaticanoâ II ñaõ ñaët neàn moùng cho vieäc canh taân Saùch leã Roâma caùch toång quaùt. Coâng ñoàng aán ñònh raèng: tröôùc heát Caùc baûn vaên vaø nghi leã phaûi ñöôïc xeáp ñaët theá naøo ñeå dieãn taû roõ hôn nhöõng ñieàu thieâng thaùnh chuùng bieåu thò, roài Nghi thöùc Thaùnh leã phaûi ñöôïc duyeät laïi sao cho thaáy roõ yù nghóa cuûa töøng phaàn, cuõng nhö söï lieân keát giöõa caùc phaàn vôùi nhau, cuõng ñeå vieäc tham döï caùch soát saéng vaø tích cöïc cuûa caùc tín höõu ñöôïc deã daøng hôn. Cuõng theá, phaûi môû roäng hôn nöõa kho taøng Thaùnh Kinh, ñeå baøn tieäc lôøi Chuùa doïn ra cho caùc tín höõu ñöôïc doài daøo hôn vaø sau cuøng phaûi soaïn moät nghi thöùc ñoàng teá môùi ñöa vaøo Saùch Nghi thöùc Giaùm muïc vaø Saùch leã Roâma.
Tuy nhieân, ñöøng töôûng raèng vieäc canh taân Saùch leã Roâma ñaõ ñöôïc thöïc hieän caùch ngaãu nhieân: Chaéc chaén nhöõng tieán boä trong caùc moân hoïc veà Phuïng vuï ñaït ñöôïc töø boán theá kyû gaàn ñaây ñaõ doïn ñöôøng cho coâng vieäc canh taân naøy. Vì chöng, neáu sau Coâng ñoàng Trentoâ, coâng vieäc tra cöùu caùc coå baûn cuûa thö vieän Vaticanoâ vaø caùc coå baûn khaùc thu thaäp ñöôïc töø khaép nôi, ñaõ giuùp ích khoâng nhoû cho vieäc duyeät laïi Saùch leã Roâma, nhö thaùnh Giaùo Hoaøng Pioâ V, vò Tieàn nhieäm cuûa chuùng toâi ñaõ noùi trong Toâng huaán Ngay töø ñaàu (Quo primum), thì sau ñoù, moät ñaøng nhöõng nguoàn taøi lieäu phuïng vuï raát coå ñaõ ñöôïc tìm thaáy vaø ñöa ra aùnh saùng, moät ñaøng caùc coâng thöùc phuïng vuï cuûa Hoäi Thaùnh Ñoâng phöông ñöôïc nghieân cöùu kyõ hôn, khieán nhieàu ngöôøi ñaõ mong öôùc raèng khoâng neân ñeå cho söï phong phuù caû veà giaùo lyù laãn loøng ñaïo nhö theá bò choân vuøi trong boùng toái caùc thö vieän, nhöng ngöôïc laïi, phaûi ñöa chuùng ra aùnh saùng haàu soi saùng vaø döôõng nuoâi taâm trí vaø linh hoàn caùc Kitoâ höõu.
Nay ñeå trình baøy cô caáu môùi cuûa Saùch leã Roâma ít laø trong nhöõng neùt ñaïi cöông, tröôùc heát chuùng toâi xin löu yù raèng, Baûn Quy cheá Toång quaùt ñöôïc duøng nhö baøi töïa cuûa saùch, seõ ñöa ra nhöõng quy luaät môùi veà vieäc cöû haønh hy leã Thaùnh Theå, caû veà caùc nghi leã phaûi giöõ, caû veà phaän vuï rieâng cuûa moãi thaønh phaàn tham döï, caû veà leã phuïc vaø nôi choã caàn thieát cho vieäc cöû haønh phuïng vuï.
