Quy Cheá Toång Quaùt
Saùch Leã Roâma
Canh taân theo nghò quyeát cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II
coâng boá theo leänh Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI
hieäu ñính döôùi söï chæ ñaïo cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II
Phieân dòch töø aán baûn maãu thöù ba Nhaø in Vaticanoâ - naêm 2002
UÛy Ban Phuïng Töï tröïc thuoäc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam 18/06/2009
Chöông IX
Nhöõng Nghi Thöùc Thuoäc Quyeàn
Giaùm Muïc Vaø Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc
386. Saùch leã Roâma ñöôïc bieân soaïn laïi trong thôøi ñaïi chuùng ta theo quy ñònh cuûa Coâng ñoàng Chung Vaticanoâ II coát ñeå giuùp cho caùc tín höõu khi cöû haønh Thaùnh leã, ñöôïc tham döï caùch ñaày ñuû yù thöùc vaø tích cöïc. Ñoù laø ñieàu baûn chaát phuïng vuï ñoøi hoûi, vaø caùc tín höõu, do ñòa vò cuûa mình, coù quyeàn vaø coù nhieäm vuï ñöôïc höôûng.
Ñeå vieäc cöû haønh ñaùp öùng ñaày ñuû hôn nhöõng quy luaät vaø tinh thaàn phuïng vuï thaùnh, trong Quy cheá vaø Nghi thöùc Thaùnh leã naøy, coù ñeà nghò moät soá ñieàu coù theå thích nghi hôn nöõa tuøy theo phaùn quyeát cuûa Giaùm muïc giaùo phaän hoaëc Hoäi ñoàng Giaùm muïc.
387. Giaùm muïc giaùo phaän, vôùi tö caùch laø thöôïng teá cuûa ñoaøn chieân, theo moät phöông dieän naøo ñoù, trong Chuùa Kitoâ, ñôøi soáng caùc tín höõu thuoäc quyeàn ngaøi ñöôïc khôûi ñi töø nôi ngaøi vaø leä thuoäc vaøo ngaøi148. Vì theá, ngaøi phaûi coå voõ, ñieàu hoøa vaø chaêm soùc cho ñôøi soáng phuïng vuï trong giaùo phaän cuûa ngaøi. Trong Quy cheá naøy, ngaøi ñöôïc giao cho traùch nhieäm ñieàu hoøa kyû luaät ñoàng teá (x. soá 202), ra nhöõng quy ñònh veà vieäc phuï giuùp linh muïc taïi baøn thôø (x. soá 107), veà vieäc cho röôùc leã döôùi hai hình (x. soá 283), veà vieäc xaây döïng vaø xeáp ñaët trong nhaø thôø (x. soá 291). Nhöng vieäc tröôùc heát cuûa ngaøi laø nuoâi döôõng tinh thaàn phuïng vuï nôi caùc linh muïc, phoù teá vaø tín höõu.
388. Nhöõng ñieàu thích öùng ñeà caäp ôû döôùi ñaây ñoøi phaûi coù söï phoái hôïp roäng lôùn hôn, neân phaûi ñöôïc ñònh ñoaït trong Hoäi ñoàng Giaùm muïc theo tieâu chuaån luaät phaùp.
389. Tröôùc heát, Hoäi ñoàng Giaùm muïc coù quyeàn soaïn thaûo caùc baûn phieân dòch baèng tieáng ñòa phöông vaø cho xuaát baûn Saùch leã sau khi baûn vaên ñaõ ñöôïc Toøa Thaùnh pheâ chuaån cho söû duïng trong nhöõng mieàn thuoäc quyeàn caùc ngaøi.
Saùch leã Roâma hoaëc baèng tieáng Latinh hoaëc ñaõ dòch ra tieáng baûn xöù vaø ñaõ ñöôïc pheâ chuaån ñuùng luaät, phaûi ñöôïc in ra ñaày ñuû.
390. Caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc coù quyeàn quy ñònh nhöõng thích nghi vaø sau khi ñaõ ñöôïc Toøa Thaùnh pheâ chuaån ñuùng caùch, seõ ñöôïc ñöa vaøo Saùch leã naøy. Nhöõng ñieàu ñöôïc thích nghi ñaõ ñöôïc chæ roõ trong Quy cheá toång quaùt naøy vaø trong Nghi thöùc Thaùnh leã, nhö:
- Caùc cöû chæ vaø ñieäu boä beân ngoaøi cuûa tín höõu (soá 24, 43);
- Caùc cöû chæ toân kính ñoái vôùi baøn thôø vaø Saùch Tin Möøng (x. soá 273);
- Baûn vaên caùc baøi haùt nhaäp leã, chuaån bò cuûa leã vaø hieäp leã (x. soá 48, 74,87);
- Caùc baøi ñoïc Thaùnh Kinh ñöôïc duøng trong nhöõng hoaøn caûnh ñaëc bieät (x. 362);
- Caùch thöùc trao bình an (x. soá 82);
- Caùch thöùc röôùc leã (x. soá 160-161, 284);
- Chaát lieäu laøm baøn thôø vaø ñoà leã, nhaát laø caùc bình thaùnh, cuõng nhö chaát lieäu, hình thöùc vaø maøu caùc phaåm phuïc duøng trong phuïng vuï (x. soá 301, 329, 332, 342, 345-346, 349).
