Nhöõng Quy Luaät Toång Quaùt
veà Naêm Phuïng Vuï vaø Nieân Lòch
UÛy Ban Phuïng Töï tröïc thuoäc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam 18/06/2009
Chöông II
Nieân Lòch
Tieát I. Nieân Lòch Vaø Nhöõng Cöû Haønh Phuïng Vuï
48. Saép xeáp caùc cöû haønh trong naêm phuïng vuï ñöôïc thöïc hieän qua nieân lòch phuïng vuï. Coù nieân lòch chung vaø nieân lòch rieâng tuøy theo ñöôïc soaïn thaûo cho toaøn theå Nghi leã Roâma hay cho moät Hoäi Thaùnh ñòa phöông hoaëc moät doøng tu naøo ñoù.
49. Trong lòch chung coù ghi toaøn boä caùc cöû haønh vöøa lieân quan tôùi maàu nhieäm cöùu ñoä thuoäc phaàn Rieâng veà muøa phuïng vuï, vöøa lieân quan tôùi caùc thaùnh coù taàm quan troïng phoå quaùt buoäc moïi ngöôøi phaûi möøng kính, hay caùc thaùnh khaùc giuùp bieåu loä söï thaùnh thieän phoå quaùt vaø lieân tuïc nôi Daân Chuùa.
Coøn nhöõng lòch rieâng thì ghi nhöõng cöû haønh coù tính caùch rieâng tö hôn ñöôïc saép xeáp caùch haøi hoøa cho thích hôïp vôùi chu kyø chung. Vì chöng, moãi Hoäi Thaùnh, moãi doøng tu ñeàu coù moái lieân heä ñaëc bieät vôùi nhöõng vò thaùnh rieâng cuûa mình, neân cuõng phaûi möøng kính caùc ngaøi caùch ñaëc bieät hôn.
Tuy nhieân, caùc lòch rieâng phaûi ñöôïc bieân soaïn do nhöõng vò coù thaåm quyeàn vaø phaûi ñöôïc Toâng Toøa pheâ chuaån.
50. Khi bieân soaïn nhöõng nieân lòch rieâng, caàn löu yù nhöõng ñieàu sau:
a) Phaàn rieâng veà muøa töùc laø chu kyø caùc muøa, caùc leã troïng vaø caùc leã kính, nhaèm dieãn giaûi vaø suy toân maàu nhieäm cöùu ñoä trong naêm phuïng vuï. Chu kyø naøy luoân phaûi ñöôïc giöõ troïn veïn vaø chieám vò trí öu tieân treân caùc leã rieâng.
b) Caùc cöû haønh rieâng phaûi hoøa hôïp maät thieát vôùi caùc cöû haønh chung. Caàn phaûi ñeå yù tôùi thöù töï vaø söï öu tieân ñaõ ñöôïc quy ñònh trong baûng ghi nhöõng ngaøy phuïng vuï. Ñeå caùc nieân lòch rieâng khoâng coù quaù nhieàu leã, moãi vò thaùnh chæ ñöôïc kính nhôù moät laàn trong moät naêm. Nôi naøo vì lyù do muïc vuï ñoøi buoäc thì ñöôïc möøng theâm moät laàn nöõa nhö leã nhôù töï do, vaøo dòp kyû nieäm ngaøy di chuyeån, hoaëc tìm ñöôïc haøi coát cuûa caùc vò thaùnh boån maïng, hoaëc saùng laäp caùc giaùo ñoaøn hay caùc doøng tu.
c) Ñöøng ñeå caùc cöû haønh do ñaëc aân laëp laïi nhöõng cöû haønh khaùc ñaõ coù trong chu kyø möøng maàu nhieäm cöùu ñoä, cuõng khoâng ñöôïc gia taêng quaù möùc caàn thieát.
51. Maëc daàu moãi giaùo phaän neân coù lòch rieâng vaø phaàn Rieâng cho caùc Giôø kinh phuïng vuï vaø Thaùnh leã, nhöng khoâng coù gì trôû ngaïi, neáu coù moät lòch chung cho toaøn theå giaùo tænh, giaùo mieàn, hay moät nöôùc, moät vuøng roäng lôùn hôn do nhöõng ngöôøi lieân heä cuøng coäng taùc bieân soaïn.
