Nhaân Thaàn Hoäi Ngoä
Quan Ñieåm Thaàn Hoïc cuûa Karl Rahner
Nguyeân baûn tieáng Hoa cuûa Linh Muïc Giuse Vuõ Kim Chính, SJ
Lôøi Töïa
cuûa Taùc Giaû
Lôøi töïa cuûa taùc giaû trong baûn nguyeân ngöõ tieáng Trung Hoa:
Cuoán saùch naøy laø nhaân duyeân trong khoaûng thôøi gian hoäi thaûo quoác teá giöõa ngöôøi vieát (taùc giaû) vaø baäc thaày Rahner. Nhaân duyeân baét nguoàn töø thôøi ñieåm ngöôøi vieát (taùc giaû) ñang theo hoïc thaàn hoïc taïi Ñaïi hoïc Inns-bruck, AÙo. Do moät soá hoaøn caûnh ñaëc bieät, Rahner ngöôøi ñaõ nghæ höu vaøo naêm 1971, vaø ñaõ quay trôû laïi giaûng ñöôøng vaøo naêm 1975 vaø tieáp tuïc giaûng daïy taïi Thaàn hoïc vieän nôi oâng ñaõ phaùt trieån maïnh meõ "Kitoâ hoïc vaø Lòch söû Cöùu Ñoä" (Kitoâ luaän vaø Cöùu Chuoäc luaän). (Vaãn coøn nhôù nhö in, maõ soá khoùa hoïc laø 100112). Noäi dung vaø phöông phaùp caùc moân hoïc cuûa ngaøi voán noåi tieáng laø khoù tieáp thu, nhöng ñoái vôùi moät chaøng trai treû luoân khao khaùt thöû söùc, chuùng mang tính thöû thaùch saâu saéc vaø nhaát laø tính khôûi phaùt.
Vì vaäy, vôùi tö caùch laø baäc thaày theá heä cuoái cuøng vaø toâi gioáng nhö "boâng hoa toái nôû sôùm taøn", thaàm tin raèng "nhaân caùch giaùo duïc" cuûa Rahner coù aûnh höôûng saâu saéc hôn trong vieäc "giaùo duïc baèng lôøi": chính ngaøi laø ngöôøi ñaõ ñeå laïi moät tinh thaàn tö duy voâ cuøng quyù giaù vaø laø haït nhaân ñeå deã daøng vöôït qua nhöõng trôû ngaïi treân bình dieän chöõ nghóa. Khi toâi hoïc trieát hoïc ôû tröôøng ñaïi hoïc Inns-bruck[1], vieäc quay trôû laïi ñieåm xuaát phaùt cuûa Rahner caøng thaáy roõ hôn söùc soáng maõnh lieät cuûa trieát hoïc aån chöùa trong thaàn hoïc, do ñoù, caøng yù thöùc hôn veà tính "saùng taïo" trong thaàn hoïc cuûa ngaøi. Luùc naøy, ñoäng löïc nghieân cöùu tö töôûng cuûa ngaøi, voâ hình chung cuõng xuaát hieän moät caùch töï nhieân vaø trôû neân roõ raøng hôn.
Khi ngöôøi ta phaûn tænh veà cuoäc haønh trình maø Rahner ñaõ traûi qua vaø nhaän ra nhöõng daáu veát lòch söû maø ngaøi ñaõ ñeå laïi, ngöôøi ta coù theå nhaän ra vieãn kieán traøn ñaày hy voïng cuûa ngaøi: caùc taùc phaåm cuûa Rahner trong nhöõng naêm 1950 ñaõ aûnh höôûng saâu saéc ñeán Coâng ñoàng Vatican II, töø thöïc teá naøy, chuùng toâi tin raèng, neáu tinh thaàn cuûa Vatican II trong theá kyû XXI naøy, veà phöông dieän "phaùt trieån" vaø "thöïc hieän" moät caùch ñaëc saéc vaø öu vieät thì quan ñieåm thaàn hoïc veà con ngöôøi cuûa Rahner khoâng nghi ngôø gì nöõa, chaéc chaén seõ tieáp tuïc phaùt huy söï aûnh höôûng kieân ñònh cuûa mình. Vì lyù do naøy, nhieàu nhaø thaàn hoïc ñeàu taùn ñoàng vôùi nhaän ñònh cuûa H. Vorgrimler: "Tuyeät taùc cuûa Rahner coù aûnh höôûng saâu saéc ñeán thaàn hoïc Coâng giaùo vaø thaäm chí ngay caû ôû theá kyû 21, "phaåm chaát" chöùc naêng cuûa noù vaãn coøn höõu duïng.