Nhöõng höôùng daãn hoaëc Huaán thò coù tính caùch muïc vuï maø Hoäi ñoàng Giaùm muïc xeùt laø höõu ích, sau khi ñöôïc Toøa Thaùnh pheâ chuaån, coù theå ñöa vaøo Saùch leã Roâma, choã thích hôïp.
391. Caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc cuõng coù nhieäm vuï phaûi quan taâm ñaëc bieät ñeán baûn dòch caùc baûn vaên Thaùnh Kinh duøng trong Thaùnh leã. Vì chöng, nhöõng gì chuùng ta ñoïc, nhöõng ñieàu giaûi thích trong baøi giaûng, vaø caùc thaùnh vònh chuùng ta haùt, ñeàu ruùt ra töø Saùch Thaùnh; cuõng chính Saùch Thaùnh ñaõ soi saùng, gôïi höùng cho nhöõng caâu kinh, nhöõng lôøi nguyeän, nhöõng thaùnh thi; ñaõ ñem laïi yù nghóa cho nhöõng haønh ñoäng vaø daáu chæ trong Phuïng vuï.
Phaûi söû duïng ngoân töø vöøa taàm hieåu bieát cuûa tín höõu vaø thích hôïp vôùi vieäc coâng boá; tuy nhieân phaûi giöõ nhöõng ñaëc tính rieâng cuûa nhöõng kieåu noùi khaùc nhau ñöôïc duøng trong Saùch Thaùnh.
392. Hoäi ñoàng Giaùm muïc cuõng phaûi aân caàn thöïc hieän vieäc phieân dòch nhöõng baûn vaên khaùc sao cho yù nghóa cuûa baûn vaên goác tieáng Latinh ñöôïc dieãn ñaït ñaày ñuû vaø trung thaønh, trong khi baûo toaøn tính caùch rieâng cuûa moãi ngoân ngöõ. Trong khi thöïc hieän coâng vieäc naøy, phaûi chuù yù tôùi caùc theå loaïi vaên chöông khaùc nhau ñöôïc duøng trong Thaùnh leã, nhö caùc lôøi nguyeän chuû toïa, caùc tieàn xöôùng, caùc caâu tung hoâ, caùc caâu ñaùp, caùc lôøi khaån naøi theo loái kinh caàu, vv...
Phaûi löu yù raèng vieäc phieân dòch caùc baûn vaên, tröôùc heát, khoâng nhaém ñeå suy nieäm, nhöng ñuùng hôn laø ñeå coâng boá hoaëc haùt trong khi cöû haønh.
Lôøi vaên phaûi thích hôïp vôùi tín höõu töøng vuøng, nhöng phaûi trang troïng vaø coù phaåm chaát vaên chöông, maëc daàu luoân vaãn caàn phaûi giaûi thích ñeå hieåu ñöôïc moät soá töø ngöõ vaø caâu noùi theo nghóa cuûa Thaùnh Kinh vaø truyeàn thoáng Kitoâ giaùo.
Ñoái vôùi nhöõng vuøng söû duïng cuøng moät ngoân ngöõ thì, trong möùc ñoä coù theå, neân coù cuøng moät baûn dòch cho caùc baûn vaên phuïng vuï, nhaát laø caùc baûn vaên Thaùnh Kinh vaø Nghi thöùc Thaùnh leã.
393. Do vò trí öu vieät cuûa baøi haùt trong vieäc cöû haønh, vì laø moät phaàn thieát yeáu hoaëc kieän toaøn cuûa Phuïng vuï, Hoäi ñoàng Giaùm muïc coù phaän söï pheâ chuaån nhöõng giai ñieäu thích hôïp, nhaát laø cho caùc baûn vaên cuûa Nghi thöùc Thaùnh leã, cho caùc caâu ñaùp vaø tung hoâ cuûa coäng ñoaøn, cho caùc nghi thöùc ñaëc bieät gaëp trong naêm phuïng vuï.
Caùc ngaøi cuõng phaûi quyeát ñònh nhöõng hình thöùc aâm nhaïc naøo, nhöõng laøn ñieäu naøo, nhöõng nhaïc cuï naøo ñöôïc pheùp söû duïng trong phuïng töï, vì chuùng thöïc söï thích hôïp hoaëc coù theå thích öùng ñöôïc ñeå duøng vaøo coâng vieäc thaùnh.