Cuõng theá, coù theå aùp duïng nguyeân taéc treân ñaây maø laøm lòch chung cho nhieàu tænh doøng thuoäc cuøng moät ñòa haït daân söï.
52. Nieân lòch rieâng ñöôïc soaïn thaûo baèng caùch ñöa theâm vaøo lòch chung nhöõng leã troïng, leã kính vaø leã nhôù rieâng, nghóa laø:
a) Trong lòch giaùo phaän, ngoaøi nhöõng cöû haønh kính nhôù caùc thaùnh boån maïng, vieäc cung hieán nhaø thôø chaùnh toøa, coøn kính nhôù caùc thaùnh vaø caùc chaân phöôùc coù lieân heä ñaëc bieät vôùi giaùo phaän, ví duï, do nguoàn goác, do cö truù laâu ñôøi, hay vì ñaõ cheát taïi ñoù.
b) Trong lòch cuûa doøng tu, ngoaøi nhöõng cöû haønh kính caùc ñaáng baûo trôï, caùc vò saùng laäp, caùc thaùnh boån maïng, coøn coù caùc thaùnh vaø chaân phöôùc thuoäc doøng hay coù lieân heä ñaëc bieät vôùi doøng.
c) Trong lòch cuûa moãi nhaø thôø, ngoaøi nhöõng cöû haønh rieâng cuûa giaùo phaän hay cuûa doøng tu, coøn coù nhöõng cöû haønh rieâng cuûa moãi nhaø thôø nhö ñaõ ñöôïc keâ khai trong baûng ghi caùc ngaøy phuïng vuï, cuõng nhö nhöõng cöû haønh kính caùc thaùnh maø xaùc cuûa caùc ngaøi coøn ñöôïc löu giöõ taïi nhaø thôø. Caùc thaønh vieân thuoäc caùc gia ñình doøng tu seõ lieân keát vôùi Giaùo Hoäi ñòa phöông ñeå cöû haønh ngaøy kyû nieäm cung hieán nhaø thôø chaùnh toøa vaø nhöõng thaùnh boån maïng chính cuûa ñòa phöông hay cuûa ñòa haït roäng lôùn hôn trong nôi mình ñang soáng.
53. Khi giaùo phaän hay doøng tu naøo coù nhieàu thaùnh, nhieàu chaân phöôùc, thì neân traùnh ñöøng ñeå cho nieân lòch toaøn giaùo phaän hay toaøn doøng coù quaù nhieàu leã. Bôûi ñoù:
a) Tröôùc heát, coù theå cöû haønh leã chung (vaøo moät ngaøy) taát caû caùc thaùnh vaø chaân phöôùc cuûa giaùo phaän hay doøng tu, hay leã kính moät loaïi thaùnh naøo ñoù.
b) Chæ ghi vaøo lòch ñeå kính rieâng caùc thaùnh hay chaân phöôùc coù taàm quan troïng ñaëc bieät ñoái vôùi toaøn giaùo phaän hay taát caû hoäi doøng.
c) Chæ kính caùc thaùnh vaø caùc chaân phöôùc khaùc taïi nhöõng nôi caùc ngaøi coù lieân heä maät thieát hôn, hay nhöõng nôi coù giöõ xaùc caùc ngaøi.
54. Tröø moät soá cöû haønh ñaõ ñöôïc baûng ghi caùc ngaøy phuïng vuï tieân lieäu, hoaëc vì lyù do lòch söû hay muïc vuï ñaõ aán ñònh theå khaùc, caùc cöû haønh rieâng seõ ñöôïc ghi vaøo nieân lòch nhö nhöõng leã nhôù baét buoäc hay töï do. Tuy nhieân, khoâng caám moät soá nôi ñöôïc cöû haønh caùch troïng theå hôn caùc choã khaùc trong toaøn giaùo phaän hay toaøn doøng.