Phaûi coi ñieåm môùi meû chính yeáu cuûa vieäc caûi toå naèm trong kinh nguyeän Thaùnh Theå, nhö ngöôøi ta thöôøng goïi. Maëc daàu, trong nghi leã Roâma, phaàn ñaàu cuûa kinh naøy, töùc kinh Tieàn tuïng, suoát nhieàu theá kyû ñaõ tieáp nhaän nhöõng coâng thöùc khaùc nhau; tuy nhieân, phaàn sau, thöôøng goïi phaàn Leã Qui, thì töø theá kyû thöù IV vaø V ñaõ maëc moät hình thöùc khoâng thay ñoåi. Ñang khi ñoù, traùi laïi, thì caùc neàn phuïng vuï Ñoâng phöông ñaõ tieáp nhaän nhöõng coâng thöùc khaùc nhau trong chính caùc kinh nguyeän Thaùnh Theå maø ngöôøi ta thöôøng goïi laø kinh Tieán daâng (Anaphora). Giôø ñaây, ngoaøi vieäc kinh nguyeän Thaùnh theå ñöôïc theâm nhieàu kinh Tieàn tuïng, moät phaàn trích töø truyeàn thoáng xa xöa cuûa Hoäi Thaùnh Roâma, moät phaàn môùi ñöôïc soaïn thaûo laàn ñaàu, vöøa ñeå trình baøy roõ hôn nhöõng khía caïnh rieâng bieät cuûa maàu nhieäm cöùu ñoä, vöøa ñeå neâu leân nhöõng lyù do khaùc bieät vaø phong phuù cho vieäc taï ôn Chuùa, chuùng toâi coøn aán ñònh cho soaïn theâm 3 kinh nguyeän Thaùnh Theå môùi. Tuy nhieân, vì nhöõng lyù do ñöôïc coi laø lyù do muïc vuï vaø ñeå cho vieäc ñoàng teá dieãn ra caùch deã daøng hôn, chuùng toâi ñaõ truyeàn giöõ y nguyeân nhö nhau nhöõng lôøi cuûa Chuùa trong taát caû caùc kinh nguyeän Thaùnh Theå. Nhö theá, chuùng toâi muoán raèng trong baát cöù kinh nguyeän Thaùnh Theå naøo cuõng phaûi ñoïc nhöõng lôøi nhö sau khi truyeàn pheùp baùnh: Taát caû caùc con haõy nhaän laáy maø aên, vì naøy laø Mình Thaày seõ bò noäp vì caùc con, vaø khi truyeàn pheùp röôïu: Taát caû caùc con haõy nhaän laáy maø uoáng, vì naøy laø cheùn Maùu Thaày, Maùu giao öôùc môùi vaø vónh cöûu, seõ ñoå ra cho caùc con vaø nhieàu ngöôøi ñöôïc tha toäi. Caùc con haõy laøm vieäc naøy maø nhôù ñeán Thaày". Coøn nhöõng lôøi Ñaây laø maàu nhieäm ñöùc tin ruùt ra töø maïch vaên goàm nhöõng lôøi cuûa Chuùa Kitoâ vaø do linh muïc ñoïc ñöôïc coi nhö môû ñöôøng cho lôøi tung hoâ cuûa caùc tín höõu.
Coøn veà Nghi thöùc Thaùnh leã, caùc leã nghi theo baûn chaát vaãn giöõ y nguyeân, nhöng ñaõ ñöôïc söûa laïi cho ñôn giaûn hôn. Nghóa laø loaïi boû nhöõng gì theo thôøi gian ñaõ ñöôïc theâm vaøo nhö theå laëp laïi hai laàn hay theâm vaøo nhöng khoâng ích lôïi bao nhieâu, nhaát laø nhöõng gì lieân quan tôùi leã nghi daâng baùnh röôïu, leã nghi beû baùnh vaø hieäp leã.
Theá roài, cuõng laáy laïi ít nhieàu leã nghi theo tieâu chuaån ban ñaàu thôøi caùc Giaùo phuï maø nay ñaõ bò thôøi gian laøm cho mai moät ñi, chaúng haïn baøi giaûng, lôøi nguyeän chung, töùc lôøi nguyeän tín höõu, vaø nghi thöùc thoáng hoái hay nghi thöùc hoøa giaûi vôùi Thieân Chuùa vaø anh em ôû ñaàu leã. Caàn phuïc hoài giaù trò cho nghi thöùc naøy nhö noù phaûi coù.