394. Baát cöù giaùo phaän naøo cuõng phaûi coù lòch cuûa mình vaø phaàn Rieâng veà caùc leã. Coøn Hoäi ñoàng Giaùm muïc phaûi soaïn lòch rieâng cho caû moät nöôùc hoaëc cuøng caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc khaùc, soaïn lòch cho moät khoái roäng lôùn hôn, ñöôïc Toøa Thaùnh pheâ chuaån.
Trong khi thöïc hieän vieäc naøy, phaûi ñaëc bieät duy trì vaø baûo veä ngaøy Chuùa nhaät nhö laø ngaøy leã haøng ñaàu; do ñoù, khoâng ñöôïc ñaët caùc vieäc cöû haønh khaùc leân treân, tröø khi coù tröôøng hôïp raát quan troïng. Cuõng phaûi lo ñöøng ñeå cho naêm phuïng vuï ñaõ ñöôïc Coâng ñoàng Vaticanoâ II söûa laïi, bò nhöõng yeáu toá phuï thuoäc laøm lu môø ñi.
Khi laøm lòch cho moät nöôùc, phaûi chæ roõ nhöõng ngaøy Khaån caàu vaø Boán Muøa trong naêm (x. soá 375), nhöõng hình thöùc vaø nhöõng baûn vaên ñeå cöû haønh nhöõng ngaøy aáy; ñoàng thôøi, phaûi chuù yù ñeán nhöõng quy ñònh ñaëc bieät khaùc.
Khi xuaát baûn Saùch Leã, thì neân ghi nhöõng cöû haønh rieâng cho caû nöôùc hay moät vuøng, vaøo choã cuûa chuùng nhö caùc cöû haønh theo lòch chung, coøn nhöõng cöû haønh rieâng cuûa töøng mieàn hay töøng giaùo phaän thì ghi trong moät Phuï luïc rieâng bieät.
395. Sau heát, neáu vieäc tham döï cuûa tín höõu cuõng nhö lôïi ích thieâng lieâng cuûa hoï ñoøi phaûi coù nhöõng thay ñoåi vaø thích nghi saâu roäng hôn ñeå vieäc cöû haønh ñaùp öùng ñöôïc baûn saéc cuõng nhö truyeàn thoáng cuûa caùc daân toäc khaùc nhau, thì Hoäi ñoàng Giaùm muïc coù theå ñeà nghò vôùi Toøa Thaùnh, chieáu theo quy taéc ôû soá 40 cuûa Hieán cheá veà Phuïng vuï thaùnh, ñeå ñöa vaøo söû duïng sau khi ñöôïc Toøa Thaùnh pheâ chuaån, nhaát laø ñoái vôùi caùc daân toäc môùi ñöôïc loan baùo Tin Möøng. Phaûi caån thaän tuaân giöõ caùc quy luaät rieâng ñaõ ñöôïc ban haønh trong Huaán thò "veà Phuïng Vuï Roâma vaø hoäi nhaäp vaên hoaù".
Ñeå tieán haønh vieäc naøy, phaûi tuaân giöõ nhöõng ñieàu sau ñaây:
- Tröôùc heát, trình baøy tröôùc cho Toøa Thaùnh caùch chi tieát ñeà nghò ñoù, ñeå sau khi ñöôïc pheùp seõ tieán haønh soaïn thaûo töøng ñieàu thích nghi.
- Caùc ñeà nghò naøy, sau khi ñöôïc Toøa Thaùnh chaáp thuaän, phaûi ñöôïc thöû nghieäm trong moät thôøi gian nhaát ñònh taïi nhöõng nôi nhaát ñònh. Neáu caàn, thì sau khi heát thôøi gian thöû nghieäm, Hoäi ñoàng Giaùm muïc seõ quyeát ñònh cho tieán haønh nhöõng ñieàu thích nghi vaø trình baøy ñeà nghò vôùi hình thöùc cuoái cuøng ñaõ ñöôïc thöû nghieäm ñaày ñuû ñeå Toøa thaùnh phaùn quyeát.
396. Tuy nhieân, tröôùc khi aùp duïng nhöõng thích nghi môùi, ñaëc bieät nhöõng thích nghi saâu roäng hôn, phaûi aân caàn chaêm lo coå voõ caùch khoân ngoan vaø coù traät töï vieäc huaán luyeän phaûi coù ñoái vôùi giaùo só vaø giaùo daân, giuùp hoï thöïc hieän nhöõng naêng quyeàn saün coù vaø aùp duïng caùch ñaày ñuû nhöõng quy taéc muïc vuï thích hôïp vôùi tinh thaàn cuûa vieäc cöû haønh.