55. Nhöõng ai buoäc duøng lòch rieâng, ñeàu phaûi giöõ nhöõng cöû haønh ghi trong lòch ñoù vaø khoâng ñöôïc boû hoaëc thay ñoåi baäc leã, neáu khoâng ñöôïc Toâng Toøa pheâ chuaån.
Tieát II. Ngaøy Rieâng Cuûa Caùc Cöû Haønh
56. Hoäi Thaùnh quen möøng kính caùc thaùnh vaøo ngaøy sinh (veà trôøi) cuûa caùc ngaøi; vaø cuõng giöõ laïi thoùi quen ñoù caùch thích hôïp khi ghi ngaøy kính caùc ngaøi vaøo lòch rieâng.
Tuy nhieân, cho duø nhöõng cöû haønh rieâng coù taàm quan troïng ñaëc bieät ñoái vôùi caùc Hoäi Thaùnh ñòa phöông hoaëc caùc hoäi doøng, nhöng ñoái vôùi caùc leã troïng, leã kính, leã nhôù baét buoäc coù ghi trong lòch chung, thì neân heát söùc giöõ laïi söï thoáng nhaát.
Bôûi ñoù, khi theâm nhöõng ngaøy cöû haønh leã rieâng vaøo lòch ñòa phöông, phaûi giöõ nhöõng ñieàu sau ñaây:
a) Nhöõng cöû haønh coù trong lòch chung, phaûi ñöôïc ghi vaøo lòch rieâng ñuùng theo ngaøy ñaõ ghi trong lòch chung; neáu caàn coù theå thay ñoåi baäc leã.
Cuõng phaûi coù söï thoáng nhaát vôùi lòch cuûa moät giaùo phaän, moät hoäi doøng khi ghi nhöõng ngaøy cöû haønh rieâng vaøo lòch cuûa moät nhaø thôø.
b) Ñoái vôùi nhöõng leã caùc thaùnh khoâng coù trong lòch chung, thì ghi ngaøy kính vaøo ngaøy caùc ngaøi qua ñôøi. Khi khoâng bieát ngaøy caùc ngaøi qua ñôøi thì ghi ngaøy cöû haønh vaøo ngaøy coù lieân heä ñaëc bieät vôùi caùc ngaøi, nhö ngaøy thuï phong, ngaøy tìm thaáy hay dôøi xaùc caùc ngaøi. Neáu khoâng, thì ghi vaøo ngaøy lòch rieâng khoâng coù cöû haønh naøo khaùc.
c) Neáu ngaøy caùc thaùnh qua ñôøi truøng vôùi moät cöû haønh baét buoäc coù saün trong lòch chung hoaëc caùc lòch rieâng, duø ôû baäc thaáp hôn, thì ghi vaøo ngaøy chöa coù cöû haønh naøo gaàn nhaát.
d) Tuy nhieân, neáu vì lyù do muïc vuï khoâng theå dôøi nhöõng cöû haønh naøy qua ngaøy khaùc ñöôïc, thì dôøi vieäc cöû haønh leã ngaên caûn chuùng.
e) Caùc cöû haønh khaùc goïi laø caùc cöû haønh do ñaëc aân, phaûi ñöôïc ghi vaøo nhöõng ngaøy thích hôïp hôn theo nhu caàu muïc vuï.
f) Ñeå chu kyø naêm phuïng vuï thaät saùng ngôøi, vaø ñeå caùc cöû haønh möøng caùc thaùnh khoâng bò vónh vieãn ngaên trôû, thì ñöøng ghi nhöõng cöû haønh rieâng vaøo caùc ngaøy trong tuaàn muøa Chay vaø tuaàn Baùt nhaät Phuïc sinh, cuõng ñöøng ghi vaøo nhöõng ngaøy töø 17 ñeán 31 thaùng Möôøi Hai, tröø khi laø nhöõng leã nhôù töï do, hay laø nhöõng leã kính ñöôïc lieät keâ trong baûng ghi ngaøy phuïng vuï ôû soá 6 a, b, c, d, hoaëc laø nhöõng leã troïng khoâng theå dôøi sang muøa khaùc ñöôïc.