Ngoaøi ra, theo leänh truyeàn cuûa Coâng ñoàng Chung Vaticanoâ II, trong khoaûng moät soá naêm nhaát ñònh, phaûi ñoïc cho daân chuùng nghe phaàn quan troïng cuûa Thaùnh Kinh, neân toaøn boä caùc baøi ñoïc trong caùc Chuùa nhaät phaûi saép xeáp thaønh chu kyø 3 naêm. Vaû laïi, trong baát cöù ngaøy leã kính naøo, tröôùc khi ñoïc Thaùnh thö vaø Tin Möøng, cuõng ñoïc moät baøi khaùc, trích töø Cöïu öôùc hoaëc saùch Toâng ñoà coâng vuï, neáu laø muøa Phuïc sinh. Caùch thöùc treân ñaây laøm saùng toû hôn tieán trình lieân tuïc cuûa maàu nhieäm cöùu ñoä, laø tieán trình ñöôïc lôøi maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa chöùng thöïc. Phaàn quan troïng cuûa Thaùnh Kinh ñaõ ñöôïc ñoïc cho caùc tín höõu trong nhöõng ngaøy leã kính, moät soá raát lôùn caùc baøi ñoïc Thaùnh Kinh thuoäc caùc phaàn khaùc cuûa caùc Saùch Thaùnh seõ ñöôïc ñoïc trong nhöõng ngaøy thöôøng.
Taát caû ñöôïc saép ñaët nhö vaäy ñeå caøng ngaøy caøng thuùc ñaåy caùc tín höõu khao khaùt lôøi Chuùa hôn, vaø nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn, daân giao öôùc môùi nhö bò thuùc baùch ñi ñeán choã laøm cho Hoäi Thaùnh ñöôïc hoaøn toaøn hôïp nhaát. Chuùng toâi tin töôûng maïnh meõ raèng, nhôø saép xeáp nhö vaäy, linh muïc vaø caùc tín höõu seõ chuaån bò taâm hoàn mình caùch thaùnh thieän hôn ñeå tham döï böõa tieäc cuûa Chuùa, ñoàng thôøi khi suy nieäm Thaùnh Kinh caùch saâu roäng hôn, caøng ngaøy hoï caøng ñöôïc lôøi Chuùa nuoâi döôõng doài daøo hôn. Sau heát, seõ phaùt sinh ra hieäu quaû naøy ñuùng nhö Coâng ñoàng Vaticanoâ II ñaê nhaéc baûo, laø Thaùnh Kinh ñöôïc moïi ngöôøi coi nhö nguoàn suoái baát taän cho ñôøi soáng thieâng lieâng, nhö luaän chöùng chính yeáu ñeå truyeàn ñaït giaùo lö Kitoâ giaùo, vaø cuoái cuøng, nhö coát tuûy cho baát cöù vieäc giaûng daïy thaàn hoïc naøo.
Tuy nhieân, trong vieäc duyeät laïi Saùch leã Roâma laàn naøy, khoâng phaûi chæ coù ba phaàn ñöôïc thay ñoåi nhö chuùng toâi vöøa noùi treân, ñoù laø kinh nguyeän Thaùnh Theå, Nghi thöùc Thaùnh leã vaø Saùch muïc luïc caùc baøi ñoïc; maø caû caùc phaàn khaùc cuûa Thaùnh leã cuõng ñöôïc duyeät laïi vaø söûa ñoåi nhieàu: ñoù laø phaàn veà caùc muøa, phaàn veà caùc Thaùnh, phaàn chung veà caùc Thaùnh, caùc leã coù nghi thöùc rieâng vaø caùc leã ngoaïi lòch nhö quen goïi. Trong caùc leã treân ñaây ñaõ coù moät söï löu yù ñaëc bieät naøo ñoù ñeán caùc lôøi nguyeän: khoâng nhöõng taêng theâm soá, ñeå nhöõng lôøi nguyeän môùi ñaùp öùng ñöôïc nhöõng nhu caàu môùi cuûa thôøi ñaïi, nhöng cuõng coù nhöõng lôøi nguyeän xa xöa nhaát ñöôïc söûa laïi cho trung thaønh vôùi caùc baûn vaên cuõ. Do ñoù caùc ngaøy trong tuaàn cuûa nhöõng muøa chính yeáu, nhö muøa Voïng, Giaùng sinh, muøa Chay vaø Phuïc sinh, ñeàu coù lôøi nguyeän khaùc nhau cho moãi ngaøy.