397. Cuõng phaûi giöõ quy taéc naøy laø moãi Giaùo Hoäi ñòa phöông phaûi ñoàng taâm nhaát trí vôùi Giaùo Hoäi phoå quaùt khoâng nhöõng veà giaùo lyù ñöùc tin vaø daáu chæ bí tích, maø caû trong nhöõng taäp tuïc ñaõ ñöôïc moïi nôi chaáp nhaän do truyeàn thoáng lieân tuïc töø thôøi caùc Toâng ñoà ñeå laïi. Vieäc tuaân giöõ caùc taäp tuïc naøy khoâng chæ nhaèm traùnh nhöõng sai laàm, maø coøn ñeå truyeàn ñaït söï veïn tuyeàn cuûa ñöùc tin, vì luaät caàu nguyeän cuûa Hoäi Thaùnh phaûi thích hôïp vôùi luaät ñöùc tin cuûa Hoäi Thaùnh.
Nghi leã Roâma laøm neân moät phaàn ñaùng keå vaø öu vieät cuûa kho taøng phuïng vuï vaø di saûn cuûa Hoäi Thaùnh Coâng giaùo, söï phong phuù cuûa nghi leã naøy giuùp ích cho toaøn theå Hoäi Thaùnh, neân neáu ñeå maát ñi thì seõ gaây thieät haïi naëng neà cho Hoäi Thaùnh.
Nghi leã naøy qua doøng thôøi gian khoâng nhöõng ñaõ baûo toàn ñöôïc nhöõng taäp tuïc phuïng vuï xuaát phaùt töø thaønh Roâma maø coøn hoäi nhaäp nôi mình moät caùch saâu xa, coù cô caáu vaø haøi hoøa nhöõng taäp tuïc khaùc nöõa. Nhöõng taäp tuïc naøy phaùt xuaát töø taäp quaùn vaø baûn saéc cuûa caùc daân toäc khaùc nhau vaø caùc Hoäi Thaùnh ñòa phöông khaùc nhau, thuoäc caû Taây phöông laãn Ñoâng phöông, khieán noù coù saéc thaùi sieâu ñòa phöông. Coøn vaøo thôøi ñaïi chuùng ta, thì caên tính vaø hình thöùc thoáng nhaát cuûa nghi leã naøy ñöôïc nhaän ra trong caùc aán baûn maãu cuûa caùc saùch phuïng vuï ñöôïc coâng boá do thaåm quyeàn cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng cuõng nhö trong caùc saùch phuïng vuï töông ñöông do caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc ñaõ pheâ chuaån cho vuøng cuûa mình vaø ñaõ ñöôïc Toøa Thaùnh coâng nhaän.
398. Coâng ñoàng Vaticanoâ II ñaõ ñöa ra nguyeân taéc laø trong vieäc canh taân phuïng vuï, chæ neân ñöa vaøo nhöõng ñoåi môùi khi lôïi ích cuûa Hoäi Thaùnh thöïc söï vaø chaéc chaén ñoøi nhö vaäy, vaø phaûi ñaûm baûo raèng nhöõng hình thöùc môùi, moät caùch naøo ñoù, ñöôïc phaùt trieån theo caùch höõu cô töø nhöõng hình thöùc coù saün. Cuõng phaûi aùp duïng nguyeân taéc ñoù cho vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa trong nghi leã Roâma. Ngoaøi ra, vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa coøn ñoøi hoûi moät löôïng thôøi gian caàn thieát, keûo, vì voäi vaõ vaø baát caån seõ laøm truyeàn thoáng phuïng vuï chaân chính seõ bò oâ nhieãm.
Cuoái cuøng, thöïc haønh hoäi nhaäp vaên hoùa khoâng heà nhaèm taïo ra nhöõng gia ñình môùi veà nghi leã, nhöng laø thoûa maõn nhöõng ñoøi hoûi cuûa neàn vaên hoùa nhaát ñònh. Tuy nhieân phaûi laøm theá naøo cho nhöõng thích nghi ñöôïc ñöa vaøo Saùch Leã hay caùc saùch phuïng vuï khaùc khoâng laøm haïi ñeán ñaëc tính rieâng cuûa Nghi leã Roâma.
399. Vì vaäy, Saùch leã Roâma, duø baèng nhöõng ngoân ngöõ khaùc nhau vaø dung naïp moät söï khaùc bieät naøo ñoù veà taäp tuïc, thì töø nay veà sau, vaãn phaûi ñöôïc gìn giöõ nhö laø duïng cuï vaø daáu hieäu saùng choùi cuûa söï toaøn veïn vaø thoáng nhaát cuûa Nghi leã Roâma.