ÔÛ ñaâu leã troïng kính thaùnh Giuse laø leã buoäc, neáu truøng vaøo Chuùa nhaät Leã Laù tuôûng nieäm cuoäc khoå naïn cuûa Chuùa, thi dôøi sang Thöù Baûy tröôùc, töùc ngaøy 18 thaùng 3. Nôi naøo leã naøy khoâng phaûi laø leã buoäc, Hoäi ñoàng Giaùm muïc coù theå dôøi sang ngaøy khaùc ngoaøi muøa Chay.
57. Neáu nhöõng thaùnh hay chaân phöôùc ñöôïc ghi trong lòch chung vôùi nhau, thì luoân luoân ñöôïc möøng chung vôùi nhau, khi coù cuøng moät baäc leã, maëc daàu moät hay nhieàu vò coù lieân heä ñaëc bieät hôn vôùi ñòa phöông. Nhöng neáu moät hay nhieàu vò trong soá caùc vò naøy phaûi ñöôïc möøng ôû baäc leã cao hôn, thì chæ möøng kính caùc vò naøy vaø boû qua caùc vò khaùc, tröø khi thaáy neân möøng caùc vò sau vaøo moät ngaøy khaùc döôùi hình thöùc leã nhôù buoäc.
58. Vì lôïi ích muïc vuï cuûa caùc tín höõu, trong caùc Chuùa nhaät thöôøng nieân, cho pheùp cöû haønh leã theo loøng suøng moä cuûa caùc tín höõu ñöôïc möøng trong tuaàn, mieãn laø trong baûng öu tieân, nhöõng leã naøy chieám ñòa vò öu tieân hôn chính Chuùa nhaät. Coù theå laøm leã naøy trong moïi cöû haønh coù ñoâng ngöôøi tham döï.
59. Thöù töï öu tieân giöõa caùc ngaøy phuïng vuï ñöôïc caên cöù vaøo baûng duy nhaát döôùi ñaây:
Baûng Ghi Ngaøy Phuïng Vuï
xeáp theo thö töï öu tieân
I
1. Tam nhaät Phuïc sinh töôûng nieäm söï Thöông khoù vaø Phuïc sinh cuûa Chuùa.
2. Leã Giaùng sinh, Hieån linh, Thaêng thieân vaø Hieän xuoáng.
Caùc Chuùa nhaät muøa Voïng, muøa Chay vaø muøa Phuïc sinh.
Thöù tö leã Tro.
Caùc ngaøy trong Tuaàn thaùnh, töø Thöù Hai ñeán heát Thöù Naêm.
Caùc ngaøy trong tuaàn Baùt nhaät Phuïc sinh.
3. Caùc leã troïng kính Chuùa, Ñöùc Meï vaø caùc thaùnh coù ghi trong lòch chung.
Leã caàu cho moïi tín höõu ñaõ qua ñôøi.
4. Caùc leã troïng rieâng, töùc laø:
a) Leã troïng kính thaùnh Boån maïng chính cuûa ñòa phöông nhö moät thaønh, moät tænh,
b) Leã troïng cung hieán hay kyû nieäm ngaøy cung hieán nhaø thôø rieâng cuûa ñòa phöông,
c) Leã troïng möøng thaùnh Boån maïng
hoaëc leã möøng Ñaáng Saùng laäp
hoaëc leã Boån maïng chính cuûa Doøng, hay Tu hoäi.