Cuoán saùch naøy vaãn laø taùc phaåm döïa treân nhöõng suy tö cuûa Rahner nghieân cöùu veà thaàn hoïc con ngöôøi, tìm hieåu saâu hôn veà cuoäc hoäi ngoä giöõa con ngöôøi vaø Thieân Chuùa. Thaàn hoïc cuûa Rahner laø phuïc vuï ñöùc tin vaø con ngöôøi. Vì vaäy, neáu nghieân cöùu kyõ cuoäc ñôøi cuûa ngaøi, khoâng khoù ñeå nhaän ra raèng ngaøi laø maãu göông toát nhaát veà thaàn hoïc: ôn goïi laøm ngöôøi cuûa ngaøi laø noã löïc khoâng meät moûi ñeå "trôû thaønh" moät ngöôøi hieåu bieát nhöõng nhu caàu cuûa thôøi ñaïi vaø laø caâu traû lôøi moät caùch xöùng hôïp cuûa moät Kytoâ höõu chöùng nhaân. Do ñoù, thaàn hoïc cuûa ngaøi ñöôïc goïi laø thaàn hoïc nhaân loaïi hoïc, nhöng noù khoâng ñoái laäp vôùi thaàn hoïc laáy "Thieân Chuùa" laøm trung taâm, maø ñi töø chuyeän thoâng qua moät ñieåm khaúng ñònh söï höõu haïn cuûa con ngöôøi, ñeán yù nghóa cuûa vieäc laáy söï vieäc saép xeáp laïi ngöôøi, söï vieäc vaø söï vaät. Vì theá, do tö töôûng cuûa Trieát hoïc taân kinh vieän, khieán cho baát kyø loaïi tö töôûng naøo cuõng coù theå ñöôïc keát noái laãn nhau thoâng qua söï hieåu bieát, ñoái thoaïi, pheâ phaùn, thaäm chí trôû thaønh löïc thuùc ñaåy tieáp caän ñeán chænh theå voâ haïn; tieáp tuïc laáy vieäc truy tìm nguoàn xuaát phaùt vaø gia taêng vieäc nghieân cöùu laøm neàn taûng keát tinh cho nguoàn suoái ñôøi soáng ñöùc tin qua moïi thôøi ñaïi, nhôø ñoù chuùng ta coù theå nhaän ra tö töôûng cuûa Rahner vaø nhöõng caûi caùch cô baûn cuûa Coâng ñoàng Vatican II hoaëc thieát laäp quan ñieåm cuûa thaàn hoïc: hieåu ñöôïc caùc daáu chæ thôøi ñaïi vaø traû lôøi chuùng töø coäi nguoàn cuûa nieàm tin.
Lieân quan ñeán vaán ñeà naøy, khi thaàn hoïc cuûa Rahner ñeà caäp roäng raõi ñeán nhieàu vaán ñeà maø caùc Kitoâ höõu chaâu AÂu phaûi ñoái maët, maø ñieåm khôûi ñaàu chuùng toâi choïn trong cuoán saùch naøy laø töø goùc ñoä cuûa ngöôøi chaâu AÙ chuù troïng ñeán vieäc tieáp xuùc giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi, chaúng haïn nhö: chuyeân taâm taän tuïy cho vieäc nghieân cöùu veà phöông phaùp luaän sieâu nghieäm, tính töông quan giöõa trieát hoïc vaø thaàn hoïc, ñaïo ñöùc, linh ñaïo, toân giaùo vaø ñoái thoaïi lieân toân, v.v. Vaø vôùi loái nghieân cöùu coøn sô ñaúng naøy, hy voïng seõ soi chieáu vaø daàn daàn môû roäng ñoái vôùi nhöõng ai thích nghieân cöùu saâu hôn veà vaên hoùa Trung Quoác, nhaát laø veà caùc chuyeân ñeà trong thaàn hoïc Coâng giaùo.
Veà nhöõng keát quaû maø tö töôûng cuûa Rahner ñöôïc thaûo luaän trong cuoán saùch naøy, coù cuoán laø taùc phaåm ñaàu tay; moät soá ñöôïc vieát laïi hoaëc boå sung sau khi caùc baøi baùo caùo trong caùc hoäi thaûo vaø moät soá laø keát quaû cuûa caùc döï aùn chuyeân ñeà nghieân cöùu.