Laïi nöõa, maëc duø baûn vaên trong saùch Caùc baøi ca tieán caáp cuûa Phuïng vuï Roâma (Graduale Romanum) ñaõ khoâng thay ñoåi, ít laø veà baøi haùt, nhöng ñeå deã hieåu hôn, caû thaùnh vònh ñaùp ca, maø thaùnh Augustinoâ vaø thaùnh Leâoâ Caû thöôøng nhaéc tôùi, caû ca nhaäp leã vaø ca hieäp leã phaûi duøng trong caùc Thaùnh leã ñoïc, ñaõ ñöôïc söûa laïi khi caàn thieát.
Sau cuøng, do nhöõng gì chuùng toâi vöøa trình baøy veà Saùch leã Roâma môùi, baây giôø thaáy cuõng phaûi boù buoäc vaø thöïc hieän ñoâi ñieàu. Khi thaùnh Giaùo Hoaøng Pioâ V, vò Tieàn nhieäm cuûa chuùng toâi, coâng boá aán baûn chính cuûa Saùch leã Roâma, ngaøi ñaõ trình baøy cho daân Kitoâ giaùo saùch leã ñoù nhö moät phöông theá thoáng nhaát Phuïng vuï vaø nhö moät baèng chöùng cuûa neàn phuïng töï chính thoáng vaø thaùnh thieän trong Hoäi Thaùnh. Chuùng toâi cuõng khoâng laøm khaùc, maëc duø theo leänh Coâng ñoàng Vaticanoâ II, chuùng toâi ñaõ ñöa vaøo Saùch leã Roâma môùi nhöõng thay ñoåi vaø nhöõng thích nghi chính ñaùng, tuy nhieân chuùng toâi vaãn tin töôûng raèng caùc Kitoâ höõu seõ ñoùn nhaän saùch leã naøy nhö moät khí cuï giuùp chöùng minh vaø cuûng coá söï hieäp nhaát moïi ngöôøi vôùi nhau, vì nhôø saùch leã naøy, töø bao nhieâu ngoân ngöõ khaùc bieät, moät lôøi caàu nguyeän duy nhaát cuûa moïi ngöôøi, nhö laøn höông thôm tho, nhôø Ñöùc Gieâsu Kitoâ, Vò Thöôïng Teá cuûa chuùng ta vaø trong Chuùa Thaùnh Thaàn, ñöôïc daâng leân Cha treân trôøi.
Vôùi toâng hieán naøy, nhöõng gì chuùng toâi ñaõ quy ñònh seõ baét ñaàu coù hieäu löïc töø ngaøy 30 thaùng 11 saép tôùi, töùc laø töø Chuùa nhaät I muøa Voïng.
Chuùng toâi muoán raèng nhöõng quyeát ñònh vaø nhöõng leänh truyeàn cuûa chuùng toâi, töø baây giôø vaø sau naøy phaûi ñöôïc coi laø vöõng chaéc vaø coù hieäu löïc, baát chaáp nhöõng Toâng hieán vaø nhöõng chæ thò Toâng Toøa caùc vò Tieàn nhieäm cuûa chuùng toâi ñaõ ban haønh maø traùi vôùi Toâng hieán naøy, neáu coù, keå caû nhöõng quy ñònh khaùc, maëc duø ñaùng löu yù ñaëc bieät vaø coù hieäu löïc söûa ñoåi.
Ban haønh taïi Roâma, caïnh Ñeàn thôø thaùnh Pheâroâ, ngaøy moàng 3 thaùng 4, leã Tieäc ly cuûa Chuùa Gieâsu Chuùa chuùng ta, naêm 1969, naêm thöù 6 trieàu ñaïi Giaùo Hoaøng cuûa chuùng toâi.
Phaoloâ VI, Giaùo Hoaøng