II
5. Caùc leã kính Chuùa coù ghi trong lòch chung.
6. Caùc Chuùa nhaät muøa Giaùng sinh vaø muøa Thöôøng nieân.
7. Caùc leã kính Ñöùc Meï vaø caùc thaùnh coù ghi trong lòch chung.
8. Caùc leã kính rieâng, töùc laø:
a) Leã kính möøng Boån maïng chính cuûa ñòa phaän.
b) Leã kính möøng kyû nieäm ngaøy cung hieán nhaø thôø chaùnh toøa.
c) Leã kính möøng Boån maïng chính cuûa moät mieàn, moät tænh, moät nöôùc hay moät vuøng roäng lôùn.
d) Leã kính möøng Töôùc hieäu, thaùnh Saùng laäp, thaùnh Boån maïng chính cuûa moät Doøng, moät Tu hoäi, moät Tænh doøng, tröø nhöõng ñieàu noùi ôû soá 4.
e) Caùc leã kính rieâng khaùc cuûa moät nhaø thôø.
f) Caùc leã kính khaùc coù ghi trong lòch cuûa moät giaùo phaän, moät Doøng su Tu hoäi.
9. Caùc ngaøy trong muøa Voïng töø 17 ñeán heát 24 thaùng 12.
Caùc ngaøy trong Baùt nhaät Giaùng sinh.
Caùc ngaøy trong muøa Chay.
III
10. Caùc leã nhôù baét buoäc coù ghi trong lòch chung.
11. Caùc leã nhôù baét buoäc rieâng, töùc laø:
a) Caùc leã nhôù rieâng möøng Boån maïng rieâng thöù hai cuûa moät nôi, moät giaùo phaän, moät mieàn hay moät tænh doøng.
b) Nhöõng leã nhôù buoäc khaùc coù ghi trong lòch moät giaùo phaän, moät doøng, hay tu hoäi.
12. Caùc leã nhôù töï do ñöôïc Qui cheá toång quaùt saùch leã Roâma hay caùc Giôø kinh phuïng vuï ghi roõ laø ñöôïc cöû haønh caû trong nhöõng ngaøy noùi ñeán ôû soá 9.
Cuõng vì lyù do ñoù, nhöõng leã nhôù buoäc coù theå ñöôïc cöû haønh nhö leã nhôù töï do khi tình côø rôi nhaèm vaøo nhöõng ngaøy muøa Chay.
13. Caùc ngaøy trong tuaàn muøa Voïng cho ñeán heát ngaøy 16 thaùng 12.
Caùc ngaøy trong tuaàn muøa Giaùng Sinh, töø ngaøy 2 thaùng Gieâng ñeán ngaøy Thöù Baûy sau leã Hieån linh.
Caùc ngaøy trong tuaàn muøa Phuïc sinh, töø thöù hai sau Baùt nhaät Phuïc sinh, cho ñeán heát thöù baûy tröôùc leã Hieän xuoáng.
Caùc ngaøy trong tuaàn muøa Thöôøng nieân.
60. Neáu gaëp nhieàu leã phaûi kính trong cuøng moät ngaøy, thì cöû haønh leã naøo coù baäc cao hôn trong baûng ghi ngaøy phuïng vuï. Nhöng khi moät leã troïng bò ngaên trôû vì gaëp moät ngaøy phuïng vuï öu tieân, thì leã troïng aáy ñöôïc dôøi sang moät ngaøy gaàn nhaát khoâng vöôùng truøng vaøo nhöõng ngaøy quy ñònh trong baûng thöù töï öu tieân, töø soá 1 ñeán soá 8, tuy nhieân vaãn phaûi giöõ nhöõng ñieàu ñaõ quy ñònh taïi soá 5 ôû treân. Coøn leã Truyeàn tin cuûa Chuùa, khi naøo rôi vaøo nhöõng ngaøy Tuaàn thaùnh, thì luoân ñöôïc dôøi laïi möøng vaøo Thöù Hai sau Chuùa nhaät II Phuïc sinh.
Nhöõng leã khaùc trong naêm aáy ñöôïc boû qua luoân.
61. Coøn neáu trong cuøng moät ngaøy maø phaûi cöû haønh caû kinh Chieàu II cuûa leã ñang möøng caû kinh Chieàu I cuûa leã hoâm sau, thì phaûi cöû haønh kinh Chieàu coù ñòa vò öu tieân trong baûng ghi ngaøy phuïng vuï; tröôøng hôïp hai leã ngang nhau, thì ñoïc kinh Chieàu II cuûa leã ñang möøng.