Cuoán saùch naøy thuoäc theå loaïi khôûi söï (môû ñaàu), noù bao goàm caùc chöông nhö "Cuoäc ñôøi vaø boái caûnh cuûa Rahner " vaø "Phöông phaùp nhaân hoïc sieâu nghieäm cuûa Rahner". Haïng muïc thöù hai laø cuoäc hoäi thaûo do Khoa Trieát hoïc cuûa Ñaïi hoïc Coâng giaùo Phuï Nhaân toå chöùc vaø ñaêng treân caùc soá 222, 274 vaø 286 cuûa taïp chí nguyeät san "Trieát hoïc vaø Vaên hoùa". Hieän nay noù ñöôïc vieát laïi hoaëc môû roäng vôùi teân goïi " Luaân lyù hieän sinh cuûa Rahner", "Cuoäc gaëp gôõ giöõa con ngöôøi vôùi maàu nhieäm " vaø " Tính töông quan giöõa trieát hoïc Heidegger vaø thaàn hoïc cuûa Rahner". ÔÛ ñaây, toâi xin göûi lôøi caûm ôn chaân thaønh vì söï giuùp ñôõ vaø uûng hoä cuûa "Khoa Trieát hoïc Ñaïi hoïc Phuï Nhaân" vaø " Toøa baùo nguyeät san Trieát hoïc vaø Vaên hoùa". Thuoäc loaïi thöù ba laø caùc baøi baùo nhö "Quan ñieåm toân giaùo cuûa Rahner" vaø " Nghieân cöùu ñoái thoaïi lieân toân cuûa Rahner", v.v..., Ñaây laø keát quaû cuûa döï aùn chuyeân ñeà "Tính phoå quaùt cuûa Thieân Chuùa: nghieân cöùu quan ñieåm cuûa Rahner veà ñoái thoaïi lieân toân" do "Trung taâm nghieân cöùu vaên hoùa Trung - Taây cuûa Ñaïi hoïc Coâng giaùo Phuï Nhaân" taøi trôï, xin tri aân söï hoã trôï ñaëc bieät cuûa Trung taâm.
Ngoaøi ra, trong taùc phaåm naøy, haàu heát caùc baûn dòch tieáng nöôùc ngoaøi, neáu "thuoäc veà thaàn hoïc" ñeàu ñöôïc trích daãn töø "Töø ñieån thaàn hoïc" do "Hieäp hoäi bieân dòch caùc taùc phaåm thaàn hoïc Phuï Nhaân" bieân soaïn; neáu "thuoäc veà trieát hoïc" thì ñöôïc trích daãn töø "Töø ñieån trieát hoïc" do "UÛy ban bieân taäp töø ñieån trieát hoïc Ñaïi hoïc Phuï Nhaân" bieân soaïn. Xin ñöôïc tri aân caùch ñaëc bieät veà nhöõng coáng hieán cuûa hoï cho cuoán saùch naøy.
Xin chaân thaønh caûm ôn Giaùo sö Traàn Ñöùc Quang, chuû nhieäm khoa Toân giaùo hoïc Ñaïi hoïc Phuï Nhaân, vaø Linh muïc Aloisius Luis Gutheinz, SJ ñaõ quan taâm vaø öu aùi vieát lôøi giôùi thieäu. Toâi muoán baøy toû loøng bieát ôn tôùi Linh muïc Giaùo sö Tröông Xuaân Thaân vaø Linh muïc Giaùo sö Phöông Trí Vinh tuy baän roän ñaõ duyeät baûn thaûo. Caûm ôn Coâ Tröông Thuïy Vaân, chuû nhieäm Thö vieän Thaàn hoïc vieän ñaõ hoã trôï veà nhieàu maët, nhaát laø vieäc ñaùnh maùy toaøn boä cuoán saùch. Cuõng xin caûm ôn Linh muïc Giaùo sö Hoà Quoác Trinh vaø Coâ Döông Toá Nga ñaõ hoã trôï vaø xuaát baûn. Vaø coøn raát nhieàu ngöôøi caùch naøy hay caùch khaùc ñaõ ñoàng haønh vaø giuùp ñôõ toâi trong cuoäc soáng, maø toâi khoâng theå keå ra heát ôû ñaây. Thaät vaäy, taát caû söï soáng ñeàu nhaèm toân vinh Thieân Chuùa, vì vieäc gaëp gôõ Thieân Chuùa mang laïi cho chuùng ta söï soáng vaø söï soáng doài daøo phong phuù hôn.
Vuõ Kim Chính, SJ
Muøa Giaùng Sinh 1999
- - - - - - - - - - - -
[1] Tröôøng Ñaïi hoïc Inns-bruck cho ñeán nay vaãn noåi tieáng veà lónh vöïc Trieát hoïc taân kinh vieän, vôùi caùc baäc thaày noåi tieáng nhö EÏ Coreth, OÏ Musk, EÏ Rungadier, v.v...
(Linh muïc Phaïm Ngoïc Ngoân chuyeån dòch Vieät ngöõ töø baûn tieáng Hoa)